Η Μεσόγειος αντιπροσωπεύει µια από τις περιοχές “κλειδί” στις παλαιοωκεανογραφικές µελέτες από τη στιγµή που οι υδρογραφικές και ιζηµατογενείς διαδικασίες είναι ευαίσθητες στις κλιµατολογικές αλλαγές των παρακείµενων ηπείρων. Οι περισσότερες δηµοσιευµένες µελέτες εξέταζαν τις διαδικασίες που είναι υπεύθυνες για την απόθεση σαπροπηλών στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τη διάρκεια του Πλειστοκαίνου. Η µελέτη αυτή βασίζεται στην µικροπαλαιοντολογική ανάλυση βενθονικών τρηµατοφόρων του πυρήνα ΤΙ13, ο οποίος συλλέχθηκε από το Ανατολικό Κρητικό Πέλαγος και υπάγεται στο βάθος απόθεσης του σαπριπηλού S1. / -

Γίνεται αποτύπωση των τεχνικογεωλογικών συνθηκών στην ευρύτερη χερσαία περιοχή του όρμου Οιτύλου, ενώ παράλληλα διερευνάται η υποθαλάσσια δομή του όρου και οι διαχρονικές μεταβολές της στάθμης της θάλασσας. Για τη χερσαία αποτύπωση χρησιμοποιήθηκαν κλασσικές μεθοδολογίες Τεχνικής Γεωλογίας και συγκεκριμένα ερμηνεία αεροφωτογραφιών (για τα έτη 1945 μέχρι και 2008) επιφανειακές αποτυπώσεις, μετρήσεις μηχανικής περιγραφής ασυνεχειών, ταξινομήσεις βραχομάζας, δειγματοληψία γεωϋλικών και εκτέλεση εργαστηριακών δοκιμών Εδαφομηχανικής και Βραχομηχανικής. Επιπρόσθετα, με μεθόδους τηλεπισκόπησης μελετήθηκε ή διάβρωση που υπέστη η ακτογραμμή του όρμου, καθώς και οι παράγοντες που συντέλεσαν στην εκδήλωση του φαινομένου. Για τη μελέτη του υποθαλάσσιου τμήματος του όρμου εκτελέστηκαν σεισμικές διασκοπήσεις ανάκλασης με τομογράφο υποδομής πυθμένα υψηλής διακριτικότητας, οπότε προέκυψε σειρά θεματικών χαρτών (βυθομετρίας, ισοβαθών «βραχώδους» υποβάθρου, ισοπαχών χαλαρών αποθέσεων κ.λπ.) καθώς και τομογραφιών πυθμένα. Η συναξιολόγηση όλων των δεδομένων οδήγησε στην καταγραφή των παλαιοακτών και των τεκτονικών γραμμών που οδήγησαν στη διαμόρφωση του όρμου, στη διαπίστωση πλάτους διάβρωσης παραλίας περί τα 17 μ. τα τελευταία 50 περίπου χρόνια καθώς και στη σύνταξη ενός πρότυπου τεχνικογεωλογικού χάρτη σε αρχική κλίμακα 1:5000 σε περιβάλλον GIS που περιέχει μια «συμπυκνωμένη» πληροφόρηση σχετικά με τις συνθήκες της περιοχής. / In the wider land area of Itilo bay, a research about geotechnical conditions conducted, while the sub-bottom structure and the sea level changes were investigated. For the topographical depiction of the land surface, classical methods of engineering geology used and specifically the aerial photograph interpretation (for the years 1945 through 2008), geological mapping, verification of discontinuity sets features, rockmass characterization, rock sampling and laboratory testing of soil and rock samples. Additionally, the erosion of Bay’s shoreline studied with remote sensing methods, as well as the triggering factors. Regarding the sub-bottom study of Itilo bay, a seismic reflection prospecting held out with a sub-bottom profile system and a series of thematic maps occurred (bathymetric map, isopach contour map of sea bedrock, isopach contour map of sediments, etc.) as well as several sub-bottom profiles. Finally, from the evaluation of the above data, the shorelines and faults that affected the morphology of the Bay were recorded, the erosion of the beach was found to be 17 m over the last 50 years and an integrated geotechnical map was created in a scale 1: 5000 using ArcGIS software tool, containing useful information about the geological conditions of this area.

Η αλλαγή στην στάθμη της θάλασσας καθώς και καταστροφικά φαινόμενα που έχουν συμβεί τα τελευταία 10.000 χρόνια έχουν οδηγήσει στην καταβύθιση αρχαίων λιμενικών εγκαταστάσεων. Μέρος των εγκαταστάσεων των αρχαίων λιμένων Ζέας και Μουνιχίας βρίσκονται σήμερα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Για την μελέτη αυτών, είναι απαραίτητη η χρήση σύγχρονων συστημάτων θαλάσσιας γεωφυσικής διασκόπισης με σκοπό: (α) την κατασκευή λεπτομερούς βυθομετρικής αποτύπωσης στους αρχαίους λιμένες Ζέας και Μουνιχίας καθώς και των παράκτιων περιοχών πλησίον τους, (β) την μελέτη της στρωματογραφίας της ακολουθίας ιζημάτων (γ) τον προσδιορισμό της παλαιογεωγραφικής εξέλιξης της περιοχής Ζέας – Μουνιχίας και (δ) τον εντοπισμό στόχων, επιφανειακών και υποεπιφανειακών με πιθανό αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Οι θαλάσσιες γεωφυσικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2011 από το Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω σε συνεργασία με το Danish Institute και το Zea Project. Στην παρούσα διπλωματική αναλύθηκαν και επεξεργάστηκαν τα γεωφυσικά δεδομένα που συλλέχθηκαν με τομογράφο υποδομής πυθμένα 3.5 kHz, ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης (EG&G 272 TD) καθώς και βυθόμετρο (Elac Nautic Hydrostat). Η μελέτη στης σεισμοστρωματογραφίας με τομογράφο υποδομής πυθμένα έδειξε τρεις σεισμικές ιζητογενείς ακολουθίες για κάθε έναν από τους αρχαίους λιμένες και οδήγησε στην κατασκευή χάρτη ισοπαχών. Οι τρείς ακολουθίες πιθανώς σχετίζονται με διαφορετικές χρονικές περιόδους των λιμένων. Τα δεδομένα του ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης εντόπισαν περιοχές του πυθμένα των λιμένων που πιθανώς σχετίζονται με αρχαίες κατασκευές. Επιπλέον από τα δεδομένα του ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης προέκυψαν χάρτες μορφολογικής αποτύπωσης του πυθμένα καθώς και στόχοι με πιθανό αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα εντοπίστηκε ένας μεγάλος αριθμός στόχων που χαρακτηρίζονται από εύρος τιμών όσον αφορά στις γεωμετρικές παραμέτρους και στις παραμέτρους ανακλαστικότητας. Το λογισμικό TargAn εφαρμόσθηκε για την παραμετροποίηση όλων των στόχων ενώ επιπλέον εφαρμόσθηκαν στατιστικές τεχνικές πολυδιάστατης ανάλυσης για την ταξινόμηση των στόχων σε ομάδες με βάση την αρχαιολογική τους σπουδαιότητα. / Sea level change and catastrophic events that have occurred in the last 10.000 years have led to the submergence of ancient harbors and facilities. Parts of the facilities of Zea and Mounichia ancient harbors are now below sea level. This research was carried out with use of marine geophysical methods in order to: (a) map with detail the bathymetry of the two harbors and the near shore area, (b) map the seismic stratigraphy of the area, (c) determine the palaeogeographical evolution of the area and (d) to identify targets with possible archaeological interest. Marine geophysical survey took place in October 2011 by Laboratory of Marine Geology and Physical Oceanography in collaboration with the Danish Institute and Zea Harbour Project. Subbuttom profiler, side-scan sonar and echosounder were used. The processing and analysis of the subbuttom profiler data revealed three distinctive acoustic units for each of the ancient harbours and led to a detailed map of isopachs. Those three different units can be related to the two different faces of the harbor. The side-scan sonar data identified areas of the harbors that are related to ancient structures and facilities. From the same data set 65 targets were detected and analyzed with the use of TargAn software in order to classify them based on their archaeological valuation.