Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, μέσα από την εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης για το Νομό Αχαΐας, λαμβάνοντας υπόψη το φυσικό και πολιτιστικό πλούτο της περιοχής. Αναλύονται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, τη στήριξη και την εφαρμογή των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Αρχικά γίνεται αναφορά στο σύγχρονο τουρισμό, καθώς και στην εννοιολογική προσέγγιση των βασικότερων μορφών ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού. Αναλύονται οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, τη στήριξη και την εφαρμογή των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού καθώς και οι πόροι, οι υποδομές και οι υπηρεσίες. Ακολουθούν η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, η καταγραφή των διαθέσιμων πόρων, με αναφορές σε κοινωνικά χαρακτηριστικά και οικονομικά μεγέθη, καθώς και η παρουσίαση των σημαντικότερων φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής. ενώ η ανάλυση SWOT παρουσιάζει τα δυνατά και αδύνατα σημεία της περιοχής. Στη συνέχεια εντοπίζονται και αναλύονται οι ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού που έχουν τις προϋποθέσεις να αναπτυχθούν στη περιοχή που εξετάζεται καθώς και τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν και υλοποιούνται για την ανάπτυξη τους. Αμέσως μετά παρουσιάζεται ένα στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης και διαχείρισης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Τέλος διαπιστώνεται ότι οι δραστηριότητες ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού είναι μεμονωμένες, διάσπαρτες χωρίς τον προγραμματισμό και τον συντονισμό της δράσης των τοπικών παραγωγικών δυνάμεων και φορέων (ιδιωτικού και δημόσιου τομέα). Έχουν όμως τη δυνατότητα να αποτελέσουν μοναδική αναπτυξιακή ευκαιρία αναδεικνύοντας πολλά από τα στοιχεία του φυσικού - πολιτιστικού περιβάλλοντος, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις, αναβαθμίζοντας ποιοτικά και οικονομικά την ευρύτερη περιοχή. / The aim of this paper is to present the development of the specific and alternative forms of tourism, through the development of strategic plan in the Achaia Prefecture, taking account of the physical and cultural resources of the region. We make an analysis of the conditions for the development, the support and the application of the specific and alternative forms of tourism. Initially, a mention is made of contemporary tourism, as well as a semantic approach of the most common forms of specific and alternative tourism. We analyze the conditions for the development, the support and the application of the specific and alternative forms of tourism as well as the resources, the infrastructures and the services. Then follows an analysis of the existing situation, a recording of the available resources, relying on the localization and the itemization of all the existing elements of the region, with references given on the social characteristics and the economic sizes, as well as the presentation of the most important physical and cultural resources of the region. While analysis SWOT presents the Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats of region. Thereinafter, an effort is made, in order to detect whether the necessary conditions for the developing of the specific and alternative forms of tourism in the region exist, as well as an analysis of the developing programs that were and/or are materialized. Immediately afterwards a strategic plan for the development of the specific and alternative forms of tourism is being presented. In the end, we discover that the activities of specific and alternative tourism are individual, without the planning and the coordination of the actions of the local productive strengths of the private and public sector. But the possibility to attract unique growth remains, electing many from the elements of physical, cultural environment, the morals, the customs, upgrading economically the wider region.

Το ζήτημα της μέτρησης των οικονομικών επιπτώσεων του τουρισμού (σε νομισματικά και μη νομισματικά μεγέθη) σε μία οικονομία αναφοράς έχει απασχολήσει έντονα την διεθνή κοινότητα. Ιδιαίτερα δε, έχει επισήμως αναγνωρισθεί ότι οι διάφορες μέχρι πρόσφατα σχετικές μετρήσεις ήταν αποσπασματικές, μη ορθολογικά συγκροτημένες και μη ολοκληρωμένες, έτσι ώστε να μην παρουσιάζεται η πραγματική συνολική εικόνα του ετήσιου μεγέθους του τουρισμού σε μία χώρα. Το ίδιο έχει αναγνωρισθεί επισήμως και στην Ελλάδα για τις διαδικασίες που ακολουθούντο έως σήμερα. Ο τουρισμός συνιστά ένα φαινόμενο που από οικονομικής απόψεως σημαίνει την ενεργοποίηση μίας ιδιαίτερα διαμορφούμενης ατομικής κατανάλωσης, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, από τους επισκέπτες στον τόπο της επίσκεψης. Για την ικανοποίηση αυτής της ζήτησης για κατανάλωση η πλευρά της προσφοράς πρέπει να ανταποκριθεί. Αυτό σημαίνει τη μεταβολή σε κάθε μακροοικονομικό μέγεθος σε μία οικονομία. Οι μεταβολές αυτές πρέπει να διερευνηθούν και να μετρηθούν. Μόνο κάτω από αυτή τη διαδικασία είναι δυνατό να αναδειχθεί η συνεισφορά του τουρισμού στο σύνολο της οικονομίας, και να παρέχεται έτσι η αναγκαία πληροφορία για την χάραξη στρατηγικής και τις πολιτικές αποφάσεις, τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Συνεπώς, με βάση τη μέχρι σήμερα αδυναμία του κλασσικού εθνικολογιστικού συστήματος να παρέχει από την πλευρά της προσφοράς τις αναγκαίες αξιόπιστες μετρήσεις για την εξέλιξη του ετήσιου μακροοικονομικού μεγέθους του τουρισμού, αναπτύχθηκε και τέθηκε στη δημόσια διεθνή συζήτηση ένα ειδικό για το σκοπό αυτό εργαλείο, ο Δορυφόρος Λογαριασμός Τουρισμού (ΔΛΤ). Η διερεύνηση, η καταγραφή και η μεθοδολογική συγκρότηση του αναγκαίου για την Ελληνική οικονομία «ΔΛΤ» αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Η ανάλυση ξεκινά από την παρουσίαση του Συστήματος Εθνικών Λογαριασμών (ΣΕΛ) και των αδυναμιών να αντιμετωπίσει το τουριστικό φαινόμενο ως αναλυτική κατηγορία της εθνικής οικονομίας. Η εργασία συνεχίζεται με ανάλυση του ζητήματος του ΔΛΤ και καταλήγει ειδικά στην Ελληνική περίπτωση όσον αφορά την πρόοδο που έχει μέχρι σήμερα επιτευχθεί. Παρέχεται έτσι για πρώτη φορά για την ελληνική πραγματικότητα μία ολοκληρωμένη και προσαρμοσμένη παρουσίαση και ανάλυση των σχετικών ζητημάτων, με παράλληλη εμπειρική και μεθοδολογική κριτική των αντίστοιχων ενεργειών. Διευκρινίζονται έτσι τεκμηριωμένα διάφορα ζητήματα με κύριο αυτό του «τουριστικού τομέα» και της «τουριστικής βιομηχανίας». / The measurement of the economic impact of tourism (in monetary and non monetary data) in a reference economy is an issue of international concern. Especially, it has been officially accepted that the various relative measurements in the past were partial, not rationally structured, and not fully integrated. So, a complete picture for the real annual magnitude of tourism was not available. This is also the case of Greece for the procedures that have been followed in the past, as it has been officially accepted. From economic aspect, tourism is a phenomenon that means the activation of a specially formed individual consumption, for specific time, of visitors in the place of visit. In order this consumption demand to be satisfied, the supply side must meet it. That means the change in any macroeconomic item in an economy. These changes must be observed and measured. Only under this procedure the total contribution of tourism in an economy will be possible to be revealed, and the needed information for the strategic planning and political decisions, both for public and private sector, will be provided. Therefore, based on the weakness of the traditional system of national accounts to provide from the supply side the needed and credible measurements for the annual change of the size of tourism in macroeconomic terms, it has been developed and entered the international debate a special purpose tool, the Tourism Satellite Account (TSA). Researching, examine, writing down, and the methodological setting-up of the necessary for the Greek economy TSA constitute the subject of the present thesis. Starting point of the analysis is a presentation of the System of National Accounts and its weakness to cope with tourism phenomenon as a distinct category of national economy. An analysis of the TSA is following, and the doctoral thesis closes specifically with the case of Greece regarding the progress that has been achieved to date. Thus, for Greece, it is provided for the first time a complete and adapted presentation and analysis of that issue of concern, including an empirical and methodological criticism of the corresponding work. That leads in documenting and casting light on various issues, of which of much importance is that of “tourist sector” and “tourist industry”.

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή Περιφερειακών Δορυφόρων Λογαριασμών Τουρισμού (Π-ΔΛΤ) στον ελλαδικό χώρο αποτελεί ένα από τα κύρια ζητούμενα από πλευράς τουριστικής και γενικότερα οικονομικής πολιτικής σε επίπεδο περιφέρειας. Η παρούσα διατριβή προσεγγίζει το πλαίσιο των Δορυφόρων Λογαριασμών Τουρισμού (ΔΛΤ) και την μεθοδολογία προσαρμογής τους σε περιφερειακό επίπεδο. Παρεμβαίνει με τις απαραίτητες μεθοδολογικές αναδιατάξεις σε ένα συστηματοποιημένο πλαίσιο που προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ) για την αξιολογική προσέγγιση των στατιστικών πηγών και δεδομένων με αναλυτική αξία για την κατάρτιση ΔΛΤ. Οι αναδιατάξεις στο πλαίσιο συντελούνται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά στην επέκταση των αναλυτικών του δυνατοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο ανάλυσης. Σε δεύτερο επίπεδο οι τροποποιήσεις στο πλαίσιο ακολουθούν τις θεωρητικές και μεθοδολογικές αναθεωρήσεις που έχουν συντελεστεί στα προσφάτως αναθεωρημένα διεθνή πρότυπα για την τουριστική στατιστική, τους Δορυφόρους Λογαριασμούς Τουρισμού και τα μακροοικονομικά πλαίσια με τα οποία συνδέονται. Ως παράδειγμα εφαρμογής του αναβαθμισμένου πλέον πλαισίου έχει επιλεγεί η περίπτωση της Ελλάδος. Η μεθοδολογική και αξιολογική προσέγγιση της διατριβής επιφέρει βελτιώσεις στο πλαίσιο καταγραφής και αξιολόγησης του ΠΟΤ και χαρτογραφεί το στατιστικό σύστημα της χώρας κατά τρόπο συστηματοποιημένο ως προς τις αναλυτικές ανάγκες των Π-ΔΛΤ, συνιστώντας ένα από τα πρώτα θεμελιώδη βήματα προς την μακρά και απαιτητική πορεία για την κατάρτισή τους στην χώρα μας. / Designing and implementing Regional Tourism Satellite Accounts (R-TSA) in Greece is one of the key objectives in terms of tourism and general economic policy at regional level. This thesis approaches the Tourism Satellite Account (TSA) framework and its methodological adaptation to regional level. It proposes the necessary methodological adjustments in a systematic framework recommended by the World Tourism Organization (UNWTO) for documenting tourism statistics for TSA compilation. Framework adjustments take place at a twofold level: a) expanding the analytical capability at regional level and b) adapting the structure according to the theoretical and methodological revisions that have taken place in recently revised international standards for tourism statistics, Tourism Satellite Accounts and the macroeconomic frameworks with which they are linked. Greece has been chosen as a case study for applying the adjusted framework at regional level. The followed methodological and evaluative approach has improved the UNWTO framework for documenting tourism statistics and has led to a systemised mapping of the Greek statistical system in relation to the analytical needs projected for the compilation of R-TSAs, constituting one of the first fundamental steps towards a long and demanding process.