<p>UVOD: Hipertenzivna oboljenja u trudnoći predstavljaju heterogenu grupu bolesti koja se javljaju kod 3-8% trudnica op&scaron;te populacije. Najteže forme ovih oboljenja preeklampsija, eklampsija i HELLP sindrom su vodeći uzročnici morbiditeta i mortaliteta majke i ploda u odnosu na sve druge komplikacije u trudnoći. Etiopatogeneza ovih oboljenja je jo&scaron; uvek nedovoljno razja&scaron;njena ali se smatra da placenta ima ključnu ulogu u nastanku ovih komplikacija, odnosno da placentalna insuficijencija, koja nastaje kao posledica nedovoljne adaptacije decidualnih i intramiometrijalnih delova spiralnih arterija već u prvih nekoliko nedelja trudnoće, dovodi do redukcije utero-placentalne cirkulacije i lokalne placentalne hipoksije, &scaron;to se nepovoljno održava i na majku i na plod. U cilju razja&scaron;njenja patofiziolo&scaron;kih mehanizama nastanka hipertenzivnih oboljenja u trudnoći i pronalaska dovoljno senzitivnih makera koji bi pomogli u ranom predviđanju nastanka najtežih formi ovih oboljenja, do sada su ispitivani brojni proteini koji učestvuju u procesima stvaranja i razvoja placentalne vaskularne mreže kao &scaron;to su vaskularni endotelni faktor rasta (VEGF-A), placentalni faktor rasta (PlGF) i solubilni receptor fms-like tirozin kinaza receptor (sFlt-1). CILJ: Uporediti serumske koncentracije (sFlt-1, PlGF, VEGF-A, PAPP-a, free&szlig;hCG, glukoze, ukupnog holesterola, HDL holesterola, LDL holesterola, triglicerida, apo-AI, apoB, AST, ALT, GGT, kreatinina, ureje, mokraćne kiseline, hsCRP, Na, K, Cl, P, Mg i Ca između grupe trudnica sa preeklampsijom, hroničnom i gestacijskom hipertenzijom i kontrolne grupe trudnica u prvom trimestru trudnoće između 11 i 14. nedelje gestacije. Ispitati da li se vrednosti odabranih laboratorijskih parametara (sFlt-1, VEGF-A i PLGF) kod ispitivanih trudnica statistički značajno razlikuju u odnosu na gestacijsku nedelju u trenutku porođaja, težinu i dužinu i APGAR skor bodovanja novorođenčeta. Ispitati da li se vrednosti angiogenih proteina:sFlt-1, VEGF-A, PlGF značajno razlikuju kod ispitivanih trudnica u odnosu na broj prethodnih trudnoća i starosti trudnica. MATERIJAL I METODE: Istraživanje je sprovedeno kao prospektivno analitička studija u Kliničkom centru Vojvodine, u periodu od juna 2012. do februara 2015. godine. U istraživanje je uključeno ukupno 143 trudnice starosti od 18 &ndash; 43 godine. Sve trudnice uključene u istraživanje podeljene su na dve ispitivane i jednu kontrolnu grupu. Prvu ispitivanu grupu činilo je 43 trudnice koje su po definisanim kriterijuma razvile preeklampsiju u aktuelnoj trudnoći. Drugu ispitivanu grupu činilo je 46 trudnica kojima je dijagnostikovana ili potvrđena hronična ili gestacijska hipertenzija u aktuelnoj trudnoći. Kontrolnu grupu činilo je 54 zdravih trudnica sa verifikovanim fiziolo&scaron;kim ishodom trudnoće u terminu, bez maternalnih i fetalnih komplikacija. Prilikom regrutovanja trudnica (između 11+0 i 13+6 nedelja gestacije) za uče&scaron;će u istraživanju, uzeti su anamnestički podaci o faktorima rizika za pojavu hipertenzivnih oboljenja u trudnoći, i u okviru kliničkog i aku&scaron;erskog pregleda urađena su antropometrijska merenja, merenje krvnog pritiska, i specijalizovani ultrazvučni pregled ploda radi utvrđivanja gestacijske starosti ploda i određivanja rizika za pojavu hromozomskih anomalija ploda. Trudnicama je nakon uzimanja anamnestičkih podataka i kliničkog i aku&scaron;erskog pregleda i potpisanog pisanog pristanka pacijenta o dobrovoljnom učestvovanju u istraživanju izvađena krv radi određivanja odabranih laboratorijskih parametara. Serumske koncentracije sFlt1, VEGF-A i PIGF određivane su kvantitativnom ELISA tehnikom (R&amp;D Systems Europe Ltd. Abingdon, UK), dok su: glukoza, ukupni holesterol, HDL holesterol, LDL holesterol, trigliceridi, apo-AI I apoB, AST, ALT, GGT, kreatinin, ureja, mokraćna kiselina, hsCRP, Na, K, Cl, Mg, P, Ca određivani na automatizovanim analizatorskim sistemima. Sve trudnice su kategorisane u 2 ispitivane i kontrolnu grupu na osnovu pojave ili isključenja hipertenzivnih oboljenja u aktuelnoj trudnoći. Statistička obrada podataka urađena je u statističkom programu STATISTICA 12 (StatSoft Inc.,Tulsa, OK, USA). Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, nivo statističe značajnosti p, je tumačen statistički značajnim ukoliko su vrednosti p&lt;0,05. REZULTATI: Vrednosti serumskih koncentracija sFlt-1 se statistički značajno razlikuju u sve tri grupe ispitanica i značajno su vi&scaron;e u grupama sa hipertenzivnim oboljenjima u odnosu na zdravu grupu ispitanica, p&lt;0,001. Serumske koncentracije VEGF-A su značajno niže u grupi trudnica sa preeklampsijom u odnosu na zdrave trudnice kontrolne grupe (p&lt;0,001), dok se nivoi serumskih koncentracija PlGF statistički značajno razlikuju između sve tri grupe trudnica tako da su najniže vrednosti uočene u grupi sa preeklampsijom (p&lt;0,001) u odnosu na preostale dve grupe ispitanica. Nije uočeno postojanje statistički značajne razlike u nivoima PAPP-A, biohemijskih parametara (glukoze, AST, ALT, GGT kreatinina, ureje, mokraćne kiseline), lipidskih parametara (uk. holesterol, LDL, apo A-I, apo B), parametara inflamatornog (kompletna krvna slika, fibrinogen), hemostaznog (D-dimer, vWF-antigen) i elektrolitskog statusa (Na, K, Cl, P, Mg), p&gt;0,05. Nivoi free &szlig;hCG i HDL holesterola su značajno niže, dok su vrednosti hsCRP i triglicerida značajno vi&scaron;e u grupi trudnica sa preeklampsijom u odnosu na grupu bez hipertenzivnih poremećaja u trudnoći. Serumske koncentracije sFlt-1 preko 865 pg/ml imaju senzitivnost od 93% i specifičnost od 81,5% u predviđanju nastanka preeklampsije, dok serumske koncentracije PlGF ispod 60 pg/ml senzitivnost od 88,4% i specifičnost od 79,6% u predviđanju pojave preeklampsije. Serumske koncentracije sFlt-1, VEGF-A i PlGF ne pokazuju statistički značajnu razliku u odnosu na godine života trudnice i broja prethodnih trudnoća p&gt;0,05. Serumske koncentracije sFlt-1 i PlGF se značajno razlikuju u odnosu na telesnu težinu novorođenčeta, tako da su niže vrednosti oba proteina detektovane u grupi novorođenčadi sa porođajnom težinom ispod 1500 gr. u odnosu na telesnu masu između 2800-3300 gr, p&lt;0,001. Takođe su nađene niže vrednosti sFlt-1 i PlGF u grupi trudnica koje su se porodile pre 33. nedelje gestacije u odnosu na nedelju gestacije u trenutku porođaja preko 37 nedelje gestacije, p&lt;0,001. Serumske koncentracije sFlt-1 i PlGF se značajno razlikuju u odnosu na indeks telesne mase majke tako da su vi&scaron;e vrednosti sFlt-1 i niže vednosti PlGF nađene u grupi trudnica sa indeksom telesne mase ispod 25 u odnosu na grupu trudnica sa indeksom telesne mase preko 30 kg/m2, p&lt;0,001. Serumske koncentracije sFlt-1 u prvom trimestru trudnoće su značajno povezane sa parametrima inflamacije (hsCRP), vrednostima dijastolnog krvnog pritiska i nivoima free &szlig;hCG. Takođe se uočava značajna povezanost koncentracije PlGF sa indeksom telesne mase, vrednostima sistolnog krvnog pritiska i koncentracijom hsCRP u prvom trimestru trudnoće. ZAKLJUČAK: Nivoi antiangiogenog proteina sFlt-1 su vi&scaron;e u grupi trudnica sa preeklampsijom u odnosu na grupu sa hroničnom i gestacijskom hipertenzijom i grupu trudnica bez hipertenzivnih poremećaja trudnoći. Nivoi proangiogenog proteina VEGF-A su značajno niže u grupi trudnica sa preeklampsijom i hroničnom i gestacijskom hipertenzijom u odnosu na grupu trudnica bez hipertenzivnih poremećaja u trudnoći. Serumske koncentracije proangiogenog proteina PlGF su niže u grupi trudnica sa preeklampsijom u odnosu na grupu sa hroničnom i gestacijskom hipertenzijom i grupu trudnica bez hipertenzivnih poremećaja trudnoći. Serumske koncentracije placentalnog proteina free &szlig;hCG i HDL holesterola su značajno niže, dok su vrednosti hsCRP i triglicerida značajno vi&scaron;e u grupi trudnica sa preeklampsijom u odnosu na grupu bez hipertenzivnih poremećaja u trudnoći. Između trudnica sa hipertenzivnim poremećajima u trudnoći i zdravih trudnica nije uočeno postojanje značajne razlike u vrednostima placentalnog proteina PAPP-A, biohemijskih parametara (glukoze, AST, ALT, GGT kreatinina, ureje, mokraćne kiseline), lipidskih parametara (uk. holesterol, LDL, apo A-I, apo B), parametara inflamatornog (kompletna krvna slika, fibrinogen), hemostaznog (D-dimer, vWF-antigen) i elektrolitskog statusa (Na, K, Cl, P, Mg). Serumske koncentracije sFlt-1 i PlGF se značajno razlikuju u odnosu na gestacijsku starost na porođaju i telesnu masu novorođenčeta i niže su kod trudnica koje su se prevremeno porodile kao i kod novorođenčati sa manjom porođajnom težinom. Serumske koncentracije sFlt-1 se značajno razlikuju u odnosu telesnu dužinu i APGAR skor novorođenčeta, tako da su vi&scaron;e vrednosti sFlt-1 udružene sa većom telesnom dužinom novorođenčeta i boljim APGAR skorom. Serumske koncentracije sFlt-1, VEGF-A i PlGF se ne razlikuju značajno u odnosu na godine života trudnice i broja prethodnih trudnoća. Nivoi proteina angiogeneze sFlt-1 i PlGF predstavljaju dobre prediktore u predviđanju nastanka preeklampsije u prvom trimestru trudnoće.</p> / <p>INTRODUCTION: Hypertensive disorders in pregnancy are a heterogeneous group of diseases that occur in 3-8% of all pregnancies. The most difficult forms of these diseases: preeclampsia, eclampsia and HELLP syndrome are the leading causes of maternal and fetal morbidity and mortality in relation to all other pregnancy complications. Etiopathogenesis of these diseases is still insufficiently understood but it is thought that the placenta plays a key role in the development of these complications, and that placental insufficiency, which occurs as a result of insufficient adaptation of decidual intramiometrial and parts of the spiral arteries in the first few weeks of pregnancy, leading to a reduction of utero- placental circulation and local placental hypoxia, which adversely affects the mother and the fetus. In order to elucidate the pathophysiological mechanisms of hypertensive disorders in pregnancy and to find sufficiently sensitive makers for early prediction of the most severe forms of these diseases, so far have been investigated a number of proteins involved in the processes of creation and development of placental vascular network such as vascular endothelial growth factor (VEGF-A), placental growth factor (PlGF) and soluble fms-like receptor tyrosine kinase receptor (sFlt-1). OBJECTIVE: The aim of the study was to compare serum concentration of sFlt-1, PlGF, VEGF-A, PAPP-A, free&szlig;hCG, glucose, total cholesterol, HDL cholesterol, LDL cholesterol, triglycerides, apo-AI, apo B, AST, ALT, GGT, creatinine, urea, uric acid, hsCRP, Na, K, Cl, P, Mg and Ca between the group of pregnant women with preeclampsia, chronic and gestational hypertension and the control group of pregnant women in the first trimester of pregnancy between 11 and 14 weeks gestation. Also the aim was to examine whether the value of selected laboratory parameters (sFlt-1, VEGF-A and PlGF) differ in relation to gestational week at the time of birth, weight, length and APGAR scoring system of newborns. The aim was to examine whether the value of angiogenic proteins: sFlt-1, VEGF-A and PlGF differ significantly in relation to the number of previous pregnancies and age of the pregnant woman. MATERIALS AND METHODS: The study was conducted as a prospective analytical study in the Clinical Center of Vojvodina, in the period from June 2012 to February 2015. The study included a total of 143 pregnant women aged 18 - 43 years. All pregnant women included in the study were divided into two study and one control group. The first study group consisted of 43 pregnant women who developed preeclampsia during the current pregnancy. The second study group consisted of 46 pregnant women who are newly diagnosed or confirmed chronic or gestational hypertension during the current pregnancy. The control group consisted of 54 healthy pregnant women with verified physiological outcome of pregnancy at term without maternal and fetal complications. Patients were included in the study between 11 + 0 and 13 + 6 weeks of gestation. All patients had data about risk factors for developing hypertensive disorders in pregnancy. After clinical and obstetric examination all patients underwent anthropometric measurements, measurement of blood pressure, and specialized ultrasound examination to determine precise gestational age of the fetus and to determine the risk for fetal chromosomal abnormalities. All patients signed a written consent of the patient&#39;s voluntary participation in the study. Serum levels of sFlt1, VEGF-A and PlGF were determined by quantitative ELISA (R &amp; D Systems Europe Ltd., Abingdon, UK), while glucose, total cholesterol, HDL cholesterol, LDL cholesterol, triglycerides, apo-AI, apo B, AST, ALT, GGT, creatinine, urea, uric acid, hsCRP, Na, K, Cl, P, Mg, Ca were determined on automated analyzer systems. All pregnant women were categorized into 2 study and a control group on the basis of presence of hypertensive disorders in the current pregnancy. Statistical analysis was performed in 12 statistical program STATISTICA (StatSoft Inc., Tulsa, OK, USA). The data are presented in tables and graphs, the level of significance p is interpreted statistically significant if the p value was less than &lt;0.05. RESULTS: Serum concentrations of sFlt-1 are statistically significantly different in all study groups and significantly higher in the groups with hypertensive disorders compared to healthy subjects p &lt;0.001. Serum levels of VEGF-A are significantly lower in the preeclampsia group compared to healthy control group (p &lt;0.001), while the levels of serum concentration of PlGF statistically significantly different between all groups so that the lowest values are observed in the preeclampsia group (p &lt;0.001) compared to the other two study groups. There is no statistically significant differences in the levels of PAPP-A, biochemical parameters (glucose, AST, ALT, GGT creatinine, urea, uric acid), lipid parameters (total cholesterol, LDL, apo AI, apo B), inflammatory parameters (complete blood count, fibrinogen), hemostatic (D-dimer, vWF-antigen) and electrolyte status (Na, K, Cl, P, Mg, Ca), p&gt; 0.05. Levels of free &szlig;hCG and HDL cholesterol levels are significantly lower, while the value of hsCRP and triglycerides significantly higher in the group of women with preeclampsia compared to the healthy control group. Serum concentrations of sFlt-1 over 865 pg/ml have a sensitivity of 93% and specificity of 81.5% in predicting preeclampsia, while serum PlGF concentration below 60 pg/ml, a sensitivity of 88.4% and a specificity of 79.6% in predicting preeclampsia. Serum concentrations of sFlt-1, VEGF-A and PlGF do not show a statistically significant difference compared to the age of pregnant women and the number of previous pregnancies p&gt; 0.05. Serum concentrations of sFlt-1 and PlGF are significantly different in relation to the weight of the newborn, so that the lower values of both proteins are in the group of infants with birth weight below 1500 gr. in relation to the body weight between 2800-3300 gr., p &lt;0.001. There is also lower concentrations of sFlt-1 and PlGF in a group with deliveries before 33 weeks of gestation compared to the deliveries after 37 week of gestation, p &lt;0.001. Serum concentrations of sFlt-1 and PlGF are significantly different in relation to the mother&#39;s body mass index so that the lower values of sFlt-1 and PlGF are in the group of women with a body mass index below 25 in relation to a group with a body mass index over 30 kg/m2, p &lt;0.001. Serum concentrations of sFlt-1 in the first trimester of pregnancy were significantly associated with the parameters of inflammation (hsCRP), diastolic blood pressure and levels of free &szlig;hCG. It is also observed a significant correlation between PlGF with a body mass index, systolic blood pressure and hsCRP concentration in the first trimester of pregnancy. CONCLUSION: The levels of anti-angiogenic protein sFlt-1 are higher in the group of pregnant women with preeclampsia than in the group with chronic and gestational hypertension and the control healthy group. Levels of proangiogenic VEGF-A protein are significantly lower in the preeclampsia group and group with gestational and chronic hypertension compared to the control group. Serum levels of proangiogenic PlGF protein are significantly lower in the preeclampsia group than in the group with chronic and gestational hypertension and the control group. Serum concentrations of placental protein free &szlig;hCG and HDL cholesterol are significantly lower, while the value of hsCRP and triglycerides significantly higher in the preeclampsia group compared to the control group. Among pregnant women with hypertensive disorders in pregnancy and healthy pregnant women there are no significant differences in the values of placental PAPP-A protein, biochemical parameters (glucose, AST, ALT, GGT creatinine, urea, uric acid), lipid parameters (total cholesterol, LDL, apo AI, apo B), inflammatory parameters (complete blood count, fibrinogen), hemostatic (D-dimer, vWF-antigen) and electrolyte status (Na, K, Cl, P, Mg, Ca). Serum concentrations of sFlt-1 and PlGF are significantly different in relation to gestational age at delivery and newborn body weight and are lower in group with preterm delivery and newborns with lower birth weight. Serum concentrations of sFlt-1 are significantly different compared to body length and Apgar score, so that the higher values of sFlt-1 are associated with better outcome of newborns (greater body length and better APGAR score). Serum concentrations of sFlt-1, VEGF-A and PlGF are not different significantly with respect to age of pregnancy and the number of previous pregnancies. The levels of sFlt-1 and PlGF represents helpful markers in prediction of preeclampsia in the first trimester of pregnancy.</p>

<p>Hronična opstruktivna bolest pluća je jedna od najče&scaron;ćih hroničnih bolesti pluća i važan uzrok morbiditeta i mortaliteta u svetu. Egzacerbacije predstavljaju značajan događaj u toku bolesti, jer imaju negativan uticaj na mortalitet, kvalitet života, opadanje plućne funkcije i povećanje tro&scaron;kova lečenja. Cilj rada je utvrditi nezavisne faktore rizika za egzacerbaciju i smrtni ishod tokom jednogodi&scaron;njeg praćenja obolelih od hronične opstruktivne bolesti pluća i kreiranje prediktivnog modela za neželjeni događaj. U ispitivanje je uključeno 200 pacijenata sa potvrđenom dijagnozom hronične opstruktivne bolesti pluća, koji su lečeni prema preporukama smernice Globalne inicijative za hroničnu opstruktivnu bolest pluća. Pacijenti su praćeni godinu dana, evaluirani na kontrolnim pregledima i beležen je broj egzacerbacija na osnovu vanrednih poseta i eventualni smrtni ishod. Statističkom obradom podataka utvrđeni su nezavisni prediktori egzacerbacije (starost &gt; 65 godina, test procene hronične opstruktivne bolesti pluća &gt; 9, modifikovana skala dispneje &gt; 2, saturacija hemoglobina kiseonikom &le; 93%) i smrtnog ishoda (starost &gt;65 godina, potreba za primenom antiagregacione terapije, brzina maksimalnog ekspiratornog protoka na 25% vitalnog kapaciteta &le; 1,16 l, modifikovana skala dispneje &gt;2, puls &gt; 89). Od navedenih nezavisnih faktora su kreirani modeli za predikciju neželjenih događaja. Unutra&scaron;njom validacijom modela dokazana je dobra prediktivna vrednost oba matematička modela, bez statistički značajne razlike opserviranog i očekivanog procenta pojave egzacerbacije i smrtnog ishoda tokom praćenja pacijenata obolelih od HOBP.</p> / <p>Chronic obstructive pulmonary disease is one of the most common chronic lung diseases and is an important cause of morbidity and mortality in the world. Exacerbations are an important event in the course of the disease, as they have a negative impact on mortality, quality of life, lung function decline and increased costs of treatment. The aim of study is to identify risk factors for exacerbation or death during the one-year follow-up of patients with chronic obstructive pulmonary disease, and creation of predictive models for exacerbation and mortality during the follow-up period. The study included 200 patients with a confirmed diagnosis of chronic obstructive pulmonary disease who have had the therapy according to the Global initiative for chronic obstructive airway diseases guidelines. Patients were followed for one year, evaluated the number of exacerbations on the basis of emergency visits and eventual death. With statistical data processing there were identified independent predictors of exacerbations (age &gt; 65 years, COPD Assessment Test &gt; 9, modified Medical Research Council scale &gt;2, oxygen saturation &le; 93%) and death (age &gt; 65 years, the need for application of antiplatelet therapy, the rate of maximum expiratory flow at 25% of vital capacity &le; 1,16 l, modified Medical Research Council scale &gt;2, heart rate &gt; 89th). Of these independent factors was created a models for the prediction of adverse events during the one-year mark of COPD patients. Internal validation showed good predictive value of both models. No difference between the observed and the expected percentage of occurrence of exacerbations or death during the the follow-up period.</p>

<p>Uvod: Učestalost akutne renalne insuficijencije, odnosno akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja u jedinicama intenzivnog lečenja se kreće od 36 do 66 %. Akutno bubrežno o&scaron;tećenje povi&scaron;ava smrtnost, trajanje hospitalizacije i ukupne tro&scaron;kove lečenja. Ranije prepoznavanje prediktivnih faktora za nastanak akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja može da ima značajan uticaj na pravovremeno započinjanje terapijskih mera i smanjivanje mortaliteta kod kritično obolelih. Cilj istraživanja: Utvrditi incidencu akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja na Odeljenju reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine tokom 2011.godine, učestalost sepse kao etiolo&scaron;kog faktora i značajne prediktivne faktore za nastanak akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja koji se javljaju u toku prvih 24 časa lečenja na odeljenju intenzivnog lečenja. Metodologija: Retrospektivno-prospektivna opservaciona studija uključila je uzorak od 251 ispitanika koji su se lečili na dva odeljenja intenzivnog lečenja u Kliničkom centru Vojvodine tokom 2010, 2011, i prvih 6 meseci 2012.godine. Iz medicinske dokumentacije (istorije bolesti, dnevne terapijske liste i liste vitalnih i laboratorijskih parametara) za svakog ispitanika je verifikovano prisutvo ili odsustvo potencijalnog prediktivnog faktora. Zatim je zabeležena pojava akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja prema RIFLE kriterijumima. Statistička analiza je izvr&scaron;ena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 20 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost određivana je na nivou p&lt; 0,05. Prikupljeni podaci su obrađeni standardnim statističkim testovima. Za izvođenje modela predviđanja primenjena je multivarijatna logistička regresija. Određene su granične tačke na osnovu ROC analize za dobijene značajne prediktore iz multivarijacione logističke regresije i izračunati su pridruženi bodovi koji bi činili skoring sistem za utvrđivanje rizika od nastanka akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja. Rezultati: Incidenca akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja na Odeljenju reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine u Novom Sadu kod bolesnika koji su hospitalizovani najkraće 48 časova u toku 2011.godine je 32 %. Rezna tačka (cut off value) zapremine provocirane diureze jedan čas nakon intravenskog davanja bolusa furosemida od 0,165 ml/kg telesne mase/čas/po miligramu datog furosemida ima najvi&scaron;u senzitivnost (82,3 %) i specifičnost (67,5 %) u diferenciranju bolesnika koji će razviti ABO. Konačni model predloženog skoring sistema sa ulogom predikcije nastanka ABO nakon 24 časa lečenja bolesnika na odeljenju intenzivnog lečenja sadrži sledeće varijable: starost vi&scaron;u od 53 godine, vrednost APACHE skora vi&scaron;u od 16, prosečnu diurezu prvih 6 časova hospitalizacije nižu od 0,875 ml/kg/h, primenu vazopresora, kalijemiju vi&scaron;u od 4,5 mmol/l i koncentraciju laktata iznad 2 mmol/l. Zaključak: Incidenca akutnog bubrežnog o&scaron;tećenja na Odeljenju reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine je slična literaturnim podacima. Bolesnici koji su stariji, imaju vi&scaron;e vrednosti APACHE II skora, nižu prosečnu zapreminu diureze u toku prvih 6 časova po prijemu, koji primaju vazopresorne medikamente, imaju vi&scaron;u koncentraciju kalijuma i vi&scaron;e koncentracije laktata u toku prvih 24 časa lečenja imaju veću &scaron;ansu da razviju akutno bubrežno o&scaron;tećenje.</p> / <p>Introduction: The incidence of acute renal insufficiency (acute kidney injury) in intensive care unit is between 36 and 66 %. Acute kidney injury is responsible for higher mortality, longer hospitalization and higher costs. Earlier recognition of acute kidney injury predictive factors could have important impact on right timing of therapeutic measures and lower mortality in critically ill patients. Aims: investigate the incidence of acute kidney injury during 2011. in patients who are hospitalized at Department of reanimation of Emergency centre, Clinical centre of Vojvodina, incidence of acute kidney injury caused by sepsis in the same period and detect acute kidney injury occurrence predicitive factors Methodology: This retrospective-prospective observational study investigated 251 critically ill patients-study subjects who were treated at two intensive care departments in Clinical centre of Vojvodina during 2010, 2011 and first six months of 2012. Potential predictive factors were identified out of medical records (patient history, daily therapeutic lists, vital parameters and laboratory values lists); the occurrence of acute kidney injury was noted according to RIFLE criteria. IBM SPSS version 20 was used for statistical analysis, standard statystical test were applied. The results were presented in tables and graphs, statystical significance was set at p value of less than 0,05. Multivariate logistic regression model was used for potential predictive factors. Statystically important factors were identified and their best sensitivity and specificity cut-off values were found using ROC curve analysis.; These cut-off values were used for creating a scoring system that determines the risk for acute kidney injury occurrence. Results: The incidence of acute kidney injury at Department of reanimation, Clinical centre of Vojvodina in patients who were hospitalized at least 48 hours was 32 % during 2011. The cut off value of provoked hourly urine output during first hour after furosemide intravenous bolus of 0.165 ml/kg body weight/h/miligram of administered furosemide has the highest sensitivity (82.3 %) and specifity (67.5 %) in differentiation of patients who would develop acute kidney injury and those who would not. The final suggested model of scoring system with the role of acute kidney injury prediction after 24 hours of treatment contains the next variables: age higher than 53 years, APACHE II score higher than 16, avarage hourly urine output during first 6 hours after ICU admission less than 0,875 ml/kg BW/h, vasopressor medication administration, blood potassium concentration higher than 4,5 mmol/l, lactates higher than 2 mmol/l after 24 hours of treatment. Conclusion: The incidence of acute kidney injury at Department of reanimation of Emergency centre, Clinical centre of Vojvodina is similar to world literature references. Critically ill patients who are more likely to develop acute kidney injury are older, have higher APACHE II score values, lower avarage urine output in the first 6 hours after ICU admission, are administered vasopressor medication, have higher blood potassium and lactate concentration in the first 24 hours of their treatment.</p>

<p>Povratak na posao nakon operacije lumbalne diskus hernije determinisan je funkcionalnim stanjem, prisustvom i stepenom tegoba od strane lumbosakralne kičme, zahtevima na radnom mestu bolesnika ali i psihosocijalnim faktorima, koji pri oceni radne sposobnosti zaposlnih zahtevaju individualni pristup. Grupa pacijenata koja se neće vratiti na posao može biti identifikovana putem prognostičkog modela. Cilj ove studije je definisanje prognostičkog modela za povratak na posao bolesnika operisanih zbog lumbalne diskus hernije kao i identifikacija najznačajnijih faktora rizika odgovornih za lo&scaron; ishod operativnog lečenja, posmatrano kroz prizmu povratka na posao. Istraživanje je prospektivna studija koja je obuhvatila ukupno 200 ispitanika, koji su operisani zbog lumbalne diskus hernije na jednom nivou i praćeni su u vremenskom period do 12 meseci nakon operativnog lečenja. U statističku ananlizu je u&scaron;lo 153 bolesnika, koji su ispunili kriterijume selekcije ispitanika studije. Nakon određivanja značaja posmatranih biolo&scaron;kih, profesionalnih i psihosocijalnih faktora rizika za povratak na posao, kreirani su i evaluirani prognostički modeli bazirani na svim i na odabranim atributima desetostrukom kros-validacijom: stablo odlučivanja (DT), model vi&scaron;eslojnih perceptrona (MLP) i model potpornih vektora (SVM). Za predviđanje povratka na posao najveću tačnost, specifičnost i senzitivnost za odabrane atribute postiže model potpornih - podržavajućih vektora (SVM). Najbolju intuitivnu i praktičnu vrednost za predviđanje povratka na posao pruža model stabla odluka (DT). Identifikacijom najznačajnijih faktora rizika za nepovoljan ishod povratka na posao omogućeno je preventivno delovanje na iste, u cilju smanjenja broja pacijenata sa umanjenjem radne sposobnosti i invaliditeta.</p> / <p>Return to work after lumbar discectomy is determinated by functional status, presence and degree of discomfort in the lumbosacral spine, the requirements in the workplace of patients and psychosocial factors that in the assessment of working capabilities require an individual approach. Groups of patients which don&rsquo;t return to work after surgery could be identified by predictive model. The aim of this study is to define prognostic model to return to work patients after lumbar discectomy, as well as the identification major risk factors responsible for the poor outcome of operative treatment viewed through the prism of returning to work. This prospective study included a total of 200 patients, who underwent surgery for lumbar disc herniation on one level and were followed up in period of 12 months following surgery. The statistical analysis included 153 patients who fulfilled all selection criteria of the study subjects. After determining significance of the observed biological, professional and psychosocial risk factors for return to work, prognostic models were designed and evaluated based on all and selected attributes by tenfold cross-validation: decision tree (DT) model of multilayer perception (MLP) model and support vector (SVM). For the prediction of return to work best accuracy, specificity and sensitivity for selected attributes, is achieved by supporting vector model (SVM). The decision tree model (DT) provides the best intuitive and practical value for predicting return to work. By identifying the most important risk factors for adverse outcome for return to work it is made possible for preventive actions, to reduce the number of patients with reduced work ability and disability.</p>

<p>Uvod: Stratifikacija rizika je postala integralna komponenta savremenog pristupa tretmanu u kliničkoj praksi. Danas se u dijagnostici i lečenju akutnog infarkta miokarda (AIM) koriste različiti skorovi rizika kao prognostički instrumenti za kratkoročan i dugoročan ishod bolesti. Nužni proceduralni procesi, u toku primarne perkutane koronarne intervencije (pPKI), kao i saznanja o distribuciji i vrstama lezija koronarnih arterija su od velikog značaja, te se preporučuje finalna evaluacija rizika neposredno nakon izvr&scaron;ene pPKI. Metode istraživanja podataka omogućavaju pronalaženje skrivenih obrazaca u podacima, otkrivanje njihovih uzročno-posledičnih veza I odnosa, te razvoj savremenih prediktivnih modela. Cilj: Kreiranje i testiranje jednostavnog, praktičnog i u svakodnevnoj praksi upotrebljivog prediktivnog modela za procenu intra-hospitalnog ishoda lečenja pacijenata obolelih od AIM sa ST-elevacijom (STEMI) lečenih pPKI. Metode: Istraživanje je unicentrična, retrospektivna, ali I prospektivna studija. U retrospektivnu studiju je uključeno 1495 pacijenta sa STEMI koji su lečeni na Klinici za kardiologiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine (IKVBV) kod kojih je u cilju rekanalizacije infarktne arterije izvr&scaron;ena pPKI, u periodu od decembra 2008. godine do decembra 2011. godine. Svaki pacijent je inicijalno predstavljen sa 629 obeležja sadržanih u postojećem IKVBV informacionom sistemu, koja čine demografske karakteristike, podaci iz anamneze i kliničkog nalaza, parametri biohemijskih analiza krvi priprijemu, parametri ehokardiografskog pregleda, angiografski i proceduralni detalji i &scaron;ifre prijemnih dijagnoza. U svrhu istraživanja podataka kori&scaron;ćeno je programsko re&scaron;enje otvorenog koda Weka. Tokom evaluacije različitih algoritama izabran je algoritam koji daje najbolje rezultate po tačnosti predikcije i ROC parametru. U sklopu retrospektivnog dela izvr&scaron;ena je validacija prediktivnog modela&nbsp; desetostrukom unakrsnom validacijom na celom skupu podataka. Prospektivnom studijom je na uzorku od 400 pacijenata sa STEMI lečenih pPKI u toku 2015. godine izvr&scaron;ena dodatna validacija razvijenog prediktivnog modela. Za iste pacijente je izračunavat i GRACE skor rizika, te je upoređena njegova, i prediktivna moć razvijenog modela. Rezultati: Alternativno stablo odluke (ADTree) izdvojen je kao algoritam sa najboljim performansama u odnosu na ostale evaluirane algoritme. Cost sensitive klasifikacija je kori&scaron;ćena kao dodatna metodologija da bi se pojačala tačnost. ADTree stablo odluke izdvojilo je osam ključnih parametara koji najvi&scaron;e utiču na ishod intra-hospitalnog lečenja: sistolni krvni pritisak pri prijemu, ejekciona frakcija leve komore, udarni volumen leve komore, troponin, kreatinin fosfokinaza, ukupni bilirubin, T talas i<br />rezultat intervencije. Performanse razvijenog modela su: tačnost predikcije je 93.17%, ROC 0.94. Razvijeni model je na prospektivnoj validaciji zadržao performanse: tačnost predikcije 90.75%, ROC 0.93. &Scaron;iroko kori&scaron;ćeni GRACE skor je na prospektivnom skupu postigao ROC=0.86, &scaron;to pokazuje da je razvijeni prediktivni model superiorniji u odnosu na njega. Zaključak: Razvijeni prediktivni model je jednostavan i pouzdan. Njegova implementacija u svakodnevnu kliničku praksu, omogućila bi kliničarima da izdvoje visokorizične pacijente, nakon reperfuzionog tretmana, a potom kod njih intenziviraju tretman i kliničko praćenje, a sa ciljem smanjenja incidence intra-hospitalnih komplikacija i povećanja njihovog preživljavanja.</p> / <p>Introduction: Risk stratification has become an integral component of modern treatment in clinical practice. Today, the diagnosis and treatment of acute myocardial infarction (AMI) use different risk scores as a prognostic instruments for short-term and long-term outcome of the disease. The necessary procedural processes during primary percutaneous coronary intervention (pPCI) as well as knowledge about the distribution and types of lesions in coronary arteries are of great importance, and a final risk evaluation is recommended directly after the pPCI. Methods of data mining allow finding hidden patterns in data, disclosure of their causal connections and relationships, and the development of modern predictive models. Aim: To create and test a simple, practical and usable predictive model in daily practice for the&nbsp; assessment of intrahospital treatment outcome of patients with AMI with STsegment elevation (STEMI) treated with pPCI. Methods: Presented research is unicentric, retrospective but also prospective study. Retrospective study included 1495 patients with STEMI who were admitted to the Clinics of cardiology of the Institute of Cardiovascular Diseases Vojvodina (IKVBV). For the purpose of recanalization of the infarct artery, pPCI has been performed to these patients during the period from December 2008 to December 2011. Each patient was initially described with 629 attributes from the existing information system of IKVBV. Those attributes consist of demographic characteristics, data from history and clinical findings, biochemical parameters of blood tests on admission, the echocardiographic parameters, angiographic and procedural details and admission diagnosis codes. For model development, an open source software solution Weka was used. During the evaluation of different algorithms, algorithm that gives the best results in terms of accuracy and ROC parameter was chosen. As part of the retrospective study, in order to assess the models performance, ten-fold cross-validation on the entire data set was used. A prospective study, on a sample of 400 patients with STEMI, treated with pPCI in 2015, performed additional validation of the developed predictive model. GRACE risk score was calculated for the prospective study patients and comparison with the developed model has been performed. Results: Alternative decision tree (ADTree) was isolated as an algorithm with the best performance in relation to other algorithms evaluated. Cost sensitive classification was used as an additional methodology to enhance accuracy. ADTree selected eight key parameters that most influence the outcome of intra-hospital treatment: systolic blood pressure on admission, left ventricular ejection fraction, stroke volume of the left ventricle, troponin, creatine phosphokinase, total bilirubin, T wave and the result of the intervention. The performance of the developed model are: the accuracy of the prediction is 93.17%, ROC 0.94. The developed model kept its performance in prospective validation: accuracy of prediction 90.75%, ROC 0.93. Widely used GRACE score achieved ROC = 0.86 in the prospective study patients, indicating that developed predictive model is superior to him. Conclusion: Developed predictive model is simple and reliable. Its implementation in everyday clinical practice, would allow clinicians to distinguish high-risk patients after reperfusion treatment, and then for them to intensify treatment and clinical follow-up, with an aim of reducing the incidence of intra-hospital complications and increase their survival.</p>

<p>UVOD: Karcinom kolona (KK) je velik javnozdravstveni problem usled visoke incidence i stope mortaliteta. Kod KK je stadijum bolesti najvažniji pojedinačni nezavisni faktor prognoze. U prisustvu nepovoljnih prognostičkih parametara, u koje spadaju visok histolo&scaron;ki gradus, ileus, limfo-vaskularna i perineuralna invazija, nakon potencijalno kurativne operacije se kod pacijenata u stadijumu II indikuje primena adjuvantne hemioterapije koja ima pozitivan uticaj na ukupno preživljavanje i na produženje perioda bez bolesti. Međutim, relapsi bolesti nastaju kod nekih bolesnika bez negativnih prognostičkih faktora, &scaron;to ukazuje na moguće postojanje drugih tkivnih faktora lo&scaron;e prognoze. U novije vreme se sve veća pažnja posvećuje fenomenu tumorskog pupljenja koje predstavlja pojavu tumorskih pupoljaka (TP), odnosno oligocelularnih grupa tumorskih ćelija koje se na invazivnom frontu tumora odvajaju od glavne tumorske mase. Ove tumorske ćelije poprimaju fenotip mezenhimnih ćelija i stiču sposobnost ameboidnog kretanja kroz ekstracelularni matriks, uz pomoć citoplazmatskih podija koje se na dvodimenzionalnim histolo&scaron;kim rezovima vizualizuju kao citoplazmatski pseudofragmenti (CPF). Značaj gustine TP i CPF je jo&scaron; uvek nedovoljno ispitan, ali postoje indicije da se radi o moćnom prediktoru biolo&scaron;kog pona&scaron;anja tumora. CILJ: Cilj je bio da se ispita zavisnost dužine perioda bez relapsa, veličine primarnog tumora, gustine peritumorske limfocitne infiltracije i konfiguracije tumorske margine od gustine TP i CPF kod bolesnika sa KK u stadijumu II. METODOLOGIJA: Istraživanjem je obuhvaćeno 114 bolesnika operisanih od KK u stadijumu II na Institutu za onkologiju Vojvodine, bez nepovoljnih prognostičkih faktora i bez indikacija za primenu adjuvantne hemioterapije. Mikroskopskom analizom rutinskih histolo&scaron;kih i imunohistohemijskih preparata utvrđivana je gustina TP i CPF, koja je zatim korelirana sa vremenom pojave relapsa, veličinom primarnog tumora, gustinom peritumorske limfocitne infiltracije i konfiguracijom tumorske margine. REZULTATI: Velika gustina TP i/ili CPF nađena je kod 45 tumora (39,5%). U ovoj grupi se relaps dogodio kod 26 bolesnika (57,8%). U grupi bolesnika sa malom gustinom TP/CPF relaps je registrovan u 4 slučaja (5,8%). Poređenje krivih preživljavanja pokazalo je da je verovatnoća relapsa značajno veća ako se u tumoru nalazi velika gustina TP/CPF (p&lt;0,0001). Tumori sa velikom gustinom TP/CPF su imali najveći prečnik koji je varirao u rasponu od 25 do 100 mm, dok su tumori sa malom gustinom TP/CPF bili najvećeg prečnika od 20 do 110 mm (p=0,6744). Intenzitet peritumorskog limfoidnog odgovora je bio velik kod 13 tumora sa velikom gustinom TP/CPF (28,9%) i kod 17 tumora sa malom gustinom TP/CPF (24,6%), p=0,7747. Konfiguracija tumorske margine je bila infiltrativna u svim tumorima sa velikom gustinom TP/CPF, kao i kod 42 tumora sa malom gustinom TP/CPF (60,9%). ZAKLJUČAK: Velika gustina TP/CPF je nezavisan tkivni indikator lo&scaron;e prognoze kod bolesnika sa KK u stadijumu II, koji je ne korelira ni sa veličinom primarnog tumora ni sa intenzitetom peritumorskog limfoidnog odgovora. Velika gustina TP/CPF nije kompatibilna sa ekspanzivnom konfiguracijom tumorske margine, ali infiltrativna konfiguracija tumorske margine nije prediktor velike gustine TP/CPF.</p> / <p>INTRODUCTION: Colonic carcinoma (CC) is a serious public health problem due to its high incidence and mortality rate. Stage is the single most important independent prognosticator in patients with CC. In the presence of indicators of poor prognosis, including high histologic grade, ileus, lympho-vascular invasion and perineural invasion, there is a need for adjuvant chemotherapy after a potentially curative operation in patients with stage II CC, because the therapy improves both overall survival and disease-free survival. However, some patients with no documented poor prognostic factors suffer recurrences, which indicates that there may be some other tissue features that confer poor prognosis. In the recent publications there is an increasing interest in the phenomenon of tumor budding, a term assigned to the presence of small groups of discohesive tumor cells at the invasive front of the tumor &ndash; tumor buds (TB&#39;s). These cells acquire mesenchymal phenotype and gain the ability to migrate through the extracellular matrix by means of cytoplasmic extrusions which are visible on the two-dimensional immunohistologic sections and are called cytoplasmic pseudofragments (CPF&#39;s). Significance of density of TB&#39;s and CPF&#39;s is still to be evaluated, but the pool of evidence suggests that this is a powerful predictor of biologic behaviour of CC. AIM: The aim of this study was to determine the influence of density of TB&#39;s and CPF&#39;s on the risk of recurrence in patients with stage II CC. This research also attempted to establish whether there is a correlation between the density of TB&#39;s and CPF&#39;s and several other morphologic features such as tumor diameter, peritumoral lymphocytic response and the configuration of the tumor margin. METHODS: 114 patients with stage II CC were enrolled in the study. All the patients received surgery at the Institute of Oncology in Sremska Kamenica and no patient had indication for adjuvant chemotherapy. Microscopic analysis of routine histologic and immunohistochemical slides was performed to establish the density of TB&#39;s and CPF&#39;s, to estimate the intensity of the peritumoral lymphocytic response and to determine the configuration of the tumor margin. RESULTS: High density of TB&#39;s and/or CPF&#39;s was found in 45 tumors (39.5%). In this group recurrence occured in 26 patients (57.8%). In the group of patients with low density of TB/CPF in the tumor tissue 4 patients relapsed (5.8%). Comparison of survival curves showed that the probability of recurrence was significantly greater if the density of TB/CPF&#39;s was high (p&lt;0.0001). Tumors with high density of TB/CPF&#39;s ranged from 25 to 100 mm in greatest diameter, while those with low density measured from 20 to 110 mm (p=0.6744). Intensity of peritumoral lymphocytic response was high in 13 tumors with high density of TB/CPF&#39;s (28.9%) and in 17 tumors with low density of TB/CPF&#39;s (24.6%), p=0.7747. All tumors with high density of TB/CPF&#39;s and 42 tumors with low density of TB/CPF&#39;s (60.9%) had infiltrative configuration of tumor margin. CONCLUSION: High density of TB/CPF&#39;s is an independent indicator of poor prognosis in patients with stage II CC and it correlates neither with tumor diameter nor with intensity of peritumoral lymphocytic response. High density of TB/CPF&#39;s is not compatible with the expansive configuration of tumor margin, but the infiltrative configuration of tumor margin is not a predictor of high density of TB/CPF&#39;s.</p>

<p>Увод: Ризик оперативног лечења у кардиохирургији посматра се са становишта постоперативног морталитет или одређених компликација. Стратификација ризика подразумева преоперативно утврђивање оперативног ризика, у односу на одређен период након операције, на основу тежине стања сваког пацијента посебно. Оно се процењује на основу броја и тежине његових фактора ризика. Предмет истраживања јесте математички статистички модел за предвиђање исхода оперативног ризика у кардиохирургији за период од једне године од датума интервенције. Популација Војводине је, у демографском смислу, специфична. Висока је стопа гојазних, пушача, оболелих од шећерне болести и артеријске хипертензије. Ове специфичности популације, морају се узети у обзир приликом процене ризика од кардиохируршке интервенције. Осим тога, оперативна тактика и техника (примена артеријских графтова, реваскуларизација у ургентним стањима, хибридна хирургија итд.), као и оптимална преоперативна припрема и постоперативни третман имају велики утицај на исход оперативног лечења. Циљ истраживања јесте идентификација свих фактора ризика који значајно утичу на исход оперативног лечења и развој сопствених модела за предикцију морталитета и значајних кардијалних и церебрoваскуларних компликација, као и њихова валидација. Методе: Узорак је чинило 2664 консекутивних болесника оперисаних на Клиници за кардиоваскуларну хирургију, Института за кардиоваскуларне болести Војводине у периоду од 01.07. 2011. до 21.12.2013. године. Анализирано је укупно 48 потенцијално релевантних фактора ризика. Подаци о морталитету и компликацијама у периоду хоспитализације и о рехоспитализацијама преузимани су из болничког информационог система (БИС). Болесници који, 365 дана од операције, нису били регистровани у БИС-у, позивани су телефоном како би се добио увид у њихово стање. Модел за процену једногодишњег оперативног ризика креиран је помоћу мултиваријантне бинарне логистичке регресије. Дискриминативна моћ модела испитана је помоћу Receiver Operating Characteristic (ROC) кривих, при чему су одређени гранични пресек, сензитивност и специфичност одговарајуће варијабле. Резултати: Добијени модел је добар маркер за предикцију морталитета годину дана од операције (area = 0,712: р &lt; 0,0005). Вредност граничног пресека је 3,04, сензитивност је 0,700; специфичност је 0,626. Хосмер - Лемешов тест за креирани модел износи 0,125 (р &gt; 0,05). На узорку на коме је направљен модел, у односу на значајне, неповољне кардијалне и цереброваскуларне догађаје вредност површине испод ROC криве су: area = 0,713; p &lt; 0,0005 , вредност граничног пресека 7,87, сензитивност 0,667, специфичност 0,635. Када се модел примени на контролну групу, вредност површине испод ROC криве су следеће: area = 0,518, p = 0,581. Хосмер - Лемешов тест за креирани модел показује да је вредност р = 0,007. Закључак: Модел за предикцију морталитета је прецизан како у односу на целу групу болесника, тако и у односу на тип кардиохируршке инервенције. Креирани модел има добру моћ дискриминације. Најбољу моћ разликовања болесника са ниским и високим ризиком, модел показује у коронарној а нешто слабију у комбинованој хирургији. Модел за значајне кардијалне и цереброваскуларне догађаје функционише само на целокупном узорку, на којем је креиран, а не може да да задовољавајући одговор сваком болеснику понаособ, колика је вероватноћа да ће се код њега, у периоду од годину дана од операције, десити неки од наведених догађаја.</p> / <p>Uvod: Rizik operativnog lečenja u kardiohirurgiji posmatra se sa stanovišta postoperativnog mortalitet ili određenih komplikacija. Stratifikacija rizika podrazumeva preoperativno utvrđivanje operativnog rizika, u odnosu na određen period nakon operacije, na osnovu težine stanja svakog pacijenta posebno. Ono se procenjuje na osnovu broja i težine njegovih faktora rizika. Predmet istraživanja jeste matematički statistički model za predviđanje ishoda operativnog rizika u kardiohirurgiji za period od jedne godine od datuma intervencije. Populacija Vojvodine je, u demografskom smislu, specifična. Visoka je stopa gojaznih, pušača, obolelih od šećerne bolesti i arterijske hipertenzije. Ove specifičnosti populacije, moraju se uzeti u obzir prilikom procene rizika od kardiohirurške intervencije. Osim toga, operativna taktika i tehnika (primena arterijskih graftova, revaskularizacija u urgentnim stanjima, hibridna hirurgija itd.), kao i optimalna preoperativna priprema i postoperativni tretman imaju veliki uticaj na ishod operativnog lečenja. Cilj istraživanja jeste identifikacija svih faktora rizika koji značajno utiču na ishod operativnog lečenja i razvoj sopstvenih modela za predikciju mortaliteta i značajnih kardijalnih i cerebrovaskularnih komplikacija, kao i njihova validacija. Metode: Uzorak je činilo 2664 konsekutivnih bolesnika operisanih na Klinici za kardiovaskularnu hirurgiju, Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u periodu od 01.07. 2011. do 21.12.2013. godine. Analizirano je ukupno 48 potencijalno relevantnih faktora rizika. Podaci o mortalitetu i komplikacijama u periodu hospitalizacije i o rehospitalizacijama preuzimani su iz bolničkog informacionog sistema (BIS). Bolesnici koji, 365 dana od operacije, nisu bili registrovani u BIS-u, pozivani su telefonom kako bi se dobio uvid u njihovo stanje. Model za procenu jednogodišnjeg operativnog rizika kreiran je pomoću multivarijantne binarne logističke regresije. Diskriminativna moć modela ispitana je pomoću Receiver Operating Characteristic (ROC) krivih, pri čemu su određeni granični presek, senzitivnost i specifičnost odgovarajuće varijable. Rezultati: Dobijeni model je dobar marker za predikciju mortaliteta godinu dana od operacije (area = 0,712: r &lt; 0,0005). Vrednost graničnog preseka je 3,04, senzitivnost je 0,700; specifičnost je 0,626. Hosmer - Lemešov test za kreirani model iznosi 0,125 (r &gt; 0,05). Na uzorku na kome je napravljen model, u odnosu na značajne, nepovoljne kardijalne i cerebrovaskularne događaje vrednost površine ispod ROC krive su: area = 0,713; p &lt; 0,0005 , vrednost graničnog preseka 7,87, senzitivnost 0,667, specifičnost 0,635. Kada se model primeni na kontrolnu grupu, vrednost površine ispod ROC krive su sledeće: area = 0,518, p = 0,581. Hosmer - Lemešov test za kreirani model pokazuje da je vrednost r = 0,007. Zaključak: Model za predikciju mortaliteta je precizan kako u odnosu na celu grupu bolesnika, tako i u odnosu na tip kardiohirurške inervencije. Kreirani model ima dobru moć diskriminacije. Najbolju moć razlikovanja bolesnika sa niskim i visokim rizikom, model pokazuje u koronarnoj a nešto slabiju u kombinovanoj hirurgiji. Model za značajne kardijalne i cerebrovaskularne događaje funkcioniše samo na celokupnom uzorku, na kojem je kreiran, a ne može da da zadovoljavajući odgovor svakom bolesniku ponaosob, kolika je verovatnoća da će se kod njega, u periodu od godinu dana od operacije, desiti neki od navedenih događaja.</p> / <p>Introduction: Risk assessment in cardiac surgery can be realized from the point of postoperative mortality or certain complications. Risk stratification involves preoperative determination of operative risk in relation to a certain period after the operation, based on the health status of each patient individually. It is estimated through the number and severity of its risk factors. The subject of research is mathematical statistical model which is able to predict the outcome of operative risk in cardiac surgery for a period of one year from the date of intervention. The population of Vojvodina is, in demographic terms, specific. There is a high rate of overweight people, smokers, patients with diabetes and hypertension. These specifics of the population must be taken into account when assessing the risk of cardiac intervention. In addition, operative tactics and techniques (use of arterial grafts, revascularization in emergency situations, hybrid surgery etc.) as well as the optimal preoperative preparation and postoperative treatment have a major impact on the outcome of operative treatment. The aim of the research is the identification of risk factors that significantly affect the outcome of operative treatment and development of specific models for the prediction of mortality and major cardiac and cerebrovascular complications, as well as their validation. Methods: The sample was comprised of 2664 consecutive patients who underwent surgery at the Clinic for Cardiovascular Surgery at the Institute of Cardiovascular Diseases Vojvodina in the period 01.07. 2011 - 21.12.2013. A total of 48 potentially relevant risk factors were analyzed. Data on mortality and complications during hospitalization, and the rehospitalization rates were obtained from the Hospital Information System (BIS). Patients not registered within the BIS during 365 days from the operation day, were contacted by phone in order to gain insight about their status. A model for one-year operative risk assessment was created using multivariate binary logistic regression. The discriminative power of the model was tested using the Receiver Operating Characteristic (ROC) curves, with determination of the following parameters: cut-off value, sensitivity and specificity of the response variables. Results: The model is a good marker for the prediction of mortality one year after the operation (area = 0.712: p &lt;0.0005). The cut-off value is 3.04, the sensitivity was 0.700; specificity was 0.626. Hosmer - Lemeshov test for the created model is 0.125 (p&gt; 0.05). In a sample in which the model was developed, with regard to significant adverse cardiac and cerebrovascular events, the value of the area under the ROC curves were: area = 0.713; p &lt;0.0005, cut-off value 7.87, sensitivity of 0.667, specificity of 0.635. When the model is applied to the control group, the value of the area under the ROC curve is 0.518, p = 0.581. Hosmer-Lemeshov test for the created model shows the value of p=0.007. Conclusion: The model for mortality prediction is precise both when applied to the entire group of patients, and in relation to the type of cardiac procedure. The created model possesses good discriminatory power. The model shows best power of distinguishing patients with low and high risk in a subset of coronary surgery patients, and somewhat weaker power in combined surgery subset. The model for major cardiac and cerebrovascular events only works on the entire sample, in which it has been created, but cannot provide satisfactory answer to each patient individually, how likely the patient is to experience the event within a period of one year starting from the operation.</p>

<p>Ishemijska bolest srca najče&scaron;će nastaje kao posledica razvoja aterosklerotskih promena na koronarnim krvnim sudovima koji dovode do suženja lumena i posledičnog pada protoka arterijske krvi u području vaskularizacije. Akutni oblik koronarne bolesti koji zahteva hitnu primenu reperfuzione terapije je ST elevirani infarkt miokarda. EKG ima veliki značaj u postavljanju dijagnoze ali i u proceni uspe&scaron;nosti same reperfuzije. &Scaron;irina QRS kompleksa jedan je od EKG parametara čija dinamika promena može ukazati na uspe&scaron;nost pPKI i veličinu infarktne zone. Evaluacija &scaron;irine QRS kompleksa kao prediktora veličine infarkta miokarda i reperfuzije nakon pPKI kod pacijenata sa STEMI. Ispitivanje je sprovedeno kao prospektivna, opservaciona klinička studija na Klinici za kardiologiju, Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u periodu od januara 2016. do decembra 2018. godine. U isptivanje je uključeno 200 pacijenata sa STEMI kod kojih je urađena pPKI. Na osnovu dužine trajanja tegoba formirane su dve grupe od po 100 pacijenata. Grupa A kod kojih je totalno ishemijsko vreme bilo &lt;6h i grupa B kod kojih je totalno ishemijsko vreme između 6 i 12h. . Sprovedeno je EKG praćenje radi procene &scaron;irine QRS kompleksa intrahospitalno (pre procedure, odmah nakon pPKI kao i posle 1h i 72h) i na dve vizite ambulantno tokom &scaron;estomesečnog praćenja (nakon mesec dana i &scaron;est meseci). Ehokardiografija je urađena kod svih pacijenata intrahospitalno i na &scaron;estomesečnom ambulantnom pregledu. &Scaron;irine QRS kompleksa su korelirane sa rezultatima interventne procedure procenjene TIMI protokom i TMPG, dinamikom kardiospecifičnih enzima i ehokardiografskim nalazima. U istraživanje je uključeno 71% mu&scaron;karaca i 29% žena, prosečna starost uzorka iznosila je 60.6&plusmn;11.39. Dužina trajanja tegoba značajno se razlikovala između grupa. U grupi A tegobe su trajale prosečno 120 minuta (90-180), dok su u grupi B trajale 420 minuta (360-600) (p&lt;0.0005). DTB nije se značajno razlikovao, 42 minuta (31-54.5) u odnosu na 40.5 minuta (34.5-55) (p=0.818). Prosečna &scaron;irina QRS kompeksa na EKG-u pre pPKI nije se značajno razlikovala između grupa, 100 msec (90-110) u odnosu na 100 msec (93-110) (p=0.308). Nakon reperfuzije uočena je značajna razlika u &scaron;irini QRS kompleksa između grupa na svim intrahospitalnim kao i EKG-ima načinjenim tokom perioda praćenja. QRS kompleks je &scaron;iri kod pacijenata iz grupe B (p&lt;0.0005). Pacijenti iz grupe A koji su imali prohodnu infarktnu arteriju sa TIMI 3 protokom pre implantacije stenta imali su značajno uži QRS kompleks na incijilanom EKG-u u odnosu na pacijente kod kojih je IRA bila sub/okludirana sa TIMI protokom &le;2 (p=0.001). U grupi B prohodna infarktna arterija sa TIMI 3 protokom nije značajno uticala na &scaron;irinu QRS kompleksa na inicijalnom EKG-u (p=0.144). Na EKG-ima nakon procedure QRS kompleks bio je značajno &scaron;iri kod pacijenata kod kojih je TIMI protok &le;2, ali samo za grupu pacijenata koja se javila unutar 6h od početka tegoba (p=0.001). QRS kompleks kod pacijenata koji su se javili nakon 6h od početka tegoba jeste bio uži, ali bez statistički značajne razlike (p=0.336). Pearsonovim testom registrovano je postojanje negativne korelacije &scaron;irine QRS kompleksa i istisne frakcije leve komore, ali i pozitivne korelacije sa WMSI i indeksiranim end sistolnim i end dijastolnim volumenom. ROC analizom pokazano je da ukoliko je QRS kompleks &scaron;iri od 89 msec nakon mesec dana, 8.5 puta je veći rizik od snižene EF na &scaron;estomesečnoj kontroli (p&lt;0.0005, AUC=0.808, cut-off=89msec.). ROC analiza pokazala je i da ukoliko je QRS kompleks &scaron;iri od 99msec 1h nakon procedure, 5 puta je veći rizik od pojave MACE (p&lt;0.0005, AUC=0.744, cut-off=99msec). Izvedena su dva matematička modela zasnovana na &scaron;irini QRS kompleksa koja vr&scaron;e predikciju snižene EF i pojave MACE tokom perioda praćenja. &Scaron;irina QRS kompleksa je pokazatelj reperfuzije kod pacijenata sa STEMI kod kojih se načini revaskularizacija unutar 6h od nastanka tegoba. &Scaron;irina QRS kompleksa mesec dana nakon STEMI predstavlja nezavisni prediktor snižene EF. Pro&scaron;irenje preko 89msec 8.5 povećava rizik od snižene EF. &Scaron;irina QRS kompleksa jedan sat nakon pPKI predstavlja nezavisni prediktor za MACE. Pro&scaron;irenje preko 99msec 5 puta povećava rizik od neželjenog kardiolo&scaron;kog događaja. Izvedena su dva matematička modela koja koriste &scaron;irinu QRS kompleksa i sa visokom precizno&scaron;ću vr&scaron;e predikciju MACE-a, odnosno snižene EF nakon &scaron;est meseci.&nbsp;</p> / <p>Ischemic heart disease most commonly occurs as a result of the atherosclerotic changes in the coronary vessels that lead to the narrowing of the lumen and consequent fall in arterial blood flow in the vascularization area. An acute form of coronary artery disease requiring immediate reperfusion therapy is ST-elevation myocardial infarction. The ECG is of great importance not only in making the diagnosis but also in evaluating the success of the reperfusion itself. The duration of the QRS complex is one of the ECG parameters whose change in dynamics can indicate the success of pPCI as well as the size of the infarct zone. Evaluation of the width of the QRS complex as a predictor of myocardial infarction size and reperfusion after pPCI in patients with STEMI. The study was conducted as a prospective, observational clinical study at the Cardiology Clinic of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina between January 2016 and December 2018. The study included 200 patients with STEMI in whom pPCI was performed. Based on the length of discomforts two groups with 100 patients were formed. Group A had a total ischemic time &lt;6h and the total ischemic time in group B was between 6-12h. To assess the duration of the QRS complex, the ECG monitoring was performed intrahospital (before the procedure, immediately after pPCI as well as 1h and 72h after the procedure) and on two outpatient visits during the six-month follow-up period (after one month and six months). Echocardiography was performed in all patients intrahospital and at a six-month outpatient visit. The duration of the QRS complex correlated with the results of the interventional procedure that was evaluated by the TIMI flow and TMPG, the dynamics of cardiospecific enzymes and echocardiography findings. The survey included 71% of men and 29% of women with an average age of 60.6 &plusmn; 11.39. The duration of the discomforts varied significantly between the groups. In group A the discomforts lasted 120 minutes in an average (90-180), while they lasted 420 minutes in group B (360-600) (p &lt;0.0005). DTB did not differ significantly, 42 minutes (31-54.5) versus 40.5 minutes (34.5-55) (p = 0.818). The average duration of the QRS complex on the ECG before pPCI did not differ significantly between the groups, 100 msec (90-110) versus 100 msec (93-110) (p = 0.308). After the reperfusion, a significant difference in the duration of the QRS complex was observed between the groups at all intrahospital ECGs and the ECGs performed during the follow-up period. The QRS complex was broader in group B patients (p &lt;0.0005). Group A patients who had a patent infarct artery with TIMI 3 flow before the stent implantation had a significantly narrower QRS complex on the initial ECG compared to the patients whose IRA was sub / occluded with TIMI flow &le;2 (p = 0.001). In group B, the patent infarct artery with TIMI 3 flow did not significantly affect the duration of the QRS complex at the initial ECG. (p = 0.144). At the post-procedural ECGs the QRS complex was significantly broader in patients with TIMI flow &le;2, but only in the group of patients who arrived within 6 h from the onset of discomforts (p = 0.001). The QRS complex in patients who arrived 6 h after the onset of discomforts was narrower but without statistically significant difference (p = 0.336). The Pearson test registered the existence of a negative correlation of the QRS complex width and the left ventricular ejection fraction, but also a positive correlation with the WMSI and index end-systolic and end-diastolic volumes. The ROC analysis showed that if the QRS complex was wider than 89 msec after one month, there was an 8.5 times higher risk of decreased EF at the six-month control examination (p &lt;0.0005, AUC = 0.808, cut-off = 89msec.). The ROC analysis also showed that if the QRS complex was wider than 99msec 1h after the procedure, there was a 5 times higher risk of MACE (p &lt;0.0005, AUC = 0.744, cut-off = 99msec). Two mathematical models based on the width of the QRS complex were derived that predicted the lowered EF and the occurrence of MACE during the monitored period. The width of the QRS complex is an indicator of reperfusion in patients with STEMI who undergo revascularization within 6 hours from the onset of discomforts. The width of the QRS complex one month after STEMI is an independent predictor of decreased EF. Broadening over 89msec increases the risk of lowered EF for 8.5 times. The width of the QRS complex one hour after pPCI represents an independent predictor of MACE. Broadening over 99msec increases the risk of an adverse cardiac event 5 times. Two mathematical models have derived that use the width of the QRS complex and predict MACE with high precision as well as reduced EF after six months.</p>