<p>U disertaciji se prikazuje razvoj sistema za<br />projektovanje i optimizaciju konstrukcije pribora za<br />ma&scaron;insku obradu. Analizirani su različiti prilazi u<br />projektovanu pribora. Prikazana je koncepcija i<br />funkcionisanje razvijenog sistema. Validacija sistema<br />je izvr&scaron;ena na konkternim radnim predmetima za<br />operacije obrade bu&scaron;enja i glodanja. Na kraju su dati<br />odgovarajući zaključci i mogući pravci budućih<br />istraživanja</p> / <p> The dissertation shows the development of<br /> system for fixture design and layout<br /> optimization for machining processi. Different<br /> approaches were analyzed in fixture design.<br /> The concept and functioning of the developed<br /> system is presented. Validation of the system<br /> is made with specific workpieces for drilling<br /> and milling process operations. At the end the<br /> appropriate conclusions and possible<br /> directions for future research are given.</p>

<p>U doktorskoj disertaciji je prikazana nova metodologija za projektovanje<br />i optimizaciju konstrukcije elemenata pribora. Projektovani su i<br />realizovani uređaji koji omogućavaju ispitivanje nosivosti i<br />popustljivosti kontakta između elemenata pribora i radnog predmeta u<br />statičkim i dinamičkim uslovima opterećenja. U istraživanjima je<br />simuliran proces stezanja elementima sa specijalno projektovanim<br />završetkom i praćena je nosivost i popustljivost spoja između<br />elemenata pribora i radnog predmeta. Utvrđeno je da standardni<br />elementi za stezanje sa ravnim čelom u odnosu na specijano<br />projektovane elemente imaju značajno manju nosivost i popustljivost.<br />Pozitivni efekti primene elemenata za stezanje sa specijalno<br />projektovanim završetkom ogledaju se u povećanju pouzdanosti, tačnosti<br />i produktivnosti mašinske obrade.</p> / <p>Presented in this doctoral dissertation is a new methodology for the design and<br />optimization of fixture elements. Special device is designed and manufactured<br />to test load capacity and interface compliance between fixture elements and<br />workpiece under static and dynamic loads during machining. The research<br />process is simulated by specially designed clamping elements and monitored<br />for load capacity and interface compliance between fixture elements and<br />workpiece. It was found that the standard clamping elements with flat clamping<br />surface have a significantly lower load capacity and interface compliance in<br />comparison with the specially designed clamping elements. Application of the<br />specially designed clamping elements results in increased reliability, accuracy<br />and machining productivity.</p>