<p>Brahiterapija visokim brzinama doze (HDR&ndash;BT) predstavlja efikasan modalitet zračenja kod pacijenata sa lokalizovanim karcinomom prostate (CaP) svih rizika. Za razliku od transkutane radioterapije i brahiterapije niskim brzinama doze (LDR&ndash;BT), kod ove grupe pacijenata u intersticijalnoj HDR&ndash;BT jo&scaron; uvek nisu jednoznačno definisane ukupne doze zračenja, način frakcionisanja kod pacijenata sa lokalizovanim CaP različitih rizika. U periodu od 2009&ndash;2018.god. HDR&ndash;BT kao jedinim načinom lečenja (monoterapija) u Op&scaron;toj bolnici Medicinski sistem Beograd, lečeno je 35 pacijenata (6 (17,1%) pacijenata niskog rizika, 21 (60%) pacijent srednjeg rizika i 8 (22,9%) pacijenata visokog rizika) sa lokalizovanim CaP različitih rizika od relapsa i progresije bolesti. Grupe pacijenata sa srednjim i visokim rizikom spojene su u jednu grupu (grupa sa vi&scaron;im rizikom). Tehnika sprovođenja HDR&ndash;BT, osim u pojedinačnim specifičnim detaljima, bila je slična kao i kod LDR&ndash;BT. Aplikacija igala, segmentacija, delineacija i planiranje HDR&ndash;BT vr&scaron;eno je kori&scaron;će&scaron;em transrektalnog ultrazvuka (TRUS) i izocetričnog radioskopskog C&ndash;luka, a zračenje je sprovedeno na uređaju Microselectron HDR sa zatvorenim radioaktivnim izvorom 192Ir početne aktivnosti 370 GBq. Aplikovane terapijske doze (TD), u opsegu od 30&ndash;57 Gy frakcionisane su u 3&ndash;4 nezavisne frakcije sa razmakom od 2&ndash;3 nedelje između frakcija, a individualizovane su prema nivou rizika, stanju organa u riziku (OAR) i kvalitetu aplikacije (indeksu prekrivanja CTV sa planiranom terapijskom dozom (CI100%) i mogućno&scaron;ću za&scaron;tite OAR). Uspe&scaron;nost terapije ocenjivana je postignutom biohemijskom kontrolom (BFS &ndash; biochemical&ndash;free&ndash;survival), prema ASTRO i Phoenix kriterijumima, kao i ukupnim preživljavanjem u periodu od 5 godina (2&ndash;9 godina) posle sprovedene terapije. U niskorizičnoj grupi pacijenata lečenih HDR&ndash;BT, BFS je postignuta kod svih pacijenata kao i ukupno preživljavanje. U grupi pacijenata sa vi&scaron;im rizikom BFS je postignuta kod 95,8% lečenih pacijenata, a ukupno 5&ndash;to godi&scaron;nje preživljavanje je 96,4%. BFS u ovom istraživanju se pokazala statistički značajnije bolja nego ona koju su prikazali drugi autori. Na osnovu rizika, nivoa PSA, TD i indeksa pokrivenosti CTV sa TD, izvr&scaron;eno je modelovanje terapijskih parametara kori&scaron;ćenjem MANN (multilauyer artificial neural network). Određena optimalna doza zračenja (TD) u HDR&ndash;BT lokalizovanog CaP niskog rizika je 40,7 Gy za CI100% = 1,01. Kod vi&scaron;ih rizika TD = 50,9 Gy za CI100% = 1,6. TD se frakcioni&scaron;e u 4 nezavisne frakcije sa razmakom od 2&ndash;3 nedelje. Ovakav izbor parametara HDR&ndash;BT (TD, CI100%, i način frakcionisanja), uz individualizaciju i kontrolu u toku svake aplikacije, obezbedio bi prihvatljiv nivo kasnih postiradijacionih komplikacija gradusa G1&ndash;G3 na uretri (&lt; 17% ukupnog broja lečenih pacijenata), uz minimimalne komplikacije na rektumu (pretežno G1&ndash;G2) i zanemarljive komplikacije na mokraćnoj be&scaron;ici.</p> / <p>High&ndash;dose rate brachytherapy (HDR&ndash;BT) is an effective therapy modality for patients with localized prostate cancer (CaP) of all risks. In contrast to an external beam radiotherapy and low&ndash;dose rate brachytherapy (LDR&ndash;BT), in these patients, the interstitial HDR&ndash;BT, the total radiation dose and fractionation is not unambiguously defined. Between 2009&ndash;2018 35 patients with localized CaP (6 (17.1%) low&ndash;risk patients, 21 (60%) patients medium&ndash;risk and 8 (22.9%) high&ndash;risk) were treated with HDR&ndash;BT, as the only treatment (monotherapy) in the General Hospital Medical System Belgrade. The group of patients with medium&ndash;risk and high&ndash;risk were merged into a single group (group with a higher&ndash;risk). Technique implementation of HDR&ndash;BT was similar as in the LDR&ndash;BT. Application of needles, segmentation, delineation, and planning of HDR&ndash;BT was performed with transrectal ultrasound (TRUS) and izocentrically mounted radioscopic C&ndash;arm. Irradiation was done on the Microselectron&ndash;HDR brachytherapy unit with a sealed radioactive source 192Ir (370 GBq). The dose (TD), in the range of 30&ndash;57 Gy was given fractionated in independent fractions (3&ndash;4) with a pause of 2&ndash;3 weeks between fractions. TD was individualized according to the risk, the conditions of organs at risk (OAR) and quality of the application (coverage index CI100%), as well as, the ability to protect OAR. Treatment result was evaluated by the achieved biochemical control (BFS &ndash; biochemical&ndash;free&ndash;survival) according to ASTRO and/or Phoenix criteria, as well as an overall survival in the period of 5 years (2&ndash;9 years) after the completion of the treatment. In the low&ndash;risk group, BFS has been achieved in all patients and overall survival rate is 100%. In the group of patients with higher risk BFS was achieved in 95.8% of treated patients, and 5&ndash;year survival rate was 96.4%. BFS in this study was proved to be statistically significantly better than showed by other authors. On the basis of the risk, the level of PSA, TD and CI100%, modeling was performed using the MANN (multilayer artificial neural network). The determined optimal dose TD for localized CaP of low risk is 40.7 Gy for CI100% = 1.0. At higher risk TD = 50.9 Gy for CI100% = 1.6. TD was given in 4 independent fractions with the interval of 2&ndash;3 weeks between each fraction. These HDR&ndash;BT parameters (TD, CI100%, and the fractionation scheme) with the individualization and control during each application would provide an acceptable level of late complications grade G1&ndash;G3 to the urethra (in less than 17% of treated patients), with minimum complications on the rectum (predominantly grade G1&ndash;G2) and insignificant complications rate on the urinary bladder.</p>

<p>Urođeni rascep sa naborom u prednjoj srednjoj liniji vrata (UR-N PSLV) je retka anomalija sa oko 100-150 bolesnika opisanih u literaturi. Tipičan rascep se sastoji od atrofične, ružičaste kože u obliku žleba, kožne prominencije na gornjem kraju i potkožnog sinusa na donjem kraju tzv. rascepa. Ispod ovih elemenata nalazi se potkožna vezivno-mi&scaron;ićna traka koja izaziva nabor na vratu. Izolovani nabor vrata, kao jedan od tipova rascepa, ima samo potkožnu traku i podbradnu kožnu izraslinu. U radu analiziramo seriju od 11 bolesnika sa UR-N PSLV operisanih u periodu od 12 godina (jul 1998. - jun 2010.). Rezultati lečenja sagledani su u pogledu preciznosti postavljanja dijagnoze (diferencijalna dijagnoza anomalija i oboljenja PSLV) i analize posleoperativnih funkcionalnih i estetskih karakteristika (vrednost cervikomentalnog ugla-CMU, veličina ekstenzije glave i vrata-EGV i karakteristike ožiljka). Rezultati operativnog lečenja rascepa primenom multiple &bdquo;Z&rdquo; plastike sa 4-10 kožnih režnjeva poređeni su sa Sistrunkovom operacijom kod bolesnika sa cistom tiroglosnog duktusa-TGDC (ukupno 128 bolesnika u seriji). S obzirom na veliki broj bolesnika sa različitim izgledom anomalije učinjena je podela UR-N PSLV na tipove (I-IV) i podtipove. Rascep se po embriopatogenezi, izgledu i patohistolo&scaron;kim (PH) karakteristikama jasno razlikuje od TGDC. Deskriptivnom embriologijom rascep se defini&scaron;e kao poremećaj u spajanju prednjih krajeva II (nekad i I) ždrelnih lukova. Kompresija srca u razvoju i odloženo ispravljanje vrata imaju značajnu ulogu. Kožna izraslina je rabdomiomatozni mezenhimalni hamartom kod svih na&scaron;ih bolesnika. Kaudalni sinus po PH izgledu ukazuje na bronhogeno poreklo. Operacijom rascepa vrata ne postiže se normalan CMU i potpuna EGV. Operacijom TGDC vi&scaron;e se menja CMU nego EGV, ali su vrednosti bliže kontrolnoj grupi nego kod dece sa rascepom. Ožiljci, posebno kosi delovi &bdquo;Z&rdquo; plastike, posle operacije UR-N su lo&scaron;ije&nbsp; ocenjeni nego posle operacije TGDC (parametrijski testovi pokazuju manju razliku). Na estetiku i funkcionalnost vrata i glave posle operacije rascepa veoma mnogo utiču hipoplazija donje vilice i deficit mekih struktura prednje strane vrata. Nova operativna tehnika (poprečna eliptična ekscizija i incizija u dva nivoa ili <em>step incision</em>, sa dodatnom &bdquo;Z&rdquo; plastikom na platizmi) primenjena kod dva bolesnika (pri kraju analize rezultata u studiji) daje nadu u dobijanje boljih posleoperativnih rezultata.</p> / <p>Congenital midline cervical cleft and web (CMCC-W) is a rare anomaly with about 100-150 cases described in the literature. The typical CMCC consists of midline groove of atrophic, erythematous skin with a skin protuberance cranially, and a subcutaneous blind sinus tract on the lower end of so-called cleft. Subcutaneous fibro-muscular band is located underneath, causing the web. Isolated CMCW, as one of the cleft types, includes only subcutaneous band and submental skin prominence. We analyzed a series of 11 patients with CMCC-W during the 12-year period (July 1998-June 2010). Treatment outcomes were evaluated according to precisely established diagnosis (differential diagnosis of anomalies and diseases of midline neck) and analysis of postoperative functional and aesthetic features (value of cervico-mental angle (CMA), head and neck extension (HNE) and characteristics of the scar). The results of the surgical treatment using multiple Z-plasty technique with 4-10 skin flaps were compared with Sistrunk procedure in patients with thyroglossal duct cyst (TGDC) (total of 128 patients in the series). Since a great number of patients had different forms of anomaly, the cases were divided into types (I-IV) and subtypes. Regarding embryo pathogenesis, appearance and histopathology, there was a clear difference between CMCC and TGDC. A cleft is defined, due to descriptive embryology, as a failure of the second (sometimes and first) pharyngeal arches to fuse in the midline. Compression of the heart and postponed extension of the neck played an important role during development period. Skin prominence was a rhabdomyomatous mesenchymal hamartoma in all our patients. Histopathology of the caudal sinus indicated the bronchogenic origin. The normal CMA and complete HNE were not achieved by the operation of CMCC-W. TGDC operation effects more CMA than HNE, but the values are closer to control group than in children having a cleft. Scars, especially oblique parts of Z plasty, after the operation CMCC-W were worse than after TGDC (parametric tests showed lesser difference). Hypoplasia of the mandible and vertical soft-tissue deficit of the anterior neck have a great impact on aesthetics and functionality of the head and neck after cleft surgery. New operative technique (two level transverse elliptical excision and incision or step incision &ndash; with the additional Z-plasty of platysma) was applied in two patients (at the end of the analysis of the results in the study) gives a new hope regarding better postoperative results.</p>

<p>Degenerativne bolesti kičme nastaju kao posledica promena na dinamičkim segmentima kičmenog stuba. Klinički ove promene se mogu manifestovati u vidu radikulopatije, mijelopatije i radikulomijelopatije. Najče&scaron;će primenjivana metoda operativnog lečenja kod ovih pacijenata je prednja cervikalna diskektomija sa fuzijom koja omogućava adekvatnu anatomsku i funkcionalnu restituciju degenerativno promenjene cervikalne kičme. Imajući u vidu da su već kompromitovane nervne strukture u riziku od dodatnih o&scaron;tećenja u različitim fazama operativnog zahvata primena intraoperativnog neurofiziolo&scaron;kog monitoringa je dobila svoje mesto i u hirur&scaron;kim tretmanima degenerativnih oboljenja kičme. Svrha primene neuromonitoringa je da obezbedi povratnu informaciju hirurgu o promenama u funkciji nervnih struktura pre nego &scaron;to dođe do ireverzibilnih o&scaron;tećenja. Na ovaj način moguće je prevenirati nastanak novog ili pogor&scaron;anje postojećeg deficita. Takođe intraoperativni nalazi neurofiziolo&scaron;kih parametara mogu da ukažu na težinu postojećeg oboljenja i da budu prediktori ishoda lečenja. Ciljevi ove doktorske disertacije bili su utvrđivanje faza operativnog zahvata u kojima najče&scaron;će dolazi do promena u neurofiziolo&scaron;kim parametrima, kao i postojanje korelacije nalaza intraoperativnog neurofiziolo&scaron;kog monitoringa sa preoperativnim kliničkim nalazom pacijenta kao i rezultatima procene ishoda nakon prednje cervikalne diskektomije se fuzijom. Ova studija je obuhvatila 30 pacijenata kod kojih je indikovano operativno lečenje degenerativnih promena u vratnom segmentu kičmenog stuba prednjom mikrodiskektomijom sa fuzijom. Preoperativno je izvođen klinički pregled pacijenata i kori&scaron;teni su Numerička skala bola i Upitnik za pacijente sa bolom u vratnoj kičmi, koji su takođe popunjavani na otpustu i mesec dana nakon operacije. U toku hirur&scaron;ke procedure upotrebom intraoperativnog neurofiziolo&scaron;kog monitoringa registrovani su somatosenzorni (SSEP) i motorni evocirani potencijali (MEP), kao i spontana elektromiografija. Kod svih SSEP do&scaron;lo je do statistički značajnog povećanja amplitude (p&lt;0,05), dok je kod desnog n. medianusa zabeleženo i statistički značajno skraćenje latence (p&lt;0,05). Značajne promene se beleže između početka i kraja operativnog zahvata, kao i u fazi uklanjanja intervertebralnog diska kada dolazi do dekompresije. U vrednostima pražne struje potrebne za dobijanje MEP nije bilo statistički značajnih promena izuzev kod m. triceps brachii obostrano. Kod pacijenata sa radikulopatijom vrednost pražne struje za dobijanje mi&scaron;ićnog odgovora je statistčki značajno niža u odnosu na pacijente sa mijelopatijom (p&lt;0,05). SSEP koreliraju sa poremećajem senzibiliteta, refleksnim odgovorom i bolom. MEP koreliraju takođe sa refleksnim odgovorom, dok negativna korelacija sa manuelnim mi&scaron;ićnim testom pokazuje da klinički očuvana gruba mi&scaron;ićna snaga ne mora biti pokazatelj pravog stanja motornog sistema. Preoperativne vrednosti NDI su se statistički značajno smanjile mesec dana nakon operacije (p&lt;0,05). U vrednostima bola postoji statistčki značajna razlika između svih merenje (p&lt;0,008), izuzev između bola na otpustu i mesec dana nakon operacije (p&gt;0,008). Latenca desnog n.medianusa pokazuje negativnu, a amplituda pozitivnu korelaciju sa vrednostima bola mesec dana postoperativno (p&lt;0,05). Povećanje amplitude i skraćenje latence SSEP ukazuje na značajan stepen dekompresije. Stabilnost MEP ukazuje na intraoperativnu očuvanost motornih puteva i da nije do&scaron;lo do novog motornog deficita niti produbljivanja postojećeg. SSEP i MEP koreliraju sa kliničkim nalazom, dok su vrednosti bola i NDI statistički značajno manje nakon operacije. Ovi rezultati ukazuju da klinički nalaz pacijenta korelira sa neurofiziolo&scaron;kim nalazom, kao i da introperativne promene neurofiziolo&scaron;kih parametara mogu biti prediktivni faktor ishoda operativnog lečenja.</p> / <p>Degenerative spinal diseases are consequence of spondylotic changes on dynamic segments of spinal column. These changes can result in different clinical appearances such as radiculopathy, myelopathy and radiculomyelopathy. The most common surgical procedure used in treatment of this group of patients is anterior cervical discectomy and fusion (ACDF) which can provide adequate anatomical and functional restitution of degenerative cervical spine. Considering the fact that already compromised neural structure can be additionally damaged in different stages of surgical procedure, use of intraoperative neurophysiological monitoring (IONM) has role in surgical treatment of degenerative spinal diseases. The aim of use of IONM is to provide real time feedback for surgeon regarding changes in function of neural structures before irreversible damage occurs. This is the way to prevent new neurological deficit from occurring or to prevent worsening of preexisting deficit. Results of intraoperative monitoring can additionally emphasize severity of disease and help in outcome assessment. The aim of this doctoral thesis was to determine phases of surgical procedure in which changes in neurophysiological parameters occurs most commonly. Another aim was to determine correlation between findings of intraoperative neurophysiological monitoring and clinical assessment and outcome prediction in patients treated with anterior cervical discectomy with fusion. Thirty patients who met inclusion criteria were enrolled in this study. All of them were treated surgically due to degenerative changes of cervical spine and ACDF were performed in all cases. Patients were thoroughly examined before surgery. Detailed neurological examination were performed together with Numeric pain rating scale (NPRS) and Neck Disability index (NDI) questionnaire. NPRS and NDI were applied on discharge from the hospital and one month after surgery. During surgery we registered somatosensory evoked potentials (SSEP), motor evoked potentials (MEP) and spontaneous elektromiography. In all SSEP there were statistically significant increase in amplitude (p&lt;0.05), while in the case of right n. medianus statistically significant shortening of the latency (p&lt;0.05) was recorded. Significant changes are recorded between beginning and the end of the surgical procedure, as well as in the phase of removing of the intervertebral disc when decompression occurs. In the threshold intensity needed to elicit the MEP there were no statistically significant changes except for m. triceps brachii bilaterally. In patients with radiculopathy, the value of the stimulus intensity needed for obtaining muscular response was statistically significantly lower in comparison with patients with myelopathy (p&lt;0.05). SSEP showed the best correlation with sensory disorder, tendon reflexes and pain. MEPs also correlate with tendon reflexes, while a negative correlation with a manual muscle strength testing results shows that clinically preserved muscle strength does not have to be reliable indicator of the motor system condition. Preoperative NDI values were statistically significantly reduced a month after surgery (p&lt;0.05). In pain values there is a statistically significant difference between all measurements (p&lt;0.008), except between pain on release and a month after surgery (p&gt;0.008). The right n.medianus latency shows a negative, and the amplitude shows positive correlation with pain values one month postoperatively (p&lt;0.05). Increasing amplitude and shortening latency of the SSEP indicates a significant degree of decompression. The stability of the MEP indicates the intraoperative preservation of motor pathways and absence of both new motor deficiency or worsening of the existing one. SSEP and MEP correlate with clinical findings, while pain and NDI values are statistically significantly less after surgery. These results indicate that clinical findings in the patients correlate with the neurophysiological findings. Results also points out that the intraoperative changes in neurophysiological parameters can be a predictive factor for the outcome of surgical treatment.</p>

<p>Uvod: Hronični subduralni hematom (HSDH) je učestala i nezanemarljiva traumatska/netraumatska intrakranijalna lezija, naročito kod pacijenata starije životne dobi. Simptomi pacijenata sa HSDH su raznovrsni i često pogre&scaron;no protumačeni i lečeni. Zbog navedenih činjenica, HSDH predstavlja veliki izazov u dijagnostici i terapiji. Različiti autori ističu značaj radiolo&scaron;kih parametara tokom dijagnostike ovog oboljenja i povezanost sa kliničkom slikom I neurolo&scaron;kim statusom pacijenta, pa je ovo istraživanje bilo usmereno u preciznoj evaluaciji pomenutih parametara, njihovoj prediktivnoj vrednosti i uticaju na prognozu ishoda lečenja. Cilj: Generalni cilj istraživanja je bio da se ispita učestalost pacijenata sa hroničnim subduralnim hematomom na teritoriji Vojvodine u periodu od tri godine; da se analizira starosna dob pacijenata, polna distribucija oboljenja, uticaj komorbiditeta ili faktora rizika na nastanak HSDH; prisustvo ili odsustvo traume koja je doprinela nastanku HSDH, vremenski interval od traume do pojave simpotoma ili znakova bolesti i da se omogući praćenje efekta terapije pacijenata sa ovim oboljenjem. Specifični ciljevi su obuhvatili: 1. Da se utvrde parametri kompjuterizovane tomografije koji imaju prediktivni značaj u pozitivnom ishodu lečenja pacijenata sa hroničnim subduralnim hematomom. 2. Da se utvrde klinički parametri koji imaju prediktivni značaj u pozitivnom ishodu lečenja pacijenata sa hroničnim subduralnim hematomom. 3. Da se dobije model sa najvećom specifično&scaron;ću i senzitivno&scaron;ću za predikciju ishoda lečenja, kombinacijom kliničkih i parametrara kompjuterizovane tomografije kod pacijenata sa hroničnim subduralnim hematomom. Materijal i metode: Istraživanje je obavljeno kao prospektivna trogodi&scaron;nja studija u periodu od aprila 2010. do aprila 2013. godine u Kliničkom Centru Vojvodine- Centru za radiologiju i Klinici za neurohirurgiju i obuvatila je 83 pacijenata sa dijagnozom hroničnog subduralnog hematoma. Svi ispitanici su dijagnostikovani upotrebom kompjuterizovane tomografije glave (CT) i lečeni na Klinici za neurohirurgiju KCV. Izvori podataka su celokupna medicinska dokumentacija svakog pacijenta od perioda prve hospitalizacije do njihovog otpusta, a uključuje i podatke vezane za subjektivni osećaj o zdravstvenom stanju koje su pacijenti usmeno izneli &scaron;est meseci nakon hospitalnog otpusta. Rezultati: Rezultati istraživanja pokazuju da je Glasgow Coma Scala (GCS) tj. nivo svesti pacijenta na hospitalnom prijemu jedini parametar sa visokom prediktivnom vredno&scaron;ću za klinički ishod lečenja pacijenata sa HSDH procenjen preko Glasgow Outcome Scale (GOS). Preostali radiolo&scaron;ki i klinički parametri (&scaron;irina hematoma, pomeraj mediosagitalne linije, denzitet hematoma, starost pacijenta) nemaju visoku prediktivnu vrednost za klinički ishod pacijenata sa hroničnim subduralnim hematomom. Zaključak: Na osnovu grupe analiziranih pacijenata sa HSDH nije bilo moguće napraviti optimalan model za predikciju ishoda lečenja kombinujući radiolo&scaron;ke i kliničke parametre. Pojedinačno posmatrani radiolo&scaron;ki parametri nisu imali visoku prediktivnu vrednost za ishod lečenja pacijenata sa HSDH. Izolovan klinički parametar- GCS- je jedini visoko prediktivni faktor za ishod lečenja pacijenata sa HSDH. Kombinacija kliničkih i radiolo&scaron;kih parametara daje visoku vrednost predviđanja kliničkog ishoda lečenja, ali samo zahvaljujući izrazito visokoj prediktivnoj vrednosti GCS. Iz svega navedenog, kompjuterizovana tomografija (CT) ima veliki značaj u ranoj dijagnostici i praćenju terapije pacijenata sa HSDH, ali CT parametri ponaosob nemaju značaj u predviđanju ishoda lečenja.</p> / <p>Introduction: Chronic subdural hematoma (CSDH) is common traumatic/no traumatic intracranial lesion, especially in older patients. Symptomatology of this disease is variable and often is misdiagnosed and treated with specially challenges in diagnostic and therapy. Different authors pointed on importance of radiological parameters during diagnostic of this disease and connections with clinic and neurological status in patients with chronic subdural hematoma (CSDH), so this thesis was directed to evaluate radiological and clinical parameters of CSDHs and to show their predictive values and their significance on patient&rsquo;s outcome. Aim: General aim of this thesis was to examine frequency of patients with chronic subdural hematoma in Vojvodina, during the period of three years, to analyze the age of population with CSDHs, the gender distribution, an impact of comorbidity or risk factors for patients with CSDHs, the presence or absence of trauma which has contributed to CSDH, to determine time interval from trauma to appearance of symptoms and signs of disease, monitoring the effect of therapy. Specific aims were: 1. To determine clinical parameters with a positive predictive significance on patients outcome 2. To determine radiological parameters with a positive predictive significance on patients outcome 3. To determine optimal prognostic model with high specificity and sensitivity, using combination of radiological and clinical parameters for positive prediction outcome. Material and methods: The study was performed as three-year prospective study from April 2010 to April 2013 in Clinical Centre of Vojvodina, Centre for Radiology and Clinic of Neurosurgery and includes 83 patients with chronic subdural hematoma. All patients were diagnosed using computed tomography of the brain (CT scan) and all were treated in Clinic of Neurosurgery (KCV). Data sources included the medical records of each patient from the time of first hospitalization to period of their discharge and included data related to the subjective feeling of the health that patients verbally present six months after hospital discharge. Results: The results showed that the Glasgow Coma Scale (GCS) - a level of consciousness of the patient on the hospital admission was the only parameter with a high predictive value for clinical outcome of patients with CSDH assessed through Glasgow Outcome Scale (GOS). Other evaluated radiological and clinical parameters (width of the CSDH, mediosagital line displacement, a density of the CSDH, the age of the patient) did not have high predictive values for the clinical outcome in patients with chronic subdural hematoma. Conclusion: Based on the analyzed group of patients with CSDH it was not possible to make optimal predictive model for outcome by combining radiological and clinical parameters. Radiographic parameters did not have high predictive values for treatment outcome in patients with CSDH. Glasgow Coma Scale (GCS) is the only highly predictive factor for treatment outcome in patients with CSDH. The combination of clinical and radiological parameters gives high predictive value for clinical outcome, but only because of extremely high predictive value of GCS. Therefore, computed tomography (CT) is of great importance in early diagnosis and therapy monitoring of patients with CSDH, but CT parameters did not have the high predictive values for the patient&rsquo;s clinical outcome.</p>

<p>U savremenoj hirurgiji imperativ je da hirur&scaron;ka procedura bude efikasna, ali i da obezbedi kvalitetan i brz oporavak. Najbitniji segment operativnog lečenja je obezbediti maksimalan učinak kako bi se osobi omogućio brz i potpun povratak aktivnostima dnevnog života. Posebno je pojačano&nbsp;&nbsp; interesovanje za rekonstrukciju prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta kod mlađe i sporsko aktivne populacije. Trendovi u medicini kao i u ortopedskoj hirurgiji idu u pravcu smanjenja postoperativnog krvarenja, bola i skraćenja postoperativnog oporavka. Supstancija sa antifibrinolitičkim delovanjem, kao &scaron;to je traneksamična kiselina, svakako je na&scaron;la svoje mesto u smanjenju postoperativnog krvarenja. Ciljevi istraživanja su se odnosili na utvrđivanje uticaja lokalno aplikovane traneksamične kiseline tokom rekonstrukcije prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta kolena na postoperativno krvarenje, posmatrane laboratorijske parametre, mere obima kolena, učestalosti postoperativnih komplikacija i kvaliteta postoperativnog oporavka između dve grupe ispitanika (ispitivana i kontrolna grupa). Studija je bila eksprimentalnog karaktera i sprovedena je u Kliničkom centru Vojvodine u Novom Sadu uz odobrenje etičke komisije. U istraživanje, metodom slučajnog izbora, bila su uključena 124 ispitanika oba pola raspoređena u dve grupe (ispitivana i kontrolna), a kod kojih je indikovana operativno zbrinjavanje prekida prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta kolena i koji su dali pristanak da budu uključeni u studiju. Svi prikupljeni podaci su beleženi u protokol, koji je za ovo istraživanje posebno dizajniran. Ispitanici su bili podvrgnuti operativnom zahvatu, uz primenu op&scaron;te ili spinalne anestezije, sa postavljenom pneumatskom poveskom na operisanom ekstremitetu. Ispitivanoj grupi bilo je lokalno aplikovano 20 ml traneksamične kiseline, dok je u kontolnoj grupi na isti način aplikovano 20 ml NaCl 0,9 % rastvora. Postoperativni gubici krvi su praćeni i beleženi tokom 24 h od operacije, dok su laboratorijki nalazi uzorkovani preoperativno i sedmog postoperativnog dana. U posmatranom periodu (preoperativno, sedmog postoperativnog dana, treće i &scaron;este postoperativne nedelje) kod ispitanika je praćen obim kolena i pojava komplikacija (hematom, hemartroza). Nakon sprovedenog istraživanje, prikupljeni podaci su dokumentovani i statistički obrađeni. Rezultati istraživanja jasno ukazuju da postoji statistički značajna razlika (t=7.181, p&lt;0.001) u količni postoperativnog krvarenja između grupa. Prosečno postoperativno krvarenje u ispitivanoj grupi je bilo 71.29&plusmn;40.76 ml, u odnosu na kontrolnu grupu gde je postoperativno krvarenje iznosilo 154.35&plusmn;81.45 ml. U kontrolnoj grupi, postoperativno se beleže niže vrednosti hemoglobina (t=9.608, p&lt;0.001) i hematokrita (t=8.325, p&lt;0.001), i vi&scaron;e vrednosti trombocita (t=2.201, p=0.032) nego u ispitivanoj grupi. Podaci o postoperativnom bolu ispitanika govore u prilog statistički značajnoj razlici u jačini bola prve nedelje nakon operacije između ispitivane i kontrolne grupe (t=2.405, p=0.018) i treće nedelje nakon operacije (t=3.700, p&lt;0.001). U ispitivanoj grupi zabeležena je ređa pojava hematoma 6.45% (n=4), dok je u kontrolnoj grupi 19.35% (n=12). Svi pacijenti u uzorku su popunili upitnik o postoperativnom kvalitetu oporavka. Nije zabeležena statistički značajna razlika u kvalitetu postoperativnog oporavka nakon operacije između dve analizirane grupe ispitanika. Dobijeni rezultati o postoperativnom krvarenju, nakon aplikovane traneksamične kiseline, ukazuju na efikasnost leka i pri lokalnoj primeni tokom rekonstrukcije prednjeg ukr&scaron;tenog ligamenta kolena. S obzirom na insuficijentnost podataka, ovo ispitivanje stvara &scaron;iru osnovu za dalja istraživanja.</p> / <p>In modern surgery, we need an effective surgical procedure, which provides quality and rapid recovery. The most important segment of surgical treatment is to provide maximum impact to allow a person to return quickly and fully to the activities of daily living. There has been particular interest in the reconstruction of the anterior cruciate ligament in the younger and sport active population. Trends in medicine, as well as in orthopedic surgery, are heading towards reducing postoperative bleeding, pain, and postoperative recovery. A substance with antifibrinolytic activity, such as tranexamic acid, has certainly found its place in reducing postoperative bleeding. The objectives of the study were to determine the effect of locally applied tranexamic acid during the reconstruction of the anterior cruciate knee ligament on postoperative bleeding, observed laboratory parameters, measures of knee circumference, frequency of postoperative complications, and quality of postoperative recovery between the two groups of subjects (study and control group). The study was prospective, conducted at the Clinical Center of Vojvodina in Novi Sad with the approval of the ethics committee. The study, by random selection method, included 124 subjects of both sexes, divided into two groups (tested and control), which indicated operative management of the anterior cruciate ligament rupture and gave informed consent for inclusion in the study. All data collected were recorded in a protocol, which was specifically designed for this research. Subjects underwent surgery, with general or spinal anesthesia, with pneumatic attachment placed on the extremity undergoing surgery. The test group was given topically 20 ml of tranexamic acid, while the control group was administered 20 ml in the same way. NaCl 0.9% solution. Postoperative blood losses were monitored and recorded within 24 h of surgery, while laboratory findings were sampled preoperatively and on the seventh postoperative day. During the observed period (preoperatively, on the seventh postoperative day, on the third and sixth postoperative weeks), the knee volume and the occurrence of complications (hematoma, hemarthrosis) were monitored in the subjects. Following the survey, the data collected were documented and statistically processed. The study results indicate that there was a statistically significant difference (t = 7.181, p &lt;0.001) in the amount of postoperative bleeding between groups. The mean postoperative bleeding in the study group was 71.29 &plusmn; 40.76 ml, compared to the control group where postoperative bleeding was 154.35 &plusmn; 81.45ml. In the control group, lower hemoglobin values (t = 9.608, p &lt;0.001) and hematocrit (t = 8.325, p &lt;0.001) were observed postoperatively, and higher platelet counts (t = 2.201, p = 0.032) than in the study group. The data on the postoperative pain of the respondents support a statistically significant difference in the severity of pain on the first week after surgery between the study and the control group (t = 2.405, p = 0.018) and the third week after surgery (t = 3.700, p &lt;0.001). In the study group, the incidence of hematoma was less than 6.45% (n = 4), while in the control group it was 19.35% (n = 12). All patients in the sample completed a questionnaire on postoperative quality of recovery. There was no statistically significant difference in the quality of postoperative recovery after surgery between the two analyzed groups of subjects. The results of post-operative bleeding, after administrated tranexamic acid, indicate the efficacy of the drug and at a local application during the reconstruction of the anterior cruciate ligament. Due to the insufficiency of data, this study creates a broad basis for further research.</p>

<p>Ciljevi: Cilj ove studije je da ispita bezbednost rane karotidne endarterektomije (CEA) u odnosu na odložene CEA nakon akutnog ishemijskog neurolo&scaron;kog deficita (TIA/CVI). Drugi cilj je da istražimo da li postoji razlika u brzini neurolo&scaron;kog oporavka između navedenih grupa. Metode: Ukupno 157 ispitanika u prospektivnoj studiji je praćeno 30 dana postoperativno. Grupa I ili rana CEA, je imala 50 ispitanika operisanih od 3. do 14. dana po TIA/CVI događaju. Grupa II ili odložena CEA, je imala 107 ispitanika operisanih od 15. do 180. dana nakon TIA/CVI. Praćen je proceduralni op&scaron;ti i specifični morbiditet i mortalitet u 30-dnevnom postoperativnom periodu. Rankin skor (mRS) smo koristili za procenu neurolo&scaron;kog invaliditeta. U odnosu na vrednost mRS skora smo formirali dve podgrupe mRS&lt;3 i mRS3. U statističkoj analizi koristili smo Pirsonov hi test, Studentov test, ANOVU analizu varijanse, Boniferonijev test i multiplu analizu varijanse za ponovljena merenja (GLM- general line model), kao i parametarsku i neparametarsku korelaciju i regresiju. Nivo značajnosti je bio 0,05. Rezultati: Prosečna starost ispitanika je bila 66,72 godine uz 66,2% osoba mu&scaron;kog pola. U grupi I je prosečno vreme do intervencije bilo 9,5 dana, a u grupi II 72,22 dana. Grupe su homogene u odnosu na faktore rizika i komorbiditet. Grupa I je imala 54% nestabilnih aterosklerotskih plakova u poređenju sa grupom II gde ih je bilo 31,8% (&chi;2 = 7.084; p &lt; 0.01). U grupi I TIA je imalo 50% ispitanika, a u grupi II CVI nalaza je bilo 68,2% (&chi;2 =4.825; p &lt;0.05). CVI do 1 cm veličine je statistički značajno vi&scaron;e zastupljen u grupi I , a CVI do 2 cm u grupi II (&chi;2 = 6.913; p &lt;0.05). Stopa CVI je u grupi I bila 2.0% a u grupi II je 2.8% (F = 0.083; p &gt; 0.05). Stopa postoperativnog infarkta miokarda (IM) je u grupi I je 2.0% a u grupi II je 1.9%. Stopa specifičnog hirur&scaron;kog morbiditeta je u grupi I 4.0% a u grupi II 3.7%. U grupi I ukupni morbiditet bio 6.0% a u grupi II 7.5%, razlika nije bila statistički značajna (F =0.921; p &gt; 0.05). Mortaliteta u obe grupe nije bilo. CVI/IM/smrt stopa je u grupi I bio 4.0% a u grupi II je bio 4.7% (F = 0.122; p &gt;0.05). Hiperlipidemija je signifikantan faktor rizika za CVI/IM/smrt (&chi;2 = 4.083; p &lt; 0.05). Pobolj&scaron;anje mRS je u grupi I imalo 52%, a u grupi II 31,8% pacijenata (&chi;2 = 5.903; p &lt;0.01). Relativni rizik je 2,4 odnosno toliko puta je veća &scaron;ansa da kod bolesnika dođe do promene mRS ako je bolesnik u grupi I. Pad mRS koji nastupa između trećeg i desetog dana nakon CEA je statistički visoko značajno izraženiji u grupi ranih CEA ( F 3,701 df 1 p=0,029). Kod bolesnika sa TIA u preko 60% slučajeva do&scaron;lo je do pada mRS, a kod onih koji su imali CVI u oko 25.5% (&chi;2 = 18.050; p &lt; 0.01). Kod Rankin skora podgrupe mRS&lt;3 i mRS3 je pad bio značajan i po vremenu (F 18,774; df 6; p=0,000) i po podgrupi ali je daleko brži pad zapažen u podgrupi mRS&lt;3(F 6,010; df 1; p=0,003). Zaključak: Rana CEA je jednako bezbedna kao i odložena CEA u pogledu incidence perioperativnog morbiditeta i mortaliteta. Ranom CEA se postiže znatno brži neurolo&scaron;ki oporavak pacijenata, naročito onih sa TIA i mRS&lt;3 skorom.</p> / <p>Objectives: The aim of this study was to investigate the safety of early carotid endarterectomy (CEA) in relation to the delayed CEA after acute ischemic neurological events (TIA / CVI). The second objective was to investigate whether there is a difference in speed of neurological recovery between these groups. Methods: A total of 157 patients in the prospective study followed 30 days postoperatively. Group I or early CEA, had 50 patients operated from 3 to 14 days after TIA / CVI event. Group II or delayed CEA, had 107 patients operated from 15 to 180 days after the TIA / CVI. Accompanied by the general and specific procedural morbidity and mortality in 30-day postoperative folow up. Rankin score (mRS) were used for evaluation of neurologic disability. In relation to the value of mRS score we formed two subgroups mRS &lt;3 i mRS3. In the statistical analysis we used the Pearson chi test, Student&#39;s test, ANOVA analysis of variance, Boniferony test and multiple analysis of variance for repeated measures (GLM- general line model), as well parametric and nonparametric correlation and regression. The significance level was 0.05. Results: The mean age was 66.72 years with 66.2% of males. In Group I is the average time to intervention was 9.5 days, and in group II 72.22 days. The groups were homogeneous in relation to risk factors and comorbidities. Group I had 54% of unstable atherosclerotic plaques compared with group II, where it was 31.8% (&chi;2 = 7.084; p &lt;0.01). In the group I TIA had 50% of respondents, while in group II CVI was 68.2% (&chi;2 = 4.825; p &lt;0.05). CVI to 1 cm in size were significantly more frequent in the group I, a CVI to 2 cm in group II (&chi;2 = 6.913; p &lt;0.05). CVI rate in the group I was 2.0%, and in group II was 2.8% (F = 0.083, p&gt; 0.05). Postoperative myocardial infarction (MI) in the group I is 2.0%, and in group II was 1.9%. Specific surgical morbidity rate in the group I and 4.0% in the group II 3.7%. In group I total morbidity was 6.0% in group II 7.5%, the difference was not statistically significant (F = 0.921; p&gt; 0.05). Mortality in both groups was not. CVI/IM/death rate in group I was 4.0% in group II was 4.7% (F = 0.122; p&gt; 0.05). Hyperlipidemia is a significant risk factor for CVI/IM/death (&chi;2 = 4.083; p&lt;0.05). Improving mRS in the group I had 52% and in group II 31.8% of patients (&chi;2 = 5.903; p &lt;0.01). The relative risk was 2.4 times as much and is more likely to occur in patients mRS changes if the patient in group I. Improving mRS that occurs between the third and tenth days after CEA was highly statistically significantly greater in the group of early CEA (F 3,701 df 1 p = 0.029). In patients with TIA in 60% of cases there was a decline mRS, and those had CVI in about 25.5% (&chi;2 = 18.050; p &lt;0.01). In Rankin score subgroups mRS &lt;3 i mRS 3 the decline was significant and time (F 18,774; df 6; p =0.000) and in the subgroup but it is far more rapid decline observed in the subgroup mRS &lt;3 (F 6.010; df 1; p = 0.003). Conclusions: Early CEA is as safe as the delayed CEA in respect incidence of perioperative morbidity and mortality. Early CEA is achieved significantly faster recovery of neurological patients, especially those with TIA and mRS &lt;3 compared with delayed CEA.</p>

<p>Povratak na posao nakon operacije lumbalne diskus hernije determinisan je funkcionalnim stanjem, prisustvom i stepenom tegoba od strane lumbosakralne kičme, zahtevima na radnom mestu bolesnika ali i psihosocijalnim faktorima, koji pri oceni radne sposobnosti zaposlnih zahtevaju individualni pristup. Grupa pacijenata koja se neće vratiti na posao može biti identifikovana putem prognostičkog modela. Cilj ove studije je definisanje prognostičkog modela za povratak na posao bolesnika operisanih zbog lumbalne diskus hernije kao i identifikacija najznačajnijih faktora rizika odgovornih za lo&scaron; ishod operativnog lečenja, posmatrano kroz prizmu povratka na posao. Istraživanje je prospektivna studija koja je obuhvatila ukupno 200 ispitanika, koji su operisani zbog lumbalne diskus hernije na jednom nivou i praćeni su u vremenskom period do 12 meseci nakon operativnog lečenja. U statističku ananlizu je u&scaron;lo 153 bolesnika, koji su ispunili kriterijume selekcije ispitanika studije. Nakon određivanja značaja posmatranih biolo&scaron;kih, profesionalnih i psihosocijalnih faktora rizika za povratak na posao, kreirani su i evaluirani prognostički modeli bazirani na svim i na odabranim atributima desetostrukom kros-validacijom: stablo odlučivanja (DT), model vi&scaron;eslojnih perceptrona (MLP) i model potpornih vektora (SVM). Za predviđanje povratka na posao najveću tačnost, specifičnost i senzitivnost za odabrane atribute postiže model potpornih - podržavajućih vektora (SVM). Najbolju intuitivnu i praktičnu vrednost za predviđanje povratka na posao pruža model stabla odluka (DT). Identifikacijom najznačajnijih faktora rizika za nepovoljan ishod povratka na posao omogućeno je preventivno delovanje na iste, u cilju smanjenja broja pacijenata sa umanjenjem radne sposobnosti i invaliditeta.</p> / <p>Return to work after lumbar discectomy is determinated by functional status, presence and degree of discomfort in the lumbosacral spine, the requirements in the workplace of patients and psychosocial factors that in the assessment of working capabilities require an individual approach. Groups of patients which don&rsquo;t return to work after surgery could be identified by predictive model. The aim of this study is to define prognostic model to return to work patients after lumbar discectomy, as well as the identification major risk factors responsible for the poor outcome of operative treatment viewed through the prism of returning to work. This prospective study included a total of 200 patients, who underwent surgery for lumbar disc herniation on one level and were followed up in period of 12 months following surgery. The statistical analysis included 153 patients who fulfilled all selection criteria of the study subjects. After determining significance of the observed biological, professional and psychosocial risk factors for return to work, prognostic models were designed and evaluated based on all and selected attributes by tenfold cross-validation: decision tree (DT) model of multilayer perception (MLP) model and support vector (SVM). For the prediction of return to work best accuracy, specificity and sensitivity for selected attributes, is achieved by supporting vector model (SVM). The decision tree model (DT) provides the best intuitive and practical value for predicting return to work. By identifying the most important risk factors for adverse outcome for return to work it is made possible for preventive actions, to reduce the number of patients with reduced work ability and disability.</p>

<p>Uvod: Stratifikacija rizika je postala integralna komponenta savremenog pristupa tretmanu u kliničkoj praksi. Danas se u dijagnostici i lečenju akutnog infarkta miokarda (AIM) koriste različiti skorovi rizika kao prognostički instrumenti za kratkoročan i dugoročan ishod bolesti. Nužni proceduralni procesi, u toku primarne perkutane koronarne intervencije (pPKI), kao i saznanja o distribuciji i vrstama lezija koronarnih arterija su od velikog značaja, te se preporučuje finalna evaluacija rizika neposredno nakon izvr&scaron;ene pPKI. Metode istraživanja podataka omogućavaju pronalaženje skrivenih obrazaca u podacima, otkrivanje njihovih uzročno-posledičnih veza I odnosa, te razvoj savremenih prediktivnih modela. Cilj: Kreiranje i testiranje jednostavnog, praktičnog i u svakodnevnoj praksi upotrebljivog prediktivnog modela za procenu intra-hospitalnog ishoda lečenja pacijenata obolelih od AIM sa ST-elevacijom (STEMI) lečenih pPKI. Metode: Istraživanje je unicentrična, retrospektivna, ali I prospektivna studija. U retrospektivnu studiju je uključeno 1495 pacijenta sa STEMI koji su lečeni na Klinici za kardiologiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine (IKVBV) kod kojih je u cilju rekanalizacije infarktne arterije izvr&scaron;ena pPKI, u periodu od decembra 2008. godine do decembra 2011. godine. Svaki pacijent je inicijalno predstavljen sa 629 obeležja sadržanih u postojećem IKVBV informacionom sistemu, koja čine demografske karakteristike, podaci iz anamneze i kliničkog nalaza, parametri biohemijskih analiza krvi priprijemu, parametri ehokardiografskog pregleda, angiografski i proceduralni detalji i &scaron;ifre prijemnih dijagnoza. U svrhu istraživanja podataka kori&scaron;ćeno je programsko re&scaron;enje otvorenog koda Weka. Tokom evaluacije različitih algoritama izabran je algoritam koji daje najbolje rezultate po tačnosti predikcije i ROC parametru. U sklopu retrospektivnog dela izvr&scaron;ena je validacija prediktivnog modela&nbsp; desetostrukom unakrsnom validacijom na celom skupu podataka. Prospektivnom studijom je na uzorku od 400 pacijenata sa STEMI lečenih pPKI u toku 2015. godine izvr&scaron;ena dodatna validacija razvijenog prediktivnog modela. Za iste pacijente je izračunavat i GRACE skor rizika, te je upoređena njegova, i prediktivna moć razvijenog modela. Rezultati: Alternativno stablo odluke (ADTree) izdvojen je kao algoritam sa najboljim performansama u odnosu na ostale evaluirane algoritme. Cost sensitive klasifikacija je kori&scaron;ćena kao dodatna metodologija da bi se pojačala tačnost. ADTree stablo odluke izdvojilo je osam ključnih parametara koji najvi&scaron;e utiču na ishod intra-hospitalnog lečenja: sistolni krvni pritisak pri prijemu, ejekciona frakcija leve komore, udarni volumen leve komore, troponin, kreatinin fosfokinaza, ukupni bilirubin, T talas i<br />rezultat intervencije. Performanse razvijenog modela su: tačnost predikcije je 93.17%, ROC 0.94. Razvijeni model je na prospektivnoj validaciji zadržao performanse: tačnost predikcije 90.75%, ROC 0.93. &Scaron;iroko kori&scaron;ćeni GRACE skor je na prospektivnom skupu postigao ROC=0.86, &scaron;to pokazuje da je razvijeni prediktivni model superiorniji u odnosu na njega. Zaključak: Razvijeni prediktivni model je jednostavan i pouzdan. Njegova implementacija u svakodnevnu kliničku praksu, omogućila bi kliničarima da izdvoje visokorizične pacijente, nakon reperfuzionog tretmana, a potom kod njih intenziviraju tretman i kliničko praćenje, a sa ciljem smanjenja incidence intra-hospitalnih komplikacija i povećanja njihovog preživljavanja.</p> / <p>Introduction: Risk stratification has become an integral component of modern treatment in clinical practice. Today, the diagnosis and treatment of acute myocardial infarction (AMI) use different risk scores as a prognostic instruments for short-term and long-term outcome of the disease. The necessary procedural processes during primary percutaneous coronary intervention (pPCI) as well as knowledge about the distribution and types of lesions in coronary arteries are of great importance, and a final risk evaluation is recommended directly after the pPCI. Methods of data mining allow finding hidden patterns in data, disclosure of their causal connections and relationships, and the development of modern predictive models. Aim: To create and test a simple, practical and usable predictive model in daily practice for the&nbsp; assessment of intrahospital treatment outcome of patients with AMI with STsegment elevation (STEMI) treated with pPCI. Methods: Presented research is unicentric, retrospective but also prospective study. Retrospective study included 1495 patients with STEMI who were admitted to the Clinics of cardiology of the Institute of Cardiovascular Diseases Vojvodina (IKVBV). For the purpose of recanalization of the infarct artery, pPCI has been performed to these patients during the period from December 2008 to December 2011. Each patient was initially described with 629 attributes from the existing information system of IKVBV. Those attributes consist of demographic characteristics, data from history and clinical findings, biochemical parameters of blood tests on admission, the echocardiographic parameters, angiographic and procedural details and admission diagnosis codes. For model development, an open source software solution Weka was used. During the evaluation of different algorithms, algorithm that gives the best results in terms of accuracy and ROC parameter was chosen. As part of the retrospective study, in order to assess the models performance, ten-fold cross-validation on the entire data set was used. A prospective study, on a sample of 400 patients with STEMI, treated with pPCI in 2015, performed additional validation of the developed predictive model. GRACE risk score was calculated for the prospective study patients and comparison with the developed model has been performed. Results: Alternative decision tree (ADTree) was isolated as an algorithm with the best performance in relation to other algorithms evaluated. Cost sensitive classification was used as an additional methodology to enhance accuracy. ADTree selected eight key parameters that most influence the outcome of intra-hospital treatment: systolic blood pressure on admission, left ventricular ejection fraction, stroke volume of the left ventricle, troponin, creatine phosphokinase, total bilirubin, T wave and the result of the intervention. The performance of the developed model are: the accuracy of the prediction is 93.17%, ROC 0.94. The developed model kept its performance in prospective validation: accuracy of prediction 90.75%, ROC 0.93. Widely used GRACE score achieved ROC = 0.86 in the prospective study patients, indicating that developed predictive model is superior to him. Conclusion: Developed predictive model is simple and reliable. Its implementation in everyday clinical practice, would allow clinicians to distinguish high-risk patients after reperfusion treatment, and then for them to intensify treatment and clinical follow-up, with an aim of reducing the incidence of intra-hospital complications and increase their survival.</p>

<p>Boljom prevencijom aterosklerotskih bolesti i uvođenjem invazivnih procedura endoluminalnim pristupom u lečenju koronarne bolesti i karotidne bolesti, hirur&scaron;ke procedure u poslednje dve decenije postaju sve kompleksnije i teže. Profil pacijenata podvrgnutih revaskularizaciji miokarda postaje sve rizičniji i procentualno se povećava broj polivaskularnih pacijenata za koje je neophodno uraditi dodatne procedure na karotidnim arterijama, bilo da su one urađene simultano, u dva ili tri akta. To su pacijenati koji imaju značajne aterosklerotske lezije na jednoj ili obe karotidne arterije zajedno sa značajnim suženjima koronarnih arterija. Algoritmi koji se nude u projektovanju operativne taktike ni danas nisu strogo definisani i vrlo često zavise od individualne procene i stava hirurga koji izvode ove procedure. Ishod operativnog lečenja ovih pacijenata često zavisi od hirur&scaron;ke taktike i ustanove u kojoj se oni operativno leče. Prediktori ishoda operativnog lečenja bi mogli biti važan faktor u selekcioniranju pacijenata u preporuci taktike operativnog lečenja. U tezi su analizirani klinički aspekti preoperativno i postoperativno, postoperativni mortalitet - 30 dana posle operacije i jednu godinu posle operacije. Analiziran je uticaj faktora: starost, pol, neurolo&scaron;ka disfunkcija, infarkt miokarda do 90 dana pre operacije, nestabilna angina, diabetes mellitus, bilateralna stenoza karotidnih arterija kod 94 pacijenta koji su operisani u Klinici za kardiohirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici u periodu 2007-2012g. Kod svih je, preoperativno, nađeno da imaju značajne promene na koronarnim i karotidnim arterijama. Pacijenti su podeljeni u dve grupe po tipu izvr&scaron;ene operacije. Prvu grupu su sačinjavali pacijenti koji su operisani u odvojenim operacijama karotidnih arterija i revakularizacije miokarda, a drugi su operisani simultano operacijom karotidnih arterija i revaskularizacijom miokarda. U metodologiji su kori&scaron;ćene metode retrospektivnog i prospektivnog istraživanja. Kori&scaron;ćena je elektronska baza podataka Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, vođen je intervju sa pacijentima. Kori&scaron;ćeni su i pregledi doppler sonografije karotidnih arterija koji su rađeni u drugim ustanovama. Mortalitet-30 dana i jednu godinu posle operacije je bio prihvatljivo nizak, pacijenti su pobolj&scaron;ani u posmatranim parametrima. Neurolo&scaron;ki morbiditet na 30 dana i jednu godinu posle je bio prihvatljivo nizak. Prediktori mortaliteta su bili pu&scaron;enje 30 dana i godinu dana posle operacije u obe grupe. Prediktor morbiditeta 30 dana i jednu godinu nakon operacije bila je hiperlipoproteinemija. Ženski pol je bio nezavisni prediktor mortaliteta u grupi pacijenata operisanih u vi&scaron;e aktova. Pacijenti operisini simultano su bili teži po simptomima ( NYHAklasi) i u većem riziku (EU2 score), ali nisu imali statistički značajno veću smrtnost u odnosu na grupu operisanu u vi&scaron;e aktova.</p> / <p>Surgical procedures have become more complex and difficult in the past two decades due to the better prevention of atherosclerotic diseases and the introduction of invasive procedures with endoluminal approach to treating coronary and carotid artery diseases. The profile of patients undergoing myocardial revascularization is becoming riskier. There is also increase in the percentage of patients with polyvascular disease who need additional procedures on the carotid arteries, whether they are done simultaneously or in two or three acts. These are the patients who have significant atherosclerotic lesions in one or both of the carotid arteries along with the significant narrowing of the coronary arteries. Algorithms that are offered to plan operative tactics are still not strictly defined and often depend on the individual assessment of surgeons and the attitude of certain institutions that perform the procedure. The outcome of surgical treatment of these patients often depends on surgical tactics and the institution in which they are treated. Predictors of surgical treatment outcome could be an important factor for the selection of patients and the recommendation of operative treatment tactics. The thesis analyzed pre- and postoperative clinical aspect as well as 30-day and one-year postoperative mortality. The influence of the following factors was analyzed: age, sex, neurologic dysfunction, myocardial infarction occurring 90 days after surgery, unstable angina, diabetes mellitus, and bilateral carotid artery stenosis in 94 patients that underwent cardiac surgery at the Clinic of Cardiovascular Surgery of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica in the period from 2007 to 2012. All patients had significant changes on the coronary and carotid arteries. The patients were divided into two groups according to the type of surgery. The first group consisted of the patients who underwent carotid artery surgery and myocardial revascularization separately. The second group of patients underwent carotid artery surgery and myocardial revascularization at the same time. Methods of retrospective and prospective research were used in the methodology. Electronic data base of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina was also used and the patients were interviewed. Doppler of carotid arteries performed both in our institution and in other institutions was used. Mortality, 30-day and one-year post surgery, was acceptably low. The patients were improved in the observed parameters. Neurologic morbidity 30 days and one year after surgery was acceptably low. Smoking 30 days and one year after surgery was predictor of mortality in both groups. Hyperlipoproteinemia 30 days and one year after surgery was predictor of morbidity. Female sex was independent predictor of mortality for the first group of patients. The second group of patients were more complex according to the symptoms (NYHA class) and with greater risk (EU2 score), but their mortality rate was not statistically significant in relation to the first group of patients.</p>

<p>Тешка траума се може дефинисати на неколико различитих начина. Најчешће коришћена дефиниција укључује коришћење Injury Severity Score ( ISS скор). Ако је вредност ISS скор &gt;15, ради се о тешкој трауми. Траума је временски осетљиво стање, због тога је за збрињавање тешко повређених пацијената неопходна добра сарадња различитих нивоа здравствене заштите и здравствених стручњака различитих специјалности. У претходних неколико деценија, због сложенијег процеса лечења и великих трошкова, дошло је до потребе за што објективнијом проценом стања повређеног и исхода лечења. Циљ: Упоредити сензитивност и специфичност T-RTS скорa (Triage Revised Trauma Score), CRAMS скалe (Circulation, Respiration, Abdomen, Motor and Speech), МGAP скора (Mechanism, Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) и GAP скора (Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) примењених на прехоспиталном нивоу, проценити могућности прехоспитално примењених RTS, CRAMS, МGAP и GAP скорова у предикцији исхода лечења повређеног пацијента и утврдити значај појединачних фактора, одређиваних на прехоспиталном нивоу током иницијалног прегледa повређеног, за процену тежине повреде и предикцију исхода лечења повређеног. Истраживање је проспективног, опсервационог карактера. У истраживање су укључени пацијенти старији од 18 година, које су лекари Заводa за хитну медицинску помоћ Нови Сад (ЗЗХМП НС) и Службe хитне медицинске помоћи Дома здравља Бечеј (СХМП ДЗ Бечеј) збрињавали на терену након трауме, а потом их транспортовали у Ургентни центар Клиничког центра Војводине (УЦ КЦВ). На основу вредности ISS скора пацијенти су сврстани у једну од две групе: група А- пацијенти код којих је ISS скор након завршене дијагностике изнад 15- тешка траума и група Б -пацијенти код којих је након завршене дијагностике ISS скор &le;15- лака траума. У групи А је било 50, а у групи Б 257 пацијената. За граничне вредности скорова које означавају да траума није лака, највећу сензитивност у оцени тежине трауме је имао GAP скор 98,8%, а највећу специфичност MGAP скор 62%. У предвиђању исхода лечења, највећу сензитивност је имао RTS скор за предикцију 95,2%, а специфичност GAP скор и CRAMS скала 87,5%. MGAP скор, а пошто је у снажној корелацији са њим и GAP скор, мерени прехоспитално, су се издвојили као независни предиктор у оцени тежине трауме и предвиђању исхода лечења повређеног. Т- RTS скор и CRAMS скала су се издвојили као појединачни предиктори у оцени тежине трауме, али не и као независни предиктори. RTS скор за предикцију нема статистичку значајност у предвиђању исхода лечења повређеног, за разлику од CRAMS скале која има, али се није издвојила као независни предиктор исхода лечења. Осим наведених траума скорова, као независни предиктори у оцени тежине трауме издвојили су се: систолни крвни притисак, SaO2 у периферној крви мерена пулсном оксиметријом, повреда главе и врата и повреда грудног коша. За предвиђање исхода лечења повређеног само се SaO2 у периферној крви мерена пулсном оксиметријом издвојила као појединачни предиктор, али не и као независни предиктор исхода.</p> / <p>Teška trauma se može definisati na nekoliko različitih načina. Najčešće korišćena definicija uključuje korišćenje Injury Severity Score ( ISS skor). Ako je vrednost ISS skor &gt;15, radi se o teškoj traumi. Trauma je vremenski osetljivo stanje, zbog toga je za zbrinjavanje teško povređenih pacijenata neophodna dobra saradnja različitih nivoa zdravstvene zaštite i zdravstvenih stručnjaka različitih specijalnosti. U prethodnih nekoliko decenija, zbog složenijeg procesa lečenja i velikih troškova, došlo je do potrebe za što objektivnijom procenom stanja povređenog i ishoda lečenja. Cilj: Uporediti senzitivnost i specifičnost T-RTS skora (Triage Revised Trauma Score), CRAMS skale (Circulation, Respiration, Abdomen, Motor and Speech), MGAP skora (Mechanism, Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) i GAP skora (Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) primenjenih na prehospitalnom nivou, proceniti mogućnosti prehospitalno primenjenih RTS, CRAMS, MGAP i GAP skorova u predikciji ishoda lečenja povređenog pacijenta i utvrditi značaj pojedinačnih faktora, određivanih na prehospitalnom nivou tokom inicijalnog pregleda povređenog, za procenu težine povrede i predikciju ishoda lečenja povređenog. Istraživanje je prospektivnog, opservacionog karaktera. U istraživanje su uključeni pacijenti stariji od 18 godina, koje su lekari Zavoda za hitnu medicinsku pomoć Novi Sad (ZZHMP NS) i Službe hitne medicinske pomoći Doma zdravlja Bečej (SHMP DZ Bečej) zbrinjavali na terenu nakon traume, a potom ih transportovali u Urgentni centar Kliničkog centra Vojvodine (UC KCV). Na osnovu vrednosti ISS skora pacijenti su svrstani u jednu od dve grupe: grupa A- pacijenti kod kojih je ISS skor nakon završene dijagnostike iznad 15- teška trauma i grupa B -pacijenti kod kojih je nakon završene dijagnostike ISS skor &le;15- laka trauma. U grupi A je bilo 50, a u grupi B 257 pacijenata. Za granične vrednosti skorova koje označavaju da trauma nije laka, najveću senzitivnost u oceni težine traume je imao GAP skor 98,8%, a najveću specifičnost MGAP skor 62%. U predviđanju ishoda lečenja, najveću senzitivnost je imao RTS skor za predikciju 95,2%, a specifičnost GAP skor i CRAMS skala 87,5%. MGAP skor, a pošto je u snažnoj korelaciji sa njim i GAP skor, mereni prehospitalno, su se izdvojili kao nezavisni prediktor u oceni težine traume i predviđanju ishoda lečenja povređenog. T- RTS skor i CRAMS skala su se izdvojili kao pojedinačni prediktori u oceni težine traume, ali ne i kao nezavisni prediktori. RTS skor za predikciju nema statističku značajnost u predviđanju ishoda lečenja povređenog, za razliku od CRAMS skale koja ima, ali se nije izdvojila kao nezavisni prediktor ishoda lečenja. Osim navedenih trauma skorova, kao nezavisni prediktori u oceni težine traume izdvojili su se: sistolni krvni pritisak, SaO2 u perifernoj krvi merena pulsnom oksimetrijom, povreda glave i vrata i povreda grudnog koša. Za predviđanje ishoda lečenja povređenog samo se SaO2 u perifernoj krvi merena pulsnom oksimetrijom izdvojila kao pojedinačni prediktor, ali ne i kao nezavisni prediktor ishoda.</p> / <p>Severe trauma could be defined in several ways. The most commonly used definition includes Injury Severity Score (ISS) and severe trauma is determined if ISS &gt;15. Trauma management is a time sensitive issue and a coordination between different levels of health system and many specialists is vital in the treatment of severe trauma. In the last decades, a need for the objective evaluation of the severity of trauma and its outcome was perceived due to the complex management and treatment of trauma and its costs. Aim of the study: to compare the sensitivity and specificity between prehospital scores T-RTS (Revised Trauma Score), CRAMS (Circulation, Respiration, Abdomen, Motors, Speech), MGAP (Mechanism, Glasgow Coma Scale, Age, Arterial Pressure) and GAP (Glasgow Coma Scale, Age, Arterial Pressure), to assess the predictability of prehospital scores (RTS, CRAMS, MGAP and GAP) in the outcome of traumatized patients, to determine the significance of individual factors, initially determined during the prehospital evaluation, in evaluating the severity of trauma and the outcome of treatment. Patients enrolled into this prospective observational study were older than 18, prehospitally treated on the trauma site by the doctors of the Institute of the Emergency Medicine Novi Sad and Health Centre Bečej &ndash; Emergency Medical Service and afterward transported into the Emergency Centre Novi Sad. Based on ISS values, patients were divided into two groups: Group A &ndash; severe trauma (50 patients; ISS&gt;15) and Group B &ndash; mild trauma (257 patients; ISS&le;15). For the broder values of scores, determining the severity of trauma, GAP had the highest sensitivity (98%), while MGAP had the highest specificity (62%). RTS had the highest sensitivity in predicting the outcome (95.2%), while GAP and CRAMS had specificity of 87.5%. Prehospital MGAP score, in strong correlation with GAP, was singled out for its independent predictive value in determining the severity of trauma and its outcome. T-RTS and CRAMS stood out to be individual &ndash; but not independent &ndash; predictors in evaluating the severity of trauma. RTS was not statistically significant in predicting the outcome, in contrast with CRAMS. However, CRAMS was not singled out as an independent predictor of the outcome. In addition to the scores, independent predictors of the severity of trauma were: systolic blood pressure, arterial oxygen saturation (SaO2) by using the pulse oximeter, head, neck and thorax injuries. Only SaO2 proved to be a single &ndash; but not independent &ndash; predictor of the outcome.</p>