Το όρος Βέρμιο απαντάται στη γεωγραφική περιοχή της Βόρειας Κεντρικής Ελλάδας και η ορογραφική κατεύθυνσή του είναι Β-Ν. Στα βόρεια και νότια τμήματά του απαντώνται οιψηλότερες κορυφές του. Όι σκληροί ασβεστόλιθοι, ο μικτός φλύσχης, οι περιδοτίτες και οι σχιστόλιθοι σχηματίζουν τις μεγαλύτερες σε έκταση κατηγορίες πετρωμάτων στην περιοχή. Ο συνολικός αριθμός των τραχειοφύτων που συνθέτουν τη χλωρίδα του ανέρχεται σε 1070 φυτικά taxa.Ο αριθμός των taxa που αποτελούν νέες αναφορές ανέρχεται σε 269. Από το συνολικό βιοφάσμα της χλωρίδας, τα Ημικρυπτόφυτα υπερέχουν σημαντικά με ποσοστό 50,9% και εκφράζουν την τοποθέτηση της περιοχής μας από βιοκλιματική άποψη στον ύφυγρο βιοκλιματικό όροφο με χειμώνα δριμύ. Στη χλωρίδα του συμμετέχουν διαφορετικής προέλευσης φυτογεωγραφικά στοιχεία.Από τα ενδημικά taxa(Ελληνικά 3,2% και Βαλκανικά 16,9%) η Βαλκανική ενότητα εμφανίζει λόγω της φυτογεωγραφικής του θέσης μια κυριαρχία.Αυτό μπορεί να αποδοθεί ίσως στις κλιματικές και γεωλογικές ομοιότητες του Βερμίου με τον κύριο Βαλκανικό όγκο. Το όρος Βέρμιο απαντάται στα όρια του Μεσογειακού και του Μεσευρωπαικού χώρου. Από την τελική ανάλυση των 410 φυτοληψιών (από αντιπροσωπευτικούς βιότοπους όλων των υψομέτρων των διαφόρων ορόφων βλάστησης)που απαντούν στον όγκο του Βερμίου με μοντέρνες μεθόδους κατάταξης-ταξινόμησης, προέκυψαν από την συνταξινόμηση 36 διαφορετικές μονάδες βλαστησης, οι οποίες εντάσσονται σε 15 συνενώσεις, σε 12 τάξεις και 10 κλάσεις.Από το σύνολο των φυτοκοινωνιολογικών μονάδων που περιγράφονται συνολικά, οι 14 περιγράφονται για πρώτη φορά καθώς στο σύνολο των φυτοκοινωνιολογικών μονάδων περιγράφονται επίσης για πρώτη φορά 12 νέες υποφυτοκοινωνίες και 10 όψεις. Αναλύονται όλοι οι λόγοι-αιτίες που δημιούργησαν προβλήματα και ενδεχομένως δημιουργούν μέχρι και σήμερα. Για κάθε τύπο βλάστησης σημειώνεται η ένταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων,για την εκτίμηση της οποίας έχουν ληφθεί υπόψην τα αποτελέσματα της κατά το παρελθόν δράσης τους στη διαμόρφωση της σημερινής φυτοκάλυψης. Αναφέρονται και αναλύονται όλες οι λειτουργίες του δάσους. Αρχικά τονίζεται η σημασία των Διεθνών Συμβάσεων που συμβάλλουν θετικά στην ορθολογικότερη διαχείριση της περιοχής και τέλος, προτείνονται διαχειριστικές απόψεις ανά όροφο βλάστησης με στόχο τη χάραξη μιας ενιαίας στρατηγικής,με στόχο τη διαφύλαξη και γιατί όχι και την ανόρθωσή τους,όπου βεβαίως καθίσταται εφικτό. / The Mount Vermion is met in the geographical area of the nothern-central Greece, having a mountainous direction from the north to the south(N-S). In the nothern and the southern parts of the mount can be found the highest mountain tops.The hard calcareous soils, the mixed flysch, the peridotites and the schists compose the most extended categories of the underlying soil, in the wider area. The total number of Tracheophytes composing the flora of the Mount Vermion reaches to 1070 taxa.The number of taxa that constitute new reference for the mountain chain of Vermion, is calculated to 269 taxa. From the life-form spectrum of the total flora of mount Vermio, it has been concluded that the Hemicryptophytes have a significant supremacy as they are met to a percentage of 50,9% and so they represant the location of our area under study, as for a bioclimatic point of view, relevant to the sub-humid bioclimatic stage with a hard winter. In the flora of the Mount Vermion participate various phytogeographical elements of different origins.From the endemic taxa (Hellenic Endemic 3,2% and Balkan Endemic 16,9%), the Balkan group appears a dominance, in the area of Mount Vermion, due to its phytogeographical location.This could be explained due to the climatic and the geological similarities of the Mount Vermion with the main Balkan mountainous mass.The Mount Vermion is located within the boundaries of the Mediterranian and Middle-European floristic areas. As a consequence of the final analysis of the 410 samplings(releves) met in the mountainous mass of Vermion(which have all been realised at representative locations of all possible altitude of the various levels of the vegetation), performed with modern methods of taxonomy and classification, there have been resulted 36 different units of vegetation(as a result of the co-classification) these are included in 15 alliances, 12 orders and 10 classes. As for the total set of the phytosociological units described, 14 are now described for the first time, as in the total of the phytosociological units there exists, once again for the first time, the description of 12 new sub-associations and 10 facies. In the context of the present doctoral thesis we analyse all the reasons and the causes that have created problems either in the past or even still create problematic situations.For every kind of vegetation, we indicate the relevant "strength" of the various man-made processes, for the evaluation of which we have considered past or historical activities and how all these have affected to the developement of the present state of the plant coverage.Finally, we mention and analyze all functionalities in the forests. In the relevant context, we initially emphasize on the importance of the International Conventions, which contribute, positively, to the rational and management of the area. Finally, we propose possible managerial aspects, for each separate level of the vegetation, aiming to outline a novel and uniform strategy, for their preservation and their possible further extention, where such a perspective may be possible.

Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας, στο οποίο απαντάται μεγάλη ποικιλομορφία αναγλύφου, γεωλογικού υποστρώματος και υψομέτρου, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του. Σε συνδυασμό με το κλίμα που επικρατεί, δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη σπανίων ή απειλούμενων φυτικών ειδών και υποειδών μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος. Το Quercus trojana subsp. euboica, η ευβοϊκή δρυς όπως ονομάζεται κοινώς, είναι ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα φυτικά taxa, τα οποία φύονται στη βόρεια Εύβοια. Μάλιστα, είναι ένα από τα στενότοπα ενδημικά taxa της Εύβοιας και ταυτόχρονα το μοναδικό ενδημικό υποείδος του γένους Quercus στην Ελλάδα. Έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) βάσει της κατηγοριοποίησης της IUCN (2001) σύμφωνα με το κριτήριο C1, όμως οι περιοχές εξάπλωσής του δεν υπόκεινται ακόμη σε καθεστώς νομικής προστασίας. Υφίσταται πιέσεις από ανθρωπογενείς επιδράσεις όπως πυρκαγιές, βόσκηση και υλοτομίες. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας ξεκίνησε η διαδικασία παρακολούθησης (monitoring) της κατάστασης στη φύση του ενδημικού taxon Quercus trojana subsp. euboica. Ως “monitoring” ορίζονται οι επανειλημμένες μετρήσεις διαφόρων παραγόντων και μεταβλητών (αριθμός ατόμων εκάστοτε taxon, ύψος-διάμετρος κορμού, εδαφοκάλυψη, ανθοφορία, καρποφορία, φυτρωτικότητα ατόμων, βιωσιμότητα αρτιφύτρων κ.ά.) σε βάθος χρόνου και σε έκταση. Τοποθετήθηκαν δέκα συνολικά επιφάνειες παρακολούθησης επιφάνειας 25 m2 η καθεμία στις περιοχές εξάπλωσής του, με επιμέρους υποτετράγωνα 1 m2. Πραγματοποιήθηκε έρευνα επί τρία έτη και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πάρθηκαν ποικίλες μετρήσεις (γεωγραφικό μήκος-πλάτος, υψόμετρο, κλίση-έκθεση, εδαφολογικές παρατηρήσεις), ενώ συλλέχθηκαν φυτικά δείγματα για την πλήρη χλωριδική ανάλυση και φωτογραφήθηκε λεπτομερώς κάθε επιφάνεια. Πραγματοποιήθηκε ταξινομικός προσδιορισμός των δειγμάτων βάσει της πλέον πρόσφατης βιβλιογραφίας, έγινε προσδιορισμός των βιομορφών, διάκριση των χωρολογικών στοιχείων και φυτοκοινωνιολογική ανάλυση σύμφωνα με τη μέθοδο Braun-Blanquet. Έτσι, βρέθηκαν 93 taxa στις περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός, με κυρίαρχες οικογένειες την Asteraceae (17%) και την Poaceae (6%). Τα Ημικρυπτόφυτα αποτελούν σχεδόν το 41% του συνόλου, ενώ το 44,1% είναι Μεσογειακά taxa. Επίσης, παρατηρήθηκαν 18 ελληνικά ενδημικά taxa, εκ των οποίων τα 6 είναι στενότοπα ενδημικά. Έπειτα, όλες οι δειγματοληπτικές επιφάνειες καταχωρήθηκαν στη βάση δεδομένων Turboveg και χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα TWINSPAN (two-way indicator species analysis) για να ομαδοποιηθούν οι φυτοληψίες. Ακόμη, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος DCA (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) για τη δημιουργία γραφικής απεικόνισης του πίνακα των φυτοκοινωνιολογικών δεδομένων. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα SPSS 13.0 πραγματοποιήθηκε Ανάλυση Ομαδοποίησης (Cluster Analysis) με τη μέθοδο Σύνδεσης Γειτόνων (Neighbor Joining) για τις δέκα επιφάνειες παρακολούθησης. Ο δείκτης που χρησιμοποιήθηκε είναι αυτός της παρουσίας-απουσίας ειδών Jaccard. Όπως προκύπτει από τη μελέτη αυτή, οι περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός φαίνεται να έχουν υποστεί συρρίκνωση από την πυρκαγιά του 1977, ενώ οι πληθυσμοί της κινδυνεύουν από τη διαρκή πίεση της βόσκησης. Τέλος, προτείνονται μέτρα για την καλύτερη πρoστασία του Quercus trojana subsp. euboica. / Evvia is the second largest greek island, which is characterized by a great variety of terrain, geologic substrate and altitude, especially in its northern part. In combination with the climate, the appropriate conditions are met that favor the evolvement of rare or endangered plant species and subspecies of great scientific interest. Quercus trojana subsp. euboica, the euboean oak as it is commonly reffered to, is one of the most interesting plant taxa that grow in northern Evvia. Not only is it one of the local endemic taxa of northern Evvia, but it is the unique endemic subspecies of the Quercus genus in Greece. It has been characterized as vulnerable (VU) according to the IUCN (2001) categories and the C1 criteria, though it has yet not been included in a protectin law regime. It has been under the constant pressure of human impact such as fire, browsing and timbering. During this study, monitoring the status of the endemic taxon Quercus trojana subsp. euboica has begun. The monitoring process involves the repeated measurement of multiple factors and variables (such as measurement of height/diameter, soil-coverage, florescence, fruition, germination/viability of individuals etc.) in a length of time and area extent. A number of ten monitoring plots was set, each plot occupying a surface of 25 m2 in total, with 25 subplots of 1 m2. The study lasted three years and was conducted throughout the year. Multiple measurements took place (geographic length and width, altitude, gradient, exposure etc.), while plant samples were collected in the framework of a full floristic analysis and each monitoring plot was thoroughly photographed. A taxonomic assessment of the plant samples was conducted according to the latest bibliography, as well as a distinction of biomorphs and geographic elements. Moreover, a phytosociologic analysis was conducted according to the Braun-Blanquet method. Thus, 93 different taxa were found in the vicinity of the territories that Quercus trojana subsp. euboica takes up. Asteraceae and Poaceae families were found to be dominant in the plots with a percentage of 17% and 6% respectively. Hemicryptophyts represent 41%, while the Mediterranean elements dominate with a percentage of 44,1%. Nevertheless, 18 greek endemic plant taxa were found, 6 of which are local endemics of Evvia. Thereinafter, all of the monitoring plots were registered in the TurboVeg database and the TWINSPAN (Two-way indicator species analysis) program was used in order to group the plots. Furthermore, the DCA method (Detrended Correspondence Analysis-DECORANA) was used for the creation of a graphic display of the phytosociologic data index. The SPSS 13.0 program was used so that a Cluster Analysis was conducted, using the Neighbor Joining Method for the 10 plots. The Jaccard presence-absence indicator was used. In a nutshell, this study showed that Quercus trojana subsp. euboica territories of appearance have been reduced after the 1977 wildfire, while the taxon’s population is in danger due to the constant pressure of goat grazing. Concluding, measures for better protection of the taxon are proposed.

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή εκθέτονται η χλωρίδα των Βαρδουσίων ορέων καθώς και τα δεδομένα που προκύπτουν από την διερεύνηση – ανάλυσή της. Στο πεδίο της βλάστησης (φυτοκοινωνιολογία), έχει επιβεβαιωθεί σχεδόν το σύνολο των προηγούμενων αναφορών και έχει συμπληρωθεί με νέα δεδομένα όσο αφορά τις φυτοκοινωνιολογικές ομαδοποιήσεις. Συγχρόνως δικαιολογήθηκε και εξηγήθηκε η ύπαρξη των φυτοκοινωνιολογικών μονάδων σε σχέση με το σύνολο των οικολογικών παραγόντων που ήταν δυνατό να ληφθούν υπόψη (μικροκλίμα, εδαφικοί παράγοντες, γεωλογικό - πετρολογικό υπόστρωμα), συμβάλλοντας έτσι στην συνοικολογική προσέγγιση του θέματος. Επίσης όπου ήταν δυνατό έγινε προσπάθεια να διερευνηθεί η δυναμική εξέλιξης των περισσότερων φυτοκοινωνιολογικών ομάδων, όπως αυτή διαμορφώνεται κάτω από την επίδραση των περιβαλλοντικών μεταβλητών. Πιο κάτω ακολουθεί μια συνοπτική περιγραφή των σημαντικότερων σημείων της διδακτορικής διατριβής, καθώς και τα συμπεράσματα που μπορούν να διατυπωθούν από τα αποτελέσματα της ερευνητικής αυτής προσπάθειας. / In the present doctoral thesis the flora of Mt. Vardousia, as well as the data that have resulted from its analysis are presented. From a vegetation (plant sociology) point of view, almost all the previous reports on the mountain have been confirmed and have been enriched with new data as far as phytosociological groups are concerned. Additionally, the existence of certain phytosociological units was justified and explained based on the ecological factors that were possible to be measured (microclimate, soil, geology, geological substrate), contributing in this way to the synecological approach of the subject. Also, where feasible, an effort was done to study the dynamics of succession of most of the phytosociological groups, as they depend on various environmental variables. A concise description of the most important points of the doctoral thesis, as well as the conclusions that can be extracted from the results of this research follow.