<p>Pri izučavanju partnerskih i bračnih relacija najče&scaron;će je kori&scaron;ćen Model prilagođavanja u partnerskim odnosima (Huston, 2000). Ovaj teorijski model autor smatra univerzalnim i upotrebljivim na svim partnerskim relacijama. Model se do sada koristio u mnogim istraživanjima kao teorijski okvir i pokazao se kao veoma koristan i praktičan za formiranje interventnih programa u radu sa heteroseksualnim parovima. U na&scaron;em istraživanju proverili smo mogućnost primene i korisnost ovog teorijskog modela na homoseksualnim partnerskim relacijama. Odgovorili smo na pitanje &scaron;ta i na koji način doprinosi zadovoljstvu u partnerskoj relaciji &ndash; individualne karakteristike partnera (osobine ličnosti, afektivna vezanost, feminino/maskulini tip ličnost, stav prema rodnim ulogama) i/ili karakteristike partnerske relacije (načini pokazivanja ljubavi, doživljaj ljubavi u partnerskoj relaciji, kvalitet seksualne interakcije). Poseban akcenat stavili smo na proučavanje razlika u zadovoljstvu partnerskom relacijom i njenim prediktorima u odnosu na seksualnu orijentaciju osobe.<br />U istraživanju je učestvovalo 400 osoba, od toga 200 osoba mu&scaron;kog pola i 200 osoba ženskog pola, starijih od 18 godina, koji čine 200 romantičnih parova (100 ženskih homoseksualnih dijada i 100 mu&scaron;kih homoseksualnih dijada). Svi ispitanici su sa teritorije Republike Srbije i u trenutku ispitivanja su bili u partnerskim relacijama (vezama) koje opisuju kao stabilne. Ispitanici i ispitanice homoseksualne orijentacije popunjavli su upitnike u prostorijama nevladinih organizacija koje pružaju različite usluge pojedincima i parovima homoseksualne orijentacije ili elektronskim putem ukoliko im organizacije nisu bile dostupne u mestu prebivali&scaron;ta.<br />Uzorak mu&scaron;karaca i žena iz heteroseksualne populacije prikupljan je sa teritorije Srbije. Primenjen je neeksperimentalni korelacioni nacrt, koji je sproveden primenom upitničke baterije.<br />Upitničku bateriju su činili: upitnik op&scaron;tih podataka, originalni Inventar iskustava u bliskim vezama (Brennan et al., 1998.), Skala femininosti i maskulinosti (Spence et al. 1974), Skala stavova prema rodnim ulogama (Kamenov et al., 2009), Skala preterane posvećenosti drugima (Fritz &amp; Helgeson, 1998), Skala za procenu stava osobe da zaslužuje vi&scaron;e od drugih ljudi (Campbell, 2004), Skala potrebe za emocijama (Maio &amp; Esses, 2001), Skala ljubavi (Braiker &amp; Kelly, 1979), Skala načina izražavanja ljubavi (Huić i sar., 2010) i Skala za procenu kvaliteta seksualne interakcije (Kamenov i sar., 2011). Zadovoljstvo partnerskom relacijom je mereno preko Skale op&scaron;teg zadovoljstva brakom.<br />Rezultati pokazuju da su karakteristike relacije značajni prediktori zadovoljstva u partnerskoj relaciji. Individualne karakteristike nisu se pokazale kao značajni prediktori zadovoljstva u partnerskoj relaciji, osim dimenzija afektivne vezanosti. Među mu&scaron;kim ispitanicima homoseksualne populacije ima značajno manje ispitanika sa sigurnom a vi&scaron;e sa preokupiranom i izbegavajućom afektivnom vezano&scaron;ću u odnosu na ispitanike iz heteroseksualne populacije. Bojažljivi tip vezanosti se značajno če&scaron;će javlja kod žena homoseksualne orijentacije u odnosu na heteroseksualnu populaciju.<br />Rezultati pokazuju i da postoji značajna razlika u izraženosti maskulinih karakteristika među ispitanicima iz četiri grupe, takve da su heteroseksualni mu&scaron;karci značajno maskuliniji od ostalih ispitivanih grupa, dok razlike u femininim karakteristikama nisu uočene. Nezavisno od seksualne orijentacije, žene imaju egalitarnije stavove i izraženiju potrebu za emocijama od mu&scaron;karaca.<br />Ne postoji značajna razlika u proceni kvaliteta seksualne interakcije i frekvenciji ličnih načina pokazivanja ljubavi partneru među mu&scaron;kim i ženskim ispitanicima homoseksualne i heteroseksualne populacije. Postoje razlike u odnosu na seksualnu orijentaciju osobe u odnosu na doživljaj ljubavi i zadovoljstvo partnerskom relacijom, takve da osobe homoseksualne orijentacije izve&scaron;tavaju o nižem doživljaju ljubavi i nižem stepenu zadovoljstva u partnerskoj relaciji.<br />Prilikom testiranja Modela Prilagođavanja u partnerskim odnosima dobijeni su rezultati koji ne potvrđuju funkcionalnost pretpostavljenog modela ni na uzorku heteroseksualnih parova ni na uzorku mu&scaron;kih i ženskih homoseksualnih parova. Osnovni problem modela je povezanost individualnih karakteristika partnera sa zadovoljstvom u relaciji koju autor modela pretpostavlja, a ovim istraživanjem nije potvrđena. Jedan od najvažnijih zaključaka je da se varijable u svojim međusobnim odnosima jednako pona&scaron;aju na svim poduzorcima i da se partnerske relacije i procesi unutar njih ne razlikuju značajno u odnosu na seksualnu orijentaciju osobe.</p>

<p>Zadatak ove teze je da se ispita uticaj zamene dela p&scaron;eničnog bra&scaron;na ekstrudiranim snek proizvodima obogaćenim dodatkom p&scaron;enične klice, pivskog tropa i tropa jabuke na svojstva testa (boja, fizička, reolo&scaron;ka) kao i na karakteristike čajnog peciva (fizičke, senzorske, nutritivne, trajnost, mikrobiolo&scaron;ke). U toku preliminarnih ispitivanja (prva faza eksperimentalnog rada) ispitan je uticaj obezma&scaron;ćene p&scaron;enične klice na kvalitet testa i čajnog peciva u cilju definisanja optimalnog nivoa zamene p&scaron;eničnog bra&scaron;na ekstrudatima kukuruzne krupice sa dodatkom sporednih proizvoda prehrambene industrije i optimalnog sadržaja vlage testa. P&scaron;enično bra&scaron;no je u količini od 5, 10 i 15 % zamenjeno obezma&scaron;ćenom p&scaron;eničnom klicom. Pored uticaja nivoa zamene p&scaron;eničnog bra&scaron;na p&scaron;eničnom klicom, ispitan je i uticaj veličine čestica p&scaron;enične klice (&lt;150 &mu;m, 150-1000 &mu;m i 800-2000 &mu;m), kao i vlage testa pri zamesu (20, 22 i 24 %). U toku druge faze eksperimentalnog rada ove doktorske disertacije, pripremljeni su ekstrudati kukuruzne krupice sa dodatkom sporednih proizvoda prehrambene industrije i to: p&scaron;enične klice, pivskog tropa i tropa jabuke u udelima 15, 30 i 45 % (odnos kukuruzna krupica:sporedni proizvod bio je 85:15, 70:30 i 55:45). Dobijeni ekstrudati su samleveni i prosejani na sitima u cilju dobijanja tri frakcije sa različitim veličinama čestica (&lt; 250 &mu;m, 250 - 1000 &mu;m i 1000 - 2000 &mu;m). Izvr&scaron;ena je karakterizacija ekstrudata u smislu određivanja hemijskog sastava, raspodele veličine čestica, boje i mikrobiolo&scaron;ke analize. Ovako dobijeni ekstrudati su zatim kori&scaron;ćeni u proizvodnji čajnog peciva kao zamena p&scaron;eničnog bra&scaron;na u količinama od 5, 10 i 15 % računato na masu bra&scaron;na. Za procenu uticaja veličine čestica ekstrudata, udela sporednog proizvoda u ekstrudatu i udela ekstrudata u čajnom pecivu na osobine testa i čajnog peciva takođe je kori&scaron;ćen Box-Behnken eksperimentalni dizajn. Rezultati su pokazali da je moguća proizvodnja funkcionalnog čajnog peciva sa dodatkom ekstrudata kukuruzne krupice obogaćene sporednim proizvodima prehrambene industrije, pri čemu se pobolj&scaron;ava nutritivni profil čajnog peciva, bez negativnih efekata na fizičke i senzorske karakteristike gotovog proizvoda.</p> / <p>The aim of this study is to examine the effect of replacing a portion of wheat flour with extruded snack products enriched with the addition of wheat germ, brewer&#39;s spent grain and apple pomace on the rheological and textural properties of dough and on characteristics of cookies (physical, sensory, nutritive, microbiological). During the preliminary analysis (the first phase of the experimental work), the influence of defatted wheat germ particle size, wheat germ content and dough moisture content on the quality of the dough and the cookies was investigated using the Box-Behnken experimental design. During the second phase of the experimental work, the extruded corn meal with the addition of by-products of the food industry (wheat germ, brewer&#39;s spent grain and apple pomace) were prepared (the ratio of corn meal: by-product was 85:15, 70:30 and 55:45). The obtained snack products are milled and sieved to obtain 3 fractions with different particle sizes (&lt;250 &mu;m, 250-1000 &mu;m and 1000-2000 &mu;m). Characterization of the extrudates in terms of determining the chemical composition, particle size distribution, color and microbiological analysis was performed. The obtained extrudates were then used in the production of cookies for the replacement of wheat flour in quantities of 5, 10 and 15%. The Box-Behnken experimental design was used to evaluate the influence of the extrudate particle size, the share of the by-product in the extrudate, and the share of extrudates in the cookies, on the dough properties and cookies characteristics.<br />The results showed that the corn snack products enriched with food industry by-products (brewer&#39;s spent grain, wheat germ and apple pomace) can be used for production of functional cookies. These additives in an amount up to 15% improving the nutritional profile of the cookies, without adverse effects on the physical and sensory characteristics of the final product.</p>

<p>Predmet doktorske disertacije je razvoj aktivnog jestivog omotača na bazi hitozana sa dodatkom etarskih ulja začinskog bilja i pčelinjeg voska, kao i njegova aplikacija u cilju produženja održivosti suve fermentisane Petrovačke kobasice.<br />U cilju realizacije programa teze, formirane su tri osnovne grupe filmova: hitozan-etarsko ulje origana, hitozan-etarsko ulje kima i hitozan-etarsko ulje kima-pčelinji vosak. Paralelno sa pripremom filmova, proizvedeni su i odgovarajući kolagen-hitozan laminirani omotači. U pripremi filmova i omotača su primenjena dva vlažna postupka. Filmovi su dobijeni razlivanjem, a laminirani omotači premazivanjem filmogene emulzije preko kolagenog omotača. Tokom razvijanja, ispitivan je uticaj različitih parametara na svojstva dobijenih filmova: viskozitet i koncentracija hitozana, dodatak polietilenoksida kao kopolimera u film, dodatak različite koncentracije etarskog ulja, uslovi me&scaron;anja i temperature, kao i dodatak različite koncentracije pčelinjeg voska.<br />Dobijeni filmovi i omotači su okarakterisani ispitivanjem osobina značajnih za primenu materijala, a to su fizičko-mehanička (debljina, zatezna jačina i izduženje pri kidanju), strukturna (ATR-FTIR spektrometrija i elektron skenirajuća mikroskopija), fizičko-hemijska (sadržaj vlage, bubrenje, rastvaranje), barijerna (propustljivost gasova i brzina propustljivosti vodene pare) svojstva i biolo&scaron;ka aktivnost (antioksidatino i antimikrobno delovanje). Na osnovu detaljne karakterizacije, odabrani su filmovi i omotači optimalnih svojstava za primenu u za&scaron;titi Petrovačke kobasice tokom skladi&scaron;tenja.<br />Ispitano je dejstvo premaza na očuvanje kobasice sa i bez dodate komercijalne i autohtone starter kulture. Efekat primene premaza izučavan je ispitivanjima parametara kvaliteta Petrovačke kobasice i to, praćenjem promene sadržaja vlage, pH vrednosti, boje, oksidacije lipida, kao i senzorne ocene mirisa i ukusa ove kobasice tokom skladi&scaron;tenja.<br />Na osnovu prikazanih rezultata, može se zaključiti da je sintetisan aktivan jestivi premaz na bazi hitozana optimizovanih barijernih, fizičko-hemijskih, antioksidativnih i antimikrobnih svojstava. Sintetisani premaz ima manju brzinu propustljivosti vodene pare, uz očuvanu nisku propustljivost za gasove, smanjenu osetljivost na delovanje vlage i izraženiju antimikrobnu i antioksidativnu aktivnost. Upkos optimizovanim barijernim svojstvima za vodenu paru, hitozanski premaz sa dodatkom etarskih ulja i/ili pčelinjeg voska nije imao efekta u očuvanju sadržaja vlage suve fermentisane kobasice tokom skladi&scaron;tenja. Ispitivani premazi su doprineli očuvanju boje preseka kobasice, ali ovaj efekat nije bio potpuno izražen kod svih tipova kobasice i svih premaza. Sva tri parametra za praćenje oksidativnih promena u kobasici ukazuju na to da je nano&scaron;enjem hitozanskog premaza sa etarskim uljem origana ili kima i pčelinjim voskom, kobasica efikasno za&scaron;tićena od nepoželjnih oksidativnih promena. Između eksperimenata se može povući paralela, da hitozanski premaz pokazuje za&scaron;titni efekat prema senzornom profilu mirisa i ukusa, do blizu 5 meseci skladi&scaron;tenja. Na ovom nivou razvoja premaza, on se može preporučiti kao pomoćan ambalažni materijal.</p> / <p>The subject of the doctoral dissertation is development of active edible coating based on chitosan with added herb essential oils and beeswax, as well as its application for dry fermented sausage shelf life extension.<br />In order to realize the program of investigation, three basic groups of films were produced: chitosan-essential oil of oregano, chitosan-essential oil of caraway and chitosan-essential oil of caraway-beeswax. Simultaneously with the production of films, collagen-chitosan laminated casings were produced. In the production of films and laminated casings, two wet methods were applied. Films were produced by casting method, while laminated casings were produced by coating collagen casing with filmogenic emulsion. During production, the influence of different parameters on properties of produced films and casings was investigated: viscosity and concentration of chitosan, addition of poly (ethylene oxide) as copolymer in the films, addition of different concentration of essential oils, mixing and temperature conditions, as well as addition of different concentration of beeswax.<br />Produced films and laminated casings were characterized by the investigation of properties that are important for material application, namely physical-mechanical (thickness, tensile strength and elongation at break), structural (ATR-FTIR spectrometry and scanning electron microscopy), physical-chemical (water content, swelling, solubility), barrier (gas permeability and water vapor transmission rate) properties and biological activity (antioxidative and antimicrobial activity). Based on detail characterization, films and casings with optimal properties were selected for application on Petrovac sausage with and without the addition af commercial or indigenous starter culture for preservation during storage.<br />The effect of coating application was analyzed based on the quality parameters of Petrovac sausage, namely: water content, pH value, color, lipid oxidation and sensory profile of taste and odor of the sausage during storage.<br />Based on presented results, it can be concluded that active edible coating based on chitosan was synthesized, with optimized barrier, physical-chemical, antioxidant and antibacterial properties. Synthesized coating has lower water transmission rate with preserved low gas permeability, lowered sensibility to humidity and more pronounced antimicrobial and antioxidant activity. Despite optimized water vapor barrier properties, chitosan coating with addition of essential oils and/or beeswax did not show the effect in preserving the water content in the sausage during storage. Investigated coatings contributed to the preservation of core color of the sausage, but this effect was not fully expressed in all types of sausages and coatings. All three parameters for investigation of oxidative changes in the sausage showed that chitosan coating with essential oils of oregano and caraway and beeswax efficiently preserved sausage from unwanted oxidative changes. Mutual conclusion from the experiments is that chitosan coating shows preservative effect on the sensory profile of taste and odor till approximately 5 months of storage. On this level of coating development, it can be recommended as auxiliary packaging material.</p>

<p>Definisan je metod za određivanje prostornih vektora struje rotora asinhronih mašina sa kaveznim namotajem, kao i metod za proračun fazora fluksnih obuhvata i struja rotora i statora.<br />Uvedena je strujni fluksni obuhvat, koji pojednostavljulje postupak&nbsp; određivanja fazora fluksnih obuhvata.<br />Definisan je metod za proračun induktivnosti i otpornosti T ekvivalentne šeme asinhronih mašina.<br />Definisan je metod za proračun komponenata momenta, koje potiču od visokih prostornih harmonika struje, kao i pravilo za proračun rezultantnog momenta na osnovu harmoničkih komponenata momenta.</p> / <p>Method for determination of space vectors of currents in induction motors with squirrel cage, and a method for calculation phasors of flux linkages and currents of rotor and stator are determined.<br />Current-flux linkage is introduced, which simplifies determination of phasors of flux linkages.<br />Methods for calculation of inductances and resistances of T equivalent circuit for induction motors are defined.<br />A method for calculation of components of torque, which originate from high space harmonics of currents, and rules for calculation resultant torque on the basis of harmonic components of torque are determined.</p> / null

<p style="text-align: justify">Doktorska disertacija &quot;Modelovanje mehanizma prenosa toplote pri konvektivnom su&scaron;enju i utvrđivanje numeričkih pokazatelja&quot; - sadrž i eksperimentalna i teorijska istraživanja vezana za metodu konvektivnog su&scaron;enja. Izvr&scaron;ena su istraživanja parametara sistema konvektivne pneumatske su&scaron;are u eksploatacionim uslovima proizvodnje. Na osnovu rezultata ispitivanja utvrđeni su: modeli kinetike su&scaron;enja, energetski bilansi, koeficijenti prenosa toplote, optimalni režim su&scaron;enja, modeli mehanizma prenosa toplote, numerički pokazatelji i izvr&scaron;ena njihova analiza.</p> / <p>PhD Thesis &quot;Modelling the mechanism for heat<br />transfer at the convective drying and establishing of<br />numerical readers&quot; - contains the experimental and<br />theoretical researches connected with the convective<br />drying method. The parameter researches of the<br />convective pneumatic dryer system in the<br />exploitation conditions in production, are done. On<br />the basis of the testing results are established: the<br />models of drying kinetics, energetic bilances, heat<br />transfer coefficients, optimal regime of drying, heat<br />transfer models mechanism, numerical readers and<br />there was also realized their analysis.</p>

<p>У раду су анализирани сви аспекти демографских показатеља, дате су њихове апсолутне и релативне вредности, као и узроци и последице таквих стања. У насељима Шајкашке поједини демографски фактори остављају негативне последице на популацију која овде живи. Мања насеља се већ одликују смањењем броја становника, а обзиром на негативан тренд природног прираштаја који је све израженији од деведесетих година ХХ века, страхује се од депопулације већег дела ове области. Поред смањеног наталитета и повећаног морталитета, приметно је и смањење стопе нупцијалитета. Економска ситуација у земљи у великој мери је допринела да се млади одлучују за брак све касније. Удео старог становништва у укупном све је већи и то на рачун младог. Стадијум демографске старости који тежи ка дубокој демографској старости представља велики проблем становништва које насељава ову историјско-географску област.</p> / <p>U radu su analizirani svi aspekti demografskih pokazatelja, date su njihove apsolutne i relativne vrednosti, kao i uzroci i posledice takvih stanja. U naseljima Šajkaške pojedini demografski faktori ostavljaju negativne posledice na populaciju koja ovde živi. Manja naselja se već odlikuju smanjenjem broja stanovnika, a obzirom na negativan trend prirodnog priraštaja koji je sve izraženiji od devedesetih godina HH veka, strahuje se od depopulacije većeg dela ove oblasti. Pored smanjenog nataliteta i povećanog mortaliteta, primetno je i smanjenje stope nupcijaliteta. Ekonomska situacija u zemlji u velikoj meri je doprinela da se mladi odlučuju za brak sve kasnije. Udeo starog stanovništva u ukupnom sve je veći i to na račun mladog. Stadijum demografske starosti koji teži ka dubokoj demografskoj starosti predstavlja veliki problem stanovništva koje naseljava ovu istorijsko-geografsku oblast.</p> / <p> This paper analyzes all aspects of the demographic indicators, given their absolute and relative values, as well as the causes and consequences of such states. In &Scaron;ajka&scaron;ka settlements some demographic factors have a negative impact on the population living here. Smaller settlements are already characterized by dec lining population, and due to a negative trend in population growth which is predominant since 1990s, there is a fear of depopulation in the major part of the areas. In addition to decreased fertility and increased mortality, the reduction of nuptiality can also be observed. The economic situation in the country has greatly influenced young people to marry later in life. The share of senior population in the total population is increasing at the expense of the young. The stage of demographic age with a trend of deep demographic aging is a major problem of the population inhabiting this historic and geographic area.</p>

<p>Kreiranje preduzetničkih ekosistema povlači za sobom razvoj programa i inicijativa podrške preduzetništvu, posebno značajnih za žene koje su u znatno manjem broju prisutne na preduzetničkoj sceni. Inkubator se može posmatrati kao preduzetnički ekosistem na mikro nivou koji pored osnovnih usluga u vidu radnog prostora i tehničke infrastrukture, podstiče razvoj preduzetničke aktivnosti kroz organizovanje radionica, sesija sa mentorima i događaja koji omogućavaju umrežavanje i širenje baze kontakata. Istraživanja su pokazala da mentori imaju značajan uticaj na razvoj preduzetničke ideje i samih preduzetnika, te se mogu smatrati katalizatorima inovacija, kreirajući ambijent u kojem se nove uloge mogu uspešno razvijati i negovati. Primenom teorije samodeterminacije formiran je model kojim se može predvideti uticaj i značaj inkubatora kao sredinskog faktora na razvoj preduzetništva, sa posebnim naglaskom na značaj koji imaju za razvoj ženskog preduzetništva. Istraživanje je pokazalo da programi podrške unutar preduzetničkih ekosistema imaju značajan uticaj na žene, razrešavajući dilemu o rodnim predispozicijama za bavljenje preduzetničkim biznisom. Pored priloga unapređenju primene postojeće teorije i instrumenata u oblasti preduzetništva, istraživanje je doprinelo usklađivanju odgovarajućih javnih mera za podsticanje lansiranja i razvoja novih preduzetničkih poduhvata.</p> / <p>Creation of entrepreneurial ecosystems entails development of programs and initiatives to support entrepreneurship, especially for women who are significantly less present in the entrepreneurial scene. The incubator can be seen as an entrepreneurial ecosystem at the micro level, which, in addition to basic services in the form of workspace and technical infrastructure, encourages development of entrepreneurial activity through the organization of workshops, mentoring sessions and events that enable networking and expansion of contacts. Research has shown that mentors have a significant influence on the development of the entrepreneurial idea and the entrepreneurs themselves, and can be considered as catalysts of innovation, creating an environment where new roles could be successfully developed and nurtured. Using the theory of self-determination, a model was formed to predict the impact and importance of incubators as a central factor for development of entrepreneurship, with particular emphasis on the importance they have for the development of female entrepreneurship. Research has shown that support programs within entrepreneurial ecosystems have a significant impact on women, resolving the dilemma of gender bias for entrepreneurship. In addition to contributing to advancing the application of existing theory and instruments in the field of entrepreneurship, the research has contributed to the harmonization of appropriate public measures for encouraging the launch and development of new entrepreneurial ventures.</p>

<p>U ovom istraživanju cilj je da na osnovu lične percepcije fenomena individualne vi&scaron;ejezičnosti kod studenata i studentkinja Filozofskog fakulteta, Univerziteta u Novom Sadu, ispitam njihove stavove prema vlastitoj dvo- i vi&scaron;ejezičnosti i utvrdim da li se, u kojoj meri i na koji način odvijaju međujezički uticaji u procesu učenja trećeg jezika.<br />U Vojvodini je u službenoj upotrebi srpski jezik i ćirilično pismo, mađarski, slovački, hrvatski, rumunski i rusinski jezik i njihova pisma (Statut AP Vojvodine (&bdquo;Službeni list APV&rdquo; br.17/09)) u skladu sa zakonom i pokrajinskom skup&scaron;tinskom odlukom, a na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu postoji duga tradicija istraživanja dvo- i vi&scaron;ejezičnosti u odnosu na jezik većinskog naroda (Mike&scaron; 1961, 1964, 1965, 1991; 1998; Mike&scaron; i Vlahović 1966; 1967; Mike&scaron; i Savić 1972, 1973, 1974; Genc 1973, 1979, 1981, 1985, 1991; Međe&scaron;i 2009; Tir 2002; Horakova 2002; Puja-Badesku 2009).<br />Korpus empirijskih podataka čine dve grupe odgovora: odgovori dvojezičnih studenata (26) i studentkinja (74) prve godine Filozofskog fakulteta u Novom Sadu &scaron;kolske 2011/12. godine (prosečna starost 21;8 godina) za koje su dobijeni podaci pomoću upitnika i odgovori dve trojezične alumnistkinje istog fakulteta (44 godine) za koje su dobijeni podaci audio zapisom njihovih ličnih ispovesti (životnih priča).<br />Upitnik ima sledeće celine: o maternjem jeziku, drugom i trećem jeziku, kao i međujezičkim uticajima; a audio zapisom su zabeleženi odgovori na slična pitanja u polustrukturiranom intervjuu. Prikupljeni podaci su analizirani na osnovu kombinacije mađarskog kao ugro-finskog i slovenskih (srpski/hrvatski, rusinski, slovački, ukrajinski, poljski, ruski), germanskih (nemački, engleski) i romanskih (rumunski, francuski, italijanski, &scaron;panski) kao idoevropskih jezika.<br />Dobijeni rezultati potvrđuju rezultate savremenih istraživanja dvo- i vi&scaron;ejezičnosti i pokazuju sledeće: bez obzira na tipolo&scaron;ke karakteristike jezika dvojezičnost efikasno utiče na usvajanje trećeg jezika (Ringbom 1987; Cenoz 2001; Jessner 2007; Gibbons 2009), &scaron;to je u ovom istraživanju dokumentovano za kombinacije jezika: mađarski kao ugro-finski i slovenski (srpski/hrvatski, rusinski, slovački, ukrajinski, poljski, ruski), germanski (nemački, engleski) i romanski (rumunski, francuski, italijanski, &scaron;panski) kao idoevropski jezici; drugi jezik ima veći uticaj na učenje trećeg jezika od prvonaučenog ili usvojenog jezika (Williams and Hammarberg 1998; Bardel and Falk 2007), ukoliko je kompetencija na visokom nivou, a izloženost drugom jeziku česta i dugotrajna i ukoliko su drugi i treći jezik tipolo&scaron;ki slični; transfer jezičkog znanja sprovodi se na nesvesnom nivou i to če&scaron;će u neformalnim, nego u formalnim situacijama, kao &scaron;to je potvrđeno i u drugim istraživanjima (Hoffmann 2007); komunikativna strategija opisivanja se če&scaron;će primenjuje u procesu stvaranja iskaza na trećem jeziku od strategije pravljenja hibridnih varijanti; kvalitativna analiza odgovora iz životnih priča potvrđuje osnovne rezultate dobijene na osnovu odgovora studenata i studentkinja i otkriva niz nijansi koje nije moguće dobiti upitnikom, a koje se odnose na kontekst, lična iskustva i sposobnosti da se metajezičke sposobnosti stave u funkciju učenja jezika.<br />Iako je trojezičnost po svemu sudeći budućnost civilizacijskog toka i obrazovnog sistema, možda čak i od pred&scaron;kolskog uzrasta, o ovom fenomenu ima jo&scaron; uvek malo literature. Na bazi rezultata dobijenih u ovom istraživanju, iako njihova pouzdanost nije apsolutna, jer zavise od ličnog procenjivanja fenomena, moguće je nanovo razmotriti postojeće teorije i ponovo opisati metalingvističke sposobnosti kada su u pitanju jezici koji nisu srodni u odnosu na jezike koji su srodni kada je u pitanju trojezičnost u Vojvodini.</p> / <p>The aim of this study is to investigate<br />attitudes towards personal bilingualism and<br />multilingualism and to determine if there is a<br />cross-linguistic influence in the third<br />language acquisition process, how and how<br />often it occurs, according to a personal<br />perception of the phenomenon of the<br />individual multilingualism among students at<br />the Faculty of Philosophy, University of Novi<br />Sad.<br />In Vojvodina, the officially used languages<br />are: Serbian, Hungarian, Slovak, Croatian,<br />Romanian and Ruthenian (AP of Vojvodina<br />Statute (&bdquo;Službeni list APV&rdquo; br.17/09)). At<br />the Faculty of Philosophy in Novi Sad<br />bilingualism, multilingualism and the<br />majority language has been traditionally<br />studied since its foundation (Mike&scaron; 1961,<br />1964, 1965, 1991; 1998; Mike&scaron; i Vlahović<br />1966; 1967; Mike&scaron; i Savić 1972, 1973, 1974;<br />Genc 1973, 1979, 1981, 1985, 1991; Međe&scaron;i<br />2009; Tir 2002; Horakova 2002; Puja-<br />Badesku 2009).<br />The empirical data include two groups of<br />answers: answers that the first year (2011/12)<br />bilingual female (74) and male (26) students<br />(mean age 21;8) gave to questions about their<br />mother tongue, second and third language and<br />cross-linguistic influence in a questionnaire<br />and answers that the trilingual alumni of the same faculty (44 years old) gave in their oral</p><p>history.<br />The questionnaire includes questions about<br />mother tongue, second and third language, as<br />well as about cross-linguistic influences. The<br />questions in the semi-structured interview for<br />the oral history are about the same topics. The<br />obtained data are analyzed according to the<br />combination of Hungarian as Finno-Ugric<br />language and Slavic (Serbian/Croatian,<br />Ruthenian, Slovak, Ukrainian, Polish,<br />Russian), Germanic (German, English) and<br />Romance languages (Romanian, French,<br />Italian, Spanish) as Indo-European languages.<br />The obtained results confirm the<br />contemporary findings in bilingualism and<br />multilingualism research and show the<br />following: bilingualism has a positive<br />influence on third language acquisition<br />regardless of their typological characteristics<br />(Cenoz 2001; Jessner 2007) and in this<br />research it is confirmed for combination of<br />languages: Hungarian as Finno-Ugric<br />language and Slavic (Serbian/Croatian,<br />Ruthenian, Slovak, Ukrainian, Polish,<br />Russian), Germanic (German, English) and<br />Romance languages (Romanian, French,<br />Italian, Spanish) as Indo-European languages;<br />the second language has a greater influence<br />on the third language acquisition process than the first one (Williams and Hammarberg</p><p>1998; Bardel and Falk 2007), if the<br />competence is on the high level, the second<br />language exposure frequent and long, and if<br />the second and the third language are<br />typologically similar; the linguistic<br />knowledge is transferred subconsciously,<br />more often in informal than in formal<br />situations, as it is confirmed in other studies<br />(Hoffmann 2007); description as a<br />communicational strategy is more often used<br />than creation of hybrid forms; qualitative<br />analysis of the obtained answers in oral<br />histories confirm results obtained by the<br />questionnaire, but it also reveals various<br />nuances that cannot be found using<br />questionnaire, about the context, personal<br />experiences and abilities to use metalinguistic<br />awareness in the language learning process.<br />In spite of the fact that trilingualism is the<br />future in the civilization evolution and in the<br />educational system, even starting at the<br />preschool level, there is not enough literature<br />about the phenomenon. According to the<br />results obtained in this research, although<br />they are not absolutely reliable, since they<br />depend on a personal judgment of the<br />phenomenon, it is possible to redefine<br />existing theories and to describe<br />metalinguistic abilities again when</p>

<p>Predmet ovog istraživanja je uticaj sistema vrednosti i ličnih karakteristika<br />davaoca usluga na kvalitet usluga u zdravstvenim sistemima. Rezultati<br />istraživanja predstavljaju osnovu za planiranje aktivnosti kojima će se<br />unapređivati kvalitet rada pa i zadovoljstvo pacijenata kao glavni izlazni<br />rezultat.Cilj ovog istraživanja je da se sagleda koji je to uticaj sistema<br />vrednosti i ličnih karakteristika davaoca usluga na kvalitet usluga u<br />zdravstvenim sistemima, kao i faktori koji utiču na njihovo zadovoljstvo,<br />odnosno nezadovoljstvo. Na osnovu rezultata ovog istraživanja, sagledavajući<br />sisteme vrednosti zdravstvenih radnika i uvažavajući mišljenje korisnika,<br />mogu se jasnije definisati prioriteti za poboljšanje i unapređenje kvaliteta<br />rada.</p> / <p>The subject of this research is the influence of the system of values and personal<br />characteristics of the provider of services on the quality of services in health systems.<br />The results of the research are the basis for planning the activities that will improve the<br />quality of work and the satisfaction of patients as the main output. The aim of this<br />research is to examine what is the impact of the system of values and personal<br />characteristics of the provider of services on the quality of services in health systems,<br />as well as the factors that influence their satisfaction or dissatisfaction. Based on the<br />results of this research, looking at the systems of values of health workers and taking<br />into account the user&#39;s opinion, priorities for improving and improving the quality of<br />work can be clearly defined.</p>

<p>Rad prikazuje razvoj modela za korisničko vrednovanje prostornih<br />karakteristika stana. Model se zasniva na rezultatima teorijskog i<br />praktičnog istraživanja. Teorijski deo istraživanja čine rezultati<br />analize postojećih istraživanja na temu kvaliteta stanovanja i<br />kriterijuma na osnovu kojih se on definiše, kao i arhitektonskih<br />smernica za projektovanje zgrada višeporodičnog stanovanja.<br />Praktičnim istraživanjem je obuhvaćeno ispitivanje stavova struke -<br />projektanata zgrada višeporodičnog stanovanja, i samih korisnika<br />analiziranih prostora. Funkcionisanje modela je prikazano kroz<br />primer jednog stana, dok je razvijeni model primenjen pri vrednovanju<br />prostornih karakteristika odabranih stanova izgrađenih u gradu<br />Osijeku u periodu između 1930. i 2015. godine.</p> / <p>The dissertation gives a detailed description of the development of the model<br />of user evaluation of the apartment&#39;s spatial characteristics. The model<br />development was based on the results of theoretical and practical research.<br />The theoretical part includes the analysis of available research on housing<br />quality and criteria for its evaluation as well as architectural guidelines for<br />housing design. The practical research involved examining the attitudes of<br />designers of residential buildings and the buildings&rsquo; tenants. The functioning<br />of the model is shown through the example of the chosen apartment, while<br />the developed model was applied in the evaluation of the spatial<br />characteristics of the apartments built in Osijek from 1930 to 2015.</p>