Text in Afrikaans / In this dissertation the ideology behind the debate on the position of Standard Afrikaans in the new, multilinguistic South African dispensation with eleven official languages is examined from a psycholinguistic perspective. The study concentrates on how ideology and power played and are still playing a role in the formation of the variety Standard Afrikaans. The study points out how historical and present-day philosophical, social and language-political considerations influenced the natural development of Afrikaans by advancing it in respect of status on the one hand and prejudicing it in respect of lexicon and corpus on the other hand. The mutual bond of Afrikaans and English as Germanic languages and the inherently hybrid nature of Afrikaans are highlighted. The study points out the artificial role of Eurocentrism and the ideal of "pure language" on perceptions and myths about Afrikaans, as well as the historical influence of the European heritage on Afrikaner thinking and the direct influence thereof on the appropriation of Afrikaans as a symbol and product of an exclusive, ethnical group. Classical perceptions and myths in respect of the origin of Afrikaans and the status of creole languages as opposed to so-called "pure" languages are queried. With reference to the results of the research the author reflects on the possibility of a paradigmatic shift in respect of Standard Afrikaans in its present format. Actual Afrikaans ("aktuele Afrikaans") as a basis for a generally accepted standard language is presented as a new concept. The author reflects on the internal and external desirability of a new approach to Afrikaans as the stimulus behind the survival and acceptance of Afrikaans as an intranational and international language of, inter alia, science, technology, philosophy and social interaction. Scientific arguments in respect of language change, language influencing, language diffusion and language fusion are advanced in this respect. / In hierdie proefskrif word die ideologie agter die debat oor Standaardafrikaans se posisie in die nuwe, multilinguistiese Suid-Afrikaanse bestel met elf amptelike tale vanuit 'n psigolinguistiese perspektief ondersoek. Daar word gekonsentreer op hoe ideologie en mag 'n rol in die vorming van die varieteit Standaardafrikaans gespeel het, en dit steeds doen. Daar word aangetoon hoe historiese en hedendaagse filosofiese, maatskaplike en taalpolitiese oorwegings die natuurlike ontwikkeling van Afrikaans bemvloed het deur dit onder andere enersyds statusgewys te bevoordeel en andersyds leksikaal en korpusgewys te benadeel. Die gemeenskaplike band van Afrikaans en Engels as Germaanse tale en die inherente hibridiese aard van Afrikaans word uitgelig. Daar word gewys op die kunsmatige rol wat Eurosentrisme en die strewe na "taalsuiwerheid" in opvattinge en mites oor Afrikaans gehad het, asook op die historiese invloed van die Europese erfenis op Afrikanerdenke en die indirekte invloed daarvan op die toe-eiening van Afrikaans as simbool en produk van 'n eksklusiewe, etniese groepering. Klassieke opvattinge en mites oor die ontstaan van Afrikaans en die status van kreoolse tale vergeleke met sogenaamde "suiwer" tale word bevraagteken. Na aanleiding van navorsingsresultate word daar besin oor 'n moontlike paradigmaverskuiwing ten opsigte van Standaardafrikaans in die huidige gedaante daarvan. Aktuele Afrikaans as 'n basis vir 'n algemeen aanvaarbare standaardtaal word as nu we konsep aangebied. Daar word besin oor die inteme en eksteme wenslikheid van 'n nuwe benadering tot Afrikaans as die stukrag vir die voortbestaan en aanvaarding .van Afrikaans as 'n intranasionale en intemasionale taal van, onder andere, die wetenskap, tegnologie, filosofie en sosiale omgang. Hiervoor word wetenskaplike argumente. / Afrikaans / D.Lit. et Phil.(Afrikaans)

Bibliografický záznam ANDREAS, Petr. Politika interpretace. Rétorické, diskursivní a textové hry v normalizační literární kritice. Univerzita Karlova, Filozofická fakulta, Ústav české literatury a komparatistiky, 2014. Vedoucí disertační práce: prof. Petr A. Bílek, CSc. Anotace Tématem této disertace je politika interpretace v normalizační literární kritice a publicistice (1968-1989). Práce kategorizuje a analyzuje diskursivní, rétorické a textové strategie, které používali literární kritici a publicisté (a jednotlivé profesní a názorové skupiny) publikující v oficiálním publikačním prostoru. Metodologicky vychází z konceptu politiky interpretace podle P. C. Hogana, rozvinutého o teorii jednání a teorii řečových aktů. V první, teoreticko-metodologické části (kapitoly II-IV) je představen a rozvíjen pojem politiky interpretace a analyzovány metodologické problémy interpretace literárněkritických a publicistických textů z normalizační éry. V druhé, analytické a interpretační části (kapitoly V-VII) jsou rozlišeny tři roviny politiky interpretace podle umístění ve struktuře kritického aktu a identifikovány kategorie rétorických, diskursivních a textových strategií. V třetí, závěrečné části (kapitola VIII) je zobecněno a syntetizováno poznání o podobě a fungování kritického aktu v normalizační éře. Annotation...

Text in Afrikaans / In this dissertation the ideology behind the debate on the position of Standard Afrikaans in the new, multilinguistic South African dispensation with eleven official languages is examined from a psycholinguistic perspective. The study concentrates on how ideology and power played and are still playing a role in the formation of the variety Standard Afrikaans. The study points out how historical and present-day philosophical, social and language-political considerations influenced the natural development of Afrikaans by advancing it in respect of status on the one hand and prejudicing it in respect of lexicon and corpus on the other hand. The mutual bond of Afrikaans and English as Germanic languages and the inherently hybrid nature of Afrikaans are highlighted. The study points out the artificial role of Eurocentrism and the ideal of "pure language" on perceptions and myths about Afrikaans, as well as the historical influence of the European heritage on Afrikaner thinking and the direct influence thereof on the appropriation of Afrikaans as a symbol and product of an exclusive, ethnical group. Classical perceptions and myths in respect of the origin of Afrikaans and the status of creole languages as opposed to so-called "pure" languages are queried. With reference to the results of the research the author reflects on the possibility of a paradigmatic shift in respect of Standard Afrikaans in its present format. Actual Afrikaans ("aktuele Afrikaans") as a basis for a generally accepted standard language is presented as a new concept. The author reflects on the internal and external desirability of a new approach to Afrikaans as the stimulus behind the survival and acceptance of Afrikaans as an intranational and international language of, inter alia, science, technology, philosophy and social interaction. Scientific arguments in respect of language change, language influencing, language diffusion and language fusion are advanced in this respect. / In hierdie proefskrif word die ideologie agter die debat oor Standaardafrikaans se posisie in die nuwe, multilinguistiese Suid-Afrikaanse bestel met elf amptelike tale vanuit 'n psigolinguistiese perspektief ondersoek. Daar word gekonsentreer op hoe ideologie en mag 'n rol in die vorming van die varieteit Standaardafrikaans gespeel het, en dit steeds doen. Daar word aangetoon hoe historiese en hedendaagse filosofiese, maatskaplike en taalpolitiese oorwegings die natuurlike ontwikkeling van Afrikaans bemvloed het deur dit onder andere enersyds statusgewys te bevoordeel en andersyds leksikaal en korpusgewys te benadeel. Die gemeenskaplike band van Afrikaans en Engels as Germaanse tale en die inherente hibridiese aard van Afrikaans word uitgelig. Daar word gewys op die kunsmatige rol wat Eurosentrisme en die strewe na "taalsuiwerheid" in opvattinge en mites oor Afrikaans gehad het, asook op die historiese invloed van die Europese erfenis op Afrikanerdenke en die indirekte invloed daarvan op die toe-eiening van Afrikaans as simbool en produk van 'n eksklusiewe, etniese groepering. Klassieke opvattinge en mites oor die ontstaan van Afrikaans en die status van kreoolse tale vergeleke met sogenaamde "suiwer" tale word bevraagteken. Na aanleiding van navorsingsresultate word daar besin oor 'n moontlike paradigmaverskuiwing ten opsigte van Standaardafrikaans in die huidige gedaante daarvan. Aktuele Afrikaans as 'n basis vir 'n algemeen aanvaarbare standaardtaal word as nu we konsep aangebied. Daar word besin oor die inteme en eksteme wenslikheid van 'n nuwe benadering tot Afrikaans as die stukrag vir die voortbestaan en aanvaarding .van Afrikaans as 'n intranasionale en intemasionale taal van, onder andere, die wetenskap, tegnologie, filosofie en sosiale omgang. Hiervoor word wetenskaplike argumente. / Afrikaans / D.Lit. et Phil.(Afrikaans)