<p><strong>Apstrakt je obrađen tehnologijama za optičko prepoznavanje teksta (OCR).</strong></p><p>Istraživanja u ovom radu imala su za cilj da daju doprinos razja&scaron;njenju fluidodinamike sistema gas-čvrsto-punjenje i definisanju osnovnih karakteristika ovog sistema: pada pritiska i dinamičkog i statičkog sadržaja čvrste faze. Eksperimentalna merenja osnovnih fluidodinamičkih karakteristika sistema ostvarena su u zavisnosti od: uticaja brzina pokretnih faza (gasne i čvrste faze), tipa punjenja, veličine čestica čvrste faze i visine sloja punjenja. Ispitivanja su ostvarena na najče&scaron;će kori&scaron;ćenim komercijalnim punjenjima: Raschigovim prstenovima, Pall prstenovima, Intaloks sedlima i cilindričnim mrežicama, kao i do sada ne kori&scaron;ćenim punjenjima (keramičke kuglice i lomljeni kamen). Na osnovu eksperimentalnih podataka izvedene su korelacione jednačine za predviđanje pada pritiska i dinamičkog i statičkog sadržaja čvrste faze i granice između režima pre nakupljanja i nakupljanja u zavisnosti od osnovnih parametara kontaktora: brzina gasne i čvrste faze, veličina čestica čvrste faze i karakteristika punjenja. Kori&scaron;ćenjem dosada&scaron;njih literaturnih saznanja o uticaju operativnih parametara i osobina punjenja, gasa i čvrste faze na fluidodinamiku kontaktora gas-čvrsto-punjenje i sospstvenih eksperimentalnih rezultata proverena je validnost predloženih korelacija. Dobijeni zadovoljavajući rezultati predloženih korelacija pružaju mogućnost za predviđanje režima rada i fluidodinamičkih karakteristika ovog tipa kontaktora koji ima &scaron;iroku mogućnost primene u procesima toplotne razmene, adsorpcije, preči&scaron;ćavanja otpadnih gasova i hemijskim reakcijama.</p>

<p>U disertaciji je prikazano teorijsko i praktično istraživanje koje se odnosi na projektovanje, fabrikaciju i karakterizaciju heterogeno integrisanih induktivnih senzora za mjerenje sile, pritiska i pomjeraja. Cilj istraživanja doktorske disertacije je kombinovanje različitih tehnologija izrade i materijala, kako bi se projektovali senzori koji će biti konkurentni aktuelnim rešenjima, i koji bi se mogli koristiti za konkretne primjene. U okviru istraživanja, heterogenom integracijom su kombinovane prednosti tehnologije štampanih ploča (Printed Circuit Board - PCB), fleksibilne tehnologije i tehnologije niskotemperaturne zajedno-pečene keramike (Low Temperature Co-fired Ceramics &ndash; LTCC). Razvijena su tri prototipa senzora za mjerenje sile, pritiska i pomjeraja korišćenjem struktura sa induktorom i feritom u njegovoj blizini. Mjerenje realizovanih prototipova senzora vrši se bežično pomoću spregnutog antenskog namotaja. Na osnovu početnih rezultata ispitivanja, senzori su modifikovani u cilju poboljšanja i optimizovanja performansi. Projektovani senzori omogućavaju bežično mjerenje, jeftini su, kompaktni i jednostavni. Na osnovu teorijske analize, simulacija, eksperimetnalnih mjerenja, ustanovljena je ispravnost rada i primjenljivost realizovanih senzora.</p> / <p>In doctoral thesis theoretical and practical investigation on design, fabrication and characterisation of heterogenous integrated inductive sensors for measuring force, pressure and displacement are shown. The aim of the thesis is to investige the usage of different technologies and materials in order to design sensors which will be competitive to actual solutions and usable for specific aplications. Using heterogenous integraton, advantages of Printed Circuit Board technology (PCB), flexible and Low Temperature Co-fired Ceramics (LTCC) technologies are used. Three sensor prototypes for measuring force, pressure and displacement are developed using inductor and ferrite in its near proximity. Measurements of the realised sensor prototypes are wirelessly done using an external surrounding coil as an antenna. Based on the initial measuring results, sensors are redesigned in order to improve and optimize their performance. Projected sensors are low-cost, compact, simple, and enable wireless measurement. The proper operation and applicability of realized sensors are confirmed using theoretical analysis, simulation and experimental testing with presented results.</p>

<p>In the first part, the pressureless gas dynamic system with source (body force) is examined and solved by using Shadow Waves. The source represents gravity and Shadow Wave solution (containing the delta function) shows acceleration (contrary to shocks, for example). In the second part, one will nd numerical calculations that conrms the above results.</p> / <p>Rad je posvecen analizi modela gasa bez pritiska uz dodatak izvora. Model je resen koriscenjem senka talasa. U ovom slucaju, izvor predstavlja uticaj gravitacije na cestice u modelu. Za razliku od udarnih talasa, talasi senke koje sadrze delta funkciju, krecu se ubrzano pod gravitacionim uticajem. U drugom delu rada su naprevljeni numericki eksperimenti koji potvrdjuju teoijske rezultate.</p>

<p>Rod Hypericum obuhvata oko 500 različitih vrsta klasifikovanih u 36 sekcija. Najpoznatiji predstavnik roda je kantarion (Hypericum perforatum, Hypericaceae). Hemijska karakterizacija kantariona je bila predmet mnogobrojnih istraživanja koja su pokazala prisustvo različitih klasa jedinjenja, kao i &scaron;irok spektar biolo&scaron;kog potencijala. Međutim, ispitivanja su otkrila prisustvo istih klasa jedinjenja i u drugim predstavnicima roda Hypericum, opravdavajući hemijska istraživanja i određivanje biolo&scaron;kih aktivnosti. S obzirom da se kantarion retko plantažno uzgaja, već uglavnom sakuplja iz prirode, neretko usled nedovoljne obučenosti sakupljača lekovitog bilja dolazi do zamene propisanog biolo&scaron;kog izvora droge Hyperici herba (H. perforatum subsp. perforatum, Hypericaceae) morfolo&scaron;ki sličnim predstavnicima roda, &scaron;to posledično utiče na sadržaj aktivnih principa i biolo&scaron;ki potencijal. Zbog toga su ciljevi ove doktorske disertacije: utvrđivanje uticaja geografskog porekla i stadijuma ontogenetskog razvoja biolo&scaron;kog izvora na kvalitativni i kvantitativni hemijski sastav, biolo&scaron;ki potencijal vodeno-alkoholnog ekstrakta taksona roda Hypericum, kao i utvrđivanje kvaliteta (stepen usitnjenosti, biolo&scaron;ki izvor, hemijski sastav i biolo&scaron;ki potencijal) komercijalno dostupnih čajeva na bazi kantariona koji se nalaze u slobodnoj prodaji. Biljni materijal je obuhvatio uzorke 32 taksona roda Hypericum kao i 51 uzorak monokomponentnih čajeva na bazi kantariona prikupljenih na teritoriji centralnog dela Balkanskog poluostrva, centralne Evrope, Rusije i Turske tokom 2011-2016. godine. U većini ispitanih ekstrakta kvantifikovan je visok sadržaj ukupnih fenola i flavonoida. Rezultati određivanja sadržaja hipericina u ispitivanim ekstraktima pokazali su njegovo prisustvo kod uzoraka svih taksona prikupljenih za vreme cvetanja, pri čemu je to bila i fenofaza u kojoj je dostignut maksimalan sadržaj. Hiperforin je takođe detektovan u većini uzoraka prikupljenih za vreme cvetanja, prateći dinamiku akumulacije sličnu hipericinu. Sa druge strane apigenin i epikatehin nisu detektovani u velikom broju ispitanih ekstrakta, dok je prisustvo naringenina kvantifikovano u manje od 50% uzoraka. Amentoflavon je bio prisutan u manje od 30% ispitanih uzoraka. Visok sadržaj kvercetina i rutina je određen u svim ispitanim ekstraktima, pri čemu u slučaju kvercetina nije zabeleženo značajnije variranje tokom ontogenetskog razvoja, dok je maksimalna koncentracija rutina određena u uzorcima prikupljenim pre, ili za vreme cvetanja. U većini uzoraka detektovane su galna, hlorogenska, kafena i p-hidroksibenzojeva kiselina (naročito u periodu koji prethodi cvetanju), dok ferulna kiselina nije kvantifkovana kod vi&scaron;e od 80% ispitanih ekstrakta. Rezultati su pokazali snažnu antioksidantnu sposobnost ispitivanih ekstrakata. Uočena je snažnija inhibicija monoaminooksidaze A u odnosu na monoaminooksidazu B, kao i vi&scaron;i anti-&alpha;-glukozidazni od anti-&alpha;-amilaznog potencijala. Sposobnost inhibicije acetilholinesteraze je ocenjena kao umerena. Ispitivanje antiproliferativnog potencijala ekstrakata vrsta roda Hypericum, je pokazalo izrazit sinergistički efekat sa antineoplastičnim lekom bleomicinom (radiomimetik) kao i visoku selektivnost prema ćelijama karcinoma cerviksa i melanoma, za razliku od umerenog antiproliferativnog potencijala i niske selektivnosti samih ekstrakata prema malignim ćelijama. Zabeležen je značajan broj neusitnjenih (in toto) komercijalno dostupnih uzoraka čajeva na bazi kantariona, dok su kao biolo&scaron;ki izvor ispitanih uzoraka čajeva identifikovane različite podvrste H. perforatum. Sličnost hemijskog profila i biolo&scaron;kog potencijala velikog broja ispitanih taksona sa H. perforatum ukazuju na mogućnost njihove eksploatacije. Međutim, zavisnost navedenih parametara od geografskog porekla biljnog materijala ističe značajan uticaj abiotičkih ekolo&scaron;kih faktora na kvalitet droge. Hemijski sastav i morfolo&scaron;ko ispitivanje uzoraka monokomponentnih čajeva na bazi kantariona ukazuju na neophodnost kontrole njihovog kvaliteta.</p> / <p>The genus Hypericum includes more than 500 different species classified in 36 sections. The most known representative of genus is St. John&#39;s wort (Hypericum perforatum, Hypericaceae). Chemical characterization of St. John&#39;s wort was the subject of many conducted researches which demonstrated the presence of different classes of compounds, as well as a wide spectrum of biological potential. However, the studies have also shown the presence of the same compounds in other representative of the genus Hypericum, justifying the evaluation of their chemical composition and biological potential. Considering the fact that St. John&#39;s wort is rarely being cultivated, rather collected from nature, unqualified collectors may substitute the official biological source of Hyperici herba (H. perforatum subsp. perforatum, Hypericaceae) for morphologically similar representatives of the genus, consequently affecting the quantities of active principles and biological potential of the drug. The aims of this PhD thesis were to evaluate the influence of geographical origin and stage of ontogenetic development of biological source on qualitative and quantitative chemical composition and biological potential of water - alcoholic extract of different Hypericum taxa, as well as to determine the quality (grinding degree, biological source, chemical composition and biological potential) of commercially available St. John&rsquo;s wort teas on the market. The plant material included samples of 32 taxa of genus Hypericum, as well as 51 commercially available sample of monocomponent teas based on St. John&#39;s wort collected at territory of central part of Balkan Peninsula, central Europe, Russia and Turkey, during period 2011 - 2016. High amounts of total phenolics and flavonoids were quantified in the most of the examined extracts. Quantification of hypericin showed its presence in all of the samples collected during flowering period, while that was also the ontogenetic stage of its maximum accumulation. Hyperforin was also quantified in most of the samples collected during flowering period, following the hypericin trend of accumulation. On the other hand, apigenin and epicatechin were not detected in large number of the examined extracts, while naringenin was detected in less than 50% of samples. Amentoflavone was present in less than 30% of the examined samples. High amounts of quercetin and rutin were determined in all of the examined samples. No significant changes in the amounts of quercetin during ontogenetic development were noticed, while the highest amounts of rutin were determined in samples collected before, or during flowering. Gallic, chlorogenic, caffeic and p-hydroxybenzoic acid were detected in most of the examined samples (especially in period before opening of the flowers), while ferulic acid was not quantified in more than 80% of samples. The results have demonstrated strong antioxidant potential of the examined extracts. Stronger potential of the examined extracts to inhibit monoamine oxidase A than monoamine oxidase B, as well as stronger anti-&alpha;-glucosidase than anti-&alpha;-amylase potential were recorded. The obtained anticholinesterase activity of the examined extracts was moderate. The examination of antiproliferative potential of different Hypericum species extracts has shown additive effects in combination with bleomycin (radiomimetic), as well as high selectivity toward cervix and melanoma cancer cells. On the other hand, moderate antiproliferative potential and low selectivity during treatment of cancer cells only with the examined extracts was recorded. Significant share of in toto commercially available tea samples based on St. John&#39;s wort was noticed, while different subspecies of H. perforatum were identified as biological sources of the examined teas. Chemical profile and biological potential resemblance between a large number of investigated taxa and H. perforatum point to possibilities of their exploitation. However, the dependence of listed parameters from geographical origin of plant material emphasizes the importance of abiotic ecological factors for the quality of herbal drug. Chemical composition and morphological examination of monocomponent teas based on St. John&rsquo;s wort stress the importance of their quality control.</p>

<p>У овој докторској дисертацији, акценат је стављен на анализу даљински<br />управљаних дигиталних пнеуматских система у концепту Индустрије 4.0.<br />Доприноси тезе су сљедећи: 1) Показано је на који начин је могуће, постојеће<br />пнеуматске системе надградити тако да се омогући даљинско управљање<br />кретањем пнеуматских радних елемената, даљинска регулација притиска и<br />даљинска регулација протока. 2) Показано је на који начин је могуће развити<br />даљински управљан дигитални пнеуматски систем, који има могућност<br />даљинске промјене управљачких параметара (радног притиска и/или<br />протока) у току процеса рада, и који је искључиво софтверски<br />реконфигурабилан, те реализован на оптималан начин, чиме достиже ниво<br />флексибилности потребан да се задовољи основни концепт Индустрије 4.0.<br />Примјена добијених резултата могућа је у свим индустријским, а потом и<br />неиндустријским системима, у којима постоје пнеуматски радни елементи.</p> / <p>U ovoj doktorskoj disertaciji, akcenat je stavljen na analizu daljinski<br />upravljanih digitalnih pneumatskih sistema u konceptu Industrije 4.0.<br />Doprinosi teze su sljedeći: 1) Pokazano je na koji način je moguće, postojeće<br />pneumatske sisteme nadgraditi tako da se omogući daljinsko upravljanje<br />kretanjem pneumatskih radnih elemenata, daljinska regulacija pritiska i<br />daljinska regulacija protoka. 2) Pokazano je na koji način je moguće razviti<br />daljinski upravljan digitalni pneumatski sistem, koji ima mogućnost<br />daljinske promjene upravljačkih parametara (radnog pritiska i/ili<br />protoka) u toku procesa rada, i koji je isključivo softverski<br />rekonfigurabilan, te realizovan na optimalan način, čime dostiže nivo<br />fleksibilnosti potreban da se zadovolji osnovni koncept Industrije 4.0.<br />Primjena dobijenih rezultata moguća je u svim industrijskim, a potom i<br />neindustrijskim sistemima, u kojima postoje pneumatski radni elementi.</p> / <p>In this PhD thesis, the emphasis is placed on the analysis of remotely<br />controlled digital pneumatic systems in the scope of Industry 4.0. The<br />contributions of the thesis are the following: 1) The possibility of upgrading an<br />existing pneumatic systems to allow remote motion control of pneumatic<br />actuators, remote pressure control and remote flow control, is shown. 2) The<br />possibility of developing a remotely controlled digital pneumatic system, which<br />has the ability of remote change of the control parameters (the operating<br />pressure and/or the flow) during the operating process, and which is<br />exclusively software reconfigurable and optimally implemented, is shown. At<br />that way, it is achieving a level of flexibility needed to meet the basic concept<br />of Industry 4.0. The application of the obtained results is possible in all<br />industrial and then non-industrial systems, where pneumatic actuators exist.</p>