Η εκπόνηση της πτυχιακής αυτής εργασίας πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Αλευράδας Αιτωλοακαρνανίας και ειδικότερα στη θέση του φράγματος των Κρεμαστών με κύριο σκοπό: • την απόκτηση της τεχνογνωσίας που απαιτείται για την κατασκευή τέτοιων υδροηλεκτρικών έργων • τη χαρτογράφηση της περιοχής γύρω από το φράγμα • την επισήμανση των μέτρων αντιμετώπισης σε θέματα διαρροών, μετακινήσεων και στατικότητας που είναι αναγκαίο να λαμβάνονται σε τέτοιας κλίμακας υδροηλεκτρικά έργα • τη μελέτη των τεχνικογεωλογικών χαρακτηριστικών των κροκαλοπαγών και ψαμμιτικών πετρωμάτων / This project was done in the region of Aleurada, Aitoloakarnania and more specificaly at the dam of Kremasta.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της υδρογεωλογικής και υδροχημικής κατάστασης της κοιλάδας του Αστακού. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στην Δυτική Ελλάδα στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Ανήκει στην Ιόνια ζώνη, και καλύπτεται κατά κύριο λόγο από την μετα-Τριαδική ανθρακική ακολουθία, η οποία αποτελείται από τους Ασβεστόλιθους Παντοκράτορα, Ανώτερου Λιάσιου, Βίγλας, Σενωνίου και Παλαιόκαινου. Το ανάγλυφο της περιοχής είναι έντονο, με μεγάλα υψόμετρα. Έχει υποστεί έντονη τεκτονική καταπόνηση η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του υδροχημικού χαρακτήρα της περιοχής. Στην περιοχή αναπτύσσονται καρστικοί υδροφόροι στους ασβεστόλιθους Παντοκράτορα αλλά και ελεύθερος υδροφόρος στις αλλουβιακές αποθέσεις της κοιλάδας του Αστακού. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας έγιναν δύο εκτεταμένες δειγματοληψίες κατά την ξηρή και υγρή περίοδο, καθώς και συλλογή δειγμάτων νερού και μετρήσεων παροχής σε επιλεγμένες γεωτρήσεις και πηγάδια σε μηναία βάση. Προσδιορίστηκαν οι κύριοι υδροχημικοί τύποι των νερών, Ca-Mg-HCO3 και Ca-HCO3. Παρατηρήθηκε επίσης υφαλμύρινση πηγής, η οποία εμφανίζεται στην επαφή ασβεστολίθων Ηωκαίνου με τις αλλουβιακές αποθέσεις και αποστραγγίζει το ανατολικό τμήμα της περιοχής, καθώς και σε υδροσημεία κατά μήκος αυτής της επαφής σε απόσταση έως 1,8 km από την θάλασσα. Ο υδροχημικός χαρακτήρας των νερών της περιοχής μελέτης επηρεάζεται από τη διάλυση των Τριαδικών ανθρακικών λατυποπαγών, της γειτονικής περιοχής. Τέλος από τα υδρογράμματα και τους συντελεστές στείρευσης που υπολογίστηκαν προέκυψε ότι η ροή του νερού γίνεται μέσω καρστικών αγωγών. / The subject of the present diploma thesis is the hydrogeological study of the basin of Astakos area from drilling and sampling wells.

Η εργασία αυτή εκπονήθηκε στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εφαρμοσμένη και Περιβαλλοντική Γεωλογία και Γεωφυσική». Αντικείμενο της εργασίας είναι η εφαρμογή των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών στο σχεδιασμό μιας Γεωγραφικής Βάσης Υδρογεωλογικών δεδομένων με εφαρμογή στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Η βάση αυτή θα αποτελέσει ένα εργαλείο με το οποίο θα γίνεται η διαχείριση μεγάλου όγκου υδρογεωλογικών πληροφοριών (στάθμες, στοιχεία ποιότητας των νερών κ.α.) με τρόπο απλό και γρήγορο. Τα πρώτο στάδιο της εργασίας ήταν ο καθορισμός των στόχων που έπρεπε να επιτευχθούν μέσω αυτής για τη σωστή δημιουργία της γεωβάσης. Το επόμενο βήμα έρχεται να γίνει με τη συλλογή των δεδομένων που θα τοποθετηθούν στη βάση αυτή. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται από εγκεκριμένες τεχνικές μελέτες που δόθηκαν από δημόσιες υπηρεσίες, ιδιώτες ή ήταν ανηρτημένες σε επίσημες κυβερνητικές ιστοσελίδες. Τα στοιχεία αυτά ήταν τόσο χωρικά (διοικητικά όρια νομών, υδρολογικές λεκάνες κ.α.) όσο και μη - χωρικά (περιγραφικές πληροφορίες όπως πληθυσμιακά δεδομένα ονομασία ή κωδικοποίηση λεκανών, υδροχημικές μετρήσεις κ.α.). Κάποια στοιχεία αποκτήθηκαν από την επί τόπου έρευνα που έγινε στα πλαίσια αυτής της εργασίας σε ένα κομμάτι της υδρολογικής λεκάνης της λίμνης Τριχωνίδας. Στη συνέχεια δημιουργείται η βάση χωρικών δεδομένων. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος έπρεπε τα συλλεγμένα δεδομένα να ταξινομηθούν σε διαφορετικούς φακέλους ανάλογα με τις κοινές ιδιότητες που έχουν καθώς και σε διαφορετικό είδος αρχείων, ανάλογα με την επιθυμητή χρήση τους. Ακολουθεί, σε ένα μέρος αυτών, η δημιουργία υπέρ – συνδέσεων οι οποίες έχουν ως στόχο την άμεση πρόσβαση σε πίνακες βροχομετρικών και χημικών δεδομένων. Έπειτα με τη βοήθεια της γλώσσας SQL έχουν τεθεί ερωτήματα (queries) που οδηγούν στην ανάκτηση δεδομένων. Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε και το κομμάτι της επεξεργασίας μέρους των δεδομένων για την παραγωγή χαρτών και διαγραμμάτων. Αυτό πραγματοποιήθηκε τη βοήθεια εργαλείων του ArcMap. Σημαντικό είναι και το γεγονός ότι για τη δημιουργία των χαρτών έγινε χρήση διαφόρων μεθόδων ώστε να έχουμε τη δυνατότητα σύγκρισης των αποτελεσμάτων για την ορθή διεξαγωγή συμπερασμάτων. Η κατασκευή της βάσης αυτής είχε ως αποτέλεσμα την αποθήκευση ενός μεγάλου όγκου δεδομένων που είναι ταξινομημένα σε διαφορετικά επίπεδα και την παραγωγή χαρτών που καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος των προαναφερθέντων θεματικών επιπέδων. / This project was produced within the Post-graduate studies program “Applied and Environmental Geology and Geophysics”. Object of this work is the application of Geographic Information Systems in designing a geographic hydro-geological data base with application to the Aitoloakarnania district. This data base will be used as a tool with which we will be able to manage a vast amount of hydro-geological information (elevation, water quality data etc.) in a very simple and fast way. The first stage of the study was to define the objectives to be achieved through this, for the proper creation of the geo-database. The next step was the collection of the data that would be added in this data base. This information came from approved technical studies provided by public services, individuals or was posted on official governmental websites. These elements were spatial (administrative district boundaries, basins, etc.) and also aspatial (descriptive information such as demographic data, basins names or codes, hydro-chemical measurements, etc). Some other elements were obtained by in - situ investigation, conducted for this project at a part of the hydrological basin of Trichonida lake. Next the spatial data base was produced. In order to achieve this we had to put the collected data in different folders according to their common properties and in different file types according to their desired use. Then a part of these files were used to make hyper- links whose objective was to give direct access to tables of precipitation and chemical data. With the SQL, various queries have been set in order to lead to the data retrieval. Finally, we must not omit the process of a part of the data for the production of maps and diagrams for which we used the ArcMap tools. An important fact is that for the production of these maps, we used various methods so that we can have the possibility to compare the results and make correct conclusions. The results of this data base production are, the storage of a vast quantity of data that is classified in different levels and the production of maps that cover a big part of all the above mentioned thematic levels.

Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής ειδίκευσης είναι η μελέτη της υδρογεωλογικής και υδροχημικής κατάστασης του νοτιοδυτικού τμήματος του συστήματος των Ακαρνανικών Ορέων. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στην Δυτική Αιτωλοακαρνανία. Ανήκει στην Ιόνια ζώνη, και καλύπτεται κατά κύριο λόγο από την μετα-Τριαδική ανθρακική ακολουθία, η οποία αποτελείται από τους Ασβεστόλιθους Παντοκράτορα, Ανώτερου Λιάσιου, Βίγλας, Σενωνίου και Παλαιόκαινου. Οι μεταλπικοί σχηματισμοί αποτελούνται από αλλουβιακές αποθέσεις, και πλευρικά ασβεστολιθικά κορήματα. Το ανάγλυφο της περιοχής είναι έντονο, με μεγάλα υψόμετρα ειδικά στο δυτικό τμήμα της. Η έντονη τεκτονική καταπόνηση της περιοχής παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση των πηγών καθώς και στη διαμόρφωση του υδροχημικού χαρακτήρα αυτών. Στην περιοχή αναπτύσσονται καρστικοί υδροφόροι στους ασβεστόλιθους Παντοκράτορα αλλά και ελεύθερος υδροφόρος στις αλλουβιακές αποθέσεις της κοιλάδας του Αστακού. Οι δυτικοί ασβεστολιθικοί όγκοι αποστραγγίζονται από σειρά πηγών κατά μήκος της επαφής των ασβεστόλιθων με το φλύσχη, ενώ εμφανίζονται και αρκετές υποθαλάσσιες πηγές. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας έγιναν δύο εκτεταμένες δειγματοληψίες κατά την ξηρή και υγρή περίοδο, καθώς και συλλογή δειγμάτων νερού και μετρήσεων παροχής σε επιλεγμένες πηγές σε μηναία βάση. Προσδιορίστηκαν οι κύριοι υδροχημικοί τύποι των νερών, οι οποίοι είναι Ca-HCO3 για τις καρστικές πηγές του δυτικού τμήματος, Ca-Mg-HCO3 και Ca-HCO3 για το κεντρικό τμήμα της περιοχής μελέτης. Παρατηρήθηκε επίσης υφαλμύρινση πηγής, η οποία εμφανίζεται στην επαφή ασβεστολίθων Ηωκαίνου με τις αλλουβιακές αποθέσεις και αποστραγγίζει το ανατολικό τμήμα της περιοχής, καθώς και σε υδροσημεία κατά μήκος αυτής της επαφής σε απόσταση έως 1,8 km από την θάλασσα. Ο υδροχημικός χαρακτήρας των νερών στο ανατολικό τμήμα της περιοχής μελέτης επηρεάζεται από τη διάλυση των Τριαδικών ανθρακικών λατυποπαγών, της γειτονικής περιοχής. Τέλος από τα υδρογράμματα των πηγών και τους συντελεστές στείρευσης που υπολογίστηκαν προέκυψε ότι η ροή του νερού γίνεται μέσω καρστικών αγωγών. / Τhe present master thesis deals with the hydrogeological and hydrochemical conditions of the SW part of the Akarnanika Mountains system in West Greece. The study area is located at West Aitoloakarnania. It’s a part of the Ionian Geotectonic Zone and is covered mainly by post-Triassic Carbonate series, which consists of “Pantokratoras” series, Upper Liasian limestones, “Vigla” series, and Palaiocene-Eocene Limestones. The post-Alpine formations consist of alluvial deposits and talus cones. The relief of the area is intense, reaching high altitudes especially in the western part of the area. The tectonic setting of the area plays an important role in the appearance of springs. Karstic aquifers are developed in the area, mainly in the “Pantokratoras” limestones. An unconfined aquifer is developed in the alluvial deposits which form the Astakos valley. The western limestone masses are drained by a series of springs, along the contact of limestone with flysch. Several submarine springs also occur. Within the frame of the thesis, two major sampling campaigns were conducted in the area, during the wet and dry period, accompanied with sampling and discharge measurements in selected springs on a monthly basis. The main hydrochemical types were defined, which are Ca-HCO3 for the karst springs of the western part and Ca-Mg-HCO3 and Ca-HCO3 for the central part. In the study area, seawater intrusion phenomena was observed in a coastal spring, draining the eastern part, at the contact of Eocene limestones with alluvial deposits, as well as on boreholes along this contact to a distance up to 1,8 km from the sea. The hydrochemical type of waters at the eastern part of the study area is defined by the dissolution of Triassic Carbonate Breccias that lie east of the study area. Finally spring hydrographs and the recession curves have shown that groundwater flows through karst conduits.

Στα πλαίσια της παρούσας διπλωματικής μεταπτυχιακής εργασίας γίνεται υδρογεωλογική, υδροχημική και περιβαλλοντική έρευνα του καρστικού συστήματος των Τριαδικών ανθρακικών λατυποπαγών που εκφορτίζεται στο μέτωπο των πηγών ‘’Λάμπρας’’ ή Αγ. Δημητρίου στην ευρύτερη περιοχή του νότιου Ξηρόμερου, ΝΔ Αιτωλακαρνανίας. Η περιοχή ανήκει στην Ιόνια ζώνη με υπόβαθρο τους Τριαδικούς εβαπορίτες, τα φαινόμενα διαπειρισμού των οποίων έχουν συντελέσει, σε συνδυασμό με το τεκτονικό περιβάλλον της ζώνης, στον σχηματισμό και την ανάπτυξη των Τριαδικών ανθρακικών λατυποπαγών (ΤΑΛ). Επίσης στην περιοχή απαντούν με περιορισμένη εξάπλωση οι σχηματισμοί της μετά-Τριαδικής Ανθρακικής ακολουθίας, που αποτελείται από τους Ιουρασικούς Ασβεστόλιθους ‘’Παντοκράτορα’’, τους ασβεστόλιθους Λιάσιου και τους Κρητιδικούς Ασβεστόλιθους του σχηματισμού της ‘’Βίγλας’’. Απαντούν επίσης μεταλπικοί σχηματισμοί, όπως τεταρτογενείς αποθέσεις με εναλλαγές μαργών και terra rossa, μάργες και αλλουβιακές αποθέσεις. Ο υπό μελέτη καρστικός υδροφόρος αναπτύσσεται στα ΤΑΛ και οριοθετείται προς βορρά από την διαπιστωμένη με γεωφυσικές μεθόδους αναθόλωση των εβαποριτών στην περιοχή Φυτείες και προς τη δύση από την εφίππευση των ΤΑΛ στους Ιουρασσικούς ασβεστόλιθους ‘’Παντοκράτορα’’ των Ακαρνανικών Ορέων. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την ανυπαρξία υδρογραφικού δικτύου Η εκφόρτιση του συστήματος γίνεται από ένα πλήθος (>20) πηγών, στην επαφή των ΤΑΛ με τις τεταρτογενείς αποθέσεις του κάμπου του Λεσινίου. Το μέτωπο των πηγών της ‘’Λάμπρας’’ έχει μήκος ~3km και μέση ετήσια παροχή ~270*106m3/yr. Απαντά επίσης ένα μικρότερο, δυτικό μέτωπο εκφόρτισης με διαφοροποιήσεις στο χημισμό του νερού και μεγαλύτερη συγκέντρωση αλάτων. Οι πηγές έχουν χημισμό Ca-SO4-HCO3, ανάλογο των βασικών χημικών τύπων που προσδιορίστηκαν στα υπόγεια ύδατα ύστερα από την υδροχημική έρευνα. Τα νερά του συστήματος διακρίθηκαν σε δυο κύριες κατηγορίες και δυο δευτερεύουσες: Τους τύπους Ca-SO4-HCO3, Ca- HCO3-SO4 που αποτελούν τον κυρίαρχο τύπο των υδάτων της περιοχής και τους τύπους Ca-SO4 και Ca-Na-SO4-HCO3 που αφορούν τμήματα της περιοχής. Η αυξημένη συγκέντρωση των θειικών ιόντων οφείλεται στην αλληλεπίδραση του νερού με τους εβαπορίτες του υποβάθρου. Ο φυσικός εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφόρου υπολογίσθηκε μέσα από την εφαρμογή του μοντέλου APLIS στο ~45% του νερού της βροχής. Η μεγάλη παροχή των πηγών, συγκριτικά και με την μέση ετήσια βροχόπτωση ~850mm/yr οφείλεται στην τροφοδοσία από την πλευρική διήθηση του Αχελώου στο καρστικό σύστημα, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από την υδρογεωλογική και υδροχημική έρευνα με ποσοστά συμμετοχής που φτάνουν και το 90% στις πηγές του ανατολικού ορίου του μετώπου και με μέσο όρο συμμετοχής >50%. Μικρότερης σημασίας τροφοδοσία φαίνεται να λαμβάνει χώρα από την λίμνη του Οζερού, στο ΒA όριο της περιοχής μελέτης. Η υδροχημική έρευνα έδειξε επίσης ότι η τροφοδοσία του Αχελώου αποτελεί βασικό παράγοντα της μεταβολής της ποιότητας του υπόγειου νερού και του χημισμού των πηγών. / The purpose of the present thesis is the hydrogeological, hydrochemical and environmental investigation of the karstic system of the Triassic Carbonate Breccia (TCB) which discharges through the spring front of ‘’Lambra’’ and lies in southern Ksiromero, SW Aitoloakarnania. The study area is part of the Ionian Zone and its geological background consists of the Triassic Evaporites. The TCB where formed under the combination of the tectonic and orogenetic setting of the External Hellenides and the diapir phenomena of the Triassic Evaporites. The after-Triassic Carbonate series is also present in the study area, with limited expansion, which consists of the Jurassic Limestones known as ‘’Pantokratoras Limestones’’, the Lias Limestones, the Cretaceus Limestones of the ‘’Vigla’’ formation and the Eocene Limestones. Recent formations are also present: Quartenary sediments with marl and terra rossa variations, marls and alluvial sediments. The karstic aquifer develops through the TCB and its margins are defined by the diapir phenomena in the area of Fities in the North, the Mahalas thrust in the east and the overthrust of the TCB onto the Jurassic ‘Pantokratoras’’ Limestones in the West. The discharge of the karstic system of the TCB consists of numerous springs (>20) in the contact of the TCB with the quartenary deposits of the Lesini Fields. The spring front of Lambra is 3km long with mean annual discharge ~270*106m3/yr. A secondary discharge front is present in the West of the main front with alterations in the water chemism and larger ion concentrations. The hydrochemical type of the springs water is Ca-SO4-HCO3. The hydrochemical investigation provided two major and two minor hydrochemical types for the groundwater: The main types Ca-SO4-HCO3 and Ca- HCO3-SO4 and the secondary types Ca-SO4 and Ca-Na-SO4-HCO3. The elevated concentration of the sulfur anions is due to the interaction of the water with the Triassic Evaporites of the background. The recharge rate of the karstic aquifer was estimated with the application of the APLIS model as the 45% (approx.) of the annual precipitation. The large discharge measurements of the spring front, also compared with the annual precipitation of the study area (~850mm/yr) is due to the side infiltration of the Acheloos River into the karstic system in the Paleomanina area, which was also confirmed after hydrogeological investigations. The participation of the Acheloos water was calculated up to 90% of the spring discharge in the eastern springs of the Lambra front and with a mean participation of over 50% (approx.). Minor participation seems to take place through side infiltrations of the karstic lake Ozeros’ water, in the NE margin of the study area. Hydrochemical investigations also presented that Acheloos’ participation in the aquifer is a main factor of the hydrochemical and quality variations of the groundwater and of the chemism of the springs water.

Στην εργασία αυτή αξιολογούνται οι πετρογραφικές και φυσικομηχανικές ιδιότητες που καθορίζουν την καταλληλότητα των ανθρακικών σχηματισμών του Νομού Αιτωλοακαρνανίας Δυτικής Ελλάδας,που ανήκουν στη ζώνη Ωλονού-Πίνδου ηλικίας Άνω Κρητιδικού.Σκοπός είναι να συσχετισθούν οι ιδιότητες αυτές,να προσδιοριστεί η συμπεριφορά των αργιλικών προσμίξεων και να καθορισθεί η καταλληλότητας τους,για χρήση τους ως αδρανή σε έργα οδοποιϊας.Δυο από τις δοκιμές που προσδιορίζουν την καθαρότητα των αδρανών είναι η δοκιμή ισοδύναμου άμμου και η δοκιμή μπλε του μεθυλενίου,τα αποτελέσματα των οποίων συσχετίστηκαν με τις πετρογραφικές και φυσικομηχανικές παραμέτρους των πετρωμάτων. / In this paper we evaluate the petrographic and physicomechanical properties which determine the suitability of carbonate formations of Aitoloakarnania Western Greece , in Olonos - Pindos unit Cretaceous age.The objective is to relate these properties to determine the behavior of clay impurities and determine the suitability for use as aggregates in road construction.Two of the tests that used to determine the purity of the aggregates is the sand equivalent and methylene blue, the results of which were associated with the petrographic and physico-mechanical parameters of rocks .