Βρισκόμαστε στον 21ο αι. και η εκπαίδευση εξακολουθεί να αποτελεί θέμα μείζονος σημασίας. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού, όπως αναφέρει ο Σουμάχερ, η εκπαίδευση αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ενός πολιτισμού ( Σουμάχερ, 1980) αλλά και δέκτης όλων των κοινωνικών αλλαγών. Η μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών είχε ως φυσικό επακόλουθο, μεταξύ άλλων, την αλλαγή της σύστασης του μαθητικού πληθυσμού. Αποτελώντας οι μαθητές από ξένες χώρες το 6% του συνόλου των μαθητικού πληθυσμού, προέκυψε η ανάγκη ενσωμάτωσης κι ένταξής τους στα ελληνικά σχολεία. Οι πρώτες προσπάθειες στερούνταν «ευαισθησίας» απέναντι στα πραγματικά προβλήματα των μαθητών. Με τις τελευταίες, όμως, μεταρρυθμίσεις, τα νέα σχολικά εγχειρίδια και αναλυτικά προγράμματα αλλά και τη θέσπιση νόμων, γίνεται μια πιο συνειδητή προσπάθεια εφαρμογής της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
Στην παρούσα εργασία εξετάσαμε τη δυνατότητα εφαρμογής της μέσα από τα ανθολόγια κείμενα του δημοτικού σχολείου. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την ανάλυση περιεχομένου των κειμένων και των δραστηριοτήτων κι ακολουθώντας το παράδειγμα της συγκεφαλαίωσης, εξετάσαμε κατά πόσο η διαπολιτισμική εκπαίδευση περιορίζεται στην ύπαρξη κάποιων στοιχείων προσθετικής/ τουριστικής προσέγγισης ή στην προβολή ουσιαστικών στοιχείων διαπολιτισμικότητας. Παράλληλα, εξετάστηκε και η ύπαρξη κειμένων/ δραστηριοτήτων που προβάλλουν στοιχεία της ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού.
Από την έρευνα προέκυψε πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και της μετασχηματιστικής προσέγγισης. Περισσότερο προβάλλονται στοιχεία υψηλής διαπολιτισμικότητας, στοιχεία οικουμενικά που αφορούν όλους τους ανθρώπους και λιγότερο στοιχεία προσθετικής προσέγγισης. Άλλωστε, όπως αναφέρουν και οι Bullivant (1997) και Triandis (1997) η προσθήκη στο Α.Π. τέτοιων επιφανειακών τουριστικών στοιχείων της κουλτούρας μιας γλωσσικά ή πολιτισμικά διαφορετικής ομάδας δε θα οδηγήσει τα παιδιά στην κατανόηση των πολιτισμικών διαφορών ούτε θα τα απαλλάξει από προκαταλήψεις και θα καταλήξει σε αρμονικές σχέσεις και στη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των μελών των διαφορετικών ομάδων (Αραπατζή, 2008). Σύμφωνα, δε, με τον ορισμό της UNESCO « πολιτισμός είναι το σύνολο των μοναδικών πνευματικών, υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών πτυχών που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία ή μια κοινωνική ομάδα. Αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο την τέχνη και τη λογοτεχνία αλλά επίσης και μορφές ζωής, θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, συστήματα αξιών, παραδόσεις και μορφές πίστης» ( Πανταζής, 2003β:68).
Το περιεχόμενο των ελληνικών κειμένων είναι κυρίως ήπιο, ενώ οι αρνητικές αναφορές σε άλλους λαούς περιορίζονται σε μερικά κείμενα από την ελληνική ιστορία. Επίσης, σημαντικός αριθμός κειμένων με εθνικιστικό περιεχόμενο προβάλλουν έντονα και στοιχεία υψηλής διαπολιτισμικότητας. Η παρουσίαση, συνεπώς, του πολιτιστικού παρελθόντος του ελληνικού πολιτισμού ενισχύει μεν την εθνική και πολιτιστική ταυτότητα, αποφεύγει όμως τα ακραία και σοβινιστικά στοιχεία που χωρίζουν τους λαούς.
Συνεπώς, μπορούμε να πούμε πως τα νέα ανθολόγια παρουσιάζονται σαφώς βελτιωμένα. Επιτρέπουν στα παιδιά να αναγνωρίσουν ως θετικό κοινωνικό φαινόμενο τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων, επισημαίνουν συμπεριφορές που αναπαραγάγουν στερεότυπα και προκαταλήψεις, επισημαίνουν την αρνητική στάση απέναντι στο διαφορετικό κι αντιπροτείνουν «ορθές» στάσεις και συμπεριφορές που προάγουν το σεβασμό στη διαφορετικότητα, την αλληλοκατανόηση, τη συνεργασία, την κοινωνική και παγκόσμια ειρήνη, την αγάπη σε διάφορες μορφές. Προάγουν αυτό που ο Hohmann ορίζει ως «παιδαγωγική της συνάντησης» και «παιδαγωγική των συγκρούσεων». Η παιδαγωγική της συνάντησης προάγει τη διαπολιτισμική ανταλλαγή και το διαπολιτισμικό εμπλουτισμό ανάμεσα στις εθνοπολιτισμικές ομάδες και η παιδαγωγική των συγκρούσεων χρησιμοποιεί μεθόδους για την εξάλειψη του εθνικιστικού και εθνοκεντρικού τρόπου σκέψης, του ρατσισμού, της εχθρότητας για τον άλλο (Δαμανάκης, 1997).
Φυσικά, πάντα υπάρχει περιθώριο για βελτίωση. Ο νόμος 2413/96 περί της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και οι επίσημες διακρατικές συμφωνίες υπαγορεύουν την ισότιμη συμμετοχή όλων των πολιτισμικών και γλωσσικών ομάδων στα επίσημα αναλυτικά προγράμματα και στα εγχειρίδια των μαθητών. Επομένως, θα μπορούσε να αποφευχθεί η άνιση αντιπροσώπευση των λαών στα κείμενα. Θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερα στοιχεία από πολιτισμούς και άλλων λαών και όχι κυρίως δυτικοευρωπαϊκών. / Faced with increasing and changing diversity as a result of immigration, Greek educational system has been called to respond to the needs of the entire student population, which is not characterized by homogeny.
In this essay we examined the goals, principals, dimensions, policies and legislation concerning Greek intercultural education and its influence οn the writing of the new “anthologies” (literature books), which are used in Greek primary schools. How possible is it to apply intercultural education through these textbooks? What kind of intercultural references are prevailing? The contributions approach, the additive or the transformational approach? At the same time we examined the existence of Greek /national elements in these texts. What kind of “nationalism” is prevailing? mild or strong?
To analyze our material we used the method of qualitative content analysis. Our results showed that the new textbooks have been certainly affected by the principles and the legislation of multiculturalism, as the references of “high interculturalism’’ are prevailing. There are not many references of additive or contributions approach, while the presence of “strong national elements” is not intense. The references of mild nationalism is more increased.
| Identifer | oai:union.ndltd.org:upatras.gr/oai:nemertes:10889/3268 |
| Date | 07 July 2010 |
| Creators | Καρανικόλα, Ζωή |
| Contributors | Μπάλιας, Ευστάθιος, Μπάλιας, Ευστάθιος |
| Source Sets | University of Patras |
| Language | gr |
| Detected Language | Greek |
| Type | Thesis |
| Rights | 0 |
| Relation | Η ΒΚΠ διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή στο βιβλιοστάσιο διδακτορικών διατριβών που βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου της. |
Page generated in 0.003 seconds