<p>U doktorskoj disertaciji se izlaţu, analiziraju i porede obrade figure homerskog Tersita na dijahronijskoj ravni, od početaka antičke knjiţevnosti do kraja epohe humanizma i renesanse. Interpretacija knjiţevne graĎe sprovedena je iz perspektive razvojnih procesâ dekonstrukcije herojske paradigme u evropskoj istoriji ideja, otelovljenih u načinima na koji Tersitov lik artikuliše svoju kritiku izneverenih i prevaziĎenih herojskih vrednosti. Polazeći od epizode sa Tersitom u drugom pevanju Ilijade (B, 211-277), u radu se prate transformacije lika kroz antičku knjiţevnost u okvirima predanja o Trojanskom ratu, od najstarije graĎe za kikličke epove, preko klasične mitografske literature do njegovih manifestacija u grčkoj i latinskoj knjiţevnosti rimskog perioda. U odnosu na širi formalno-tematski i poetički plan literature zasnovane na materijalu trojanskog predanja, Tersit se pojavljuje u problematičnoj opreci homerskih i nehomerskih obrada po pitanju svog socijalnog, odnosno herojskog statusa pod Trojom te svoje socijalne funkcije. U disertaciji se razvija niz hipoteza kojima se pokušava objasniti na koje je načine Tersitov ambivalentni poloţaj iz perspektive socijalnih ustrojstava i herojskih vrednosti „homerskog društva“ odraţavao krucijalne promene u istoriji antičke civilizacije, obeleţene usponom polisa i raĎanjem demokratskih ideja. Sa aspekta svoje uloge u društvu, Tersitova figura se sagledava kroz antropološko tumačenje rituala progona ili ţrtvovanja pharmakos-a, te se ukazuje na načine kojima se elementi ovoga rituala prenose u knjiţevnost, pretvarajući Tersita u objekat poruge i komičnog izazivača smeha. U ovako odreĎenoj poetičkoj funkciji Tersit se tumači kao jedan od najranijih predstavnika „pesništva pokude“ (Nagy 1979) i kao takav dobija izuzetno vaţnu ulogu u evoluciji razumevanja heroja i herojskog već u najstarijoj evropskoj knjiţevnosti. U osnovi ideje o dekonstrukciji herojske paradigme stoji stav da se u većini drevnih knjiţevnih tradicija herojska paradigma pojavljuje kao socijalni, kulturni, politički i ideološki konstrukt, uobličen prema prevladavajućim normama odreĎenog doba i sredine, pa stoga i podloţan kritici i preobraţaju u prelomnim duhovnoistorijskim situacijama. Razvoj Tersitove figure kao odraza ovih preobraţaja u istoriji evropske knjiţevnosti ispraćen je kroz svoje potonje manifestacije u helenističkoj i rimskoj knjiţevnosti, gde se već uočava postepeno paradigmatsko pomeranje sa klasične koncepcije heroja tradicije na modernu koncepciju heroja istorije. Ovo pomeranje je odraţeno u helenističkim preispitivanjima verodostojnosti epskog medijuma i postupcima demistifikacije klasičnog heroja u rimskim satiričnim ţanrovima. Posle pomeranja Tersitove uloge u ovim procesima u drugi plan tokom epohe srednjovekovlja, Tersit se ponovo vraća u njihov fokus sa pojavom humanizma i renesanse. Zahvaljujući rehabilitaciji većine svojih klasičnih aspekata Tersit će se u poznorenesansnoj knjiţevnosti ostvariti kao nosilac dekonstrukcije herojske paradigme u punom potencijalu svog odreĎenja kao pesnika pokude, satiričara i lude, u obradama engleskih dramatičara N. Udala, V. Šekspira i T. Hejvuda, ukazujući na dalja bitna pomeranja u razumevanju tradicionalnog heroja na pragu modernog doba. Prateći istorijske modalitete figure od antike do renesanse, u ovom radu se pokušava ukazati na to da se kroz preobraţaje Tersita, kao veoma vaţnog predstavnika jedne preispitivačke struje u evropskoj knjiţevnosti, mogu u znatnoj meri shvatiti razvojni procesi koji su uticali na prevazilaţenje tradicionalne ideje o heroju i otvorili put njegovim modernim poimanjima.</p>
| Identifer | oai:union.ndltd.org:uns.ac.rs/oai:CRISUNS:(BISIS)110834 |
| Date | 20 December 2019 |
| Creators | Javor Igor |
| Contributors | Pokrajac Gordana, Paunović Zoran, Becanovic Nikolic Zorica, Scepanovic Sandra, Vladusic Slobodan |
| Publisher | Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet u Novom Sadu, University of Novi Sad, Faculty of Philosophy at Novi Sad |
| Source Sets | University of Novi Sad |
| Language | Serbian |
| Detected Language | Unknown |
| Type | PhD thesis |
Page generated in 0.0191 seconds