Μία από τις πιο σημαντικές περιβαλλοντικές απειλές των υδάτινων συστημάτων αποτελεί ο ευτροφισμός. Αυτός νοείται ως ο εμπλουτισμός των υδάτων ενός συστήματος με ανόργανα θρεπτικά, κυρίως άλατα, αζώτου και φωσφόρου με άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της πρωτογενούς παραγωγής και τελικές επιπτώσεις την αλλαγή του συνόλου της βιοποικιλότητας και την υποβάθμιση του υδάτινου περιβάλλοντος. Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η εκτίμηση της ποιότητας των υδάτων σε περιβάλλον ανάμειξης γλυκού και αλμυρού νερού στις εκβολές του ποταμού Ευήνου και Γλαύκου καθώς επίσης και ο καθορισμός του βαθμού επίδρασης του γλυκού νερού στο θαλάσσιο πεδίο. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων σε σημεία εντός της κοίτης του ποταμού Εύηνου και της εκβολής του σε δύο περιόδους (23/10/2012 και 27/5/2013). Επίσης έγιναν δειγματοληψίες νερού θαλάσσιας στήλης σε βάθη 0,2,10,15 και 20 μέτρων σε αυξανόμενες αποστάσεις από το σημείο εκβολής του ποταμού Γλαύκου στον Πατραϊκό Κόλπο. Διεξήχθησαν δειγματοληψίες σε διαφορετικές περιόδους ως εξης: 1/12/2012, 1/2/2013, 28/3/2013, 19/4/2013 και 27/5/2013. Τα δείγματα αναλύθηκαν και έγιναν μετρήσεις για τις πιο κάτω παραμέτρους: νιτρικά και φωσφορικά άλατα, pH, ηλεκτρική αγωγιμότητα. Η αξιολόγηση των εργαστηριακών αποτελεσμάτων έγιναν με τη βοήθεια διαγραμμάτων που κατασκευάστηκαν ώστε να βρεθούν οι μεταβολές των ανωτέρω παραμέτρων ως προς το βάθος του νερού, οι μεταβολές των παραμέτρων ως προς την απόσταση από την εκβολή και οι διαχρονικές μεταβολές των παραμέτρων. Γενικά από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι : 1. Για τον Ποταμό Εύηνο οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των θρεπτικών εμφανίστηκαν εντός του ποταμού και για τις δύο δειγματοληψίες. Οι συγκεντρώσεις μειώνονται προς την εκβολή. 2. Στις εκβολές του Ποταμού Γλαύκου εμφανίστηκε μείωση της συγκέντρωσης των θρεπτικών αλάτων σε συνάρτηση με το βάθος. Η πλειοψηφία των μέγιστων συγκεντρώσεων εντοπίστηκε στην επιφάνεια είτε στο μικρό βάθος των 2 μέτρων . 3. Επιπλέον, οι μικρότερες συγκεντρώσεις νιτρικών εντοπίστηκαν την υγρή περίοδο (Μάρτης-Απρίλιος 2013). Αντίθετα, την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις φωσφορικών. 4. Η θετική συσχέτιση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας με τη συγκέντρωση των νιτρικών δηλώνει ότι οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις νιτρικών εμφανίζονται στα αλμυρά νερά. 5. Το αντίθετο φαινόμενο συνέβη για τα φωσφορικά κάτι που δηλώνει ότι ο ποταμός Γλαύκος εμπλουτίζει με φωσφορικά τον Πατραϊκό Κόλπο. 6. Συγκριτικά με τη βιβλιογραφία οι τιμές των θρεπτικών αλάτων στις εκβολές Ευήνου και Γλαύκου, εμφανίζονται μεγαλύτερες με εκείνες σε εκβολές άλλων ελληνικών ποταμών. Για τον Ποταμό Εύηνο αυτό πιθανά οφείλεται στην γεωργική δραστηριότητα στη λεκάνη απορροής του, ενώ για τον Ποταμό Γλαύκο οφείλεται στις έντονες ανθρώπινες πιέσεις του μεγάλου πολεοδομικού συγκροτήματος της Πάτρας. / Eutrophication is one of the most significant environmental threats to natural water systems. It is the enrichment of water with inorganic nutrients, mainly salts, such as nitrogen and phosphorus, resulting in increase of primary production with final impact in biodiversity and the degradation of the aquatic environment. The aim of the present Master Thesis is to assess the water quality in a mixing fresh -salt water estuary of rivers Evinos and Glafkos as well as setting the effect of freshwater into the marine field. For this reason, samplings were conducted, surface water samples were collected into the river bed and outfall of Evinos River in two periods (23/10/2012 and 27/5/2013). In addition, water samples were collected at depths 0,2,10,15 and 20m at increasing distances from the outfall of Glafkos river in Patraikos Gulf. Samplings were conducted in different periods as follows: 1/12/2012, 1/2/2013, 28/3/2013, 19/4/2013 και 27/5/2013. Water samples were analyzed and measurements were made for the following parameters: Nitrates and Phosphates, pH and Electrical conductivity. Evaluation of laboratory results were made with diagrams, constructed in order to find changes in the above parameters versus water depth, also changes between these parameters and the distance from the river mouth and the temporal changes of measured parameters. In general, from the evaluation, the results indicate that: 1. In Evinos River maximum nutrient concentrations occurred in the river bed for both samplings periods. Concentrations reduced from the river bed to the outfall. 2. In Glafkos outfall a decline of nutrients concentration was observed in relation to depth. The majority of the maximum concentrations were detected in the surface or at shallow depth of 2 m. 3. Moreover, minimum nitrate concentrations were detected at Wet season (March-April 2013). In contrast, in the same period occurred the maximum phosphate concentrations. 4. The positive correlation between electrical conductivity and nitrate concentration indicate that the highest concentrations of nitrate occur in salt water. 5. The opposite effect occurred for phosphates which indicate that the river Glafkos enriches with phosphates the Gulf of Patras. 6. In comparison with the literature, nutrient concentrations in Evinos and Glafkos outfalls appeared to be greater to those in other Greek rivers. This is probably due to agricultural activity in the catchment basin of Evinos River, and due to intense human pressures of Patras in the Glafkos River respectively.

Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται οικολογική αξιολόγηση των εκβολικών οικοσυστημάτων των ποταμών Εύηνου και Πείρου που εκβάλλουν στον Πατραϊκό κόλπο. Αποτελούν συνδυασμό χερσαίων και υγροτοπικών περιοχών με σημαντική οικολογική αξία και λειτουργίες. Ο Εύηνος σχηματίζει τυπικό δέλτα σε αντίθεση με τον Πείρο, στην περιοχή εκβολής του οποίου οι συνθήκες δεν ευνοούν μια τέτοια διαδικασία. Στόχοι της μελέτης ήταν: η καταγραφή και χαρτογράφηση των τύπων οικοτόπων στις επιμέρους περιοχές με τη χρήση των GIS, η μελέτη των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και των επιπτώσεών τους στη δομή των οικοτόπων, η εκτίμηση της κατάστασης τους με τη βοήθεια δεικτών οικολογικής αξιολόγησης και τελικά, η ανάπτυξη κατάλληλου διαχειριστικού σχεδίου. Για την πραγματοποίηση της εργασίας αυτής προηγήθηκαν επισκέψεις και στα δύο εκβολικά οικοσυστήματα, φωτογραφήσεις, καθώς και συλλογή και προσδιορισμός φυτικού υλικού από τους κυριότερους τύπους βλάστησης. Για την αναγνώριση των τύπων οικοτόπων χρησιμοποιήθηκε ο Τεχνικός Οδηγός Χαρτογράφησης του δικτύου NATURA 2000. Για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των εξεταζόμενων περιοχών εφαρμόστηκαν τα κριτήρια της ποικιλότητας, φυσικότητας, σπανιότητας, απειλής και δυνατότητας αποκατάστασης στο επίπεδο των οικοτόπων και των συνδυασμών τους σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Επιπλέον, εφαρμόστηκε η ανάλυση DPSIR σε επίπεδο λεκάνης απορροής των υπό μελέτη ποταμών, με έμφαση στα εκβολικά τους συστήματα, με τη χρήση 45 δεικτών. Οι τύποι οικοτόπων, η αξιολόγηση με βάση τα κριτήρια και οι πιέσεις-επιπτώσεις σε κάθε περιοχή μελέτης οπτικοποιήθηκαν σε ψηφιακούς χάρτες με τη χρήση των GIS. Καταγράφηκαν 322 taxa στο δέλτα του Εύηνου και 225 taxa στις εκβολές του Πείρου, εκ των οποίων τα 112 είναι κοινά μεταξύ των περιοχών μελέτης. Πραγματοποιήθηκε περιγραφή και χαρτογράφηση 22 φυσικών και 3 ανθρωπογενών τύπων οικοτόπων. Οι κυριότερες αλλοιώσεις που καταγράφηκαν ως αποτέλεσμα της μακροχρόνιας ανθρώπινης παρουσίας είναι: η έντονη διάβρωση και οπισθοχώρηση της ακτογραμμής, η επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων εις βάρος των φυσικών και η έντονη ρύπανση των υδάτων. Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι οι οικότοποι στις δύο περιοχές βρίσκονται σε μια μέτρια έως καλή κατάσταση διατήρησης, με την περιοχή του Εύηνου να λαμβάνει την υψηλότερη βαθμολογία ως προς τα κριτήρια. Το πλαίσιο DPSIR ανέλυσε την επικρατούσα κατάσταση και ανέδειξε τη σοβαρή υποβάθμιση που υφίστανται τα εκβολικά συστήματα. Συμπερασματικά, τα GIS αποτέλεσαν ένα σημαντικό διαχειριστικό εργαλείο, καθώς επιτρέπουν τη συνεχή καταγραφή των διαχρονικών αλλαγών και την εκτίμηση του βαθμού αλλοίωσης των δύο εκβολικών οικοσυστημάτων με σκοπό τη διατήρηση και την προστασία τους. / In the present study an ecological evaluation of the estuary ecosystems of the rivers Evinos and Piros flowing into the Gulf of Patras was carried out. They constitute a combination of terrestrial and wetland areas with significant ecological value and functions. Evinos forms a typical delta unlike Piros, in the estuarine region of which the conditions do not favor such a process. The objectives of the study were: the recording and mapping of habitat types in each area with the use of GIS, the study of human activities and their impact on the structure of habitats, the assessment of their state with the use of indicators of ecological value and finally, the development of an appropriate management plan. For the accomplishment of this study visits to both estuarine ecosystems, photography and collection and identification of the plant material from the main vegetation types was performed. For the identification of habitat types the Technical Guide for Mapping of the network NATURA 2000 was used. To assess the ecological status of the areas concerned the criteria of diversity, naturalness, rarity, threat and replaceability were applied, at the level of habitats and their combinations, according to the Directive 92/43/EEC. Moreover, the DPSIR analysis was applied at the basin level of the studied rivers, with emphasis on their estuarine systems. The habitat types, the evaluation based on the criteria and the pressures-impacts on each of the studied areas were visualized into digital maps using GIS. 322 taxa were recorded for the Evinos delta and 225 for the mouth of Piros, of which 112 are common among the study areas. Description and mapping of 22 natural and 3 anthropogenic habitat types was carried out. The main alterations that were recorded as a result of long-term human presence are: the intense erosion and retreat of the coastline, the expansion of cultivated land at the expense of natural one and the strong water pollution. Assessment revealed that the habitats in both regions are at a moderate to good conservation status, with the area of Evinos receiving the highest rating concerning the above criteria. The DPSIR framework analysed the present state and highlighted the serious degradation that occurs in estuaries. In conclusion, the GIS are an important management tool, as they allow the continuous recording of the diachronic changes and the evaluation of the degree of deterioration of both estuary ecosystems in order to conserve and protect them.