Τα αγγεία της Κάτω Ιταλίας και η αττική κωμωδία του 4ου αιώνα π.Χ. Στην παρούσα μελέτη γίνεται προσπάθεια της όσο το δυνατόν αντικειμενικής παρουσίασης των επιστημονικών θέσεων σχετικά με το ζήτημα των αγγείων της Κάτω Ιταλίας. Ως αντικείμενο αναφοράς της μελέτης έχουν επιλεγεί τέσσερα αγγεία που κατατάσονται από τους μελετητές στην ομάδα των αγγείων της Κάτω Ιταλίας και, σύμφωνα με αρκετούς, πρέπει να αποκαλούνται «φλυακικά» καθώς εμφανίζουν ορισμένα τυπικά, χαρακτηριστικά στοιχεία. Η επιλογή των συγκεκριμένων αγγείων οφείλεται σε ορισμένες ιδιαιτερότητές τους. Οι απεικονίσεις τους διακρίνονται για τη χαρακτηριστικά ρεαλιστική αποτύπωση των μορφών, οι οποίες διαγράφονται με μεγάλη λεπτομέρεια όσον αφορά την ενδυματολογική τους εμφάνιση και τα χαρακτηριστικά του προσωπείου τους. Επιπλέον, σε ένα από αυτά ζωηρές χειρονομίες συνοδεύονται από την ύπαρξη «φράσεων». Επιπροσθέτως, και με στόχο τη δημιουργία ενός πλαισίου κατανόησης του θέματος, δίνονται στοιχεία για τη μορφή του θεάτρου την Κλασική Εποχή, καθώς το φλυακικό δράμα, αν και σχεδόν άγνωστο ως κείμενο, αντιμετωπίζεται και ως θεατρικό δρώμενο. Τέλος, και με δεδομένο ότι σε ένα από τα υπό μελέτη αγγεία απεικονίζεται ο μύθος του Τήλεφου, γίνεται μια ευρεία αναφορά στις απεικονίσεις του συγκεκριμένου θέματος. / Vases of South Italy and Attic comedy of the 4th century BC In the present study an effort is made possible objective presentation of scientific positions on the issue of vases of Lower Italy.

Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στη διερεύνηση της σκηνικής προσέγγισης της αριστοφανικής κωμωδίας στο Εθνικό Θέατρο, καθώς επίσης και της κριτικής της πρόσληψής, μέσα από το παράδειγμα των Νεφελών. Η σκηνοθεσία των Νεφελών σε κλειστό χώρο το 1951 από τον Σωκράτη Καραντινό, σηματοδότησε την έναρξη των παραστάσεων της αττικής κωμωδίας στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Ο Καραντινός, ο οποίος βασίσθηκε σε ιστορικές και αρχαιολογικές πηγές, προσπάθησε να εφαρμόσει τον αρχαίο τρόπο σκηνικής παρουσίασης. Ωστόσο από τις αρχαιοπρεπείς Νεφέλες του, έλειπε τελείως το κωμικό και το διονυσιακό στοιχείο του αριστοφανικού πνεύματος. Παρά τις αντικρουόμενες κριτικές η παράσταση του Καραντινού έθεσε τις βάσεις για έναν σοβαρό προβληματισμό πάνω στη σκηνική παρουσίαση της αττικής κωμωδίας στο Εθνικό Θέατρο. Ο Αλέξης Σολομός (1970) προσπάθησε να «ζωντανέψει» τον Αριστοφάνη εφαρμόζοντας τις αρχές που διατύπωσε στην πραγματεία του: «Ο ζωντανός Αριστοφάνης». Σύμφωνα με τον Σολομό η αρχαία κωμωδία έχει συγγένειες με σύγχρονες μορφές κωμωδίας, όπως είναι τα διάφορα νούμερα της επιθεώρησης, του τσίρκου, του μιούζικ χολ. Υιοθετώντας αυτές τις σκηνικές φόρμες κατάφερε να κάνει τον Αριστοφάνη προσιτό στο ευρύ κοινό, ιδιαίτερα στο φεστιβάλ της Επιδαύρου και των Αθηνών. O Κώστας Μπάκας με την έλευσή του στο Εθνικό Θέατρο, κόμισε εκεί την αριστοφανική σκηνική προσέγγιση του δασκάλου του Κάρολου Κουν, ο οποίος κινήθηκε στο πλαίσιο της «ελληνικότητας» και του «ελληνικού λαϊκού εξπρεσιονισμού». Τόσο ο Κοραής Δαμάτης, (1994) όσο και ο Γιάννης Ιορδανίδης (2001), παρόλο που χρησιμοποίησαν στοιχεία από τις δύο ερμηνευτικές σχολές (ηθοποιούς που εκπαιδεύτηκαν στο Θέατρο Τέχνης, τη θεαματικότητα του Σολομού με τους πολυπληθείς χορούς, τους αναγνωρισμένους συνθέτες και τους δημοφιλείς ηθοποιούς) προσπάθησαν να διαφοροποιηθούν από αυτές, χρησιμοποιώντας κάποια νεωτερικά στοιχεία που αφορούσαν κυρίως στη μουσική, τα σκηνικά, τα κοστούμια και τη μουσική. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ιορδανίδης στις Νεφέλες του, εφάρμοσε την πρακτική της «νεοελληνικής αναλογίας», την αντικατάσταση δηλαδή των αγνώστων προσώπων, πραγμάτων, γεγονότων κλπ. της αριστοφανικής κωμωδίας, από ανάλογα γνωστά της σύγχρονης νεοελληνικής ζωής, ιστορίας, τέχνης, παράδοσης κλπ. / This study aims to explore the staging approach to Aristophanic comedy at the National Theatre, as well as its critical reception, through the example of The Clouds. The 1951 indoor direction of The Clouds by Sokrates Karantinos marked the outset of the performances of Attic comedy at the Greek National Theater. Karantinos, based on historical and archaeological sources, tried to apply the ancient way of staging. However, his archaic Clouds lacked completely the comic and the Dionysiac element of the Aristophanic spirit. Despite its controversial reviews, Karantinos’ performance laid the foundation for a serious questioning over the staging of Attic comedy at the National Theater. Alexis Solomos (1970) tried to “revive” Aristophanes applying the principles he put forward in his treatise: “The living Aristophanes.” According to Solomos the ancient comedy has affinities with modern forms of comedy such as the various numbers of the revue, the circus and the music hall. Adopting these stage forms he managed to make Aristophanes accessible to the general public, especially at the Epidaurus and Athens Festivals. Kostas Bakas with his advent at The National Theater in 1984, he brought there the Aristophanic stage approach of his teacher Karolos Koun, who moved into the frame of “Hellenism” and “Greek Folk Expressionism.” Both, Korais Damates (1994) and Yannis Iordanides (2001) although they used some elements of the two interpretative schools of Attic comedy (actors trained at the Art Theatre, the pageantry of Solomos with the numerous choruses, acknowledged composers and popular protagonists ) they tried to differentiate from them, using various innovative elements concerning mainly the sets, the costumes and the music. It should be noted that Iordanides in his Clouds applied the practice of the “Modern Greek analogy” which is the replacing of the unknown persons, things, facts etc. of the ancient comedy by analogous known ones from the Modern Greek life, history, art, tradition etc.