Głównym celem pracy była analiza możliwości komputerowego wspomagania zespołu prac związanych z analizą ewolucji obiektów architektonicznych i konstrukcją hipotez rekonstrukcyjnych. Przedmiotem szczegółowych analiz architektoniczno-urbanistycznych, jak i technicznych mających na celu przedstawianie i wyjaśnienie praktycznych zastosowań technologii cyfrowych były Kramy Bogate Rynku Krakowskiego. <br />Interdyscyplinarny charakter opracowania wymagał analizy trzech odrębnych zagadnień: teorii i praktyki związanej z wykorzystaniem technik komputerowych w działaniach związanych z problematyką dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego, analizy istniejących metod pracy wiążących się z procesami konstrukcji hipotez rekonstrukcyjnych mających na celu wyodrębnienie podstawowych etapów, w których zastosowanie wspomagania komputerowego mogłoby być pomocne, analizy historii i rozwoju Kramów Bogatych Rynku Krakowskiego w oparciu o materiały źródłowe. <br />Przeprowadzone analizy pozwoliły na określenie możliwości i potrzeb w zakresie wykorzystania komputerowych metod wspomagania prac. Spostrzeżenia te posłużyły opracowaniu metod komputerowych analiz materiałów oraz konstrukcji aplikacji wykorzystanych później do przeprowadzenia analiz rozwoju i ewolucji Kramów Bogatych. Doświadczenia zdobyte tą drogą pozwoliły na sformułowanie wniosków końcowych dotyczących obecnych możliwości i zakresu wykorzystania technik cyfrowych w procesach analiz ewolucji obiektów architektonicznych oraz ich miejsca w warsztacie pracy architekta-konserwatora.<br />Kolejno, w sposób syntetyczny przedstawione zostaną wnioski wiążące się z wspomnianymi kierunkami badań. Następnie omówione zostaną poszczególne etapy analiz architektoniczno-urbanistycznych Kramów Bogatych przeprowadzone przy użyciu opracowanych metod i aplikacji komputerowych oraz wnioski płynące z tych doświadczeń. <br />***<br />Obiekt, który został wybrany jako przedmiot analiz i testów to wspomniane już wcześniej Kramy Bogate. O jego ponad pięćsetletniej obecności na rynku krakowskim świadczą dolne partie założenia, wykorzystywane w XIX wieku jako piwnice, a znajdujące się obecnie pod płytą rynku. Jak dotychczas obiekt ten był bardzo sporadycznie omawiany i nie stworzono dla niego (a przynajmniej nie opublikowano) szczegółowych hipotez rekonstrukcyjnych. <br />Najstarsze wzmianki o kramach w Rynku pochodzą z 1302 roku. Trudno je jednak jednoznacznie wiązać z Kramami Bogatymi. Pierwsze znane informacje wspominające konkretnie Kramy Bogate pochodzą z 1358 roku i dotyczą obiektu murowanego. Kramy Bogate pierwotnie służyły do handlu tkaninami wysokiej jakości, lecz w miarę postępującego upadku handlu suknem, stopniowo wprowadzano również inne formy użytkowania. W XIX wieku obiekt był bardo zaniedbany i częściowo opuszczony. Zimą 1867 roku po samoistnym zawaleniu się dachu nad częścią kramów Rada Miejska podjęła decyzję o rozebraniu obiektu. Rozbiórki dokonano na przełomie maja i czerwca 1968 roku. <br />Wszystkie zachowane materiały źródłowe podają tę samą liczbę kramów w Kramach Bogatych - 64. Poszczególne kramy były własnością prywatną (mieszczańską) lub miejską.<br />Zachowane dokumenty opisujące formę i kształt obiektu, dotyczą prawie wyłącznie okresu XIX wieku. W okresie tym Kramy Bogate były już poważnie zniszczone. O znacznych przekształceniach jakiemu uległ obiekt świadczy może najdobitniej plan inwentaryzacyjny pochodzący z przełomu XVIII i XIX wieku. Znaczenie i funkcja ulicy podłużnej pełniącej niegdyś rolę osi funkcjonalno-kompozycyjnej uległy daleko idącym deformacjom. <br />***<br />Wprowadzanie wspomagania komputerowego w pracach związanych z analizami ewolucji obiektów architektonicznych w rozumieniu niniejszej pracy, nie ma na celu zastąpienia intelektualnych działań specjalistów, lecz poprzez usprawnienie mechanizmów podejmowania decyzji winno umożliwiać zwiększenie efektywności na danym etapie prac. Dlatego też wybór używanych systemów i narzędzi powinien wynikać ze specyfiki danego zadania. <br />Ogólnie rzecz biorąc proces tworzenia i weryfikacji hipotez rekonstrukcyjnych można przedstawić następująco.<br />Na podstawie analizy danych powstaje teoretyczna intelektualna* hipoteza, która jest następnie wizualizowana (*określenie intelektualna ma na celu podkreślenie myślowego, rozumowego charakteru tego etapu). Wizualna forma , konieczna jest bowiem w procesach oceny hipotezy i weryfikacji danej wizualizacji. Proces ten może być wielokrotnie postarzany, aż do uzyskania satysfakcjonującej koncepcji. Z powyższego schematu wynika, że w tak rozumianym modelu wspomagania komputerowego mogą wymagać: procesy organizacji i dostępu danych, procesy związane z analizą materiałów, procesy wizualizacji i weryfikacji hipotez. <br />Spostrzeżenia te wzięte zostały pod uwagę przy konstrukcji aplikacji i opracowaniu metod komputerowego wspomagania poszczególnych zadań. <br />W celu wspomagania procesów organizacji i dostępu do danych skonstruowano bazę danych materiałów źródłowych - SOL oraz Opracowanie Materiałów Historycznych dla Kramów Bogatych - aplikację o hypermedialnej strukturze, operującą morfologiczną orientacją danych. Analizy pomiarowe dokonane w oparciu o materiały historyczne przeprowadzone zostały przy użyciu metody analiz pomiarowych opartych na szacunkowych stosunkach ilości pikseli oraz przy wykorzystaniu numerycznych technik fotogrametrycznych. Do celów wizualizacji hipotez rekonstrukcyjnych i ich późniejszych weryfikacji powstał obiektowo zorientowany modeler scen VRML - Valideur. <br />*** <br />Jedno z podstawowych pytań postawionych na początku pracy brzmiało: Które z działań podejmowanych w procesie budowy hipotez rekonstrukcyjnych obiektów architektonicznych mogą skorzystać z technologii cyfrowych? <br />Z przeprowadzonych badań i analiz wynika, iż wspomaganie komputerowe może dotyczyć wszystkich typów i etapów prac począwszy od organizacji dostępu do danych, a skończywszy na prezentacji publikacji efektów prac. Można wykorzystywać pojedyncze, wyizolowane aplikacje wspomagające prace na danym etapie lub dążyć do tworzenia jednorodnych środowisk pracy obejmujących wiele zagadnień. <br />Rola technik komputerowych w warsztacie architekta-konserwatora zależy w dużej mierze od stopnia dostosowania tworzonych narzędzi do metod i sposobów rozumowania właściwych danym zadaniom. Wymaga zatem oparcia się o metodologie i zasady myślenia stosowane w danej dziedzinie oraz ścisłej interdyscyplinarnej współpracy, bez której kierunek rozwoju systemów komputerowych może rozmijać się z konkretnymi potrzebami użytkowników. <br />Z przeprowadzonych badań wynika iż techniki cyfrowe mogą być szeroko i wielostronnie wykorzystywane do celów reprezentacji wiedzy architektonicznej w procesach analiz ewolucji obiektów historycznych. Niemniej jednak nie należy oczekiwać, iż technologie cyfrowe, iż pomogą w rozwiązaniu problemów dając odpowiedzi co do trafności hipotez. Mogą one jednakże usprawnić mechanizmy podejmowania decyzji.