<p>Ovaj rad ima za cilj da ispita prisutnost i značaj videoigara u<br />kontekstu scenske arhitekture i da ukaže na rastući značaj jedne mlade<br />discipline, a to je kreiranje prostora u videoigrama. Teorijski i<br />naučno-istraživački deo rada ukazuju, svaki na svoj način, na već<br />postojeće i nove moguće oblike primene koncepata prostora i vizuelnih<br />percepcija iz oblasti arhitekture i urbanizma u oblasti kreiranja<br />videoigara. Od Vitruvijevog trojnog načela, preko trojnog načela<br />ključnih odrednica videoigara i problematike prostornih situacija,<br />do uloge i položaja korisnika/igrača u kontekstu sadejstva sa datim<br />prostorom, u radu je predočen niz načina na koje elementi<br />arhitektonskog teorijskog nasleđa, pre svega elementi i principi<br />scenske arhitekture, mogu biti implementirani u proces kreiranja<br />prostora u videoigrama.</p> / <p>The goal of this thesis is to examine the presence and significance of<br />videogames in the context of scene architecture and to indicate a growing<br />importance of a young field &ndash; level design in videogames. Theoretical and<br />scientific research portions of the paper point, each in their own manner, to<br />existing as well as new modes of applying concepts of space and visual<br />perception from the domain of architecture and urbanism in the field of<br />videogame design. This paper offers a significant number of methods of<br />implementing aspects of architectural theory heritage, primarily elements and<br />principles of scene architecture, in the process of designing space in<br />videogames - starting with Vitruvius&rsquo;s triple principle, followed by the triple<br />principle of key features of videogames and the issue of spatial situations, to<br />the role and position of user/player in the context of cooperation with a given<br />space.</p>

<p>Познавање параметара нуклеарне структуре, попут шеме нивоа, функциjе густине стања и функциjе jачине прелаза су неопходне за разумевање<br />нуклеарних особина атомског jезгра. Ове величине су директно повезане са ефикасним пресеком, коjи jе битна физичка величина у нуклеарноj физици, као и теориjски са моделима jезгра. Прикупљање тачних и прецизних података о овим физичким величинама jе jедан од наjважниjих задатака у&nbsp; нискоенергетскоj нуклеарноj физици.У овом раду за одређивање ових величина коришћен jе метод двоструких гама каскада коjи се заснива на&nbsp; коинциденционоj детекциjи гама кваната коjи настаjу након захвата термалних неутрона на jезгрима мете. Циљ експеримента jе детекциjа два узастопна гама кванта коjи се емитуjу када се jезг-ро након захвата неутрона деексцитуjе са енергиjе захвата на основно или неко од нископобуђених стања.Jезгра коjа су испитивана у овом раду су⁹⁴Nb и⁵⁶Mn, а експерименти су извршени на BRR истра-живачком реактору у Будимпешти и FRM II истраживачком реактору на Техничком универзитету у Минхену, у Хаjнц Меjер-Лаjбниц центру, тим редом. Прикупљени експериментални подаци су анализирани и добиjене су информациjе о шеми нивоа и емитованих гама кваната приликом чега jе пронађен велики броj нових гама прелаза унутар ових jезгара (210 за ⁹⁴Nb, 50 за⁵⁶ Mn) , као и нових енергетских нивоа у овим jезгрима (29 за ⁹⁴ Nb, 24 за<br />⁵⁶ Mn). За детектоване каскаде израчунати су и интензитети. Након одређивања интензитета кас-када, за одређивање функциjе густине нивоа и jа-чине прелаза за<br />⁹⁴ Nb и ⁵⁶ Mn коришћен jе практични модел за гама распад неутронских резонанци, развиjен на Обjедињеном институту за нуклеарна истраживања у Дубни, Руска федерациjа. Такође, у овом раду jе одрађена и систематизациjа података за 43 jезгра коjа су раниjе испитивана овом методом и представљени су закључци добиjени овом систематизациjом.</p> / <p>Poznavanje parametara nuklearne strukture, poput šeme nivoa, funkcije gustine stanja i funkcije jačine prelaza su neophodne za razumevanje<br />nuklearnih osobina atomskog jezgra. Ove veličine su direktno povezane sa efikasnim presekom, koji je bitna fizička veličina u nuklearnoj fizici, kao i teorijski sa modelima jezgra. Prikupljanje tačnih i preciznih podataka o ovim fizičkim veličinama je jedan od najvažnijih zadataka u&nbsp; niskoenergetskoj nuklearnoj fizici.U ovom radu za određivanje ovih veličina korišćen je metod dvostrukih gama kaskada koji se zasniva na&nbsp; koincidencionoj detekciji gama kvanata koji nastaju nakon zahvata termalnih neutrona na jezgrima mete. Cilj eksperimenta je detekcija dva uzastopna gama kvanta koji se emituju kada se jezg-ro nakon zahvata neutrona deekscituje sa energije zahvata na osnovno ili neko od niskopobuđenih stanja.Jezgra koja su ispitivana u ovom radu su⁹⁴Nb i⁵⁶Mn, a eksperimenti su izvršeni na BRR istra-živačkom reaktoru u Budimpešti i FRM II istraživačkom reaktoru na Tehničkom univerzitetu u Minhenu, u Hajnc Mejer-Lajbnic centru, tim redom. Prikupljeni eksperimentalni podaci su analizirani i dobijene su informacije o šemi nivoa i emitovanih gama kvanata prilikom čega je pronađen veliki broj novih gama prelaza unutar ovih jezgara (210 za ⁹⁴Nb, 50 za⁵⁶ Mn) , kao i novih energetskih nivoa u ovim jezgrima (29 za ⁹⁴ Nb, 24 za<br />⁵⁶ Mn). Za detektovane kaskade izračunati su i intenziteti. Nakon određivanja intenziteta kas-kada, za određivanje funkcije gustine nivoa i ja-čine prelaza za<br />⁹⁴ Nb i ⁵⁶ Mn korišćen je praktični model za gama raspad neutronskih rezonanci, razvijen na Objedinjenom institutu za nuklearna istraživanja u Dubni, Ruska federacija. Takođe, u ovom radu je odrađena i sistematizacija podataka za 43 jezgra koja su ranije ispitivana ovom metodom i predstavljeni su zaključci dobijeni ovom sistematizacijom.</p> / <p>Knowledge of nuclear parameters, such as level scheme, level density function and radiative strength function is important in order to understand nuclear properties. These parameters are directly related to the value of the cross section, an important quantity in nuclear physics, and also, theoretically to nuclear models. Acquisition of precise and high quality data on these parameters is one of the most important<br />tasks in low-energy nuclear physics. To determine these parameters, in this thesis the method of the two step gamma cascade was used. This method is based on coincidence detection of gamma rays that are emitted after thermal neutron capture&nbsp; on the nucleus. The goal of the experiment is to record two consecutive gamma rays &nbsp; that are emitted as nucleus decays from the capture energy to the ground state<br />or some of the low-excited states.In this work, 94 Nb and 56 Mn nuclei were investigated and the experiments were carried out at the BRR research reactor at the&nbsp; PGAA facility of the Centre for Energy Research (MTA EK), Budapest, Hungary and FRM II research reactor at the Technische Universit&uml;at M&uml;unchen, Heinz Maier- Leibnitz&nbsp; Zentrum (MLZ), Garching, Germany, respectively. Collected data were analyzed and information about level scheme and emitted gamma rays were obtained. The analysis showed that a large number of new gamma transitions, as well as new energy levels (29 for 94 Nb, 24 for 56 Mn) was detected for these nuclei (210 for 94 Nb, 50 for 56 Mn). The intensities were also calculated for all recorded cascades. After calculating the intensities of cascades, to determine the level density function and radiative strength function the practical model of neutron resonances gamma decay developed at JINR, Dubna, Russia, was used. Also, in this thesis, the systematization of results obtained for 43 nuclei previously measured by this method,&nbsp; are presented.</p>

<p>K&uuml;l&ouml;nb&ouml;ző t&iacute;pus&uacute; sz&ouml;vegek kreat&iacute;v olvas&aacute;s&aacute;nak fejleszt&eacute;se az anyanyelv tan&iacute;t&aacute;s&aacute;ban (Razvijanje sposobnosti kreativnog čitanja različitih tipova tekstova u nastavi maternjeg jezika) tretira metode i procese kojima se razvija čitanje sa razumevanjem (čitalačka pismenost). Ukazuje na to da su preduslov za razumevanje teksta razvijena tehnika čitanja, leksički fond, razumevanje sintagme i rečenice, izvođenje zaključaka, razuđenost teksta, prepoznavanje strukture teksta, unutra&scaron;nja slika (mentalna mapa) tipa teksta, u pisanom tekstu poznavanje vizuelnog upravljanja (forma teksta) i jezičkog upravljanja, retorike, uvažavanje vizuelnog konteksta (slike i ilustracije, tumačenje uzajamno komplementarnih tekstova i slika), prepoznavanje stila (stilskog registra), veći kapacitet radne memorije, monitoring okvirnog znanja (poznavanje sveta), procesa razumevanja itd. U radu se prikazuju oblici ispoljavanja deficita pri razumevanju teksta, a obja&scaron;njavaju se i uzroci.<br />Autorka analizira strategije razvijanja čitalačke pismenosti sa razumevanjem različitih tipova tekstova počev od beletristike (bajki i poezije), preko naučno-popularne literature (udžbenika) do adekvatnog tumačenja multimedijalnih, pa i digitalnih tekstova. Usput spominje kreativno-produktivne vežbe, ilustruje njihovu ulogu, značaj u stvaranju značenja, prikazuje mehanizam za postizanje efekata kod vežbi kreativnog pisanja i bavi se metodikom vaspitavanja čitalaca.<br />U doktorskoj disertaciji, nakon razmatranja teoretsko-metodolo&scaron;ke osnove čitanja sa razumevanjem različitih tipova tekstova, sledi prezentacija rezultata empirijskog istraživanja, kvantitativna i kvalitativna analiza sa matematičko-statističkom obradom podataka. U istraživanju je kori&scaron;ćen test za razumevanje teksta koji nije formalan (standardni), odnosno upitnik o čitalačkim navikama. Uzorak obuhvata 800 učenika: iz naselja u kojima Mađari žive u homogenim sredinama, u rasejanju, odnosno u izolovanim manjim zajednicama.<br />Tokom istraživanja autorka je ispitivala u kojoj meri jezička sredina učenika (Mađari u homogenim naseljima, u rasejanju ili izolovanim zajednicama) utiče na nivo razvoja njihove sposobnosti razumevanja teksta, kao i da li postoji statistički značajna povezanost (pozitivna korelacija) između socijalno-kulturne sredine učenika i nivoa razvoja njihove sposobnosti razumevanja teksta. Istraživanje obuhvata i aspekat postojanja statistički značajne razlike među polovima &scaron;to se tiče sposobnosti kreativnog čitanja i da li ima razlike u procentima re&scaron;enih zadataka vezanih za razne tipove tekstova, odnosno u kojoj meri učinak u razumevanju teksta zavisi od tipa teksta. Tokom kvalitativne analize dobija se odgovor i na to, kako su mediji promenili tradicionalnu strukturu kori&scaron;ćenja slobodnog vremena, odnosno kako se menja profil čitanja po žanrovima i struktura traženog &scaron;tiva.<br />Koristeći metode deskriptivne, istorijske, statističke i teorijske analize doktorska disertacija daje uvid u nivo razvoja učenika 4. razreda osnovne &scaron;kole ‒ na teritorijama gde Mađari žive homogeno, u rasejanju ili u izolovanim zajednicama ‒ &scaron;to se tiče sposobnosti razumevanja teksta, odnosno čitalačkih navika. Disertacija može poslužiti kao osnova za dalja istraživanja, dajući podlogu za komparativne analize.</p> / <p>The doctoral dissertation entitled K&uuml;l&ouml;nb&ouml;ző t&iacute;pus&uacute; sz&ouml;vegek kreat&iacute;v olvas&aacute;s&aacute;nak fejleszt&eacute;se az anyanyelv tan&iacute;t&aacute;s&aacute;ban (English translation: The development of creative reading of texts with a different type in native language teaching) examines the methods, procedures enhancing text comprehending reading. It sheds light on the fact that the condition of text comprehending is the developed reading technique, the vocabulary, syntagm- and sentence understanding, drawing the conclusions, the articulateness of the text, the recognition of text structure, the inner picture of the text type (its mental map), the visual control (the text form) and the lingual control in the written text, the knowledge of the rhetoric, taking into consideration (the interpretation of a text and figure being complementary with each other) the visual context (figures and illustrations), identification of the style (the style register), bigger work memory capacity, the knowledge framework (world knowledge), monitoring the understanding process, etc. Furthermore, it presents the forms of manifestation of the text comprehending deficits, and brings the reasons to light.<br />By analysing the development strategies of comprehending reading of texts with a different type, the author starts from the literary texts (from the tale and the poem), through the educational (course book) texts gets to the adequate interpretation of the multimedia and digital texts. Meanwhile flashes the creative-productive practices by illustrating their role, significance in meaning creation, presents the mode of action of the creative writing practices, and touches upon the methodology of educating for reading.<br />In the doctoral dissertation, the theoretical-methodological establishment of the comprehending reading of different type of texts is followed by the presentation of the results of the empirical research, respectively the quantitative and qualitative analysis of the statistical data. The research was not carried out with the examination of a random sample, it is not a formal (not standard) text comprehending test, and it is based on the questionnaire surveying the reading habits. 800 students belong to the sample: the students living on areas predominantly inhabited by ethnic Hungarian population (compact areas), students living in a diaspora environment, and students from scattered areas.<br />In the course of her research the author examines whether the students&#39; lingual environment (living on areas predominantly inhabited by ethnic Hungarian population, in a diaspora environment, and on scattered areas) influences the development level of text comprehending ability, furthermore whether statistically there exists considerable connection (positive correlation) between the students&#39; sociocultural background and the development level of text comprehending ability. The research also extends to whether, as regard the genders, there can be observed statistically considerable difference regarding the level of creative reading ability, and whether the resolution proportions of the tasks being attached to different type of texts show a difference, namely to what extend does text comprehending performance depend on the text type. In the course of the qualitative analysis we have also got an answer of how did the media modify the traditional structure of free time spending, and how did the aspect of reading change regarding the read genres, the reading structure.<br />By the descriptive, historical, statistical and theoretical analysis, the doctoral dissertation draws a picture ‒ on the areas predominantly inhabited by ethnic Hungarian population (compact areas), the diaspora environment, and on scattered areas ‒ with regard to the primary school fourth grade students, on the development level of text comprehending ability, and maps the reading habits as well. The dissertation may serve as the basis of additional researches, providing the basis for comparative analyses.</p>