Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας, στο οποίο απαντάται μεγάλη ποικιλομορφία αναγλύφου, γεωλογικού υποστρώματος και υψομέτρου, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του. Σε συνδυασμό με το κλίμα που επικρατεί, δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη σπανίων ή απειλούμενων φυτικών ειδών και υποειδών μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος. Το Quercus trojana subsp. euboica, η ευβοϊκή δρυς όπως ονομάζεται κοινώς, είναι ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα φυτικά taxa, τα οποία φύονται στη βόρεια Εύβοια. Μάλιστα, είναι ένα από τα στενότοπα ενδημικά taxa της Εύβοιας και ταυτόχρονα το μοναδικό ενδημικό υποείδος του γένους Quercus στην Ελλάδα. Έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) βάσει της κατηγοριοποίησης της IUCN (2001) σύμφωνα με το κριτήριο C1, όμως οι περιοχές εξάπλωσής του δεν υπόκεινται ακόμη σε καθεστώς νομικής προστασίας. Υφίσταται πιέσεις από ανθρωπογενείς επιδράσεις όπως πυρκαγιές, βόσκηση και υλοτομίες. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας ξεκίνησε η διαδικασία παρακολούθησης (monitoring) της κατάστασης στη φύση του ενδημικού taxon Quercus trojana subsp. euboica. Ως “monitoring” ορίζονται οι επανειλημμένες μετρήσεις διαφόρων παραγόντων και μεταβλητών (αριθμός ατόμων εκάστοτε taxon, ύψος-διάμετρος κορμού, εδαφοκάλυψη, ανθοφορία, καρποφορία, φυτρωτικότητα ατόμων, βιωσιμότητα αρτιφύτρων κ.ά.) σε βάθος χρόνου και σε έκταση. Τοποθετήθηκαν δέκα συνολικά επιφάνειες παρακολούθησης επιφάνειας 25 m2 η καθεμία στις περιοχές εξάπλωσής του, με επιμέρους υποτετράγωνα 1 m2. Πραγματοποιήθηκε έρευνα επί τρία έτη και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πάρθηκαν ποικίλες μετρήσεις (γεωγραφικό μήκος-πλάτος, υψόμετρο, κλίση-έκθεση, εδαφολογικές παρατηρήσεις), ενώ συλλέχθηκαν φυτικά δείγματα για την πλήρη χλωριδική ανάλυση και φωτογραφήθηκε λεπτομερώς κάθε επιφάνεια. Πραγματοποιήθηκε ταξινομικός προσδιορισμός των δειγμάτων βάσει της πλέον πρόσφατης βιβλιογραφίας, έγινε προσδιορισμός των βιομορφών, διάκριση των χωρολογικών στοιχείων και φυτοκοινωνιολογική ανάλυση σύμφωνα με τη μέθοδο Braun-Blanquet. Έτσι, βρέθηκαν 93 taxa στις περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός, με κυρίαρχες οικογένειες την Asteraceae (17%) και την Poaceae (6%). Τα Ημικρυπτόφυτα αποτελούν σχεδόν το 41% του συνόλου, ενώ το 44,1% είναι Μεσογειακά taxa. Επίσης, παρατηρήθηκαν 18 ελληνικά ενδημικά taxa, εκ των οποίων τα 6 είναι στενότοπα ενδημικά. Έπειτα, όλες οι δειγματοληπτικές επιφάνειες καταχωρήθηκαν στη βάση δεδομένων Turboveg και χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα TWINSPAN (two-way indicator species analysis) για να ομαδοποιηθούν οι φυτοληψίες. Ακόμη, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος DCA (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) για τη δημιουργία γραφικής απεικόνισης του πίνακα των φυτοκοινωνιολογικών δεδομένων. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα SPSS 13.0 πραγματοποιήθηκε Ανάλυση Ομαδοποίησης (Cluster Analysis) με τη μέθοδο Σύνδεσης Γειτόνων (Neighbor Joining) για τις δέκα επιφάνειες παρακολούθησης. Ο δείκτης που χρησιμοποιήθηκε είναι αυτός της παρουσίας-απουσίας ειδών Jaccard. Όπως προκύπτει από τη μελέτη αυτή, οι περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός φαίνεται να έχουν υποστεί συρρίκνωση από την πυρκαγιά του 1977, ενώ οι πληθυσμοί της κινδυνεύουν από τη διαρκή πίεση της βόσκησης. Τέλος, προτείνονται μέτρα για την καλύτερη πρoστασία του Quercus trojana subsp. euboica. / Evvia is the second largest greek island, which is characterized by a great variety of terrain, geologic substrate and altitude, especially in its northern part. In combination with the climate, the appropriate conditions are met that favor the evolvement of rare or endangered plant species and subspecies of great scientific interest. Quercus trojana subsp. euboica, the euboean oak as it is commonly reffered to, is one of the most interesting plant taxa that grow in northern Evvia. Not only is it one of the local endemic taxa of northern Evvia, but it is the unique endemic subspecies of the Quercus genus in Greece. It has been characterized as vulnerable (VU) according to the IUCN (2001) categories and the C1 criteria, though it has yet not been included in a protectin law regime. It has been under the constant pressure of human impact such as fire, browsing and timbering. During this study, monitoring the status of the endemic taxon Quercus trojana subsp. euboica has begun. The monitoring process involves the repeated measurement of multiple factors and variables (such as measurement of height/diameter, soil-coverage, florescence, fruition, germination/viability of individuals etc.) in a length of time and area extent. A number of ten monitoring plots was set, each plot occupying a surface of 25 m2 in total, with 25 subplots of 1 m2. The study lasted three years and was conducted throughout the year. Multiple measurements took place (geographic length and width, altitude, gradient, exposure etc.), while plant samples were collected in the framework of a full floristic analysis and each monitoring plot was thoroughly photographed. A taxonomic assessment of the plant samples was conducted according to the latest bibliography, as well as a distinction of biomorphs and geographic elements. Moreover, a phytosociologic analysis was conducted according to the Braun-Blanquet method. Thus, 93 different taxa were found in the vicinity of the territories that Quercus trojana subsp. euboica takes up. Asteraceae and Poaceae families were found to be dominant in the plots with a percentage of 17% and 6% respectively. Hemicryptophyts represent 41%, while the Mediterranean elements dominate with a percentage of 44,1%. Nevertheless, 18 greek endemic plant taxa were found, 6 of which are local endemics of Evvia. Thereinafter, all of the monitoring plots were registered in the TurboVeg database and the TWINSPAN (Two-way indicator species analysis) program was used in order to group the plots. Furthermore, the DCA method (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) was used for the creation of a graphic display of the phytosociologic data index. The SPSS 13.0 program was used so that a Cluster Analysis was conducted, using the Neighbor Joining Method for the 10 plots. The Jaccard presence-absence indicator was used. In a nutshell, this study showed that Quercus trojana subsp. euboica territories of appearance have been reduced after the 1977 wildfire, while the taxon’s population is in danger due to the constant pressure of goat grazing. Concluding, measures for better protection of the taxon are proposed.

Η παρούσα εργασία μελετά τις περιβαλλοντικές και γεωλογικές παραμέτρους στη θέση κατασκευής του νέου λιμένα της πόλης του Αιγίου. Για την μελέτη αυτή, σημαντικό ρόλο έπαιξε η χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS) και ειδικότερα του προγράμματος ArcGIS έκδοση 9, με το οποίο αναλύθηκαν και εκτιμήθηκαν οι διάφορες παράμετροι που επιλέχθησαν, αυξάνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα των μεθοδολογιών και συγκροτώντας ταυτόχρονα μία πολύτιμη τράπεζα δεδομένων για τη θαλάσσια περιοχή κατασκευής του λιμένα. Παρουσιάζονται δηλαδή τα αποτελέσματα μιας θαλάσσιας γεωφυσικής έρευνας που έλαβε χώρα στην παράκτια ζώνη του Αιγίου. Ο σκοπός της είναι διττός καθώς επιχειρείται να δοθούν λύσεις και απαντήσεις σε δύο σημαντικά ερωτήματα: α) στον εντοπισμό των επικινδυνοτήτων της περιοχής και β) στην ποσοτική ανάλυση των γεωφυσικών μεθόδων. Το μέγεθος της εργασίας εκτείνεται σε τέσσερα κεφάλαια στα οποία περιγράφονται αναλυτικά η όλη διαδικασία που ακολουθήθηκε καθώς και τα αποτελέσματα και συμπεράσματα που προέκυψαν για τον πυθμένα του λιμένα, από τις μετρήσεις και αναλύσεις που έγιναν μέσω των τομογραφιών. Πρέπει να τονιστεί ότι αφετηρία για τις οποιεσδήποτε μελέτες έγιναν, αποτέλεσαν οι αρχικοί χάρτες του προγράμματος Autocad καθώς και οι τομογραφίες που είχαν ληφθεί από τον τομογράφο υποδομής πυθμένα 3.5KHz. Έτσι στο πρώτο κεφάλαιο, γίνεται μία περιγραφή των γεωφυσικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή θαλάσσιων τεχνικών έργων. Επίσης γίνεται αναφορά στις γεωλογικές και ανθρωπογενείς επικινδυνότητες από τις οποίες επηρεάζεται ο πυθμένας και οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα τεχνικά έργα μέσω των φορτίων που εξασκούν σε αυτά. Στο κεφάλαιο αυτό αναφέρονται και τα όργανα που χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή των μεθόδων αυτών, όπως είναι οι τομογράφοι, οι ηχοβολιστές πλευρικής σάρωσης και τα κατευθυνόμενα βαθυσκάφη. Το δεύτερο κεφάλαιο της διπλωματικής εργασίας αναφέρεται στη θέση που βρίσκεται η περιοχή που μελετάται και στα γεωλογικά φαινόμενα που χαρακτηρίζουν αυτή. Το τρίτο κεφάλαιο αφορά στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις που εφαρμόστηκαν για α) την αποτύπωση της βυθομετρίας και της μορφολογίας του πυθμένα, β) τον προσδιορισμό της υποδομής και του πάχους των σύγχρονων επιφανειακών ιζημάτων, γ) τον υπολογισμό της κλίσης των υποεπιφανειακών στρωμάτων και δ) τον εντοπισμό πιθανών γεωλογικών επικινδυνοτήτων, όπως ρηγμάτων, κατολισθητικών φαινόμενων και αέριων υδρογονανθράκων στου πόρους των ιζημάτων. Επίσης αναφέρεται το μεθοδολογικό σχήμα ανάλυσης και επεξεργασίας των αναλογικών καταγραφών με βάση την ποσοτικοποίηση των αναλογικών καταγραφών του τομογράφου υποδομής πυθμένα και την εφαρμογή της πολυδιάστατης στατιστικής ανάλυση όπως της Παραγοντικής Ανάλυσης (Factor Anlysis) και της ανάλυσης Επιφανειών Τάσης (Trend Surface Analysis). Τέλος, το τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας αυτής, αφορά τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τις παραπάνω αναλύσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τις επιφανειακές κατανομές της βυθομετρίας τόσο του πυθμένα και των υποεπιφανειακών οριζόντων όσο και των άλλων παραμέτρων που μετρήθηκαν, αλλά και τα αποτελέσματα της παραγοντικής ανάλυσης, επιχειρείται η εξαγωγή συμπερασμάτων για την κατανόηση των όσων αναφέρθηκαν και μετρήθηκαν στην εργασία αυτή. / The present master thesis examines the environmental and geologic parameters of the new harbour site in the city of Aegio. In this research the Geographic Information Systems (GIS) played a major role and more specifically the software ArcGIS version 9, which was used to analyze and evaluate the various parameters, increasing thus the methodology effectiveness and at the same time creating a valuable data bank concerning the sea area of the harbour site. In the research below are presented the results of a marine geophysical survey that took place in the coastal region of Aegio. The object of this survey is double, as it attempts to provide answers and solutions to two substantial questions: a) the localization of the areas risks and b) the quantitative analysis of the geophysical techniques. The research is extended in four chapters, in which it is detailed the whole process followed as well as the results and the conclusions arising from the seafloor of the harbour, from the measurements and the analysis done through the tomographies. We should point out that the starting point of our research were the original maps of the Autocad as well as the tomographies taken from the subbottom profiler 3.5 KHz In the first chapter, we describe the geophysical techniques used for the construction of the sea technical works. It is also mentioned the geologic and anthropogenic risk which affects the seafloor and could damage the works due to the pressure put on them. There are also mentioned the instruments used for the implementation of these techniques, such as the subbottom profilers, side scan sonars and the bathyscaphes. The second chapter is dedicated to the location of the region and its typical geologic phenomena. The third chapter is about the methods we implemented for: a) the plotting of the seafloor bathymetry and morphology, b) the definition of the substructure and the thickness of the contemporary superficial sediments, c) the estimation of the gradient of the sub-superficial beds and d) the detection of possible geological risks, such as faultings, landslides and hydrocarbon gases in the sediments pores. It is also mentioned the methodological plan used for the analysis and the processing of the analogue recordings on the basis of the quantification of the subbottom profilers analogue recordings and the application of the multidimensional statistical analysis, such as the Factor Analysis and the Trend Surface Analysis . Finally in the fourth chapter of this master thesis are included the results and the conclusions that arose from the aforementioned analysis. Taking into account the superficial distribution of the bathymetry of the seafloor and of the sub-superficial horizons as well as of the other parameters counted, but also the results of the factor analysis, we attempted to arrive at a conclusion in order to make more intelligible what has been mentioned in this master thesis.