Text in English with abstracts in English, Afrikaans and isiZulu / This six-chapter study is a qualitative research work conducted within the Afrocentricity framework covering the application and testing of three newly found Afrocentric theories in African literature with special emphasis on isiZulu texts. The aim of this study is to test the application of Afrikan Humanism, Intsomi dream theory, and Africentricity theory. These theories were developed as a result of the debate between Eurocentric and Afrocentric scholars in literature and literary criticism. In this study the research comprised of examination of existing literature on literary criticism with particular focus on Afrocentricity perspectives on the literary criticism debate. The researcher employed the purposive sample on the theories as well as on the 5 short stories, and 2 novels on which Afrikana Humanisim, Intsomi dream theory, and Africentricity theory were applied. Amongst the findings, it is evident that South African scholars are still yearning to contribute on the debate and this has led to modifications of theories and development of new ones such as the Afrikan Humanism, Intsomi dream theory, Africentricity theory, African materialist aesthetics, multi-approach reading, systems, inter-cultural. Future research includes continued studies in decoloniality of African literature, orality research and empirical data should be generated to expand the field of African literary criticism with fresh approaches being tested and applied. New theories, literary frameworks need to be further investigated with a view of entrenching the application of Afrocentricity whilst decolonizing literature in Africa. , Materialist, Aesthetics, Literature, Orality, Orature, Decolonisation, Feminism, Theory, isiZulu, culture, tradition. / Feministiese geleerdes voer al geruime tyd 'n warm debat oor die kwessie of die normalisering van kosmetiese chirurgie vroue positief beïnvloed, vroue bemagtig deurdat dit volmag en keuse vir hulle in die hand werk (Gimlin 2002; Kuczynski 2006), of vroue onderdruk deurdat dit patriargale ideologieë voorstaan wat die vroueliggaam inperk en gevolglik die vrou inhibeer om haar stem te laat hoor (Blood 2005; Blum 2005; Clarke en Griffin 2007; Heinricy 2006; Tait 2007). In plaas daarvan om by hierdie debat betrokke te raak, gaan ek van die veronderstelling uit dat die normalisering van kosmetiese chirurgie 'n vorm van implisiete en eksklusiewe geweld is. Aan die hand van post-strukturalistiese, feministiese en psigoanalitiese teorieë ontleed ek die manier waarop hierdie vorm van geweld vroue se liggaam onderwerp en hul psige vorm. Ek dekonstrueer die vorming van die genormaliseerde self, die bewussyn en die daad van belydenis, soos dit in die konteks oorgebring word, aan die hand van Jacques Lacan, Judith Butler en Michel Foucault se beskouings van herderlike oftewel pastorale mag. Hierbenewens onderstreep ek die rol wat liberale feminisme in hierdie vorm van onderwerping speel. Sodoende demonstreer ek teoreties hoe die voortdurende en effektiewe funksionering van pastorale mag in die konteks van ’n individualiseringstegniek vroue in die tweede dekade van die een-en-twintigste eeu onderdruk. Ek maak die aanname dat die normalisering van kosmetiese chirurgie daartoe bydra dat vroue die swye opgelê word, die individu se psige uitgebuit en onderdruk word en die lewende liggaam ontkragtig word deur middel van ’n inkerkering wat minder sigbaar en minder eksplisiet is en agter ’n estetiese en morele sluier verdoesel word. In hierdie konteks bied ek ’n teendiskoers aan vir die onderwerping wat onderliggend is aan die normaliseringsdiskoerse wat die kosmetiesechirurgiebedryf ondersteun, en ek bepleit dat die patriargale norme wat in diskoerse oor kosmetiese chirurgie vassit, gedestabiliseer word. Ek demonstreer verder ’n teoretiese rekonstruksie wat ’n inskripsie insluit van wat ek ’n geloofwaardige feministiese stem in die eietydse verbruikerskultuur noem – ’n modus van intieme, onbewuste opstandigheid. Ek bepleit 'n terugkeer na Julia Kristeva se teorie en die intieme oproer wat deur haar etiese benadering voorgestaan word. Afgesien hiervan stel ek ’n stem voor wat ’n intieme opstand demonstreer – ’n stem wat patriargale norme uitdaag en nie uitsluitlik onderdruk word deur die normaliseringsmeganismes wat vorm gee aan die vrou van die een-entwintigste eeu nie, waar die klem op die kosmetiesechirurgiebedryf en die boliggende diskoerse daarvan val – Antjie Krog, Suid-Afrikaanse digter. Dit is juis Krog se kunstig gestruktureerde digterlike tekste wat my teoretiese rekonstruksie fasiliteer. Aan die hand van Kristeva se teorie oor semanalise toon ek teoreties dat Krog se werk ’n ruimte daarstel wat "uitstyg" bo die grense wat die wet van die Vader en die normaliseringsmeganismes stel. Hierbenewens stel ek ’n "originêre gehegtheid" as aanpassing van Kristeva se beskouing van die chora voor, en my voorstel van ’n "originêre ideaal" daag Kristeva se opvating oor paragramme uit in die konteks van dit wat ten grondslag lê aan die gebied van die paternalistiese metafoor. Op grond van Louise Viljoen se ontleding van Krog se werk en Bridget Garnham se navorsing oor opkomende diskoerse oor ontwerpers- kosmetiese chirurgie bied ek Krog se digterlike tekste aan as ’n teendiskoers vir die "morele" diskoerse oor kosmetiese chirurgie wat die verouderende individu in die tweede dekade van die een-en-twintigste eeu uitbuit. Daarby, deur Kristeva se teorie oor paragramme op Krog se digterlike teks(te) toe te pas, demonstreer ek 'n destabilisering van die patriargale norme wat implisiet in diskoerse oor kosmetiese chirurgie teenwoordig is. Hierbenewens brei ek Kristeva se teorie oor die negatiwiteitsbeginsel uit deur middel van ’n heroorsetting van die belydenisdaad in Krog se digwerk(e), ’n uitbreiding van Foucault se pastorale mag en Butler se opvatting oor die eksklusiwiteit van normalisering, en ’n opeising van Krog se verouderende liggaam in Verweerskrif/Body Bereft (Krog 2006). / Sekubekhona izingxoxo-mpikiswano eziningi kwizifundiswa zama-feminist ukuthi ngabe ukwenza isurgery yohlinzo olungajulile ukuzishintsha ukubukeka ngokwemvelo (cosmetic plastic surgery) kunomphumela omuhle yini kwabesimame, ngabe kuhlinzeka ngamandla kwabesimame ngokuphakamisela phezulu ukuthi umuntu azenzele akufunayo kanye nokuzikhethela (Grimlin 2002, Kuczynski 2006) noma kuyinto ecindezela abesimame ngokuqhubela phambili indlela nama-idiyoloji abekwa ngabesilisa ukuthi imizimba yabesimame kumele ibukeke kanjani, kanti lokhu kucindezela izwi labesimame (Blum 2003, Blood 2005, Heinricy 2006, Clarke and Griffin 2007, Tait, 2007). Kunokuthi iphuzu nami ngingenele kule ngxoxo-mpikiswano, elami iphuzu lona liqhubeka ukusukela kwisimo sokuthi ukwamukela uhlujzo olungajulile lokuzitshintsha ukubukeka kwabesimame (cosmetic surgery) kuyindlela yodlame olungaqondile ngqo kanye nolukhipha inyumbazane abesimame. Ngokusebenzisa amathiyori epost-structuralist, awe-feminist kanye nawepsychoanalytical, ngihlaziya indlela le nhlobo yalolu dlame ecindezela ngayo imizimba yabesimame kanye nokuhlela indlela okumele bacabange nokuzibona ngayo. Ngokusebenzisa iphuzu likaJacques Lacan, Judith Buttle kanye noMichel Foucault lamandla okukhokhela ngokomoya, ngiqhaqha indlela okubumbeka ngayo isithombe sokuzibona, unembeza kanye nomoya wokuhlambulula ngokuzidalula (confession) lapho kubhekwa izinto ngaphansi kwesimo somzimba wokuhlinzwa okungajulile ukuzishintsha ukubukeka ngokwakho. Nangaphezu kwalokho, ngigqamisa indima ye-liberal feminism ngokwayo kule nhlobo yencindezelo. Ngokwenza lokho, ngikhombisa ngokwethiyori ukuqhubeka nokusebenza kwamandla esikhokhelo ngokomoya ngaphansi kwethekniki yokuzazi komuntu eyedwa okucindezela abesimame kwiminyaka elishumi yesibili, yesenshuri yamashumi amabili nanye . Ngiqhubela phambili iphuzu lokuthi ukwenziwa kohlinzo olungajulile lokuzishintsha ukubukeka kuqala umoya wokucindezela izwi labesimame, ukuxhashazwa kwabo, kanye nendlela umuntu azibona ngayo ngokwengqondo, kanye nokucindezela umzimba ophilayo ngezindlela ezingazibonakalisi obala, ezifihlekile, indlela yokubopha efihlwa yindlela yokubukeka kanye nokwembozwa umoya. Kungaphansi kwalesi simo lapho ngethula khona i-discourse yencindezelo eyenza ukuthi imboni yohlinzo olungajulile ukuzishintsha ukubukeka kwabesimame kube yinto ephakanyiswayo nokubonwa iyinhle, ukuphazamiseka kwama-norm endlela yengcindezi yabesilisa, ngaphansi kwama-discourse okuhlinzwa okungajulile ukushintsha ukubukeka, kanye nokwakha ithiyori ebandakanya ukubona izinto ngendlela ethize, engikuchaza njengezwi okuyilo elifanele le-feminism, kwisimo sosiko esiphila ngaphansi kwaso samanje - okuyindlela abantu abazibuka ngayo ezingqondweni ngendlela engekho obala. Ngigcizelela ukubuyela kwithiyori kaKristeva, kanye nokuthi abantu babhoke indlobana ngezindlela eziphansi, okuyinto ayiphakamisayo yenkambiso yokwazi okulungile nokungalunganga (ethical approach). Naphezu kwalokho, ngiveza izwi elibonisa ukubhoka indlobana kwabesimame ngendlela engekho sobala - izwi elifaka inselele kuma-norm okubhozomelwa ngumqondo wokulawula kwabesilisa, kanti futhi leli zwi aligcinanga nje kuphela umumo wabesimame ngendlela ejwayelekile njengowesimame wesenshuri yamashumi amabili-nanye ngokugcizelela kwimboni yohlinzo olungajulile lokuzishintsha ukubukeka, kanye nendlela lokhu okuyisihibe ngayo – ngokusho kukasonkondlo waseNingizimu Afrika, u-Antjie Krog. Imibhalo yezinkondlo zikaKrog ezinobungcweti yiyo eyenze ukwakha kwami kabusha ithiyori. Ngokusebenzisa ithiyori kaKristeva ye-semanalysis, ngibonisa ngokwethiyori ukuthi umsebenzi kaKrog uqambe okweqele ngaleya kwizihibe zomthetho kubaba kanye nezindlela zokwenza izinto zibukeke ngendlela evamile noma zingavamile. Nangaphezu kwalokho, ngifakela i-"originary attachment" njengokwenza ukuthi kube kwesinye isimo, iphuzu likaKristeva ku-chora kanti isiphakamiso sami se-"originary ideal" sifaka inselele kusigcizelelo sikaKristeva ngamagremu efonethiki ngaphansi kwesimo esigcizelela umfanekiso ngasohlangothini lobaba. Ngokusebenzisa ukuhlaziya kukaLouise Viljoen kumsebenzi kaKrog kanye nocwaningo lukaBridget Garnham ngokuvela kwama-discourse ohlinzo olungajulile ukuzishintsha ukubukeka njengesisekelo, ngase ngethula imibhalo yezinkondlo zikaKrog njenge-discourse yokuphikisa ama-discourse e-"moral" yama-discourse ohlinzo olungajulile lokuzishintsha ukubukeka, elixhaphaza abantu abagugayo ngeminyaka eyishumi yesibili kwisenshuri yamashumi amabili-nanye. Naphezu kwalokho, ngisebenzise ithiyori kaKristeva kumapharagramu kwimibhalo yezinkondlo zikaKrog, ngaphazamisa imibono yokuphatha kwabesilisa equkethwe kuma-discourse ohlinzo ulungajulile ukuzishintsha ukubukeka. Ukuqhubekela phambili, nginwebe ithiyori kaKristeva ngesimiso se-negativity ukwethula ukuhumusha kabusha umoya wokuzihlambulula ngokuzidalula otholakala kwizinkondlo zikaKrog, ukuwukunweba amandla umbono kaFaucault wamandla okuthi abantu bazibone ngenye indlela kanye nephuzu likaButler wlkuthi into engavamile engaphandle ibonwe njengento efanele, kanye nokwamukela umzimba ogugayo kwinkondlo ye- Verweerskrif/Body Bereft (Krog 2006). / African Languages / D. Litt. et Phil.(African Languages)