Η παρούσα μελέτη ξεκινά με την ίδρυση το 1900 του «Ιεροδιδασκαλείου της Πάτμου» ενός εκπαιδευτηρίου που ίδρυσε ο Σύλλογος Μικρασιατών «Η Ανατολή» αρχικά στην Πάτμο, με σκοπό την προσφορά ανώτερης εκπαίδευσης σε μέλη των μικρασιατικών ελληνορθόδοξων κοινοτήτων. Το Ιεροδιδασκαλείο μεταφέρεται το Σεπτέμβριο του 1906 στην θέση Μαλαγάρι στο Βαθύ της Σάμου και μετονομάζεται «Ιεροδιδασκαλείο Ανατολή». Στεγάζεται ακριβώς στην ίδια θέση στην οποία επί παρελθούσης τετραετίας (1875 – 1879) είχε συσταθεί η Ιερατική Σχολή Μαλαγαρίου προς μόρφωσιν του κατωτέρου κλήρου. Η σχολή θα λειτουργήσει μέχρι το 1929 έχοντας παράξει σημαντικό εκπαιδευτικό και εθνικό έργο για τον υπόδουλο πληθυσμό εντός και εκτός του Ελλαδικού χώρου. Καταβλήθηκε προσπάθεια να ανακαλυφθούν, να συγκεντρωθούν, να αναλυθούν και να αποτυπωθούν τελικά όσο περισσότερα στοιχεία μπορούσαν από πρωτογενείς πηγές για τη δραστηριότητα του Ιεροδιδασκαλείου της Ανατολής, οι παράγοντες και οι φορείς που συντέλεσαν στο μετασχηματισμό του θεσμικού πλαισίου για τη σύσταση και λειτουργία της Σχολής. Εξετάστηκε το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα και οι επιρροές του στη Σάμο την εποχή της Ηγεμονίας. Ακόμη, διερευνήθηκε η στάση των Οθωμανών απέναντι στη Σχολή, ο ρόλος των μελών του διδακτικού αλλά και μαθητικού δυναμικού της, καθώς και το πολυσχιδές έργο - δράση του Συλλόγου Ανατολή και όποιων άλλων φορέων ενεπλάκησαν την περίοδο που εξετάζουμε. / This paper starts with the founding of the seminary of Patmos in 1900, an educational institution originally founded by the Association of Mikrasiaton "Anatoli" in Patmos, with the aim to offer higher education to members of the Asia Minor Greek Orthodox communities. The seminary was transferred in September 1906 to the position Malagari, in Vathy in Samos and renamed "Anatoli Seminary." Housed at exactly the same position where for the past four years (1875 - 1879) there was established the seminary Malagari to educate the lower clergy. The school will operate until 1929 having produced important educational and national work for the enslaved population inside and outside Greece. An effort was made to discover, collect, analyze and ultimately illustrate as more data as possible from primary sources for the activity of this educational institution, as well as factors and the institutions that contributed to the transformation of the institutional framework for the establishment and operation of the School.The educational system in Greece and its influence on Samos during the Principality was examined. Furthermore, the Ottoman’s attitude towards the school, the teachers’ role and the students were also under examination work - action of “Anatoli” and any other institutions involved in the period under consideration.