<p>Дати рад има задатак да представи, опише и одреди статус лексички крњих глагола у руском и српском језику. Реч је о глаголима који нису способни самостално да функционишу, због чега су упућени на самосталне речи, са којима у споју остварују своју улогу и постају способни да изразе граматичко значење самосталних речи, као и читаве конструкције чији су саставни део.<br />Глаголи овога типа биће класификовани у три основне групе: 1) копулативни глаголи; 2) модални и фазни глаголи и 3) формално пунозначни глаголи, њихова анализа спроводиће се како у оквиру наведених група, тако и у целини, а основу датог проучавања представљаће контрастивна анализа и одређивање статуса датих глагола у савременом руском и српском језику.<br />Иако су више пута били предмет истраживања, непунозначни глаголи нису добили једну целовиту анализу, нису адекватно груписани и побројани, није урађена типолошка класификација ове групе глагола у оба поређена језика. Насупрот детаљно истраженој групи пунозначних (самосталних) глагола, група лексички непунозначних глагола заслужује исцрпнију анализу, јаснију научну дефиницију, изучавање њихове семантике, карактера, као и специфичности односа које означавају, односно положаја који заузимају у општем систему језичких јединица.</p> / <p>Dati rad ima zadatak da predstavi, opiše i odredi status leksički krnjih glagola u ruskom i srpskom jeziku. Reč je o glagolima koji nisu sposobni samostalno da funkcionišu, zbog čega su upućeni na samostalne reči, sa kojima u spoju ostvaruju svoju ulogu i postaju sposobni da izraze gramatičko značenje samostalnih reči, kao i čitave konstrukcije čiji su sastavni deo.<br />Glagoli ovoga tipa biće klasifikovani u tri osnovne grupe: 1) kopulativni glagoli; 2) modalni i fazni glagoli i 3) formalno punoznačni glagoli, njihova analiza sprovodiće se kako u okviru navedenih grupa, tako i u celini, a osnovu datog proučavanja predstavljaće kontrastivna analiza i određivanje statusa datih glagola u savremenom ruskom i srpskom jeziku.<br />Iako su više puta bili predmet istraživanja, nepunoznačni glagoli nisu dobili jednu celovitu analizu, nisu adekvatno grupisani i pobrojani, nije urađena tipološka klasifikacija ove grupe glagola u oba poređena jezika. Nasuprot detaljno istraženoj grupi punoznačnih (samostalnih) glagola, grupa leksički nepunoznačnih glagola zaslužuje iscrpniju analizu, jasniju naučnu definiciju, izučavanje njihove semantike, karaktera, kao i specifičnosti odnosa koje označavaju, odnosno položaja koji zauzimaju u opštem sistemu jezičkih jedinica.</p> / <p>The aim of this dissertation is to analyze and determine the status of lexically incomplete verbs in Russian and Serbian. Lexically incomplete verbs are those that cannot function independently, which is why they are directed towards independent words. It is by means of this relationship they are able to perform their function and express grammatical meaning of independent words, as well as of the entire phrase they are a part of.<br />These verbs will be classified in three primary groups: 1) copulative verbs; 2) modal and phase verbs; 3) verbs with formally full meaning, their analysis will be performed both within the framework of the aforementioned groups and by treating them as a whole, whereas the basis for the study will be set by a contrastive analysis and the determination of the status of the verbs in modern Russian and Serbian.<br />Even though they have so far been an object of numerous studies, verbs without full meaning have yet not been given a thorough analysis, nor have they been adequately grouped, inventoried and typologically classified in either of the two contrasted languages. If compared to the group of independent verbs with full meaning that were examined in great detail, the group of verbs without full lexical meaning deserves a more comprehensive analysis, a clearer scientific definition, an analysis of their semantics, character, as well as the specific relations they signify and the position they occupy in the general system of linguistic units.</p>

<p>Studija REKCIJA GLAGOLA U GRČKOM I SRPSKOM JEZIKU sa gramatičkim rečnikom nastala je iz potrebe da se uporedi rekcija glagola u ovim jezicima i zatim predstavi u prvom takvom rekcijskom rečniku. Smatramo da je veoma bitna izrada rečnika glagolske rekcije za jezike koji su flektivni, tj. imaju razvijenu deklinaciju i složene paradigmatske odnose, jer će on biti od velike pomoći strancima pri usvajanju jezika. Upravo ta leksikografska i gramatička obrada rekcijskih odnosa u glagolskim frazama omogućiće strancu da bolje savlada važeća sintaksička i leksičkosemantička pravila jezika koji uči. Isto tako i izvorni govornik mora biti potpuno upoznat sa morfosintaksičkim pravilima udruživanja reči u svom jeziku, tačnije sa aktuelnom rekcijom maternjeg jezika. Budući da je rekcija grčkih i srpskih glagola nedovoljno istražena oblast i da nedostaju kontrastivne studije ova dva jezika, neophodni su istraživački poduhvati sa takvom tematskom i metodičkom orijentacijom. Dodajmo tome da mnogi rezultati dosada&scaron;njih istraživanja nisu mogli biti &scaron;ire prihvaćeni, jer nisu objavljivani u zasebnim knjigama ili specifičnim priručnicima, već u periodičnim publikacijama. Stoga ovakva analiza sa konfrotacionog aspekta, predstavlja doprinos proučavanju rekcije u oba jeziku, tačnije detaljnom sagledavanju rekcijskih sposobnosti glagolskih reči savremenog grčkog i srpskog jezika. Tu su izložena morfosintaksička pravila koja se tiču udruživanja glagola ne samo sa imenskim padežnim dopunama već i sa drugim tipovima dopuna. Analiza i razvrstavanje rekcijskih modela urađeni su na osnovu korpusa sačinjeno od primera sa vi&scaron;e od 650 grčkih glagola, za koje su dati odgovarajući ekvivalenti u srpskom jeziku.<br />Rad se sastoji iz pet većih autonomnih celina. U prvom poglavlju (Uvodna razmatranja) određuje se osnovni okvir ovog istraživanja sa predmetom, ciljevima, tumačenjem teorijsko-metodolo&scaron;kog pristupa i opisom korpusa (rekcijskih rečnika i priručnika savremenog grčkog i srpskog jezika).<br />U drugom poglavlju (Pregled literature) dat je osvrt na relevantnu stranu literaturu vezanu za glagolski rod i dijatezu, valentnost predikata konfrontiranih jezika, rekciju glagola, kao i za druga gramatička učenja o udruživanju glagola sa dopunama. Tu se prezentuju op&scaron;teprihvaćeni zaključci o poliedarskom fenomenu rekcije i dopunama.<br />Treće poglavlje (Uporedna analiza rekcije grčkih i srpskih glagola) bavi se paralelnim izražavanjem i značenjem dopuna u obama jezicima, daju se rekcijski modeli i vr&scaron;i se njihova analiza. Zatim se analitičko razvrstavanje glagola sprovodi u skladu sa njihovim značenjskim potencijalom; na kraju sledi prezentiranje primećenih tendencija vezanih za upotrebu dopuna i ukazivanje na didaktičke i metodičke aspekte ovog rada.<br />U četvrtom poglavlju (Zaključna razmatranja) izvode se zaključci na osnovu rezultata istraživanja, postavljenih principa i teorijskih razmatranja o sistematskom formalizovanju sintaksičkih odnosa, ali i unutarrečeničnih konstituenata.<br />Zasebnu celinu u radu, odnosno peto poglavlje (naslovljeno Rekcijski rečnik), čini rečnička obrada rekcije grčkog i srpskog jezika. Najpre u glavnim crtama se ilustruje struktura obrađenih glagolskih lema, a onda se određuju najučestalija značenja, daju ekvivalentni primere na srpskom jeziku, doslovne i opisne prevode glagolskih leksema u odgovarajućem kontekstu. Ovo je prvi takav rečnik glagola za grčki jezik.</p>

<p>Ova disertacija predstavlja ispitivanje modalnih glagola i kategorije modalnosti u okviru pravnog funkcionalnog stila i teorije prevođenja. Naime, engleski modali proučavaju se na korpusu pravnih dokumenata Evropske unije sa akcentom na prevodne ekvivalente u srpskom jeziku. Modali se proučavaju prvenstveno kao eksponentni deontičke modalnosti u okviru koje se pripisuju značenja obaveze, naredbe, zabrane, dozvole, zahtjeva i slično, &scaron;to je u skladu sa semantikom pravnog diksursa koji je podložan modalizaciji.<br />Modali se proučavaju na korpusu dokumenata Evropske unije, s jedne strane zbog činjenice da su pravne zakonitosti institucionalizovane u okviru Evropske unije ne&scaron;to drugačije normirane od uobičajenog pravnog registra anglosaksonskog pravnog sistema, a s druge strane zbog aktuelne situacije u pogledu evrointegracija i potrebe usklađivanja domaćeg zakonodavstva sa zakonodavstvom Evropske unije, a samim tim i prevođenja velikog broja dokumenata sa engleskog na srpski jezik i obrnuto. Interesovanje za proučavanje modalnih glagola u okviru pravnog funkcionalnog stila javilo se zbog kompleksnosti upotrebe modalnih glagola u savremenom engleskom jeziku, ali i zbog niza pravila koja ih prate u okviru jezičke politike Evropske unije i niza problema sa kojima se prevodioci suočavaju prilikom prevođenja pravnih dokumenata. Pravni tekstovi podliježu značajnim ograničenjima zbog specifične terminologije i odgovarajućih sintaksičkih struktura, a budući da prevodioci najče&scaron;će nijesu pravnici neophodno je istaći sve specifičnosti prevođenja pravnih propisa sa akcentom na modalnim glagolima.<br />Modalnost je semantičko-gramatička kategorija koja se izražava na različite načine u različitim jezicima, a budući da je riječ o kontrastivnom istraživanju, cilj rada je i da se kontrastivnom metodom utvrdi &scaron;ta engleski i srpski jezik imaju zajedničko kod upotrebe modalnih glagola u pravnom registru, kao i koje se razlike javljaju među njima. To znači da primarni cilj istraživanja predstavlja popisivanje svih modalnih glagola u korpusu, potom njihovu analizu sa aspekta semantike, a zatim utvrđivanje na koji način su prevedeni na srpski jezik, koje se zakonitosti javljaju u procesu prevođenja, koje tekstualne zakonitosti i ograničenja postoje s obzirom na specifičnosti kontrastiranih jezika. Budući da se u fokusu rada nalazi jedna semantički i sintaksički veoma složena kategorija u radu je primijenjen lingvističko- semantički pristup. Teorijski okvir i interpretacija značenja zasnivaju se na<br />tradicionalnoj i savremenoj literaturi o modalnosti i modalnim glagolima u ispitivanim jezicima.<br />Disertacija se posebno bavi sljedećim pitanjima: koliko različiti žanrovi, odnosno tipovi diskursa utiču na modalnost; koja vrsta modalnosti se najče&scaron;će javlja u pravnim tekstovima; koje su sličnosti i razlike između engleskog i srpskog jezika s obzirom na ovaj koncept; da li bi bilo moguće sačiniti skalu poklapanja i nepoklapanja između engleskog i srpskog na kontrastivnoj osnovi sa posebnim osvrtom na prevođenje modalnih glagola u pravnim tekstovima; kako se tipovi modalnosti prevode s jednog na drugi jezik kad su u pitanju pravni tekstovi; u kom jeziku se vi&scaron;e upotrebljavaju modalni glagoli u diskursu prava, engleskom ili srpskom; koja morfosintaksička sredstva se koriste vi&scaron;e ili manje često za izražavanje modalnosti; kako se svaki konkretni modalni glagol prevodi, da li se najče&scaron;će zamjenjuje najbližim ekvivalentom u drugom jeziku. Osnovni metodolo&scaron;ki pristup primijenjen u istraživanju je deskriptivni, s tim &scaron;to je analiza i kvalitativnog i kvantitativnog karaktera.</p>

<p>Ovim se istraživanjem na primeru osnovnih predikata (glagola) percepcije ruskog i srpskog jezika odgovara na pitanja vezana za sistemske odnose u oblasti leksike, klasifikaciju jezičkih jedinica, definisanje leksema, međusobnu zavisnost značenja leksema i njihovih morfolo&scaron;kih i sintaksičkih obeležja. Osnovni predikati (glagoli) percepcije ruskog i srpskog jezika pozicioniraju se unutar semantičkih paradigmi, zasnovanih na interakciji diferencijalnih i zajedničkih komponenata značenja svojih članova. Članovi paradigmi izdvajaju se na osnovu kriterijuma određenih u skladu s principima organizacije centra i periferije leksičkog sistema. Pozicioniranje izdvojenih predstavnika vizuelne, auditivne, olfaktorne, gustativne i taktilne percepcije, kao i njihovih vidskih korelata, rezultira utvrđivanjem strukture paradigmi i smerova semantičke derivacije u njima.</p> / <p>This dissertation focuses on systemic relationships among the basic predicates (verbs) of perception in Russian and Serbian. It investigates issues related to the lexicon, the classification of linguistic units, the relationships between the meanings of lexemes and their morphological and syntactic features, as well as the definition of the main members of the analysed lexico-semantic group. The basic predicates of perception in Russian and Serbian are positioned within the semantic paradigms, based on the interaction of differential and general components of meaning of their members. The members of the paradigms are selected based on criteria established in accordance with the principle of the organization of lexical systems into core and periphery. The positioning of the selected representatives of visual, auditory, olfactory, gustative and tactile perception, as well as their aspectual correlates, results in determining the structure of the paradigms and the directions of semantic derivation in them.</p>