Στα πλαίσια της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας μελετήθηκαν οι υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής Κίτι-Περβόλια στην Κύπρο. Κατά την διάρκεια της συγγραφής της εργασίας αυτής εκτελέστηκαν οι ακόλουθες εργασίες: 1. Συγκέντρωση γεωλογικών, υδρογεωλογικών και υδρολογικών μελετών που αφορούν την περιοχή αυτή. 2. Συγκέντρωση κλιματικών και μετεωρολογικών δεδομένων καθώς και γεωμορφολογικών στοιχείων της περιοχής . 3. Πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία και χημική / -

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή ειδίκευσης εκπονήθηκε στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστήμιου Πατρών, στα πλαίσια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών με γενικό θέμα «Γεωεπιστήμες και περιβάλλον». Σκοπός της εργασίας είναι η περιβαλλοντική και υδρογεωλογική μελέτη της λεκάνης του Θολοποτάμου ποταμού, Δήμου Αιγείρας, ενώ η ευρύτερη περιοχή έρευνας περιλαμβάνει επίσης τις υδρολογικές λεκάνες των ποταμών Κράθι και Κριού. Προκειμένου να εξαχθούν τα κατάλληλα αποτελέσματα, προηγήθηκε επεξεργασία και μελέτη των γεωλογικών, υδρογεωλογικών και μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή, ύστερα από την απαραίτητη συλλογή δεδομένων. Η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται ως επί το πλείστον από πρόσφατους Πλειο-Πλειστοκαινικούς και Τεταρτογενείς σχηματισμούς στο πεδινό και ημιορεινό της τμήμα, ενώ στις πιο ορεινές τοποθεσίες οι σχηματισμοί είναι αλπικοί και συγκαταλέγονται κυρίως στη γεωτεκτονική ζώνη Ωλονού – Πίνδου. Πιο συγκεκριμένα, στην πεδινή περιοχή, εμφανίζονται σε μεγάλη έκσταση μάργες, ψαμμίτες και κροκαλοπαγή, συνιστώντας έτσι το κύριο υδροφόρο στρώμα της περιοχής, ενώ στα μεγαλύτερα υψόμετρα διακρίνουμε ασβεστόλιθους της ζώνης Πίνδου αλλά και της ζώνης Τριπόλεως. Από τεκτονικής άποψης, η περιοχή είναι ιδιαίτερα ενεργή, γεγονός που έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην μεταλπική ιζηματογένεση, στη διαμόρφωση της γεωμορφολογίας αλλά και στην ανάπτυξη του υδρογραφικού δικτύου. Η εκφόρτιση του συστήματος της περιοχής πραγματοποιείται μέσω ενός πλήθους πηγών, σχηματίζοντας έτσι τις υπό μελέτη υδρολογικές λεκάνες. Όσον αφορά τον Θολοπόταμο, οι πηγές του βρίσκονται σε Πλειο-Πλειστοκαινικό γεωλογικό υπόβαθρο μαργαϊκής σύστασης, σε αντίθεση με τους ποταμούς Κράθι και Κριό, των οποίων οι πηγές εμφανίζονται στην επώθηση της ζώνης Πίνδου με την Τριπόλεως. Σύμφωνα με τις χημικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν, τα νερά της υπό έρευνα περιοχής ομαδοποιούνται σε τέσσερις κύριους υδροχημικούς τύπους: Τα νερά με χημικό τύπο Ca-Mg-HCO3 τα οποία αποτελούν το επικρατέστερο τύπο υδάτων της περιοχής, τα νερά με χημικό τύπο Ca-Mg-HCO3-SO4 που έχουν σχετικά μεγάλη εμφάνιση, τα νερά με τύπο Ca-HCO3 που εμφανίζονται ελάχιστα και τέλος αυτά με χημικό τύπο Ca-Na-HCO3-Cl-S που αποτελούν τμήμα της περιοχής και συναντήθηκαν μόνο σε μια τοποθεσία. Επιπλέον, οι τιμές των ιοντικών λόγων Na+/K+ και (Ca2++Mg2+)/(Na++K+) δείχνουν τη διαφοροποίηση μεταξύ των σημείων εμπλουτισμού του υδροφόρου και των σημείων στα κατάντη τμήματα του υδροφόρου, δηλαδή στις περιοχές εκφόρτισης του υδροφόρου. / The purpose of this Master Thesis is to deal with the environmental and hydrochemical conditions of the basin of the river Tholopotamos, in Aigeira, Achaia. The study area also includes the neighboring basins of the rivers Krios and Krathis. In order to export the final results, firstly the necessary data were gathered and then they were appropriately elaborated. The lower and plain regions of the study area consist of recent Pleio-Pleistocene and Quaternary formations, whereas the higher and mountainous regions are comprised of the alpine formations of the Olonos – Pindos geotectonic Zone. Specifically, the plain areas are covered by marls, conglomerates and sandstones which appear in a great scale, comprising the main aquifer bed of the basin of Tholopotamos. On the other hand, the alpine bedrock of the mountainous areas consists of limestone of the Olonos – Pindos or the Tripoli’s Zone. The aquifer discharges through numerous springs that are located on the marls formations, in contrast to the springs of Krathis and Krios basins, which occur on the overthrust of the Olonos zone over the Tripoli’s one. Αccording to the chemical analysis, the study areas’ waters can be classified in three categories: waters with hydrochemical type Ca-Mg-HCO3, which are the most common for the study area, waters with hydrochemical type Ca-Mg-HCO3-SO4 which appear in a rather great scale, waters with type Ca-HCO3 that appear in one area and lastly, those with chemical type Ca-Na-HCO3-Cl-S which were found only in one place.

Στα πλαίσια της παρούσας πτυχιακής εργασίας μελετώνται οι υδρογεωλογικές και υδροχημικές συνθήκες που επικρατούν στις καρστικές πηγές της Οκτωνιάς στην Κεντρική Εύβοια. Η περιοχή ανήκει στην Πελαγονική Γεωτεκτονική Ζώνη και αποτελείται από ασβεστόλιθους του Ιουρασικού και Τριαδικού, Αλλουβιακές αποθέσεις και νεογενελις σχηματισμούς. Για ττην υδροχημική έρευνα χρησιμοποιήθηκαν δείγματα από 6 πηγές. Με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων και με την βοήθεια των διαγραμμάτων Piper τα νερά κατατάσσονται στην ομάδα των γαιοαλκαλικών- οξυανθρακικών νερών. / In the frame of the present undergraduated thesis the hydrogeological and hydrochemical conditions that prevail in the karst springs of Oktonia region in Central Evia are studied. The study area belongs to Pelagonian Geotectonic zone and is constituted of Jurassic and Triassic limestones, Alluvial deposits and Neogene formations. Samples of 6 water springsare collected and analyzed in the laboratory of Hydrogeology in the Department of Geology,University Patras. The waters are classified as geo- alkaline with elevated alkaline percentage. The springs present very low discharge rates.

Στα πλαίσια της παρούσας διπλωματικής εργασίας συλλέχθηκαν τα μετεωρολογικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής του Αιγίου, διεξήχθησαν μηνιαίες μετρήσεις στάθμης ενώ κατά τον Οκτώβριο του 2008 έγινε δειγματοληψία νερού από πηγάδια της περιοχής, με στόχο να μελετηθούν οι υδρογεωλογικές και υδροχημικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή και να καθοριστούν οι παράμετροι του υδρολογικού ισοζυγίου. Η περιοχή μελέτης ανήκει στον νομό Αχαΐας και αποτελεί τμήμα της Κορινθιακής Τάφρου. Το υπόβαθρο της περιοχής δομείται από τους σχηματισμούς της ζώνης Ωλονού-Πίνδου που έχουν επιφανειακή εμφάνιση σε υψηλότερα υψόμετρα, ενώ το πεδινό τμήμα της περιοχής καλύπτεται Πλειο-Πλειστοκαινικούς και Τεταρτογενής σχηματισμούς. Ο συντελεστής εξατμισοδιαπνοής για την περιοχή έρευνας έχει τιμή 0,77 και το πλεόνασμα νερού εμφανίζεται τους μήνες Ιανουάριο έως Μάρτιο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Η μεγαλύτερη διακύμανση της στάθμης του υδροφόρου παρατηρείται στα 1,15 (m) και η υδραυλική κλίση που υπολογίστηκε κυμαίνεται από 4‰ ‐6‰. Τέλος τα υπόγεια νερά της περιοχής είναι δυνατόν να ομαδοποιηθούν σε δυο κύριους υδροχημικούς τύπους Ca‐HCO3 και Ca-Mg‐Na‐SO4‐HCO3. / In the frames of this study the climatological data of the broader area of Aigion were collected. Moreover, water level measurements and groundwater sampling has been carried out in order to define the hydrochemical and hydrogeological that prevail in the study area. The water balance of the area was also estimated. The study area is located in Achaia prefecture and consists a part of the Corinth Trench. The bedrock of the study area consists of the formations of Olonos-Pindos zone that out crop in the mountainous part, whereas the Neogene and Quaternary formations cover the lowlands of the study area. The evaporotranspiration coefficient is 0.77 and there is a surplus of water during the periods January-March and November-December. The highest variance of water level of the aquifer was 1.15 (m) and the hydraulic gradient ranges between 4‰ ‐6‰. Finally, the groundwater samples of the study area can be classified into two hydrochemical types Ca‐HCO3 και Ca-Mg‐Na‐SO4‐HCO3.

Το αντικείμενο της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η υδρογεωλογική έρευνα της λεκάνης του Γλαύκου ποταμού στο ΒΔ τμήμα του Νομού Αχαΐας. Ο Γλαύκος ποταμός πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος και στη διαδρομή του τροφοδοτείται από διάφορες πηγές (βλέπε 5.3) και χύνεται στην νότια πλευρά του Πατραϊκού κόλπου. Η λεκάνη του ποταμού Γλαύκου εκτείνεται επί των δυτικών κλιτυών του Παναχαϊκού, στο ΒΔ/κό τμήμα του νομού Αχαΐας, ΝΑ της πόλης των Πατρών. Η περιοχή έρευνας εντοπίζεται αποκλειστικά σε σχηματισμούς της γεωτεκτονικής ζώνης Ωλονού – Πίνδου.Η έρευνα επικεντρώθηκε στο πεδινό τμήμα της λεκάνης, που δομείται από προσχωσιγενείς υδροφορείς, οι οποίοι καλύπτουν τις υδατικές ανάγκες της πόλης των Πατρών. Στα πλαίσια της εργασίας έγινε συλλογή στοιχείων απο εκθέσεις παλαιότερων ετών για την περιοχή και στη συνέχεια βιβλιογραφική επεξεργασία για την παρουσίαση συμπερασμάτων. Τα στοιχεία αυτά είναι γεωλογικά, μετεωρολογικά, υδρολογικά και υδρογεωλογικά. Επίπλεον, στα πλαίσια της υδρογεωλογικής έρευνας, πραγματοποιήθηκε η ποσοτική ανάλυση του μορφολογικού αναγλύφου και του υδρογραφικού δικτύου, με δεδομένα που αντλήθηκαν από τα τοπογραφικά φύλλα Χαλανδρίτσας και Πάτρας. Για την πιεζομετρία έγιναν δέκα (10) μετρήσεις στάθμης, στο διάστημα Δεκέμβριος 2007 - Νοέμβριος 2008 (μία ανά μήνα, εκτός των μηνών Ιουλίου και Αυγούστου λόγω άντλησης), σε δεκατέσσερις (14) γεωτρήσεις, που βρίσκονται ανάντη και κατάντη του ποταμού και περιορίζονται στο πεδίο της λεκάνης του ποταμού. Τα αποτελέσματα επεξεργάστηκαν και στη συνέχεια χαράχθηκαν πιεζομετρικοί χάρτες του υδροφόρου ορίζοντα των προσχώσεων στη λέκανη του ποταμού, προκειμένου να αντληθουν συμπεράσματα για το υδρογεωλογικό καθεστώς αλλά και για την κίνηση του υπογείου νερού στη συγκεκριμένη περίοδο. Για να ολοκληρωθεί η υδρογεωλογική έρευνα, πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία νερού κατά την χειμερινή περίοδο (Νοέμβριος 2008). Λόγω ανομβρίας αλλά και φραγής μερικών απο τις γεωτρήσεις, ήταν εφικτό να παρθεί περιορισμένος αριθμός δειγμάτων. Κατόπιν, πραγματοποιήθηκε, στο εργαστήριο Υδρογεωλογίας του Τμήματος, υδροχημική ανάλυση σε κύρια στοιχεία και ιόντα. Με αυτό τον τρόπο και στη συνέχεια με τη χάραξη υδροχημικών χαρτών της περιόδου, έχουμε μία εικόνα για την ποιότητα του υπογείου νερού. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα στο Γλαύκο ποταμό γίνονται έργα ρύθμισης της κοίτης του, με κατασκευή τοιχωμάτων από οπλισμένο σκυρόδεμα και ανακατασκευή του παραποτάμιου δρόμου που τον διασχίζει. Ο δρόμος αυτός θα συνδέει την περιμετρική οδό με το νέο λιμάνι της πόλης και στις εκβολές του θα κατασκευαστεί αερογέφυρα. / The object of this thesis is the hydrogeological investigation of the Glaucus River basin in northwestern part of the prefecture of Achaia. Glaukos River springs from Panachaikon mountain and in its path it is fed by various sources (see 5.3) and it is poured on the south side of Patras Gulf. Its Basin is extended on the western slopes of Panachaicon in NW part of the Achaia peripheral unit, southeast of the city of Patras. The study area lies entirely in formations of the geotectonic zone Olonou - Pindou. This research focuses on the flat part of the basin, which is structured by alluvial aquifers, fulfilling the water needs of the city of Patras. Part of the research included collecting data from reports from previous years for this region and then bibliographical procession in order to present conclusions. These figures are geological, meteorological, hydrological and hydrogeological. Moreover, the hydrogeological investigation included a quantitative analysis of the morphological relief and river network, with data drawn from the topographic sheets '' Chalandritsa '' and '' Patras ''. The reseach's gauge included ten (10) level measurements in the period December 2007 - November 2008 (one per month, except July and August due to pumping) in fourteen (14) wells, located upstream and downstream limited by the area of ​​the basin. The results were processed and then piezometric maps of alluvial aquifers in the basin of the river were drawn, in order to jump to conclusions on the hydrogeological regime and movement of underground water of this period. To complete the hydrogeological survey, water was sampled during the winter period (November 2008). Due to drought and block of some of the wells it was possible to pick a limited number of samples. Afterwards analysis of the primary elements and ions took place, in the laboratory of the Department of Hydrogeology. This way it possible for hydrochemical maps of the period to be drawn and have an idea of the quality of underground water. It is worth noting that today Glaukos River is undergoing technical adjustment of the bed, with construction of reinforced concrete walls and reconstruction of the riverside road that crosses it. This road will connect the perimeter road with the new port city and the mouth of the bridge will be constructed.

Στα πλαίσια της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας μελετώνται οι υδρογεωλογικές και υδροχημικές συνθήκες που επικρατούν στο βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου. Συγκεκριμένα, η περιοχή μελέτης αποτελεί την βόρεια απόληξη της εκτεταμένης πεδινής έκτασης Πύργου- Αμαλιάδας- Κάτω Αχαΐας, ενώ δίνεται έμφαση στη μελέτη του προσχωματικού υδροφόρου της περιοχής. Η περιοχή μελέτης γεωλογικά χαρακτηρίζεται από την επικράτηση αποθέσεων του Νεογενούς (Πλειόκαινο) και του Τεταρτογενούς, με τοπικές εμφανίσεις των αλπικών σχηματισμών της Ιόνιας ζώνης, στην οποία ανήκει η περιοχή, σύμφωνα με την γεωτεκτονική διαίρεση του Ελληνικού χώρου. Οι Πλειοτεταρτογενείς αποθέσεις αποτελούνται από εναλλαγές υδροπερατών, ημιπερατών και υδατοστεγανών σχηματισμών και χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της υπόγειας υδροφορίας που παρουσιάζεται με τη μορφή επάλληλων υπό πίεση ή μερικώς υπό πίεση υδροφόρων οριζόντων. Στην παρούσα εργασία μελετήθηκαν γεωτρήσεις που υδρομαστεύουν στρώματα σε διαφορετικά βάθη. Έτσι στις βαθιές γεωτρήσεις το βάθος φτάνει μέχρι και 170 μέτρα, ενώ στις αβαθείς δεν ξεπερνά τα 40 μέτρα. Η κύρια τροφοδοσία των μελετηθέντων υδροφόρων γίνεται κατά κύριο λόγο από την απευθείας κατείσδυση του νερού των βροχοπτώσεων κυρίως δια μέσου των υπερκείμενων τεταρτογενών αποθέσεων και από τη διήθηση του από τις κοίτες του δικτύου ρεμάτων. Για την υδροχημική έρευνα χρησιμοποιήθηκε πυκνό δίκτυο δειγματοληψίας νερού σε 21 αρδευτικές γεωτρήσεις της περιοχής έρευνας. Τα νερά των βαθύτερων γεωτρήσεων κατατάσσονται κατά Piper στις εξής ομάδες: α) Κανονικά γαιοαλκαλικά νερά-οξυανθρακικά (Ca-HCO3), β) Κανονικά γαιοαλκαλικά νερά- οξυανθρακικά – θειϊκά (Ca-HCO3-SO4) γ) Γαιοαλκαλικά νερά με υψηλό ποσοστό αλκαλίων - οξυανθρακικά (Ca-Na-Mg-HCO3, Ca-Na-HCO3) και δ) Αλκαλικά νερά- χλωριοθειϊκά (Na-Cl-SO4). Στην τελευταία κατηγορία κατατάσσεται γεώτρηση του Ι. Γ. Μ. Ε με θερμομεταλλικό χαρακτήρα, που πιθανόν να συνδέεται με τις θερμομεταλλικές εμφανίσεις στην ευρύτερη περιοχή της χερσονήσου της Κυλλήνης. Παρατηρείται τοπικά αύξηση της αγωγιμότητας (κυρίως στο βορειοανατολικό τμήμα της περιοχής μελέτης) με παράλληλη αύξηση των ιόντων χλωρίου, λόγω υφαλμύρινσης του νερού του υδροφόρου. Επίσης, παρουσιάζουν αυξημένες συγκεντρώσεις των ιχνοστοιχείων Fe και Mn, που πιθανή προέλευσή τους μπορεί να θεωρηθούν οι κόνδυλοι σιδήρου και μαγγανίου που βρίσκονται μέσα στους κερατόλιθους της ζώνης της Πίνδου, οι οποίοι αναπτύσσονται ανατολικά της περιοχής έρευνας. Αντίστοιχα, τα νερά των αβαθών γεωτρήσεων ομαδοποιούνται ως εξής: α) Κανονικά γαιοαλκαλικά νερά – οξυανθρακικά (Ca-HCO3), β)Κανονικά γαιοαλκαλικά νερά- οξυανθρακικά – θειϊκά (Ca-HCO3-SO4), γ) Γαιοαλκαλικά νερά με υψηλό ποσοστό αλκαλίων - οξυανθρακικά (Ca-Na-HCO3, Ca-Na-Mg-HCO3, Ca-Na-HCO3-SO4) και δ) Αλκαλικά νερά- χλωριοθειϊκά (Na-Ca-Cl). Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι διαπιστώθηκε σημειακή ρύπανση στο βόρειο και κυρίως στο νοτιοανατολικό τμήμα της περιοχής μελέτης από νιτρικά, λόγω αφ’ενός των κτηνοτροφικών αποβλήτων, και αφ’ετέρου των λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται ευρέως στην περιοχή. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση προς τα κατάντη (στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης) τόσο της αγωγιμότητας όσο και των ιόντων νατρίου και χλωρίου λόγω της υφαλμύρινσης του υδροφόρου ορίζοντα, συνέπεια των υπεραντλήσεων που συμβαίνουν στην περιοχή. Μεταξύ των βαθιών και αβαθών γεωτρήσεων παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση ως προς τη θερμοκρασία, με τα νερά των βαθύτερων να εμφανίζουν υψηλότερες θερμοκρασίες λόγω γεωθερμικής βαθμίδας. Όσον αφορά την ποιότητα του νερού σε σχέση με την άρδευση τα νερά τόσο των βαθιών όσο και των αβαθών γεωτρήσεων χαρακτηρίζονται από μέτρια ποιότητα, καθώς παρουσιάζουν μικρή επικινδυνότητα νατρίου και μέση έως μεγάλη επικινδυνότητα αλατότητας. / In the frame of the present thesis the hydrogeological and hydrochemical conditions that prevail in the the north-western department of Peloponnese are analyzed and interpreted. Concretely, the region of study constitutes the northern ending of extensive flat extent of Pirgos-Amaliada-Kato Achaia. The study emphasizes in the unconfined aquifer of the region. The geology of the research area is characterized by the predominance of depositions of Neogene (Pliocene) and Quaternary, with local appearances of Alpine shapings of Ionian zone, in which belongs the region, according to the geotectonic division of Greek space. Plio-Quaternary depositions are constituted by alternations of shapings with small or medium permeability or without permeability and they characterize the growth of the aquifer system that is presented like equitant layers under pressure or partially under pressure of water wagon horizons. In the present work were studied drillings which are collecting water from layers in different depths. Thus in the deep drillings the depth reaches until 170 meters, while in the drillings of smaller depth it does not exceed 40 meters. The main catering of studied water wagon becomes in the first place from the direct percolation of water of rainfalls mainly via means of hypertexts of quaternary depositions and from his filtering from the watercourses of network of streams. For the hydrochemical research was used dense network of sampling of water in 21 irrigatory drillings of region of research. The waters of deeper drillings are classified at Piper in the following teams: a) Regularly waters (Ca-HCO3), b) Regularly waters- sulphurous (Ca-HCO3-SO4) g) Waters with high percentage of alkalis - (Ca-Na-Mg-HCO3, Ca-Na-HCO3) and [d]) Alkaline waters (Na-Cl-SO4). In the last category is classified drilling of Institute of Geological and Mineral Research with geothermal mineral’s character, that likely it is connected with the appearances of geothermal mineral’s waters in the wider region of the spring of Kyllinis. It’s locally observed increase of conductivity (mainly in the north-eastern department of region of study) with parallel increase of ions of chloride, because of sea water intrusion and as result catio-exchange phenomena took place. Also, they present increased stockings of trace elements Fe and Mn, that likely the cause of their existense can be considered the condyles of iron and manganese that finds in the cherts of area of Pindos, which are developed easternly of the region of research. Respectively, the waters of shallow drillings are grouped as follows: a) Regularly waters - (Ca-HCO3), b) Regularly waters - sulphurous (Ca-HCO3-SO4), g) Waters with high percentage of alkalis - (Ca-Na-HCO3, Ca-Na-Mg-HCO3, Ca-Na-HCO3-SO4) and [d]) Alkaline waters (Na-Ca-Cl). It deserves we underline that was realised specific pollution in the nothern and mainly in the south-eastern department of region of study from nitric, because on the one hand the veterinary surgeon waste, and on the other hand the fertilizers that are used widely in the region. At the same time, it is observed increase of the conductivity, in the northern department of region of study, with high quantities of ions of sodium and chloride because of the sea water intrusion, consequence of overpumpings that happens in the study area. Between the deep and shallow drillings is observed important differentiation as for the temperature, with waters of deepest they present higher temperatures because geothermal rung. With regard to the quality of water concerning the irrigation the waters of so much deep what shallow drillings are characterized by mediocre quality, while present small venturousness of sodium and middle until big venturousness of salinity.