Thesis (LLM)--Stellenbosch University, 2013. / ENGLISH ABSTRACT: The right of way of necessity is a special type of praedial servitude that is established over neighbouring property in favour of landlocked property – that is, property without access to a public road. The purpose of granting the landlocked property a right of access to a public road is so that it can be put to efficient use. The servitude is created by operation of law and it binds the surrounding properties as of right at the moment when the property becomes landlocked. It can, however, be enforced only against a specific neighbouring property. This servitude can only be enforced by way of a court order, against the will of the owner of the neighbouring property. This servitude, specifically the manner in which it is established, may raise significant constitutional issues as regards the property clause of the South African Constitution. Therefore, it was necessary to investigate the constitutionality of the right of way of necessity in view of section 25 of the Constitution. To this end, the study provides an overview of the law relating to the right of way of necessity and the general principles regulating this servitude in South African law. Subsequently, the justifications for the right of way of necessity and specifically for allowing the courts to enforce this servitude are analysed in terms of public policy, jurisprudential views and law and economics theory. The conclusion is reached that, in terms of these justifications, there are sufficient policy, social, and economic reasons for having the right of way of necessity and for the courts to enforce it without cooperation and against the will of the affected servient property owner. These justifications are used to examine the constitutionality of the right of way of necessity, specifically to determine whether the enforcement of this servitude by court order constitutes a section 25(1) arbitrary deprivation or even a section 25(2) expropriation of the affected owner’s property rights. The study concludes that the granting of the right of way of necessity will not amount to an expropriation and, following the FNB methodology, does not constitute arbitrary deprivation of property either. Therefore, if all the requirements are met, the granting of a right of way of necessity will be constitutionally compliant. / AFRIKAANSE OPSOMMING: Die saaklike serwituut wat ten gunste van grond wat van openbare verkeersweë afgesny is (blokland) oor naburige eiendom gevestig word, staan bekend as noodweg. Die rede waarom toegang tot ’n openbare pad aan blokland toegeken word, is sodat die grond effektief gebruik kan word. Hierdie serwituut word deur regswerking geskep en dit bind omringende eiendomme vanaf die oomblik dat die blokland van openbare verkeersweë afgesluit word. Dit kan egter slegs teen ’n spesifieke naburige eiendom afgedwing word. Die serwituut kan slegs deur middel van ’n hofbevel afgedwing word, teen die eienaar van die naburige eiendom se wil. Wat die eiendomsklousule van die Suid-Afrikaanse Grondwet betref, kan hierdie serwituut en veral die wyse waarop dit gevesig word belangrike grondwetlike vrae opper. In die lig van artikel 25 van die Grondwet was dit dus nodig om die grondwetlike geldigheid van noodweg te toets. Om hierdie doel te bereik, verskaf die studie’n oorsig van die regsbeginsels aangaande noodweg en die algemene beginsels van hierdie serwituut in die Suid-Afrikaanse reg. Met verwysing na openbare beleid, regsfilosofiese benaderings en Law and Economics-teorie analiseer die tesis vervolgens die regverdigingsgronde vir noodweg, spesifiek vir die feit dat die howe dit afdwing. Die gevolgtrekking is dat daar ingevolge hierdie regverdigingsgronde genoegsame beleids-, sosiale en ekonomiese redes bestaan vir die serwituut van noodweg en vir die howe se bevoegdheid om dit sonder die dienende eienaar se medewerking en teen sy wil af te dwing. Hierdie regverdigingsgronde word gebruik om die grondwetlike geldigheid van noodweg te ondersoek, spesifiek om vas te stel of die afdwinging daarvan neerkom op ’n arbitrêre ontneming vir doeleindes van artikel 25(1) of op ’n onteiening vir doeleindes van artikel 25(2) van die Grondwet. Hierdie studie kom tot die slotsom dat die toestaan van ’n noodweg nie as ’n onteiening kwalifiseer nie en dat dit, indien die FNB-metodologie nagevolg word, ook nie op ’n arbitrêre ontneming van eiendom neerkom nie. Indien al die vereistes nagekom word, sal die toestaan van ’n noodweg dus aan die Grondwet voldoen. / South African Research Chair in Property Law (SARCPL) / National Research Foundation / Department of Science and Technology

Bibliography / Thesis (LLM (Public Law))--University of Stellenbosch, 2010. / ENGLISH ABSTRACT: Traditionally, the common law rule as interpreted by South African case law required that mutual consent be obtained in order to relocate a specified servitude of right of way. Since the Linvestment judgment, the legal position pertaining to the unilateral relocation of a specified servitude of right of way is that the location of an existing specified servitude of right of way may be altered unilaterally by the owner of the servient tenement. Unilateral relocation of a specified servitude of right of way will only be allowed if strict requirements are met, namely that the servient owner will be materially inconvenienced in the use of his property if the status quo is maintained; that the relocation will not prejudice the owner of the dominant tenement; and that the servient owner pays all costs incurred in the relocation of the servitude. In order to justify the departure from the common law, the court in Linvestment relied on historical argument, comparative law, and policy arguments to reach the conclusion that a servitude may be relocated unilaterally if it is in the interest of fairness, equity and justice. The court relied on section 173 of the Constitution, which entitles the courts to develop the common law. This decision of the Supreme Court of Appeal has far-reaching implications. A servitude is a limited real right to the property of another person which grants the holder of that right specific entitlements. South African law requires that registration in the deeds registry take place in terms of section 63(1) of the Deeds Registries Act 47 of 1937 as soon as a limited real right in immovable property is created or transferred. Once the servitude is registered, it will be enforceable against the owner of the servient tenement and all his successors in title. When the servient owner is allowed to relocate the servitude unilaterally, it will have the effect of undermining the limited real right that the dominant owner holds in the property in question. This thesis evaluates the extent to which the courts may change common law principles on the basis of fairness, justice and equity. The conclusion is that the policy grounds on which the court based its decision are convincing, as the law cannot remain rigid and needs to be continually changed in order to meet changing conditions. However, the comparative and historical reasons provided for the decision are insubstantial and unconvincing. The thesis points out that there are no historical grounds for the decision, but that more extensive and contextual comparative research does support the decision. This thesis considers the constitutional implications of a flexible legal approach to the unilateral relocation of a specified servitude of right of way and concludes that an approach that allows for unilateral relocation will not amount to an expropriation and will not establish an arbitrary deprivation either, provided that the requirements set out in the decision are applied strictly and that a court order is required for the relocation. / AFRIKAANSE OPSOMMING: Die tradisionele gemeenregtiglike beginsel rakende die verlegging van 'n gespesifiseerde reg van weg het vereis dat wannneer 'n roete eers vasgestel is, die eienaar van die dienende erf dit nie mag verander nie tensy hy toestemming verkry het van die eienaar van die heersende erf. Sedert die uitspraak in Linvestment, is die regsposisie dat die eienaar van die dienende erf wel die ligging van 'n serwituut eensydig mag verander. Die eienaar van die dienende erf sal slegs gemagtig wees om die servituut te verskuif onder omstandighede waar die huidige ligging van die serwituut wesenlike materiële nadeel vir hom meebring, die verskuiwing van die serwituut geen nadeel vir die eienaar van die heersende erf sal veroorsaak nie en mits die eienaar van die dienende erf die kostes wat verband hou met die verskuiwing van die serwituut sal dra. Die hof het op historiese, regsvergelykende en beleidsoorwegings gesteun om die gevolgtrekking te staaf dat 'n serwituut verkuif kan word, selfs al is dit teen die wens van die eienaar van die heersende erf. Die hof het ook beslis dat die howe die inherente bevoegdheid het om die gemenereg te ontwikkel ingevolge artikel 173 van die Grondwet. Die beslissing het verreikende implikasies. 'n Serwituut is 'n beperkte saaklike reg op die saak van iemand anders wat aan die reghebbende bepaalde genots- en gebruiksbevoegdhede ten aansien van daardie saak verleen. Artikel 63(1) van die Registrasie van Aktes Wet 47 van 1937 vereis dat 'n beperkte saaklike reg ten aansien van onroerende goedere geregistreer moet word sodra 'n beperkte saaklike reg gevestig word. Indien die serwituut geregistreer word, sal dit afdwingbaar wees teen die eienaar van die dienende erf asook sy regsopvolgers. Indien die genoemde eienaar gemagtig is om die serwituut eensydiglik te verskuif, sal dit inbreuk maak op die eienaar van die heersende erf se beperkte saaklike regte ten aansien van die dienende erf. Die doel van hierdie tesis is om te evalueer tot watter mate howe daartoe in staat is om die gemenereg te verander op grond van billikheid en geregtigheid. Die gevolgtrekking is dat die hof se beleidsargumente oortuigend is aangesien die reg voortdurend moet verander ten einde te voldoen aan die veranderende omstandighede. Die regsvergelykende en historiese gronde vir die hof se gevolgtrekking is egter onoortuigend. Die tesis illustreer dat daar geen historiese gronde bestaan vir die beslissing nie asook dat meer ekstensiewe en kontekstuele regsvergelykende navorsing wel die hof se beslissing staaf. Hierdie tesis evalueer ook die grondwetlike implikasies van die nuwe reël en kom tot die gevolgtrekking dat die toepassing van 'n benadering ingevolge waarvan die eienaar van „n dienende erf gemagtig word om 'n serwituut eensydig te verskuif, nie 'n onteiening of 'n arbitrêre ontneming teweegbring nie op voorwaarde dat die vereistes soos uiteengesit in die uitspraak aan voldoen word en dat die verkryging van 'n hofbevel 'n moontlike voorvereiste is vir die verskuiwing van 'n serwituut.