<p>U uvodnom delu doktorske disertacije opisuje se kompleksnost problematike kori&scaron;ćenja polimera za bazu zubne proteze, sa osvrtom na njihove op&scaron;te osobine, stepen biokompatibilnosti i njihove mehaničke karakteristike. Detaljno je opisana problematika ispitivanja stomatolo&scaron;kih materijala i napravljeno je poređenje i korelacija između in vitro i in vivo načina ispitivanja biokompatibilnosti. Drugi deo obuhvata ispitivanje čvrstoće polimera za bazu zubne proteze i analizu uticaja osobina materijala u odnosu na biolo&scaron;ku sredinu u kojoj obavljaju svoju funkciju, i u odnosu na sile kojima su tokom funkcije materijali izloženi. Cilj doktorske disertacije je utvrđivanje stepena biokompatibilnosti i mehaničkih karakteristika toplopolimerizujućih, hladnopolimerizujućih i termoplastičnih akrilata za bazu zubne proteze. Istraživanje je obuhvatilo 3 komercijalna materijala iz grupe akrilata, koji se razlikuju po hemijskom sastavu i načinu polimerizacije. Ispitivanje biokompatibilnosti rađeno je u in vitro i in vivo uslovima. Ispitivanje na ćelijskim kulturama obuhvatalo je dve ćelisjke linije (MRC 5 i L929) sa dva načina kontakta između ćelija i materijala (direktan, indirektan) i dva načina određivanja biolo&scaron;kog ishoda (MTT test, Agar difuzioni test). Istraživanje urađeno in vivo obuhvatalo je test subkutane implantacije, na animalnom modelu pacova, i test iritacije oralne sluzokože na animalnom modelu hrčka. Oba testa rađena su u skladu sa standardom ISO 10993. Cilj in vivo istraživanja bio je ispitivanje reakcije tkiva na implantirani materijal, računajući i zavr&scaron;nu integraciju ili dezintegraciju implantiranog materijala. Prednost in vivo istraživanja nalazi seu analizi uticaja materijala na sterilno živo tkivo, uz praćenje imunolo&scaron;ke reakcije, kao dopuna prethodnom istraživanju na ćelijskim kulturama. Dopunski deo in vivo ispitivanja biokompatibilnosti određen je prema kliničkoj upotrebi ispitivanih materijala, zbog čega je odabran test oralne iritacije sluzokože. Sluzokoža bukalne kesice sirijskog hrčka sastoji se od pločasto slojvitog epitela sa orožavanjem, &scaron;to je predstavljao dobar model za ispitivanje polimera za bazu zubne proteze, po&scaron;to zubna proteza naleže na sluzokožu nepca i rezidualnog alveolarnog grebena koja takođe orožava. Drugi deo disertacije obuhvatao je ispitivanje mehaničkih karakteristika, pri čemu su urađeni test zatezne čvrstoće, test savojne čvrstoće, test čvrstoće loma i mikrotvrdoće, uz dopunsku analizu pratećih parametara. Rezultati ispitivanja biokompatibilnosti pokazali su da su testovi biokompatibilnosti osetljivi na upražnjeni metodolo&scaron;ki postupak. Ispitivanjem na ćelijskim kulturama nisu utvrđene značajne razlike u citotoksičnosti između toplopolimerizujućih, hladnopolimerizujućih i termoplastičnih akrilata. Takođe, rezultati su se razlikovali u odnosu na tip ćelijske kulture i način provere biolo&scaron;kog ishoda, &scaron;to se slaže sa prethodnim navodima o kompleksnoj problematici njihovog međusobnog poređenja. Ispitivanjem biokompatibilnosti subkutanom implantacijom praćen je inflamatorni odgovor tkiva u vremenskom intervalu od 90 dana. Reakcija organizma na implantirani materijal posmatrana je kroz ćelijske i tkivne parametre, u skladu sa ISO 10993. Dodatno je urađena i analiza hrapavosti implantiranih materijala. Histolo&scaron;kom analizom utvrđena je razlika u inflamatornom odgovoru u odnosu na kori&scaron;ćeni materijal, kao i prema vremenskom intervalu implantacije. Test oralne iritacije sluzokože nije se pokazao kao dovoljno senzitivan za ispitivanje ovih vrsta materijala. Ispitivanjem mehaničkih karakteristika utvrđene su razlike između toplopolimerizujućih, hladnopolimerizujućih i termoplastičnih akrilata. Najveći stepen čvrstoće utvrđen je kod toplopolimerizujućih akrilata dok je najveća konzistentnost rezultata bila u grupi termoplastičnih akrilata. Prezentovano istraživanje predstavlja prvu detaljnu analizu biokompatibilnosti i mehaničkih karaktestistika polimera za bazu zubne proteze.</p> / <p>The introduction describes the complexity of use of denture base materials, with regard to their general characteristics, biocompatibility and mechanical properties. Issues related to the testing of dental materials is described in detail and comparison is made between in vitro and in vivo methods of biocompatibility testing. The second part further covers the determination of strength of previously used materials, in relation to biological environment in which their function is conducted and in relation to the influence of masticatory forces which can contribute to their mechanical failure. The aim of the presented research was to assess the degree of biocompatibility and mechanical properties of cold curing, hot curing and thermoformed denture base materials. The research included three denture base materials, which differed according to their chemical composition and polymerization protocols. The biocompatibility testing was carried out in in vitro and in vivo conditions. The in vitro experiments covered two different cell lines (MRC 5 human lung fibroblasts and L929 mouse fibroblasts) with two types of contact (direct, indirect) and two different types of quantification of biological outcome (MTT assay and Agar overley test). The in vivo assessment of biocompatibility covered the subcutaneous implantation test, on the animal model of Wistar rat, and oral mucosa irritation test, on the animal model of sirian hamster. Both tests were conducted according to the ISO 10993. The aim of the in vivo investigation was to evaluate tissue reactions to the implanted materials, including the final integration or disintegration of the tested materials. The advantage of in vivo investigation included the possibility of monitoring the materials influence on living tissues, with the analysis of imunological response as an addition to the previously conductedresearchon cell cultures. The supplemental part of in vivo investigation was chosen according to the clinical use of the tested materials, which included the oral mucosa irritation test.The mucosa of hamster buccal pouch consists of stratified squamos epithelium, which is considered to be an adequate replacement for the human denture supporting tissues, which also consist of the same type of epithelium. The second part of thesis includes the determination of mechanical properties of denture base materials. It consists of four types of tests: tensile strength test, bending strength test, fracture toughness test and microhardness tests, followed by the analysis of corresponding parameters. The results of the biocompatibility tests showed that the biological outcome of the applied method is highly depended on the methodological procedure. The investigation conducted in vitro, on two different cell lines, did not show significant difference in cytotoxicity between hot curing, cold curing and thermoformed denture base materials. Also, the results were influenced by the type of cell culture and the evaluation method of biological outcome, which agrees with the previous allegations about the complexicity of their mutual comparison. The subcutaneous implantation test covered the inflammatory response in the time period of 90 days. The organism reaction to the implanted material was determined through the cell and tissue parameters of organism response, evaluation of which was conducted according to the ISO 10993. Additionally, the surface roughness of the implanted specimens of materials was also measured. The inflammatory response of the ogranism was influenced by the type of the implanted material and the time interval of implantation. The oral mucosa irritation test has proven not to be sufficiently sensitive for testing of this type of materials. Testing of the mechanical properties od denture base materials, revealed the difference between the cold curing, hot curing and thermofomed denture base materials. The highest strength was observed in hot curing materials, while the highest consistency of the results was observed in thermoformed resins. The presented investigation presents the first detail analysis of the biocompatibility and mechanical properties of the denture base materials, and as such presents a novelty in the field of dental materials characterization.</p>

<p>Uvođenje nanočestica u stomatolo&scaron;ke kompozitne materijale predstavlja poku&scaron;aj da se odgovori univerzalnim zahtevima za kvalitetom direktnog zubnog ispuna, i da se stvori materijal koji kombinuje visoku mehaničku otpornost sa dobrim estetskim karakteristikama i zadovoljavajućim kvalitetom poliranja. Cilj sprovedene studije je bio da se ispita uticaj nanočestica, i soft-start metode svetlosne indukcije polimerizacije na mehanička i povr&scaron;inska svojstva savremenih stomatolo&scaron;kih nanokompozita, dostupnih na trži&scaron;tu. Ispitana su četiri stomatolo&scaron;ka nanostrukturisana kompozitna materijala na bazi smola i jedan univerzalni mikrohibridni kompozit, kao referentni materijal (Filtek Z250, 3M ESPE). Kori&scaron;ćena su po dva reprezentativna materijala iz dve podgrupe nanokompozita: nanopunjenih (Filtek Ultimate Body, 3M ESPE i Filtek Ultimate Translucent, 3M ESPE) i nanohibridnih kompozita (Filtek Z550, 3M ESPE i Tetric EvoCeram, Ivoclar Vivadent - TEC). Uzorci su polimerizovani nakon svetlosne aktivacije polimerizacije, uz kori&scaron;ćenje dva svetlosna režima: konvencionalnog i soft start režima. Pritisna i zatezna čvrstoća (dobijena poprečnim sabijanjem valjka, engl. diametral tensile strength) testirane su na Univerzalnoj ma&scaron;ini, kidalici. Tvrdoća uzoraka merena je testom za određivanje tvrdoće po Vickersu. Povr&scaron;inska tekstura i parametri hrapavosti određeni su skeniranjem povr&scaron;ine mikroskopom atomskih sila. Uop&scaron;teno, TEC je pokazao najniže vrednosti pritisne i zatezne čvrstoće, i tvrdoće, i statistićki je značajno bio slabiji od drugih testiranih materijala kroz sve mehaničke testove. Suprotno, TEC je imao najniže vrednosti parametara hrapavosti među testiranim materijalima. Spoj prepolimerizovanog punioca i polimerne baze u ovom materijalu pokazao se kao njegova slaba tačka. Navedeni materijal je iz tog razloga pokazao značajno slabiju otpornost od ostalih na razvijene napone izazvane dejstvom mehaničkih sila. Čestice nanodimenzija u sastavu stomatolo&scaron;kih polimernih kompozita, samostalno, nisu imale značajan uticaj na pobolj&scaron;anje mehaničkih i povr&scaron;inskih svojstava testiranih kompozita. Zaključeno je i da se procentualna zastupljenost neorganskih čestica u polimernoj bazi ne može smatrati apsolutnim kriterijumom kvaliteta kompozita, u pogledu njihovih mehaničkih svojstava. Samo srodni materijali, izrađeni istim tehnolo&scaron;kim postupkom, koji imaju veoma sličan ili isti hemijski sastav, pokazali su se kao mehanički superiorniji ukoliko su sadržali veći procenat neorganske komponente u svom sastavu. Nano prefiks u nazivu klase materijala ne garantuje sigurnu prednost stomatolo&scaron;kih nanokompozita nad univerzalnim mikrohibridnim kompozitima.</p> / <p>The introduction of nanoparticles in dental composite materials was an attempt to respond to the universal quality requirements for a direct dental restoration, and to create a material that meets the needs of high mechanical resistance, good aesthetic characteristics and surface properties of tooth restoratives. The aim of this study was to investigate the effect of nanoparticles in materials composition, and the soft start photoactivation method on the mechanical and surface properties of contemporary dental nanocomposites, available in the market. Four dental resin based nanostructured composites were tested along with a universal microhybrid one, as reference material (Filtek Z250, 3M ESPE). Two representative materials from the two classification subgroups were tested, nanofilled (Filtek Ultimate Body, 3M ESPE and Filtek Ultimate Translucent, 3M ESPE) and nanohybrid composites (Filtek Z550, 3M ESPE and Tetric EvoCeram, Ivoclar Vivadent, TEC). Polymerization of the samples was light activated using two light modes: conventional and soft start. Compressive and diametral tensile strength were tested on the Universal testing machine. The Vickers hardness was also determined. Surface texture and roughness parameters were examined by atomic force microscopy. Generally, TEC showed the lowest values of compression, tensile strength and hardness, and was statistically different from the other tested materials throughout all mechanical tests. In contrast, TEC had the lowest values of roughness parameters among the tested materials. In this material, contact zone of prepolimeryzed filler and polymer matrix appeared to be a weak point. For this reason, this material showed significantly lower resistance than the others on mechanically developed stresses. Nanosized particles within the dental polymer composites, individually, did not have a significant influence on improving the mechanical and surface properties of tested composites. It is concluded that the inorganic volume fraction in composites cannot be considered as an absolute criterion of their quality, regarding their mechanical properties. Only similar materials, made using the same technological process, which have very similar or the same chemical composition, and similar technological method of synthesis and optimization of organic and inorganic components, showed improved mechanical strength, if they contained a higher percentage of inorganic components in their composition. Nano prefix in the name of material&rsquo;s class does not guarantee the pure advantage of dental nanocomposites in comparison with the universal microhybrid composites.</p>

<p>U slučajevima neuspe&scaron;ne endodontske terapije, neophodno je ponovno lečenje kanala korena. Ortogradni endodontski retretman podrazumeva uklanjanje postojećeg materijala za punjenje iz kanala uz dodatno či&scaron;ćenje, dezinfekciju i ponovnu finalnu opturaciju kanala. Važan korak u toku retretmana je &scaron;to potpunije uklanjanje postojećeg kanalnog punjenja kako bi se pristupilo svim delovima kanalnog sistema. Cilj doktorske teze bio je da se ispita kvalitet čis&scaron;ćenja zidova kanala korena nakon endodontskog retretmana pomoću skening elektronske mikroskopije (SEM). Posmatran je uticaj vrste materijala za opturaciju, uticaj upotrebe rastvarača i uticaj ručnih i ma&scaron;inskih instrumenata na količinu zaostalog materijala na zidovima kanala. Takođe, ispitan je uticaj ovih faktora na apikalnu transportaciju materijala i na vreme potrebno za retretman, a utvrđena je i učestalost o&scaron;tećenja kori&scaron;ćenih instrumenata. Materijal i metode: Ukupan uzorak činilo je 125 ekstrahovanih, humanih jednokorenih zuba. Nakon preparacije kanala korena, 120 zuba je podeljeno u dve grupe i napunjeno pomoću dva različita materijala za opturaciju (gutaperkom i resilonom). U zavisnosti od tehnike uklanjanja ovih materijala, grupe su dalje podeljene u odnosu na kori&scaron;ćene instrumente (Hedstrom, ProTaper i Twisted File) i u odnosu na upotrebu rastvarača (sa i bez hloroforma). Preostalih 5 zuba, bez kanalnog punjenja, kori&scaron;ćeni su kao kontrolna grupa. Nakon zavr&scaron;enog retretmana, korenovi su uzdužnim cepanjem razdvojeni, a odabrane polovine posmatrane na SEM-u. Mikrofotografije svake trećine kanala načinjene su pri uveličanju od 500x. Količina preostalog materijala za punjenje ocenjivana je pomoću skale. Otvoreni dentinski kanalići prebrojavani su na mikrofotografijama načinjenim pri uveličanju od 1000x, u odnosu na uvek konstantnu povr&scaron;inu. Rezultati: Analiza rezultata ukazala je na postojanje statistički značajne razlike u kvalitetu či&scaron;ćenja zidova kanala u zavisnosti od uklanjanog materijala za opturaciju. Kvalitet či&scaron;ćenja zidova kanala bio je veći nakon uklanjanja gutaperke nego nakon uklanjanja resilona. Rotirajućim, ma&scaron;inskim instrumentima je efikasnije uklanjana gutaperka, a ručnim Hedstrom turpijama je bolje uklanjan resilon. Posmatrajući ceo uzorak, ProTaper instrumenti ostavljali su velike količine materijala na zidovima kanala nakon endodontskog retretmana. Međutim, uklanjanje materijala pomoću ovih instrumenata bilo je najbrže. Primena rastvarača značajno je doprinela bržem uklanjanju materijala, dok uticaj na kvalitet či&scaron;ćenja zidova kanala nije bio značajan. Posmatrajući kanal korena po trećinama, najveća količina materijala nalazila se u apikalnoj trećini, bez obzira na vrstu uklanjanog materijala i kori&scaron;ćenih instrumenata, i bez obzira na upotrebu rastvarača tokom retretmana. Učestalost o&scaron;tećenja instrumenata bila je značajno veća prilikom upotrebe Twisted File instrumenata. Apikalna transportacija materijala je bila veća tokom uklanjanja resilon materijala i kada su kori&scaron;ćene ručne Hedstrom turpije. Zaključak: Kvalitet či&scaron;ćenja zidova kanala nakon uklanjanja gutaperke je veći nego nakon uklanjanja resilona. Dizajn i vrsta instrumenata utiče na kvalitet či&scaron;ćenja zidova kanala korena. Upotreba rastvarača tokom retretmana ne utiče značajno na smanjenje količine materijala zaostalog na zidovima kanala. Ma&scaron;inski pokretani instrumenti i upotreba rastvarača značajno skraćuju vreme potrebno za endodontski retretman.</p> / <p>In cases when endodontic treatment fails, it is necessary to retreat the root canal. Orthograde endodontic retreatment requires the removal of the existing root filling material with additional cleaning, disinfection and refilling of the canal. An important step during retreatment is complete removal of existing filling materials, to regain access to all parts of the canal system. The aim of the doctoral thesis was to investigate the cleanliness of root canal walls after removal of two different obturation material. The retreatment efficacy was observed depending on the usage of solvent and different hand or rotary instruments. The amount of residual material on the canal walls was assessed using scanning electron microscopy (SEM). Also, apical transportation of the obturation material, working time and frequency of instrument damage during retreatment was recorded. Materials and Methods: The total sample consisted of 125 extracted, single-rooted human teeth. After root canal preparation, 120 teeth were divided in two groups and filled using two different obturation materials (gutta-percha and resilon). Depending on the technique of removing these materials, the groups were further divided, in relation to the used instruments (Hedstrom, ProTaper and Twisted File), as well as in relation to the use of solvent (with or without chloroform). The remaining 5 tooth without canal filling were used as a control group. After root canal desopturation, the longitudinaly splitted root halves were observed on SEM. Microphotography of each third were made at magnification of 500x. The amount of remaining filling material was evaluated by using a scale. Open dentinal tubules were counted on microphotographies made at a magnificiation of 1000x, on a surface that was always constant. Results: Analysis of the results indicated a significant difference in the cleanliness of the canal walls depending on the used obturation material. Cleanliness of the canal walls was higher after gutta-percha removal than after the removal of resilon.&nbsp; Rotary instruments were more effective in removing gutta-percha and Hedstrom hand files better removed resilon. ProTaper instruments left more residual material on canal walls, however endodontic retreatment with these instruments was the fastest. The application of solvent significantly contributed to faster material removal, while the impact on the increase of canal cleanliness was not significant. The largest amount of material remained in the apical third, regardless of the type of material removed and instruments used, and also regardless whether solvent was used for retreatment. The frequency of instrument deformation and fracture was significantly higher when Twisted File instruments were used. Apical transportation of material had a significantly higher occurrence during resilon removal and when manual Hedstrom files were used. Conclusion: Cleanliness of the canal walls was higher after the removal of gutta-percha than after the removal of resilon. The use of solvent is not significant on the increase of canal wall cleanliness, but significantly shortens the time needed for retreatment. There is a difference in the cleanliness of root canal walls depending on the used instruments. Engine-driven rotary instruments and the use of a solvent significantly shortens the time needed for endodontic retreatment.</p>

<p>Uvod: Astma i hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) najče&scaron;će su hronične respiratorne bolesti u čijoj terapiji prednost imaju inhalatorni lekovi. Pacijenti na inhalatornoj terapiji imaju povećan rizik od nastanka dentalnih erozija i karijesnih lezija, usled promena u količini lučenja pljuvačke i njene pH vrednosti. Cilj: Cilj ovog istraživanja je verifikacija dentalnih erozija i karijesnih lezija kod pacijenata s astmom i hroničnom opstruktivnom bolesti pluća, koji koriste inhalatornu terapiju. Materijal i metode rada: Istraživanjem je obuhvaćeno 80 ispitanika, životne dobi od 18 do 65 godina. Eksperimentalnu grupu sačinjavalo je 40 ispitanika, s dijagnostikovanom astmom ili hroničnom opstruktivnom bolesti pluća, koji uzimaju inhalatornu terapiju duže od 5 godina. Kontrolnu grupu činilo je 40 zdravih ispitanika istog godi&scaron;ta i pola kao u eksperimentalnoj grupi. Upitnik se koristio za prikupljanje podataka o osnovnom oboljenju, simptomima koji se mogu javiti kao nuspojave inhalatornih lekova, navikama, ishrani i održavanju oralne higijene. Kliničkim stomatolo&scaron;kim pregledom određeni su erozivni indeks, KEP indeks, indeks krvarenja iz interdentalne gingive i indeks mekih naslaga na zubima. Laboratorijskim ispitivanjem određeni su količina izlučene nestimulisane pljuvačke, te pH vrednost i koncentracije kalcijuma i fosfata u pljuvački. Rezultati: Kod pacijenata na inhalatornoj terapiji ustanovljena je vi&scaron;a prevalencija dentalnih erozija i karijesnih lezija, te vi&scaron;e vrednosti indeksa krvarenja iz interdentalne gingive i indeksa mekih naslaga na zubima, u odnosu na ispitanike kontrolne grupe. U eksperimentalnoj grupi ispitanika količina i pH vrednosti nestimulisane pljuvačke su statistički značajno niže u odnosu na ista obeležja kontrolne grupe. Vrednosti koncentracije kalcijuma u pljuvački između ispitivanih grupa se ne razlikuju statistički značajno. Vrednosti koncentracije fosfata u eksperimentalnoj grupi ispitanika su statistički značajno vi&scaron;e nego u kontrolnoj grupi ispitanika. Zaključak: Pacijenti na inhalatornoj terapiji spadaju u grupu osoba s visokim rizikom od nastanka dentalnih erozija i karijesnih lezija. Uvođenje lokalne strategije preventivnih mera, te uspostavljanje međusobne saradnje stomatologa i lekara &ndash; pulmologa, dovelo bi do očuvanja i unapređenja zdravlja zuba kod pacijenata na inhalatornoj terapiji.</p> / <p>Introduction: Asthma and chronic obstructive pulmonary disease (COPD) are predominant chronic respiratory diseases in whose treatment a priority is given to inhalation drugs. The patients receiving inhalation therapy are at an increased risk of dental erosion and caries lesions due to changes in the amount of salivary flow rate and its pH value. Objective: The study objective was to investigate the prevalence of dental erosion and caries lesions in patients with asthma and chronic obstructive pulmonary disease who use inhalation therapy. Materials and methods: The study included 80 participants between the age of 18 and 65. The experimental group comprised of 40 participants previously diagnosed with asthma or chronic obstructive pulmonary disease undergoing inhalation therapy for more than 5 years. The control group involved 40 healthy participants of the same age and gender status as those in the experimental group. The questionnaire was designed to collect informations on underlying disease, symptoms that can occur as side effects of inhaled drugs, habits, dietary and oral hygiene habits. The clinical dental examination established the basic erosive wear examination (BEWE index), DMFT index, papilla bleeding index (PBI) and dental plaque index. The laboratory investigation comprised measurements of the salivary flow rates of non-stimulated saliva, pH value and calcium and phosphate concentrations in the saliva. Results: The subjects receiving inhalation therapy were found to have a higher prevalence of dental erosion and caries lesion as well as higher mean papilla bleeding index scores and mean plaque index scores in comparison to the control group. In the experimental group, the mean value of the salivary flow rate and pH value were lower as compared to the control group. Calcium concentrations in the saliva were similar in both groups, but the results were not statistically significant. However, phosphate concentration was statistically significantly higher in the experimental group than in the control group. Conclusion: The patients undergoing inhalation therapy have a high risk of dental erosion and caries lesion. The introduction of local strategy of preventive dental care and establishing mutual cooperation between dentists and pulmonary specialists would contribute to the promotion and preservation of the dental health in the patients on inhalation therapy.</p>

<p>UVOD Početne karijesne lezije gleđi (bele mrlje) se defini&scaron;u kao područija demineralizovane gleđi, koja nastaju kao posledica neadekvatnog higijensko-dijetetskog režima. Prevencija belih mrlja je neophodna, kako bi se dobio maksimalan učinak terapije fiksnim ortodontskim aparatima. U prevenciji i terapiji belih mrlja se primenjuju preparati na bazi kazein- fosfopeptid &ndash; amorfnog kalcijum fosfata (CPP-ACP) i preparati na bazi fluorida. Ciljevi istraživanja su bili da se ispita prisustvo početnih karijesnih lezija gleđi, nakon tretmana fiksnim ortodontskim aparatima i da se istraži uspe&scaron;nost terapije početnih karijesnih lezija gleđi. MATERIJAL I METODE RADA U studiju je bilo uključeno 100 pacijenata, uzrasta od 15-50 godina, kod kojih je indikovana terapija fiksnim ortodontskim aparatima na Klinici za stomatologiju Vojvodine. Pacijenti su bili podeljeni u dve grupe, eksperimentalnu (pacijenti koji su koristili preparate na bazi kazein- fosfopeptid &ndash; amorfnog kalcijum fosfata i standardne preparate za oralnu higijenu) i kontrolnu (koji su koristili samo standardne preparate za oralnu higijenu). Analizirane su fotografije pacijenata napravljene pre početka tretmana, nakon uklanjanja fiksnih ortodontskih aparata i nakon terapije početnih karijesnih lezija. Formirana je baza podataka, koja je bila kori&scaron;ćena za potrebe ovog istraživanja, u okviru &bdquo;Onyxceph&ldquo; softverskog programa. U istraživanju se koristio upitnik, sastavljen većinom od pitanja zatvorenog tipa. REZULTATI Rezultati istraživanja pokazuju da je većina ispitanika bila ženskog pola (68%). Početne karijesne lezije su bile če&scaron;će dijagnostikovane kod mu&scaron;kog pola. Najveći broj pacijenata je bio iz grupe mlađeg odraslog doba (42%) i adolescenata (32%). Kod 73% pacijenata, koji su pro&scaron;li tretman fiksnim ortodontskim aparatima, dijagnostikovane su početne karijesne lezije zuba na kraju tretmana. Pacijenti koji su vi&scaron;e puta u toku dana konzumirali konditorske proizvode, u toku ortodontskog tretmana, su imali najvi&scaron;i procenat belih mrlja (87,5%). ZAKLJUČCI Potvrđene su obe hipoteze: 1. Prevalencija početnih karijesnih lezija gleđi nakon fiksne ortodontske terapije bila je vi&scaron;a od 60%, kod pacijenata koji su minimum godinu dana nosili fiksni ortodontski aparat. 2. Terapija belih mrlja preparatima Tooth Mousse (CPP-ACP) je dala značajno bolje rezultate, u odnosu na grupu ispitanika koji su koristiti samo standardna sredstva za održavanje oralne higijene. Na osnovu dobijenih rezultata kliničkih istraživanja može se zaključiti da je prevalencija početnih karijesnih lezija gleđi proporcionalno veća kod pacijenata koji su imali slabiju oralnu higijenu u toku ortodontskog tretmana, u poređenju sa pacijentima koji su imali visoku svest o važnosti higijensko-dijetetskog režima. Primena Tooth Mousse pasta u tretmanu početnih karijesnih lezija gleđi od značajne je važnosti za remineralizaciju zubne gleđi. Dužina trajanja ortodontskog tretmana nije dovedena u direktnu vezu sa pojavom početnih karijesnih lezija gleđi.</p> / <p>INTRODUCTION The initial carious lesions (white spots) indicate an area of demineralization of enamel as a result of an inadequate hygiene-dietary regime. The prevention of white spots lesions (WSL) is necessary in order to obtain the maximum effect of the therapy with fixed orthodontic appliances. In the prevention and treatment of white spots, products based on casein-phosphopeptide-amorphous calcium phosphate (CPP-ACP) are applied as well as preparations based on fluoride. The aims of the study were to examine the presence of initial carious lesions on the surface of the tooth after treatment with fixed orthodontic appliances and to assess the success of the therapy of initial caries lesions. MATERIAL AND METHODS The study included 100 patients aged 15-50 who were treated with fixed orthodontic appliances, at the public Dentistry Clinic of Vojvodina. Patients were divided into two groups: experimental (patients who used Tooth Mousse paste and standard oral hygiene products) and control group (using only standard oral hygiene products). The photos of patients were made and analyzed in three stages of the study - before the beginning of the treatment, after the removal of fixed orthodontic appliances and after the therapy of initial caries lesions. Using the &quot;Onyxceph&quot; software program, the database was created, which was used for the purposes of this research. The questionnaire composed mostly of close-ended questions was used for the purpose of this survey. RESULTS The restates of this study indicated that a majority of respondents were female. (68%). The initial carious lesions were more commonly diagnosed in men. The majority of patients with WSL were in group of young adult people (42%) and adolescents (32%). In 73% of all patients who were treated with fixed orthodontic appliances, were diagnosed WSL on the end of the orthodontic treatment. Patients who consumed confectionery products several times during the day, during the orthodontic treatment, had the highest percentage of white spots lesions (87.5%). CONCLUSION Both hypotheses have been confirmed: 1.The prevalence of initial carious lesions of the tooth enamel after fixed orthodontic therapy was higher than 60% in patients who had fixed orthodontic appliances for at least a year. 2. White spot therapy with Tooth Mousse&#39;s products showed significantly better results compared to a group of subjects who only used standard oral hygiene products. On the basis of the obtained results of clinical trials, it can be concluded that the prevalence of initial caries lesions is proportionally greater in patients with lower oral hygiene during orthodontic treatment, compared to patients who had higher awareness of the importance of the hygiene-dietary regime. The use and application of Tooth Mousse paste in the treatment of initial carious lesion is vital for the re-mineralization of the enamel surface.</p>

<p>Uvod. Usled kompromitovanja strukturnog integriteta, rekonstruktivne procedure na endodontski lečenim zubima moraju se veoma pažljivo isplanirati, pogotovo u specifičnoj grupi zuba kao &scaron;to su premolari. U stomatolo&scaron;koj naučnoj i stručnoj javnosti ne postoji usagla&scaron;en stav o tome koja endodontska instrumentacija i rekonstruktivna procedura primenjena u slučajevima ekstenzivnog gubitka zubne supstance predstavlja metodu izbora sa biomehaničkog aspekta. U okviru prezentovane doktorske disertacije ispitivan je uticaj varijacija u endodontskoj instrumentaciji i restaurativnim procedurama na promene naponskih stanja u zubnim tkivima i rekonstruktivnim materijalima kod premolara sa ekstenzivnim gubitkom zubne strukture. Metode. Osnovni 3D model je kreiran pomoću CT snimaka zdravog drugog gornjeg premolara u SolidWorks programu za modelovanje. Kreirano je 135 različitih modela, u kojima su metodom konačnih elemenata proračunati fon Mizesovi naponi u položaju maksimalne interkuspidacije pod dejstvom sile od 150 N. Statistička analiza je izvr&scaron;ena koristeći Op&scaron;ti linearni model. Rezultati. Indirektne zubne rekonstrukcije imaju povoljniji uticaj na naponska stanja u zubnim tkivima. Ukoliko se koristi direktna restauracija, povoljniji su naponi u dentinu i gleđi ukoliko se redukuje palatinalna kvržca. Upotreba kočića uz ispun snižava napone u zubnim tkivima samo u slučaju MOD kaviteta. Naponi u dentinu su niži pri apikalnom terminusu 0,5 mm i instrumentaciji instrumentima manje veličine (kod modela sa kočićem i indirektnim nadoknadama). Uglavnom procedure koje su povoljne za napone u dentinu, nepovoljne su za napone u zubnoj nadoknadi i obratno. Zaključci. Kod opsežnih MOD kaviteta a samo ukoliko se ne redukuje visina palatinalne kvržice, preporučuje se upotreba kompozitnog kočića. Smanjenje povr&scaron;ine zubnih tkiva u kojima su naponi visoki (iako su najvi&scaron;e vrednosti napona slične), moglo bi da utiče na dugotrajnost endodontski lečenih i rekonstruisanih zuba. Krući rekonstruktivni materijali povoljnije utiču na napone u zubnim tkivima biomehanički kompromitovanih endodontski lečenih zuba. Čini se da je optimalnije, u rekonstruktivnim re&scaron;enjima koja podrazumevaju upotrebu kočića, postaviti apikalni terminus bliže vrhu korena i koristiti instrumente srednje &scaron;irine.</p> / <p>Background. Restoration of an endodontically treated premolar with a wide and deep mesial-occlusal-distal (MOD) cavity is often complex due to biomechanical weakening of the tooth. There are no definitive recommendations on the optimal restoration in these cases. The aim of this study was to determine the effects of different endodontic and restorative procedures on von Mises stress values and distribution in dental tissues and restorative materials using finite element analysis (FEA). Methods. Based on CT scans of an second upper premolar, extracted for orthodontic reasons, 135 3D endodontically treated tooth models were created. Each model was subjected to a summary force of 150 N on the occlusal surface simulating the normal biting pattern and maximal von Mises stresses were calculated. Results. MODP cavity design seems to reduce von Mises stress values in dental tissues and P seems to transfer some of the stresses from dental tissues to the composite filling in the MOD cavity when direct restorations are used. Indirect restorations caused lower stresses within dentin. Apical terminus of 0.5 mm induces lower, while the terminus of 1.5 mm induces the highest stresses in dentin in models restored with direct composite and post. It seems that from the aspect of the tooth tissue, it is more recommended to use smaller endodontic instruments sizes. Conclusions. Stiffer restorative materials cause lower stresses in dentin of an endodontically treated structurally weakened tooth, and if a direct restoration is to be used, palatal cuspal reduction could be beneficial for the longevity of the tooth and the restoration. Further, in a wide and deep MOD cavity, without cuspal reduction, the use of a FRC post is recommended in order to reduce the stresses in the enamel and dentin. Moreover, it seems that it is beneficial for the stresses in the tooth tissue to place the apical terminus closer to the root apex as well as to use smaller size endodontic instruments.</p>

<p>Gubitak tvrdih zubnih struktura usled karijesne lezije, traume ili ekstenzivne preparacije dovodi do smanjenja otpornosti preostalih zubnih struktura na dejstvo sila prilikom žvakanja. Osnovni zadatak restaurativne procedure je da se ponovo uspostavi anatomo-morfolo&scaron;ka funkcija zuba i da se preostale zdrave zubne strukture za&scaron;tite od nepovoljnog odgovora na dejstvo sila. Cilj doktorske disertacije bio je da se ispita uticaj različitih restaurativnih procedura na biomehaničke karakteristike premolara sa ekstenzivnim kavitetima. Materijal i metode: Trodimenzionalni model intaktnog drugog gornjeg premolara kreiran je u SolidWorks računarskom programu, na osnovu snimaka ekstrahovanog zuba primenom vi&scaron;eslojnog spiralnog kompjuterizovanog tomografa. Na osnovu ovog modela potom je kreirano ukupno 48 modela, koji su podeljeni u dve grupe: modeli vitalnog premolara sa MOD kavitetom (I grupa) i modeli premolara sa endodontski lečenim kanalom korena sa MOD kavitetom (II grupa). U svakoj grupi ispitivan je uticaj 4 vrste restaurativnog materijala (direktan kompozitni ispun, direktan kompozitni ispun sa smolom modifikovanim glas-jonomer cementom u vidu podloge, indirektan kompozitni ispun, keramički ispun), 3 dizajna preparacije kaviteta (bez skraćivanja kvržica, sa skraćivanjem palatinalne kvržice 2mm, sa skraćivanjem palatinalne i bukalne kvržice 2mm) i 2 &scaron;irine istmusa (1/2 i 2/3 interkuspalnog razmaka). Primenom metode konačnih elemenata proračunate su vrednosti von Mises napona u zubnim strukturama i ispunu za sve modele pri dejstvu statičke sile od 200N. Rezultati: Dizajn preparacije kaviteta je pokazao najveći uticaj na vrednosti von Mises napona u zubnim strukturama. Pri tome, postupak skraćivanja palatinalne, kao i obe kvržice, doprineo je smanjenju vrednosti von Mises napona u gleđi na modelima obe grupe; dok je postupak skraćivanja bukalne i palatinalne kvržice doprineo smanjenju vrednosti von Mises napona u dentinu na modelima vitalnog premolara. U obe grupe, vrsta restaurativnog materijala pokazala je uticaj na vrednosti von Mises napona u gleđi, pri čemu je keramički ispun doveo do pojave napona značajno manjih vrednosti u odnosu na direktan i indirektan kompozitni ispun.Vrsta restaurativnog materijala je uticala i na vrednosti von Mises napona u dentinu, ali samo na modelima vitalnog premolara; pri tome su indirektni kompozitni i keramički ispun podjednako doprineli pojavi napona manjih vrednosti. &Scaron;irina istmusa je uticala na vrednosti von Mises napona u gleđi i dentinu na modelima vitalnog premolara. &Scaron;irina istmusa 1/2 interkuspalnog razmaka dovela je do pojave napona manjih vrednosti u gleđi, dok je &scaron;irina istmusa 2/3 interkuspalnog razmaka dovela do pojave napona manjih vrednosti u dentinu.</p> / <p>Loss of tooth structure from caries, trauma or extensive preparation decreases fracture resistance of tooth. The main goal of restorative procedure is to rebuild lost structures and to protect remaining tooth structures from unfavorable responses from masticatory forces. Aim of thesis was to investigate the influence of different restorative procedures on biomechanical properties of premolar with extensive cavities. Materials and Methods: Three dimensional model of intact maxillary second premolar, based on computerized tomography scan images of extracted tooth, was designed using SolidWorks software. Using this model, 48 models were designed and divided in two groups: models of vital premolars with MOD cavities (group I), and models of premolars with root canal treatment with MOD cavities (group II). In each group use of four restorative materials (direct composite resin restoration, direct composite resin restoration with resin modified glass-ionomer cement as base, indirect composite resin restoration, ceramic restoration), three cavity preparation designs (without cusp coverage, 2mm palatal cusp coverage, 2mm palatal and buccal cusp coverage) and two isthmus width (1/2 and 2/3 intercuspal width) were simulated. After applying static load of 200N, von Mises stresses in enamel, dentin and restoration were calculated using finite element analysis. Results: Cavity preparation design showed the most significant influence on von Mises stress values in tooth structures. Cusp coverage in general decreased stress values in enamel, while palatal and buccal cusp coverage decreased stress values in dentin only in group I. Restorative material affected stress values in enamel, were ceramic restoration contributed to minimal stress values. In dentin, indirect composite resin and ceramic restoration showed no difference in reducing von Mises stress values, but only for models in group I. Cavity isthmus width had influence on stress values in tooth structures only in group I. 1/2 isthmus width decreased stress values in enamel, while 2/3 isthmus width showed same effect in dentin. Conclusion: In order to provide optimal biomechanical characteristics of tooth structures, premolars with MOD cavity should be restored with ceramic overlay covering both palatal and buccal cusp.</p>

<p>Već izvesno vreme u stručnoj literaturi vodi se rasprava o biokompatibilnosti materijala koji se koriste u periapikalnoj hirurgiji. Pored biokompatibilnosti, od materijala za retrogradnu opturaciju kanala korena zuba se očekuje da spreči prodor bakterija iz kanalnog sistema u okolna tkiva. Kvalitetno rubno zaptivanje, odnosno adekvatna marginalna adaptacija su među najznačajnijim faktorima za dugoročan uspeh tretmana. Cilj ovog istraživanja je bio ispitati biokompatibilnost i utvrditi da li postoji razlika u biokompatibilnosti između mineral-trioksid agregata, trikalcijum-silikatnog cementa i amalgama na osnovu tri standadna testa citotoksičnosti, kao i utvrditi marginalnu adaptaciju ispitivanih materijala za retrogradno zatvaranje kanala korena zuba. Materijali i metode: Eksperimentalni deo istraživanja je podeljen na dva dela. U prvom delu istraživanja je vr&scaron;eno ispitivanje biokompatibilnosti materijala, dok je u drugom delu vr&scaron;eno ispitivanje marginalne adaptacije na osnovu mikrofotografija dobijenih skening elektronskim mikroskopom. Ispitivanje biokompatibilnosti je izvr&scaron;eno na dve ćelijske linije, liniji mi&scaron;jih fibroblasta (L929) i liniji humanih fibroblasta (MRC-5). U eksperimentima su kori&scaron;ćene samo žive (vijabilne) ćelije. Broj ćelija i njihova vijabilnost je određena testom odbacivanja boje sa 0,1% tripan plavim. Vijabilnost ćelija kori&scaron;ćenih u eksperimentu je bila veća od 90%. Biokompatibilnost sve tri vrste materijala je ispitana na osnovu standardnih testova biokompatibilnosti: DET test, MTT test, Agar difuzioni test. Ispitivanje marginalne adaptacije je sprovedeno na 90 ekstrahovanih jednokorenih zuba interkaninog sektora gornje vilice sa intaktnom pulpom, zavr&scaron;enim rastom korena, bez frakture i resorpcije korena zuba. Izvr&scaron;ena je endodontska obrada svih zuba i nakon toga su zubi ostavljeni u vlažnoj sredini na 48h, da bi se sprečile frakture prilikom sečenja. Nakon mehaničko medikamentozne obrade i opturacije kanala korena zuba je vr&scaron;ena resekcija vrha korena zuba 3mm, a nakon toga su svi zubi preparisani do dubine od 3 mm unutar kanala, ultrazvučnim nastavcima (EMS, miniMaster Piezon scaler). Zubi su naizmenično podeljeni u 3 grupe (30 zuba po grupi). Prvu grupu čine zubi kojima je apikalni kavitet biti ispunjen amalgamom, u drugoj grupi, apikalni kavitet je ispunjen MTA, a u trećoj trikalcijum-silikatnim cementom. Nakon retrogradne opturacije, zubi su ostavljeni u vlažnoj sredini 48h, do potpunog vezivanja ispitivanih materijala. Nakon vezivanja ispitivanih materijala, zubi su sečeni longitudinalno, finom dijamantskom &scaron;ajbnom. Marginalna adaptacija ispitivanih materijala je procenjena skening elektronskim mikroskopom (SEM). Pripremljeni uzorci su posmatrani pod uvećanjima 30x, 40x, 80x i 100x. Uvećanje 30x je rađeno radi prikaza celokoupnog retrogradnog punjenja na jednom snimku, tj. spoja materijal-zub. Nakon toga je napravljeno vi&scaron;e uzastopnih snimaka sauvećanjem 80x do pune dužine materijala. Na taj način je utvrđeno postojanje i izvr&scaron;eno merenje marginalne pukotine u mikrometrima. Merenja ukupne dužine marginalne pukotine u mikrometrima u 5 tačaka sa obe strane preparata su vr&scaron;ena u softverskoj aplikaciji Image J software (National Institutes of Health, Bethesda, USA). Tačke su izabrane tako da tačka 1a i tačka 5a predstavljaju gornju i donju ivicu preparata. Tačka 3a predstavlja sredinu rastojanja između tačke 1a i tačke 5a. Tačka 2a i tačka 4a predstavljaju sredinu razmaka između tačke 1a i 3a, odnosno 3a i a5. Tačke 1b-5b su naspramne tačke. Rezultati biokompatibilnosti ukazuju na visok stepen ćelijske kompatibilnosti svih ispitivanih materijala. Međutim, DET testomnije utvrđena statistički značajna razlika u citotoksičnosti između istovetnih ispitivanih materijala u obe ćelijske linije, niti između sva tri ispitivana materijala u obe ćelijske kulture.Poređenjem rezultata MTT testa nakon 24h i 48h, kao i nakon 48h i 72h uočava se da su dobijene srednje vrednosti indeksa citotoksičnosti kod sva tri ispitivana materijala i na obe ćelijske linije manje nakon 48h, odnosno nakon 72h, &scaron;to ukazuje na oporavak ćelijskog metabolizma. Poređenjem rezultata nakon 24h i nakon 72h, uočava se znatno veći pad vrednosti indeksa citotoksičnosti nakon 72h kod sva tri ispitivana materijala i na obe ćelijske linije. U kulturi ćelija MRC5, kod sva tri ispitivana materijala postoji statistički značajna razlika između indeksa citotoksičnosti izmerenog nakon 24h i nakon 72h, kao i u kulturi ćelija L929. Agar difuzionim testom nije uočena dekolorizacija, niti liza ćelija ispod ispitivanih materijala. Ćelijski odgovor je 0/0 &scaron;to ukazuje da ovim testom nije utvrđeno postojanje citotoksičnog efekta ispitivanih materijala na ćelijske linije L929 i MRC-5. Ispitivanje marginalne adaptacije materijala je vr&scaron;eno na osnovu mikrofotografija dobijenih skening elektronskim mikroskopom.. Najpre su testirane razlike na prvoj tački merenja. Rezultati ovog testa pokazuju da postoje značajne razlike između materijala i da amalgam ima značajno vi&scaron;e vrednosti izmerenih pukotina u odnosu na preostala dva materijala, dok se vrednosti za MTA i biodentin međusobno značajno ne razlikuju. Kao jo&scaron; jedna referentna tačka uzeta je tačka merenja 5. I u odnosu na vrednosti u ovoj tački merenja zabeležene su značajne razlike između materijala. Post hoc Mann-Whitney test pokazuje da se amalgam značajno razlikuje od preostala dva materijala, dok nema značajnih razlika između MTA i biodentina. Na osnovu medijane može se videti da amalgam ima niže vrednosi u ovoj tački merenja u odnosu na preostala dva materijala. U tačkama 2-4, kao i u tačkama 1-5 (ukupno), ne postoji statistički značajna razlika u marginalnoj adaptaciji ispitivanih materijala. Rezultati biokompatibilnosti ukazuju na visok stepen ćelijske kompatibilnosti svih ispitivanih materijala. Rezultati sva tri testa pokazuju da ne postoji statistički značajna razlika u citotoksičnosti između ispitivanih materijala. MTT test pokazuje da u obe ćelijske kulture, kod istovetnih ispitivanih materijala postoji statistički značajna razlika između indeksa citotoksičnosti izmerenog nakon 24h i nakon 72h. Rezultati ispitivanja marginalne adaptacije pokazuju da u tački 1 najgore zaptiva amalgam, dok izmedju MTA i biodentina nema razlike. U tački 5 najbolje zaptiva amalgam.</p> / <p>Biocompatibility of materials, deployed in periapical surgery, has been a subject of debate in referential literature for some time now. Apart from biocompabillity, root end filling materials are expected to prevent bacteria from entering the surrounding tissue from canal system. The most important factors for successful long term treatment include marginal seal, i.e. adequate marginal adaptation. The aim of this research was to examine biocompatibility and establish the potential difference in biocompatibility between mineral trioxide aggregate, tricalcium silicate cement and dental amalgam according to three cytotoxicity tests, but also to corroborate marginal adaptation of the materials in question for retrograde seal of a root canal. Materials and methods: The experimental part of the research is divided in two parts. In the first part of the research biocompatibility of the materials was examined, while the examination of the marginal adaptation based on the micro images from scanning electron microscope was conducted in the second part. The examination of biocompatibility was executed on two cell lines, mouse fibroblast cell line (L929) and human cell line (MRC-5).Biocompatibility of all three types of material was examined based on three standard biocompatibility tests: DET test, MTT test, Agar diffusion test.The examination of marginal adaptation was carried out on 90 single-rooted tooth extractied human teeth of the intercanine sector of maxilla with intact pulp, mature apices, without root fractures or resorption. All teeth were endodontically treated. After the extirpation, irrigation and opturation, the resection of 3mm of root apex and retrograde preparation with ultrasonic instruments up to 3 mm depth inside the canal was done. Teeth were divided in three groups alternately. The First group include teeth which apical cavitation was filled with amalgam, in the Second group apical cavitation was filled with MTA, and in the Third group with tricalcium silicate cement. After the complete setting of the materials, teeth were cut in longitudinal manner, with fine, diamond tool. Marginal adaptation of the materials was assessed through scanning electron microscope (SEM). Software application Image J software was deployed to measure the total length of marginal fissure in micrometers in 5 pointson both sides of the preparation . The results of biocompatibility indicate high degree of cell compatibility of all tested materials. DET test did not assert any statistically significant difference in cytotoxicity between the same tested materials in both cell lines, nor between all three tested materials in both cell cultures. Comparing the results of MTT test after 24h and 48h, and 48h and 72h, it is noted that middle value of cytotoxicity index with all three tested materials and on both cell lines is lower after 48h, and after 72h, indicating the recovery of cell metabolism. In both cell cultures, with all three tested materials there is statistically significant difference between measured cytotoxicity indices after 24h and after 72h. Agar diffusion test did not show decolorization, nor cell lysis underneath the tested materials, which means that cytotoxic effect was not asserted on cell lines L929 i MRC-5. The examination of marginal adaptation was conducted according to micro images gained by scanning electron microscope. The results in the measure point 1 indicate there are significant differences between materials, and amalgam has significantly higher values of the measured fissures in relation to remaining two materials, whereas values for MTA and biodentine do not differ significantly. In measure point 5 significant differences were noted. Post hoc Mann-Whitney test shows that amalgam has lower values of the tested fissures in this measure point in relation to two other materials, while there were no significant differences between MTA i biodentine. In points 2-4, as well as points 1-5 (in total), there were no statistically significant differences in marginal adaptation of the examined materials. The results of all three tests show that there is no statistically significant difference in cytotoxicity between examined materials. MTT test shows that there is, in both cell cultures, with the same examined materials , statistically significant difference between cytotoxicity indices measured after 24h and after 72h. The results of the examination of marginal adaptation show that in point 1 amalgam has the worst seal, whereas between MTA and biodentine there is no difference. In point 5 amalgam has the best seal.</p>