<p>U naj&scaron;irem smislu, disertacija se bavi biolo&scaron;kim, psiholo&scaron;kim i dru&scaron;tvenim karakteristikama rituala kao evolucione univerzalije, koje se manifestuju kako kod ljudi, tako i kod ne-ljudskih vrsta. Cilj disertacije jeste utvrđivanje funkcionalnih i konceptualnih granica njegovog istraživanja i razvoj sociolo&scaron;ki zasnovane, integrisane teorije rituala. U uvodnom poglavlju analiziraju se problemi određenja rituala i razgraničenje između pojmova rituala, ritualizacije, aktivnosti nalik ritualu, obreda i performansa. Pored toga, analizirana su i etolo&scaron;ka izučavanja rituala kod ne-ljudskih vrsta, razvoj i funkcije ljudskih rituala kao proizvoda biolo&scaron;ke i kulturne evolucije.<br />Drugo poglavlje posvećeno je analizi telesnih dimenzija ritualnog pona&scaron;anja. Najpre su obrađeni neurobiolo&scaron;ki mehanizmi kao determinante rituala, dok je u drugom i trećem delu poglavlja pažnja posvećena biogenetičkom strukturalizmu i neurosociologiji kao integrativnim pristupima. Biogenetički strukturalizam je predstavljen kao inicijalni poku&scaron;aj prevladavanja ograničenja dominantnih paradigmi u izučavanju rituala, integracijom biolo&scaron;kih, antropolo&scaron;kih, psiholo&scaron;kih, fenomenolo&scaron;kih i neurolo&scaron;kih saznanja o ritualizovanim oblicima pona&scaron;anja i načinima na koje ta pona&scaron;anja indukuju izmenjena stanja svesti. Neurosociolo&scaron;ki teorijski program predstavljen je kao novi korak u stvaranju intergrisane teorije rituala, kojim se analizira složen, dinamički odnos između mozga i okruženja, uz izbegavanje svakog vida redukcionizma.<br />Psiholo&scaron;ki mehanizmi kao determinante ritualnog pona&scaron;anja analizirani su u trećem poglavlju. Analiza je usmerena na teorije koje spajaju kognitivizam i adaptacionizam u obja&scaron;njenju mentalnih predstava i bave se fenomenima selekcije i kulturne transmisije, ali govori se i o složenom odnosu između rituala, spoznaje i emocija. Predstavljen je odnos specifične dinamike rituala i psiho-fiziolo&scaron;kih procesa i reakcija organizma koje su indukovane njome, jer razumeti ritual između ostalog znači objasniti složen odnos uzmeđu uma i tela.<br />Četvrto poglavlje bavi se sociolo&scaron;kim konceptualizacijama rituala i procesom transformacije sociolo&scaron;kog i antropolo&scaron;kog izučavanja od kraja devetnaestog veka, pa sve do dana&scaron;njih dana. Inicijalni poku&scaron;aji stvaranja i isticanja važnosti interdisciplinarnosti za razumevanje ritualnog pona&scaron;anja i polivalentnosti rituala razmatraju se kroz rad Emila Dirkema, Bronislava Malinovskog, Alfreda Radklif-Brauna, Arnolda Van Genepa, Maksa Glukmana,<br />viii<br />Viktora Tarnera, Meri Daglas, Roja Rapaporta, Kliforda Gerca, Ervinga Gofmana, Rendala Kolinsa i Džefrija Aleksandera.<br />U petom i zaključnom poglavlju obrađeni su izazovi i problemi koji se pojavljuju u domenu zasnivanja integrisane teorije rituala i predlaže se rekonceptualizacija sociolo&scaron;kih teorija rituala u svetlu neusociologije. Ukazano je na potrebu i važnost interdiciplinarnog proučavanja rituala, kako radi unapređenja sociolo&scaron;kog znanja u ovoj oblasti proučavanja, tako i unapređenja epistemolo&scaron;kih mogućnosti sociologije uop&scaron;te. Istražujući socijalnu dimenziju funkcionisanja mozga i spajajući funkcionisanje mozga sa pona&scaron;anjem i procesima sopstva, neurosociologija je predstavljena kao pogodan teorijski okvir za obja&scaron;njavanje složenog odnosa između mozga, prirodnog i socijalnog okruženja.<br />Ključne reči: ritual, ritualizacija, dimenzije rituala, interdisciplinarnost, neurosociologija, integrisana sociolo&scaron;ka teorija.</p>