Tematem niniejszej pracy są wybrane osobliwości w zakresie konstruowania zdań złożonych jako cecha składniowo-stylistyczna rozprawek uczniowskich. Materiał badawczy stanowiło 45 wypracowań maturalnych uczniów szkół polskich na Wileńszczyźnie. Wykorzystana została metoda analizy tekstu pisanego. Dotychczasowe badania nad polszczyzną uczniów szkół polskich na Wileńszczyźnie nie dotyczyły zakresu syntaksy. Niniejsza praca prezentuje wyniki wstępnych badań nad takimi składniowymi wykładnikami stylu, jak międzyzdaniowe wskaźniki zespolenia w konstrukcjach wielopredykatowych oraz nad konstrukcjami przesadnie rozbudowanymi, zwanymi potokami składniowymi. Tak więc głównym celem było zbadanie połączeń międzyzdaniowych (współrzędnych i podrzędnych, pomijając bezspójnikowe), które miały pokazać, za pomocą jakich wskaźników zespolenia badana grupa maturzystów łączy wypowiedzenia w tekstach pisanych, które wskaźniki nawiązania cieszą się największą popularnością u uczniów, które zaś nie są przez nich używane. Zakładałam, że w wypracowaniach jako tekstach pisanych o większym stopniu intelektualizacji powinno się znaleźć dużo wykładników nawiązania, oczekiwałam również dużej liczby spójników o zabarwieniu książkowym. Niezmiernie ważnym elementem analizy spójników parataktycznych oraz hipotaktycznych było zaakcentowanie ich wartości stylistycznej. Kolejnym zadaniem było zasygnalizowanie występowania w wybranym materiale ważnego problemu, a mianowicie nieporadności stylistyczno-składniowych w... [toliau žr. visą tekstą] / Šis magistro darbas nagrinėja sintaksiniai-stilistinius klausimus. Norėta nustatyti, kokių jungtukų pagalba lenkų mokyklų Lietuvoje abiturientai jungia sudėtinius sakinius, kuriuos jungtukus jie vartoja dažniausiai, o kurie visai neatsispindi (trūksta) jų rašytinėje kalboje. Didelis dėmesys buvo kreipiamas į jungtukų stilistinius bruožus (t.y. kurie yra vartojami rašytinėje kalboje, kurie šnekamojoje, galiausiai kurie pasižymi neutralumu). Darbas susideda iš įžangos, 4 skyrių ir pabaigos. Pirmajame skyriuje yra pateikti teoriniai sintaksiniai-stilistiniai klausimai. Antras skyrius ir trečias yra sukomponuoti analogiškai: antras vaizduoja sudedamųjų jungtukų analizę, trečias prijungiamųjų jungtukų, o taip pat parodomųjų įvardžių. Analizė paremta yra 45 mokinių rašiniais. Paskutinis darbo skyrius tik atkreipia dėmesį į įvairias klaidas mokinių sudėtiniuse sakiniuse, jame nėra visapusiškos analizės. Šio skyriaus tikslas buvo tik parodyti pastebėtas sudedamųjų sakinių problemas, kurias verta nagrinėti (tarp jų ir stilistinio pobūdžio klaidos). Pradžioje buvo iškelta hipotezė, kad mokinių rašiniuose turi būti daug jungtukų, o ypač rašytiniai kalbai būdingų, tačiau ji ne visai pasitvirtino. Lenkų mokyklų Lietuvoje abiturientai sudedamuosiuose sakiniuose daugiau vartojo neutralių sudedamųjų jungtukų. Prijungiamuosiuse sakiniuose proporcijos tarp neutralių jungtukų ir rašytinei kalbai būdingų buvo labai panašios. / The present master’s thesis examines syntactic-stylistic issues. The main goal of the thesis was to find out with the help of what conjunctions the graduates of Polish schools in Lithuania most often combine composite sentences, and which conjunctions are used by them the most often; also what conjunctions are missing in their written language. Great attention has been paid to stylistic features of conjunctions (i.e. which are used in the written language, spoken language, and finally, which of them are distinguished for neutrality). The thesis consists of an introduction, 4 chapters and the end. The first chapter is devoted to the theoretical syntactic/stylistic issues. The second and the third chapters are composed analogically: the second one contains an analysis of composite conjunctions, and the third one - of subordinate conjunctions and demonstrative pronouns. The analysis was based on the compositions of 45 pupils. The final chapter of the thesis only draws attention to different mistakes made by pupils in composite sentences, and does not provide a comprehensive analysis. The goal of this chapter was only to show the problems of composite sentences which have been noticed and worthy of examination (including the stylistic type of mistakes). At the beginning of the thesis a hypothesis was raised that there should be a lot of conjunctions characteristic of the written language in the compositions of pupils; it proved to be true only in part. The graduates of Polish... [to full text]