Το σηματοδοτικό μονοπάτι Hippo παίζει καθοριστικό ρόλο στην ομοιόσταση ιστών και οργάνων κατά την εμβρυογένεση και την ενήλικο ζωή ενώ όλο και περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν τη σημασία του στην καρκινογένεση. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της έκφρασης των πρωτεϊνών YAP, TAZ, Ε-cadherin και b-catenin, στο Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος (ΒΚΚ) και η συσχέτιση των ευρημάτων με την ενεργοποίηση της σηματοδοτικής οδού HIPPO, με την αλληλεπίδραση των σηματοδοτικών μονοπατιών Wnt/b-catenin και Hippo/YAP και με κλινικοπαθολογοανατομικές παραμέτρους του νεοπλάσματος. . Μέθοδοι και αποτελέσματα: Με την τεχνική της ανοσοϊστοχημείας ελεγχθηκε η έκφραση των πρωτεϊνών ΥΑΡ, ΤΑΖ, Ε-cadherin και b-catenin σε τομές παραφίνης μονιμομοποιημένου σε φορμόλη ιστού 95 περιστατικών ανθρώπινου ΒΚΚ. Η έκφραση και των δύο βασικών επιτελεστικών μορίων του Hippo (YAP,TAZ) βρέθηκε αυξημένη στον πυρήνα όλων των ιστολογικών τύπων ΒΚΚ και ήταν σημαντικά αυξημένη στους υψηλού κινδύνου υπότυπους. Τα μικροοζώδη, διαφοροποιούνταν τόσο από τα διηθητικά όσο και από τους χαμηλού κινδύνου υπότυπους εμφανίζοντας ενδιάμεση έκφραση για την ΥΑΡ όμως την υψηλότερη έκφραση για την ΤΑΖ μεταξύ όλων των ιστολογικών υποτύπων. Η E-cadherin στα περιστατικά μας διατηρούσε σε μεγάλο βαθμό τη μεμβρανική της έκφραση αν και μειωμένη σε σχέση με τη φυσιολογική επιδερμίδα, χωρίς σημαντικές διαφορές μεταξύ των ιστολογικών τύπων ή μεταξύ του όγκου συνολικά και της διηθητικής παρυφής. Τέλος, στα μισά περίπου περιστατικά μας διαπιστώθηκε πυρηνική έκφραση της β-catenin η οποία ήταν σημαντική στα διηθητικά σε σχέση με τα οζώδη, ενώ επίσης τα διηθητικά ΒΚΚ εμφάνιζαν τα υψηλότερα ποσοστά κυτταροπλασματικής έκφρασης της β-catenin μεταξύ όλων των ιστολογικών τύπων. Επίσης, η μεμβρανική έκφραση της β-catenin στο διηθητικό μέτωπο των υψηλού κινδύνου υποτύπων ήταν μειωμένη σε σχέση με τους χαμηλού κινδύνου. Συμπεράσματα: Το μονοπάτι Hippo φαίνεται ότι συμβάλλει στην παθογένεια του ΒΚΚ με έμφαση στους υψηλού κινδύνου υποτύπους, έχοντας κατά κύριο λόγο ογκογόνο δράση. Στην περίπτωση του ΒΚΚ, η Ε-cadherin δεν φαίνεται να αποτελεί ανωφερή ρυθμιστή του Hippo καθώς η διατήρηση της μεμβρανικής της έκφρασης δεν συνοδεύεται από σημαντικές αλλαγές στην υποκυτταρική εντόπιση της ΥΑΡ, γεγονός που ίσως αντανακλά τον ιστό προέλευσης του όγκου και οι νεοπλασματικές φωλεές διατηρούν αξιοσημείωτη κυτταρική συνοχή και επιθηλιακό φαινότυπο ακόμη και στην περίπτωση των επιθετικών υποτύπων. Η προφανής απαίτηση για Wnt/β-catenin σηματοδότηση στα ΒΚΚ θα πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω καθώς ενδέχεται να βρίσκεται υπό αρνητική ρύθμιση από παράγοντες όπως η ενεργοποίηση της non canonical Wnt σηματοδοτικής οδού που δρά ανταγωνιστικά ως προς την canonical Wnt σηματοδοτική οδό και η έκφραση σε υψηλά επίπεδα της E-cadherin στις μεμβράνες. Η παρατηρούμενη βιβλιογραφική ετερογένεια ως προς τη σημασία της Wnt σηματοδότησης στην παθογένεια του ΒΚΚ πιθανόν να αντανακλά βιολογική ετερογένεια ως προς την απαίτηση για Wnt σηματοδότηση εν γένει στο ΒΚΚ που πιθανόν αντικατοπτρίζει διαφορετική συμβολή της Wnt σηματοδοτικής οδού στα διάφορα στάδια εξέλιξης του όγκου ή/και στους διαφορετικούς ιστολογικούς υπότυπους. / Hippo pathway has emerged as a crucial component of organ and tissue homeostasis. Increasing number of studies highlight it’s significance in carcinogenesis. The aim of this study was to determine the expression of YAP, TAZ, Ε-cadherin and b-catenin in human Basal Cell Carcinoma (BCC) and correlate it with the activation status of Hippo signaling pathway, the interaction of Wnt/b-catenin και Hippo/YAP signaling pathways and clinicopathological features of the tumor. Materials and results: Paraffin-embedded tissue sections from 95 human BCC cases were processed by immunohistochemistry for the expression of YAP, TAZ, Ε-cadherin and b-catenin. Nuclear expression of both Hippo effector proteins (YAP,TAZ) was observed in 100% of cases and was strongly corellated with the high risk subtypes. Micronodular differed from both the invasive and low risk subtypes by showing intermediate nuclear YAP expression and the highest nuclear TAZ expression among all BCC subtypes tested. E-cadherin expression in our cases was largely membranous, though reduced compared to normal epidermis, with no significant differences between histologic subtypes or between the tumor overall and it’s invasive front. Finaly, nuclear β-catenin expression was observed in about half of our cases and was significantly increased in the infiltrative compared to the nodular subtype with the infiltrative BCC’s having the highest cytoplasmic β-catenin expression among all subtypes tested. Moreover, membranous β-catenin expression at the invasive front was significantly reduced in the high risk subtypes when compared to the low risk. Conclusions: We believe that Hippo signaling pathway holds a critical oncogenic role in the pathogenesis of BCC, expecially in the high risk subtypes. In the case of BCC, Ε-cadherin doesn’t appear to act as an upstream regulator of Hippo because it’s relatively stable membranous expression doesn’t seem to follow any variations in the subcellular localization of YAP, an observation probably reflecting the fact that skin is the tissue of origin for BCC. Neoplastic nests remain remarkably cohesive and retain an epithelial phenotype even in the high risk variants. The obvious demand for Wnt/β-catenin signaling in BCC development needs to be further invastigated because it seems likely being under negative regulation by factors like activation of the non canonical Wnt signaling cascade and increased expression levels of membranous E-cadherin. The observed variability in the literature regarding the significance of canonical Wnt signaling in BCC pathogenesis could be reflecting biological variability in the contribution of Wnt signaling in BCC pathogenesis overall, corresponding to differencies in Wnt signaling between the various stages of neoplastic development or/and the different histologic subtypes .

Ο καρκίνος εκ του επιθηλίου επιφανείας των ωοθηκών είναι η 5η πιο κοινή αιτία θανάτου σε γυναίκες στο Δυτικό κόσμο και είναι υπεύθυνος για τους περισσότερους θανάτους από ότι όλες οι γυναικολογικές κακοήθειες μαζί. Τόσο ο μηχανισμός του νεοπλαστικού μετασχηματισμού όσο και τα μοριακά μονοπάτια που οδηγούν στο ωοθηκικό επιθηλιακό καρκίνωμα δεν έχουν εξακριβωθεί πλήρως. Ένα πρόσφατα αναγνωρισμένο γονίδιο, η μετατχερίνη (MTDH), γνωστή και ως AEG-1 ή LYRIC ενοχοποιείται ως πιθανός σημαντικός διαμεσολαβητής κατά την καρκινογένεση, την μετάσταση και την αντίσταση στις χημειοθεραπείες. Ωστόσο, η κλινική σημασία και ο βιολογικός ρόλος της μετατχερίνης (MTDH), στο επιθηλιακό καρκίνωμα των ωοθηκών δεν έχουν γίνει αποσαφηνισθεί πλήρως. Η υπερέκφραση της MTDH/AEG-1 μπορεί να ενεργοποιήσει πολλά σηματοδοτικά μονοπάτια, όπως για παράδειγμα το NF-κΒ σηματοδοτικό μονοπάτι σε διάφορους καρκινικούς τύπους. Ο NF-κΒ έχει πρόσφατα συσχετισθεί με την ανάπτυξη και την εξέλιξη των όγκων και επιπλέον τα διμερή του NF-κΒ ενισχύουν την έκφραση ποικίλων γονιδίων που αφορούν την κυτταρική αύξηση, τη διαφοροποίηση, τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις και τη ρύθμιση της απόπτωσης. Η παρούσα μελέτη σχεδιάστηκε προκειμένου να διερευνηθεί η έκφραση των πρωτεϊνών MTDH και NF-kB (p65/p50) σε επιθηλιακά ωοθηκικά καρκινώματα (καλοήθεις, οριακής κακοήθειας και διηθητικά καρκινώματα). Για το σκοπό αυτό μελετήθηκαν τμήματα επιθηλιακών νεοπλασμάτων ωοθηκών από 76 ασθενείς (15/46 οριακής κακοήθειας όγκοι, 30/46 διηθητικά αδενοκαρκινώματα και 31/76 κυσταδενώματα), μονιμοποιημένα σε ουδέτερη φορμόλη και εγκλεισμένα σε παραφίνη με τη μέθοδο της ανοσοϊστοχημείας για την έκφραση των πρωτεϊνών MTDH και NF-κB (p50/p65). Επίσης εκτιμήθηκε η σχέση της MTDH/AEG-1 με τον NF-κB και με κλινικοπαθολογοανατομικές παραμέτρους όπως ο βαθμός κακοήθειας του όγκου, το στάδιο, η μέγιστη διάμετρος του όγκου και η ηλικία της ασθενούς. Τα αποτελέσματα της ανοσοϊστοχημείας αναλύθηκαν με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS. Ο φυσιολογικός ωοθηκικός ιστός και τα κυσταδενώματα ήταν κυρίως αρνητικά για τις πρωτεΐνες MTDH/AEG-1 και NF-κB (p50, p65). Η έκφραση των MTDH/AEG-1 και NF-kappa B/ p50, πρωτεϊνών ήταν σημαντικά αυξημένες στα αδενοκαρκινώματα σε σχέση με τους οριακής κακοήθειας όγκους. Σε αντίθεση η έκφραση της NF-kappa B/ p65 πρωτεΐνης δεν έδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ των οριακής κακοήθειας όγκων και των αδενοκαρκινωμάτων. Σημαντική στατιστική συσχέτιση παρατηρήθηκε στην έκφραση των πρωτεϊνών MTDH/AEG-1, NF-kappa B/p50 και NF-kappaB/p65 στα αδενοκαρκινώματα. Καμία στατιστική συσχέτιση δεν παρατηρήθηκε στην έκφραση μεταξύ του NF-κB, της MTDH πρωτεΐνης και κλινικοπαθολογοανατομικών παραμέτρων. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα μας υποδεικνύουν ότι η MTDH/AEG-1 ίσως παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην παθογένεια του ανθρώπινου ωοθηκικού καρκίνου, πιθανώς μέσω της ενεργοποίησης του σηματοδοτικού μονοπατιού του πυρηνικού μεταγραφικού παράγοντα NF-κB. Επειδή η MTDH συσχετίζεται σημαντικά με την αντίσταση στη χημειοθεραπεία, θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει σημαντικό στόχο για θεραπεία, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας στον επιθηλιακό ωοθηκικό καρκίνο. / Epithelial ovarian cancer is the fifth most common cause of cancer death in women in the Western world and the leading cause of death from gynaecological malignancies. Little is known about the mechanism of neoplastic transformation and the molecular events leading to epithelial ovarian cancer are poorly understood. A recently discovered gene, metadherin (MTDH, also known as AEG-1 or LYRIC) has emerged as a potentially crucial mediator of tumor progression, metastasis, and resistance to chemotherapies. The clinical significance and biological role of metadherin (MTDH), in epithelial ovarian carcinoma however, remains unclear. Overexpression of MTDH/AEG-1 can activate several downstream pathways, including the NFκB pathway in various types of cancer cells. Recently, NF-kB has been related to cancer development and progression and NF-kB dimers (p50/p65) could induce the expression of various genes regarding cell growth, differentiation, inflammatory responses and the regulation of apoptosis. This study was designed in order to determine the expression of the MTDH and NF-kB (p65/p50) proteins in epithelial ovarian tumors (benign, borderline and malignant). Formalin-fixed and paraffin embedded tissue blocks from 76 patients with epithelial ovarian neoplasms (15/46 borderline tumors, 30/46 invasive adenocarcinomas and 31/76 cystadenomas) were studied. Expressions of MTDH/AEG-1, NF-κB (p50, p65) were investigated immunohistochemically. The relationship of MTDH/AEG-1 with NF-κB and clinicopathological parameters such as tumor grade, stage, tumor maximal diameter and patient age were evaluated. The results of immunohistochemistry were analyzed with the SPSS statistic analyze protocol. Normal ovarian tissue and benign ovarian cystadenomas were mostly MTDH/AEG-1, NF-κB (p50, p65) negative. The expression of MTDH/AEG-1 and NF-kappaB p50, proteins were significantly higher in adenocarcinoma tissue in comparison with borderline tumors. In contast NF-kappaB p65 expession shows no significant differences between borderline tumors and adenocarcinomas. A statistical significant correlation was observed between MTDH/AEG-1 and NF-kappaB p50, p65 protein expression in adenocarcinomas. No statistical correlation was observed between the NF-Kb and MTDH protein expression and clinicopathological parameters. In conclusion our data indicate that the upregulation of MTDH/AEG-1 may play an important role in the pathogenesis of human ovarian cancer possibly through activation of Nuclear factor-κB signalling pathway. Since MTDH has also a significant correlation with chemoresistance could be an important therapeutic target enhancing chemotherapy efficacy in ovarian epithelial cancer.

Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι η τέταρτη συχνότερη κακοήθεια στους άνδρες και η δέκατη στις γυναίκες και η ετήσια επίπτωσή του αυξάνει συνεχώς στις ανεπτυγμένες χώρες. Oι προγνωστικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται σήμερα δεν μπορούν να προβλέψουν με βεβαιότητα την μακροπρόθεσμη έκβαση του ουροθηλιακού καρκίνου και έτσι προκύπτει η ανάγκη αναγνώρισης δεικτών με δυνατότητα πρόγνωσης της συμπεριφοράς των καρκινωμάτων. Επιπλέον, δεδομένων των περιορισμένων δυνατοτήτων των σημερινών θεραπευτικών επιλογών (χειρουργική αντιμετώπιση, χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία), απαιτούνται νέες θεραπευτικές στρατηγικές. Μία τέτοια στρατηγική είναι η στόχευση σε μεταγραφικούς παράγοντες όπως οι πυρηνικοί υποδοχείς και οι upstream ενεργοποιητές τους. Η διαταραχή αυτών των μεταγραφικών παραγόντων είναι κομβικό σημείο της έναρξης και διατήρησης του κακοήθους φαινοτύπου. O πυρηνικός υποδοχέας PPARγ εμπλέκεται στον έλεγχο του μεταβολισμού, την κυτταρική ανάπτυξη, την αγγειογένεση και την ανοσολογική και φλεγμονώδη απάντηση. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ενδείξεις ότι ρυθμίζει τους μηχανισμούς καταστολής αλλά και προαγωγής της καρκινογένεσης. Ο RXRα είναι επίσης μέλος της υπεροικογένειας των πυρηνικών υποδοχέων και ετεροδιμερίζεται με τον PPARγ προς σχηματισμό του συμπλόκου που αλληλεπιδρά με το DNA. Οι προσδέτες των RXR υποδοχέων έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στη χημειοπρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου. Ο μεταγραφικός παράγoντας AP-1, απαρτίζεται από διμερή των Fos και Jun πρωτεϊνών και η δράση του σχετίζεται με την πρόοδο της καρκινογένεσης. Υπάρχουν πάντως και ενδείξεις για προ-αποπτωτική δράση του. Η CBP είναι ένας απ’ τους σημαντικότερους ολοκληρωτές σημάτων της μεταγραφής. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των PPARγ και AP-1 για τη CBP είναι ένας απ’ τους μηχανισμούς που εξηγούν την αρνητική «συνομιλία» (cross-talk) μεταξύ των PPARγ και AP-1. Στην παρούσα μελέτη εξετάσαμε τόσο ξεχωριστά όσο και σε συνδυασμό μεταξύ τους, την έκφραση των πέντε μοριακών παραγόντων (PPARγ, RXRα, p-c-Jun, c-Fos, CBP) στο φυσιολογικό ουροθήλιο, τις προκαρκινικές αλλοιώσεις και τα ουροθηλιακά καρκινώματα (ΟΚ). Τα ιστικά δείγματα προήλθαν από 88 ασθενείς οι οποίοι υπέστησαν διαγνωστική βιοψία ή θεραπευτική κυστεκτομή, νεφρεκτομή ή ουρητηρεκτομή. Εφαρμόστηκε η ανοσοϊστοχημική μέθοδος σε τομές παραφίνης και εκτιμήθηκε η σχετική έκφραση των μελετώμενων παραγόντων στα ενδοκυττάρια διαμερίσματα, τις ενδοεπιθηλιακές στιβάδες και τις φυσιολογικές ή παθολογικές ιστολογικές βαθμίδες. Όλοι οι παράγοντες παρουσίασαν κυρίως πυρηνική εντόπιση. Η έκφραση του p-c-Jun ελαττώνεται στους ασθενείς άνω των 70 ετών σε σχέση με τους νεώτερους, ενώ κανένα άλλο απ’ τα μελετώμενα μόρια δε φαίνεται να επηρεάζεται από την ηλικία. Η έκφραση των PPARγ, CBP, p-c-Jun και c-Fos σημειώνει αύξηση κατά την πορεία προς τον καρκίνο. Όσο αφορά στα ΟΚ, οι PPARγ και CBP παρουσιάζουν αρνητική συσχέτιση με την αποδιαφοροποίηση. Επιπλέον ο PPARγ συσχετίζεται αρνητικά με την απόκτηση χαρακτήρων διήθησης στα ΟΚ. Αντιθέτως, η έκφραση του RXRα δεν διακυμαίνεται στατιστικώς σημαντικά σε όλη την πορεία της καρκινογένεσης. Η ανάλυση της συνδυασμένης έκφρασης των πέντε παραγόντων έγινε με σκοπό την αποκάλυψη ενδεχόμενων αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους. Η προστατευτική δράση του PPARγ στο ουροθήλιο συνοδεύεται από ταυτόχρονη μέτρια ή ισχυρή έκφραση των RXRα, p-c-Jun και c-Fos. Αναλυτικά, η αυξανόμενη έκφραση του p-c-Jun συμπίπτει με ενίσχυση της θετικής συσχέτισης του PPARγ με καλύτερα διαφοροποιημένους, λιγότερο διηθητικούς όγκους, ενώ ο c-Fos φαίνεται να εξασθενίζει ήπια την ευνοϊκή δράση του PPARγ στη διαφοροποίηση του ουροθηλίου. Η αυξανόμενη έκφραση της CBP έδειξε να εξασθενίζει και τελικά να εκμηδενίζει τη στατιστικά σημαντική αύξηση του PPARγ στην πορεία προς τον καρκίνο και την επαγωγή του στους μη διηθητικούς όγκους σε σύγκριση με τους διηθητικούς. Ταυτόχρονα, η αρνητική σχέση της CBP με την αποδιαφοροποίηση και την αύξηση της κακοήθειας των ΟΚ επηρεάζεται από την παρουσία των PPARγ και AP-1, επιβεβαιώνοντας την υπόθεση της συνομιλίας αυτών των μοριακών παραγόντων. Ενδιαφέρουσα είναι η παρατήρηση ότι οι περισσότερες από τις αναφερθείσες πιο πάνω συσχτίσεις μεταξύ των μοριακών παραγόντων ίσχυαν για μεγαλύτερους των 70 ετών αλλά όχι πάντα για τους νεώτερους ασθενείς. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης μπορούν πιθανόν να οδηγήσουν σε συμπεράσματα με εφαρμογή σε χημειοπροληπτικές και θεραπευτικές στρατηγικές για τον ουροθηλιακό καρκίνο. / Bladder cancer is the fourth and tenth most common malignancy in men and women, respectively, and its incidence is increasing annually in the developed countries. Current prognostic parameters cannot predict with certainty the long-term outcome of bladder cancer and as a result there is a need to identify markers that may predict tumor behavior. Furthermore, given the limitations of current therapeutic options (surgery, chemotherapy or immunotherapy and radiotherapy), novel treatment strategies are very much needed. One such strategy targets transcription factors such as nuclear receptors and their upstream activators. Disruption of these transcription factors is a key element in the initiation and maintenance of a malignant phenotype. The nuclear receptor PPARγ is involved in controlling metabolism, cell growth, angiogenesis, and immune and inflammatory responses. In addition, it has also been suggested that it regulates tumor suppression as well as tumor promotion. RXRα is another member of the nuclear receptor superfamily, that partners PPARγ to form the DNA-binding complex. RXR ligands are already being used as chemopreventive agents in various types of cancer. The transcription factor AP-1 is formed by dimerization of Jun and Fos proteins and its activity is often associated with tumor progression. On the other hand, there is also evidence that AP-1 may enhance apoptosis. CBP is one of the most important transcriptional integrators. The competition of PPARγ and AP-1 for CBP is one of the multiple mechanisms that explain the negative PPARγ/AP-1 cross-talk. In the present study, we assessed separate and concurrent expression of the five factors (PPARγ, RXRα, p-c-Jun, c-Fos, CBP) in normal urothelium, precancerous lesions and urothelial carcinomas (UC). Clinical samples were derived from 88 patients who had undergone diagnostic biopsy or therapeutic excision of the bladder, the kidney or the ureter. Parafin section immunohistochemistry was utilized and relative expression was estimated in intracellular compartments, intraepithelial layers and histologic categories of urothelium. All five factors had mainly nuclear pattern of expression. P-c-jun was downregulated in patients older than 70 years old compared to younger ones, whereas age did not affect the expression of the rest four factors. PPARγ, CBP, p-c-Jun and c-Fos were upregulated towards tumorigenesis. PPARγ and CBP showed an inverse relationship with carcinoma level of differentiation. Moreover, PPARγ expression downregulated significantly in invasive tumors compared to non-invasive ones. On the contrary, RXRα expression did not vary significantly along the carcinogenesis course. The following correlations were based on coexpression analysis to reveal molecular interactions between the five factors. The established protective effect of PPARγ on urothelium was accompanied by concomitant RXRα, p-c-Jun and c-Fos moderate or strong expression. In detail, p-c-Jun’s increasing expression strengthened the positive relation of PPARγ with better differentiated, less invasive tumors, whereas c-Fos seemed to mildly lessen PPARγ’s favourable effect in urothelium differentiation. Statistically significant PPARγ upregulation in malignant tissues compared to normal urothelium and in non-invasive tumors compared to invasive ones is suppressed and finally cancelled by CBP’s increasing expression. PPARγ and AP-1 seemed to influence the negative relation of CBP with loss of differentiation and increase of malignant potential in UC, an observation that denotes a cross-talk between these molecular factors. Interestingly, most of the aforementioned correlations were noticed in patients older than 70 years old, but not all of them were plausible in younger patients. The results from the present study could lead to conclusions possibly applicable in chemoprevention and therapy strategies for urothelial carcinomas.