<p>Povratak na posao nakon operacije lumbalne diskus hernije determinisan je funkcionalnim stanjem, prisustvom i stepenom tegoba od strane lumbosakralne kičme, zahtevima na radnom mestu bolesnika ali i psihosocijalnim faktorima, koji pri oceni radne sposobnosti zaposlnih zahtevaju individualni pristup. Grupa pacijenata koja se neće vratiti na posao može biti identifikovana putem prognostičkog modela. Cilj ove studije je definisanje prognostičkog modela za povratak na posao bolesnika operisanih zbog lumbalne diskus hernije kao i identifikacija najznačajnijih faktora rizika odgovornih za lo&scaron; ishod operativnog lečenja, posmatrano kroz prizmu povratka na posao. Istraživanje je prospektivna studija koja je obuhvatila ukupno 200 ispitanika, koji su operisani zbog lumbalne diskus hernije na jednom nivou i praćeni su u vremenskom period do 12 meseci nakon operativnog lečenja. U statističku ananlizu je u&scaron;lo 153 bolesnika, koji su ispunili kriterijume selekcije ispitanika studije. Nakon određivanja značaja posmatranih biolo&scaron;kih, profesionalnih i psihosocijalnih faktora rizika za povratak na posao, kreirani su i evaluirani prognostički modeli bazirani na svim i na odabranim atributima desetostrukom kros-validacijom: stablo odlučivanja (DT), model vi&scaron;eslojnih perceptrona (MLP) i model potpornih vektora (SVM). Za predviđanje povratka na posao najveću tačnost, specifičnost i senzitivnost za odabrane atribute postiže model potpornih - podržavajućih vektora (SVM). Najbolju intuitivnu i praktičnu vrednost za predviđanje povratka na posao pruža model stabla odluka (DT). Identifikacijom najznačajnijih faktora rizika za nepovoljan ishod povratka na posao omogućeno je preventivno delovanje na iste, u cilju smanjenja broja pacijenata sa umanjenjem radne sposobnosti i invaliditeta.</p> / <p>Return to work after lumbar discectomy is determinated by functional status, presence and degree of discomfort in the lumbosacral spine, the requirements in the workplace of patients and psychosocial factors that in the assessment of working capabilities require an individual approach. Groups of patients which don&rsquo;t return to work after surgery could be identified by predictive model. The aim of this study is to define prognostic model to return to work patients after lumbar discectomy, as well as the identification major risk factors responsible for the poor outcome of operative treatment viewed through the prism of returning to work. This prospective study included a total of 200 patients, who underwent surgery for lumbar disc herniation on one level and were followed up in period of 12 months following surgery. The statistical analysis included 153 patients who fulfilled all selection criteria of the study subjects. After determining significance of the observed biological, professional and psychosocial risk factors for return to work, prognostic models were designed and evaluated based on all and selected attributes by tenfold cross-validation: decision tree (DT) model of multilayer perception (MLP) model and support vector (SVM). For the prediction of return to work best accuracy, specificity and sensitivity for selected attributes, is achieved by supporting vector model (SVM). The decision tree model (DT) provides the best intuitive and practical value for predicting return to work. By identifying the most important risk factors for adverse outcome for return to work it is made possible for preventive actions, to reduce the number of patients with reduced work ability and disability.</p>

<p>Uvod: Stratifikacija rizika je postala integralna komponenta savremenog pristupa tretmanu u kliničkoj praksi. Danas se u dijagnostici i lečenju akutnog infarkta miokarda (AIM) koriste različiti skorovi rizika kao prognostički instrumenti za kratkoročan i dugoročan ishod bolesti. Nužni proceduralni procesi, u toku primarne perkutane koronarne intervencije (pPKI), kao i saznanja o distribuciji i vrstama lezija koronarnih arterija su od velikog značaja, te se preporučuje finalna evaluacija rizika neposredno nakon izvr&scaron;ene pPKI. Metode istraživanja podataka omogućavaju pronalaženje skrivenih obrazaca u podacima, otkrivanje njihovih uzročno-posledičnih veza I odnosa, te razvoj savremenih prediktivnih modela. Cilj: Kreiranje i testiranje jednostavnog, praktičnog i u svakodnevnoj praksi upotrebljivog prediktivnog modela za procenu intra-hospitalnog ishoda lečenja pacijenata obolelih od AIM sa ST-elevacijom (STEMI) lečenih pPKI. Metode: Istraživanje je unicentrična, retrospektivna, ali I prospektivna studija. U retrospektivnu studiju je uključeno 1495 pacijenta sa STEMI koji su lečeni na Klinici za kardiologiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine (IKVBV) kod kojih je u cilju rekanalizacije infarktne arterije izvr&scaron;ena pPKI, u periodu od decembra 2008. godine do decembra 2011. godine. Svaki pacijent je inicijalno predstavljen sa 629 obeležja sadržanih u postojećem IKVBV informacionom sistemu, koja čine demografske karakteristike, podaci iz anamneze i kliničkog nalaza, parametri biohemijskih analiza krvi priprijemu, parametri ehokardiografskog pregleda, angiografski i proceduralni detalji i &scaron;ifre prijemnih dijagnoza. U svrhu istraživanja podataka kori&scaron;ćeno je programsko re&scaron;enje otvorenog koda Weka. Tokom evaluacije različitih algoritama izabran je algoritam koji daje najbolje rezultate po tačnosti predikcije i ROC parametru. U sklopu retrospektivnog dela izvr&scaron;ena je validacija prediktivnog modela&nbsp; desetostrukom unakrsnom validacijom na celom skupu podataka. Prospektivnom studijom je na uzorku od 400 pacijenata sa STEMI lečenih pPKI u toku 2015. godine izvr&scaron;ena dodatna validacija razvijenog prediktivnog modela. Za iste pacijente je izračunavat i GRACE skor rizika, te je upoređena njegova, i prediktivna moć razvijenog modela. Rezultati: Alternativno stablo odluke (ADTree) izdvojen je kao algoritam sa najboljim performansama u odnosu na ostale evaluirane algoritme. Cost sensitive klasifikacija je kori&scaron;ćena kao dodatna metodologija da bi se pojačala tačnost. ADTree stablo odluke izdvojilo je osam ključnih parametara koji najvi&scaron;e utiču na ishod intra-hospitalnog lečenja: sistolni krvni pritisak pri prijemu, ejekciona frakcija leve komore, udarni volumen leve komore, troponin, kreatinin fosfokinaza, ukupni bilirubin, T talas i<br />rezultat intervencije. Performanse razvijenog modela su: tačnost predikcije je 93.17%, ROC 0.94. Razvijeni model je na prospektivnoj validaciji zadržao performanse: tačnost predikcije 90.75%, ROC 0.93. &Scaron;iroko kori&scaron;ćeni GRACE skor je na prospektivnom skupu postigao ROC=0.86, &scaron;to pokazuje da je razvijeni prediktivni model superiorniji u odnosu na njega. Zaključak: Razvijeni prediktivni model je jednostavan i pouzdan. Njegova implementacija u svakodnevnu kliničku praksu, omogućila bi kliničarima da izdvoje visokorizične pacijente, nakon reperfuzionog tretmana, a potom kod njih intenziviraju tretman i kliničko praćenje, a sa ciljem smanjenja incidence intra-hospitalnih komplikacija i povećanja njihovog preživljavanja.</p> / <p>Introduction: Risk stratification has become an integral component of modern treatment in clinical practice. Today, the diagnosis and treatment of acute myocardial infarction (AMI) use different risk scores as a prognostic instruments for short-term and long-term outcome of the disease. The necessary procedural processes during primary percutaneous coronary intervention (pPCI) as well as knowledge about the distribution and types of lesions in coronary arteries are of great importance, and a final risk evaluation is recommended directly after the pPCI. Methods of data mining allow finding hidden patterns in data, disclosure of their causal connections and relationships, and the development of modern predictive models. Aim: To create and test a simple, practical and usable predictive model in daily practice for the&nbsp; assessment of intrahospital treatment outcome of patients with AMI with STsegment elevation (STEMI) treated with pPCI. Methods: Presented research is unicentric, retrospective but also prospective study. Retrospective study included 1495 patients with STEMI who were admitted to the Clinics of cardiology of the Institute of Cardiovascular Diseases Vojvodina (IKVBV). For the purpose of recanalization of the infarct artery, pPCI has been performed to these patients during the period from December 2008 to December 2011. Each patient was initially described with 629 attributes from the existing information system of IKVBV. Those attributes consist of demographic characteristics, data from history and clinical findings, biochemical parameters of blood tests on admission, the echocardiographic parameters, angiographic and procedural details and admission diagnosis codes. For model development, an open source software solution Weka was used. During the evaluation of different algorithms, algorithm that gives the best results in terms of accuracy and ROC parameter was chosen. As part of the retrospective study, in order to assess the models performance, ten-fold cross-validation on the entire data set was used. A prospective study, on a sample of 400 patients with STEMI, treated with pPCI in 2015, performed additional validation of the developed predictive model. GRACE risk score was calculated for the prospective study patients and comparison with the developed model has been performed. Results: Alternative decision tree (ADTree) was isolated as an algorithm with the best performance in relation to other algorithms evaluated. Cost sensitive classification was used as an additional methodology to enhance accuracy. ADTree selected eight key parameters that most influence the outcome of intra-hospital treatment: systolic blood pressure on admission, left ventricular ejection fraction, stroke volume of the left ventricle, troponin, creatine phosphokinase, total bilirubin, T wave and the result of the intervention. The performance of the developed model are: the accuracy of the prediction is 93.17%, ROC 0.94. The developed model kept its performance in prospective validation: accuracy of prediction 90.75%, ROC 0.93. Widely used GRACE score achieved ROC = 0.86 in the prospective study patients, indicating that developed predictive model is superior to him. Conclusion: Developed predictive model is simple and reliable. Its implementation in everyday clinical practice, would allow clinicians to distinguish high-risk patients after reperfusion treatment, and then for them to intensify treatment and clinical follow-up, with an aim of reducing the incidence of intra-hospital complications and increase their survival.</p>

<p>Boljom prevencijom aterosklerotskih bolesti i uvođenjem invazivnih procedura endoluminalnim pristupom u lečenju koronarne bolesti i karotidne bolesti, hirur&scaron;ke procedure u poslednje dve decenije postaju sve kompleksnije i teže. Profil pacijenata podvrgnutih revaskularizaciji miokarda postaje sve rizičniji i procentualno se povećava broj polivaskularnih pacijenata za koje je neophodno uraditi dodatne procedure na karotidnim arterijama, bilo da su one urađene simultano, u dva ili tri akta. To su pacijenati koji imaju značajne aterosklerotske lezije na jednoj ili obe karotidne arterije zajedno sa značajnim suženjima koronarnih arterija. Algoritmi koji se nude u projektovanju operativne taktike ni danas nisu strogo definisani i vrlo često zavise od individualne procene i stava hirurga koji izvode ove procedure. Ishod operativnog lečenja ovih pacijenata često zavisi od hirur&scaron;ke taktike i ustanove u kojoj se oni operativno leče. Prediktori ishoda operativnog lečenja bi mogli biti važan faktor u selekcioniranju pacijenata u preporuci taktike operativnog lečenja. U tezi su analizirani klinički aspekti preoperativno i postoperativno, postoperativni mortalitet - 30 dana posle operacije i jednu godinu posle operacije. Analiziran je uticaj faktora: starost, pol, neurolo&scaron;ka disfunkcija, infarkt miokarda do 90 dana pre operacije, nestabilna angina, diabetes mellitus, bilateralna stenoza karotidnih arterija kod 94 pacijenta koji su operisani u Klinici za kardiohirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici u periodu 2007-2012g. Kod svih je, preoperativno, nađeno da imaju značajne promene na koronarnim i karotidnim arterijama. Pacijenti su podeljeni u dve grupe po tipu izvr&scaron;ene operacije. Prvu grupu su sačinjavali pacijenti koji su operisani u odvojenim operacijama karotidnih arterija i revakularizacije miokarda, a drugi su operisani simultano operacijom karotidnih arterija i revaskularizacijom miokarda. U metodologiji su kori&scaron;ćene metode retrospektivnog i prospektivnog istraživanja. Kori&scaron;ćena je elektronska baza podataka Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, vođen je intervju sa pacijentima. Kori&scaron;ćeni su i pregledi doppler sonografije karotidnih arterija koji su rađeni u drugim ustanovama. Mortalitet-30 dana i jednu godinu posle operacije je bio prihvatljivo nizak, pacijenti su pobolj&scaron;ani u posmatranim parametrima. Neurolo&scaron;ki morbiditet na 30 dana i jednu godinu posle je bio prihvatljivo nizak. Prediktori mortaliteta su bili pu&scaron;enje 30 dana i godinu dana posle operacije u obe grupe. Prediktor morbiditeta 30 dana i jednu godinu nakon operacije bila je hiperlipoproteinemija. Ženski pol je bio nezavisni prediktor mortaliteta u grupi pacijenata operisanih u vi&scaron;e aktova. Pacijenti operisini simultano su bili teži po simptomima ( NYHAklasi) i u većem riziku (EU2 score), ali nisu imali statistički značajno veću smrtnost u odnosu na grupu operisanu u vi&scaron;e aktova.</p> / <p>Surgical procedures have become more complex and difficult in the past two decades due to the better prevention of atherosclerotic diseases and the introduction of invasive procedures with endoluminal approach to treating coronary and carotid artery diseases. The profile of patients undergoing myocardial revascularization is becoming riskier. There is also increase in the percentage of patients with polyvascular disease who need additional procedures on the carotid arteries, whether they are done simultaneously or in two or three acts. These are the patients who have significant atherosclerotic lesions in one or both of the carotid arteries along with the significant narrowing of the coronary arteries. Algorithms that are offered to plan operative tactics are still not strictly defined and often depend on the individual assessment of surgeons and the attitude of certain institutions that perform the procedure. The outcome of surgical treatment of these patients often depends on surgical tactics and the institution in which they are treated. Predictors of surgical treatment outcome could be an important factor for the selection of patients and the recommendation of operative treatment tactics. The thesis analyzed pre- and postoperative clinical aspect as well as 30-day and one-year postoperative mortality. The influence of the following factors was analyzed: age, sex, neurologic dysfunction, myocardial infarction occurring 90 days after surgery, unstable angina, diabetes mellitus, and bilateral carotid artery stenosis in 94 patients that underwent cardiac surgery at the Clinic of Cardiovascular Surgery of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica in the period from 2007 to 2012. All patients had significant changes on the coronary and carotid arteries. The patients were divided into two groups according to the type of surgery. The first group consisted of the patients who underwent carotid artery surgery and myocardial revascularization separately. The second group of patients underwent carotid artery surgery and myocardial revascularization at the same time. Methods of retrospective and prospective research were used in the methodology. Electronic data base of the Institute of Cardiovascular Diseases of Vojvodina was also used and the patients were interviewed. Doppler of carotid arteries performed both in our institution and in other institutions was used. Mortality, 30-day and one-year post surgery, was acceptably low. The patients were improved in the observed parameters. Neurologic morbidity 30 days and one year after surgery was acceptably low. Smoking 30 days and one year after surgery was predictor of mortality in both groups. Hyperlipoproteinemia 30 days and one year after surgery was predictor of morbidity. Female sex was independent predictor of mortality for the first group of patients. The second group of patients were more complex according to the symptoms (NYHA class) and with greater risk (EU2 score), but their mortality rate was not statistically significant in relation to the first group of patients.</p>

<p>Тешка траума се може дефинисати на неколико различитих начина. Најчешће коришћена дефиниција укључује коришћење Injury Severity Score ( ISS скор). Ако је вредност ISS скор &gt;15, ради се о тешкој трауми. Траума је временски осетљиво стање, због тога је за збрињавање тешко повређених пацијената неопходна добра сарадња различитих нивоа здравствене заштите и здравствених стручњака различитих специјалности. У претходних неколико деценија, због сложенијег процеса лечења и великих трошкова, дошло је до потребе за што објективнијом проценом стања повређеног и исхода лечења. Циљ: Упоредити сензитивност и специфичност T-RTS скорa (Triage Revised Trauma Score), CRAMS скалe (Circulation, Respiration, Abdomen, Motor and Speech), МGAP скора (Mechanism, Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) и GAP скора (Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) примењених на прехоспиталном нивоу, проценити могућности прехоспитално примењених RTS, CRAMS, МGAP и GAP скорова у предикцији исхода лечења повређеног пацијента и утврдити значај појединачних фактора, одређиваних на прехоспиталном нивоу током иницијалног прегледa повређеног, за процену тежине повреде и предикцију исхода лечења повређеног. Истраживање је проспективног, опсервационог карактера. У истраживање су укључени пацијенти старији од 18 година, које су лекари Заводa за хитну медицинску помоћ Нови Сад (ЗЗХМП НС) и Службe хитне медицинске помоћи Дома здравља Бечеј (СХМП ДЗ Бечеј) збрињавали на терену након трауме, а потом их транспортовали у Ургентни центар Клиничког центра Војводине (УЦ КЦВ). На основу вредности ISS скора пацијенти су сврстани у једну од две групе: група А- пацијенти код којих је ISS скор након завршене дијагностике изнад 15- тешка траума и група Б -пацијенти код којих је након завршене дијагностике ISS скор &le;15- лака траума. У групи А је било 50, а у групи Б 257 пацијената. За граничне вредности скорова које означавају да траума није лака, највећу сензитивност у оцени тежине трауме је имао GAP скор 98,8%, а највећу специфичност MGAP скор 62%. У предвиђању исхода лечења, највећу сензитивност је имао RTS скор за предикцију 95,2%, а специфичност GAP скор и CRAMS скала 87,5%. MGAP скор, а пошто је у снажној корелацији са њим и GAP скор, мерени прехоспитално, су се издвојили као независни предиктор у оцени тежине трауме и предвиђању исхода лечења повређеног. Т- RTS скор и CRAMS скала су се издвојили као појединачни предиктори у оцени тежине трауме, али не и као независни предиктори. RTS скор за предикцију нема статистичку значајност у предвиђању исхода лечења повређеног, за разлику од CRAMS скале која има, али се није издвојила као независни предиктор исхода лечења. Осим наведених траума скорова, као независни предиктори у оцени тежине трауме издвојили су се: систолни крвни притисак, SaO2 у периферној крви мерена пулсном оксиметријом, повреда главе и врата и повреда грудног коша. За предвиђање исхода лечења повређеног само се SaO2 у периферној крви мерена пулсном оксиметријом издвојила као појединачни предиктор, али не и као независни предиктор исхода.</p> / <p>Teška trauma se može definisati na nekoliko različitih načina. Najčešće korišćena definicija uključuje korišćenje Injury Severity Score ( ISS skor). Ako je vrednost ISS skor &gt;15, radi se o teškoj traumi. Trauma je vremenski osetljivo stanje, zbog toga je za zbrinjavanje teško povređenih pacijenata neophodna dobra saradnja različitih nivoa zdravstvene zaštite i zdravstvenih stručnjaka različitih specijalnosti. U prethodnih nekoliko decenija, zbog složenijeg procesa lečenja i velikih troškova, došlo je do potrebe za što objektivnijom procenom stanja povređenog i ishoda lečenja. Cilj: Uporediti senzitivnost i specifičnost T-RTS skora (Triage Revised Trauma Score), CRAMS skale (Circulation, Respiration, Abdomen, Motor and Speech), MGAP skora (Mechanism, Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) i GAP skora (Glasgow coma scale, Age, and arterial Pressure) primenjenih na prehospitalnom nivou, proceniti mogućnosti prehospitalno primenjenih RTS, CRAMS, MGAP i GAP skorova u predikciji ishoda lečenja povređenog pacijenta i utvrditi značaj pojedinačnih faktora, određivanih na prehospitalnom nivou tokom inicijalnog pregleda povređenog, za procenu težine povrede i predikciju ishoda lečenja povređenog. Istraživanje je prospektivnog, opservacionog karaktera. U istraživanje su uključeni pacijenti stariji od 18 godina, koje su lekari Zavoda za hitnu medicinsku pomoć Novi Sad (ZZHMP NS) i Službe hitne medicinske pomoći Doma zdravlja Bečej (SHMP DZ Bečej) zbrinjavali na terenu nakon traume, a potom ih transportovali u Urgentni centar Kliničkog centra Vojvodine (UC KCV). Na osnovu vrednosti ISS skora pacijenti su svrstani u jednu od dve grupe: grupa A- pacijenti kod kojih je ISS skor nakon završene dijagnostike iznad 15- teška trauma i grupa B -pacijenti kod kojih je nakon završene dijagnostike ISS skor &le;15- laka trauma. U grupi A je bilo 50, a u grupi B 257 pacijenata. Za granične vrednosti skorova koje označavaju da trauma nije laka, najveću senzitivnost u oceni težine traume je imao GAP skor 98,8%, a najveću specifičnost MGAP skor 62%. U predviđanju ishoda lečenja, najveću senzitivnost je imao RTS skor za predikciju 95,2%, a specifičnost GAP skor i CRAMS skala 87,5%. MGAP skor, a pošto je u snažnoj korelaciji sa njim i GAP skor, mereni prehospitalno, su se izdvojili kao nezavisni prediktor u oceni težine traume i predviđanju ishoda lečenja povređenog. T- RTS skor i CRAMS skala su se izdvojili kao pojedinačni prediktori u oceni težine traume, ali ne i kao nezavisni prediktori. RTS skor za predikciju nema statističku značajnost u predviđanju ishoda lečenja povređenog, za razliku od CRAMS skale koja ima, ali se nije izdvojila kao nezavisni prediktor ishoda lečenja. Osim navedenih trauma skorova, kao nezavisni prediktori u oceni težine traume izdvojili su se: sistolni krvni pritisak, SaO2 u perifernoj krvi merena pulsnom oksimetrijom, povreda glave i vrata i povreda grudnog koša. Za predviđanje ishoda lečenja povređenog samo se SaO2 u perifernoj krvi merena pulsnom oksimetrijom izdvojila kao pojedinačni prediktor, ali ne i kao nezavisni prediktor ishoda.</p> / <p>Severe trauma could be defined in several ways. The most commonly used definition includes Injury Severity Score (ISS) and severe trauma is determined if ISS &gt;15. Trauma management is a time sensitive issue and a coordination between different levels of health system and many specialists is vital in the treatment of severe trauma. In the last decades, a need for the objective evaluation of the severity of trauma and its outcome was perceived due to the complex management and treatment of trauma and its costs. Aim of the study: to compare the sensitivity and specificity between prehospital scores T-RTS (Revised Trauma Score), CRAMS (Circulation, Respiration, Abdomen, Motors, Speech), MGAP (Mechanism, Glasgow Coma Scale, Age, Arterial Pressure) and GAP (Glasgow Coma Scale, Age, Arterial Pressure), to assess the predictability of prehospital scores (RTS, CRAMS, MGAP and GAP) in the outcome of traumatized patients, to determine the significance of individual factors, initially determined during the prehospital evaluation, in evaluating the severity of trauma and the outcome of treatment. Patients enrolled into this prospective observational study were older than 18, prehospitally treated on the trauma site by the doctors of the Institute of the Emergency Medicine Novi Sad and Health Centre Bečej &ndash; Emergency Medical Service and afterward transported into the Emergency Centre Novi Sad. Based on ISS values, patients were divided into two groups: Group A &ndash; severe trauma (50 patients; ISS&gt;15) and Group B &ndash; mild trauma (257 patients; ISS&le;15). For the broder values of scores, determining the severity of trauma, GAP had the highest sensitivity (98%), while MGAP had the highest specificity (62%). RTS had the highest sensitivity in predicting the outcome (95.2%), while GAP and CRAMS had specificity of 87.5%. Prehospital MGAP score, in strong correlation with GAP, was singled out for its independent predictive value in determining the severity of trauma and its outcome. T-RTS and CRAMS stood out to be individual &ndash; but not independent &ndash; predictors in evaluating the severity of trauma. RTS was not statistically significant in predicting the outcome, in contrast with CRAMS. However, CRAMS was not singled out as an independent predictor of the outcome. In addition to the scores, independent predictors of the severity of trauma were: systolic blood pressure, arterial oxygen saturation (SaO2) by using the pulse oximeter, head, neck and thorax injuries. Only SaO2 proved to be a single &ndash; but not independent &ndash; predictor of the outcome.</p>

<p>Увод: Ризик оперативног лечења у кардиохирургији посматра се са становишта постоперативног морталитет или одређених компликација. Стратификација ризика подразумева преоперативно утврђивање оперативног ризика, у односу на одређен период након операције, на основу тежине стања сваког пацијента посебно. Оно се процењује на основу броја и тежине његових фактора ризика. Предмет истраживања јесте математички статистички модел за предвиђање исхода оперативног ризика у кардиохирургији за период од једне године од датума интервенције. Популација Војводине је, у демографском смислу, специфична. Висока је стопа гојазних, пушача, оболелих од шећерне болести и артеријске хипертензије. Ове специфичности популације, морају се узети у обзир приликом процене ризика од кардиохируршке интервенције. Осим тога, оперативна тактика и техника (примена артеријских графтова, реваскуларизација у ургентним стањима, хибридна хирургија итд.), као и оптимална преоперативна припрема и постоперативни третман имају велики утицај на исход оперативног лечења. Циљ истраживања јесте идентификација свих фактора ризика који значајно утичу на исход оперативног лечења и развој сопствених модела за предикцију морталитета и значајних кардијалних и церебрoваскуларних компликација, као и њихова валидација. Методе: Узорак је чинило 2664 консекутивних болесника оперисаних на Клиници за кардиоваскуларну хирургију, Института за кардиоваскуларне болести Војводине у периоду од 01.07. 2011. до 21.12.2013. године. Анализирано је укупно 48 потенцијално релевантних фактора ризика. Подаци о морталитету и компликацијама у периоду хоспитализације и о рехоспитализацијама преузимани су из болничког информационог система (БИС). Болесници који, 365 дана од операције, нису били регистровани у БИС-у, позивани су телефоном како би се добио увид у њихово стање. Модел за процену једногодишњег оперативног ризика креиран је помоћу мултиваријантне бинарне логистичке регресије. Дискриминативна моћ модела испитана је помоћу Receiver Operating Characteristic (ROC) кривих, при чему су одређени гранични пресек, сензитивност и специфичност одговарајуће варијабле. Резултати: Добијени модел је добар маркер за предикцију морталитета годину дана од операције (area = 0,712: р &lt; 0,0005). Вредност граничног пресека је 3,04, сензитивност је 0,700; специфичност је 0,626. Хосмер - Лемешов тест за креирани модел износи 0,125 (р &gt; 0,05). На узорку на коме је направљен модел, у односу на значајне, неповољне кардијалне и цереброваскуларне догађаје вредност површине испод ROC криве су: area = 0,713; p &lt; 0,0005 , вредност граничног пресека 7,87, сензитивност 0,667, специфичност 0,635. Када се модел примени на контролну групу, вредност површине испод ROC криве су следеће: area = 0,518, p = 0,581. Хосмер - Лемешов тест за креирани модел показује да је вредност р = 0,007. Закључак: Модел за предикцију морталитета је прецизан како у односу на целу групу болесника, тако и у односу на тип кардиохируршке инервенције. Креирани модел има добру моћ дискриминације. Најбољу моћ разликовања болесника са ниским и високим ризиком, модел показује у коронарној а нешто слабију у комбинованој хирургији. Модел за значајне кардијалне и цереброваскуларне догађаје функционише само на целокупном узорку, на којем је креиран, а не може да да задовољавајући одговор сваком болеснику понаособ, колика је вероватноћа да ће се код њега, у периоду од годину дана од операције, десити неки од наведених догађаја.</p> / <p>Uvod: Rizik operativnog lečenja u kardiohirurgiji posmatra se sa stanovišta postoperativnog mortalitet ili određenih komplikacija. Stratifikacija rizika podrazumeva preoperativno utvrđivanje operativnog rizika, u odnosu na određen period nakon operacije, na osnovu težine stanja svakog pacijenta posebno. Ono se procenjuje na osnovu broja i težine njegovih faktora rizika. Predmet istraživanja jeste matematički statistički model za predviđanje ishoda operativnog rizika u kardiohirurgiji za period od jedne godine od datuma intervencije. Populacija Vojvodine je, u demografskom smislu, specifična. Visoka je stopa gojaznih, pušača, obolelih od šećerne bolesti i arterijske hipertenzije. Ove specifičnosti populacije, moraju se uzeti u obzir prilikom procene rizika od kardiohirurške intervencije. Osim toga, operativna taktika i tehnika (primena arterijskih graftova, revaskularizacija u urgentnim stanjima, hibridna hirurgija itd.), kao i optimalna preoperativna priprema i postoperativni tretman imaju veliki uticaj na ishod operativnog lečenja. Cilj istraživanja jeste identifikacija svih faktora rizika koji značajno utiču na ishod operativnog lečenja i razvoj sopstvenih modela za predikciju mortaliteta i značajnih kardijalnih i cerebrovaskularnih komplikacija, kao i njihova validacija. Metode: Uzorak je činilo 2664 konsekutivnih bolesnika operisanih na Klinici za kardiovaskularnu hirurgiju, Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine u periodu od 01.07. 2011. do 21.12.2013. godine. Analizirano je ukupno 48 potencijalno relevantnih faktora rizika. Podaci o mortalitetu i komplikacijama u periodu hospitalizacije i o rehospitalizacijama preuzimani su iz bolničkog informacionog sistema (BIS). Bolesnici koji, 365 dana od operacije, nisu bili registrovani u BIS-u, pozivani su telefonom kako bi se dobio uvid u njihovo stanje. Model za procenu jednogodišnjeg operativnog rizika kreiran je pomoću multivarijantne binarne logističke regresije. Diskriminativna moć modela ispitana je pomoću Receiver Operating Characteristic (ROC) krivih, pri čemu su određeni granični presek, senzitivnost i specifičnost odgovarajuće varijable. Rezultati: Dobijeni model je dobar marker za predikciju mortaliteta godinu dana od operacije (area = 0,712: r &lt; 0,0005). Vrednost graničnog preseka je 3,04, senzitivnost je 0,700; specifičnost je 0,626. Hosmer - Lemešov test za kreirani model iznosi 0,125 (r &gt; 0,05). Na uzorku na kome je napravljen model, u odnosu na značajne, nepovoljne kardijalne i cerebrovaskularne događaje vrednost površine ispod ROC krive su: area = 0,713; p &lt; 0,0005 , vrednost graničnog preseka 7,87, senzitivnost 0,667, specifičnost 0,635. Kada se model primeni na kontrolnu grupu, vrednost površine ispod ROC krive su sledeće: area = 0,518, p = 0,581. Hosmer - Lemešov test za kreirani model pokazuje da je vrednost r = 0,007. Zaključak: Model za predikciju mortaliteta je precizan kako u odnosu na celu grupu bolesnika, tako i u odnosu na tip kardiohirurške inervencije. Kreirani model ima dobru moć diskriminacije. Najbolju moć razlikovanja bolesnika sa niskim i visokim rizikom, model pokazuje u koronarnoj a nešto slabiju u kombinovanoj hirurgiji. Model za značajne kardijalne i cerebrovaskularne događaje funkcioniše samo na celokupnom uzorku, na kojem je kreiran, a ne može da da zadovoljavajući odgovor svakom bolesniku ponaosob, kolika je verovatnoća da će se kod njega, u periodu od godinu dana od operacije, desiti neki od navedenih događaja.</p> / <p>Introduction: Risk assessment in cardiac surgery can be realized from the point of postoperative mortality or certain complications. Risk stratification involves preoperative determination of operative risk in relation to a certain period after the operation, based on the health status of each patient individually. It is estimated through the number and severity of its risk factors. The subject of research is mathematical statistical model which is able to predict the outcome of operative risk in cardiac surgery for a period of one year from the date of intervention. The population of Vojvodina is, in demographic terms, specific. There is a high rate of overweight people, smokers, patients with diabetes and hypertension. These specifics of the population must be taken into account when assessing the risk of cardiac intervention. In addition, operative tactics and techniques (use of arterial grafts, revascularization in emergency situations, hybrid surgery etc.) as well as the optimal preoperative preparation and postoperative treatment have a major impact on the outcome of operative treatment. The aim of the research is the identification of risk factors that significantly affect the outcome of operative treatment and development of specific models for the prediction of mortality and major cardiac and cerebrovascular complications, as well as their validation. Methods: The sample was comprised of 2664 consecutive patients who underwent surgery at the Clinic for Cardiovascular Surgery at the Institute of Cardiovascular Diseases Vojvodina in the period 01.07. 2011 - 21.12.2013. A total of 48 potentially relevant risk factors were analyzed. Data on mortality and complications during hospitalization, and the rehospitalization rates were obtained from the Hospital Information System (BIS). Patients not registered within the BIS during 365 days from the operation day, were contacted by phone in order to gain insight about their status. A model for one-year operative risk assessment was created using multivariate binary logistic regression. The discriminative power of the model was tested using the Receiver Operating Characteristic (ROC) curves, with determination of the following parameters: cut-off value, sensitivity and specificity of the response variables. Results: The model is a good marker for the prediction of mortality one year after the operation (area = 0.712: p &lt;0.0005). The cut-off value is 3.04, the sensitivity was 0.700; specificity was 0.626. Hosmer - Lemeshov test for the created model is 0.125 (p&gt; 0.05). In a sample in which the model was developed, with regard to significant adverse cardiac and cerebrovascular events, the value of the area under the ROC curves were: area = 0.713; p &lt;0.0005, cut-off value 7.87, sensitivity of 0.667, specificity of 0.635. When the model is applied to the control group, the value of the area under the ROC curve is 0.518, p = 0.581. Hosmer-Lemeshov test for the created model shows the value of p=0.007. Conclusion: The model for mortality prediction is precise both when applied to the entire group of patients, and in relation to the type of cardiac procedure. The created model possesses good discriminatory power. The model shows best power of distinguishing patients with low and high risk in a subset of coronary surgery patients, and somewhat weaker power in combined surgery subset. The model for major cardiac and cerebrovascular events only works on the entire sample, in which it has been created, but cannot provide satisfactory answer to each patient individually, how likely the patient is to experience the event within a period of one year starting from the operation.</p>

<p>Kardijalni biomarkeri u predviđanju operativnog rizika kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore Evaluacija rezultata u kardiohirurgiji podrazumeva praćenje ishoda operativnog lečenja u određenom vremenskom periodu. Najče&scaron;će je to interval od 30 dana od datuma intervencije. Najče&scaron;ći kriterijumi za praćenje su stopa mortaliteta i morbiditeta, dužina boravka u jedinici intenzivnog lečenja, ukupna dužina hospitalizacije i tro&scaron;kovi lečenja. Stratifikacija rizika podrazumeva da se bolesnici mogu podeliti u grupe u zavisnosti od broja i važnosti preoperativno utvrđenih faktora rizika, odnosno da se pre operacije može predvideti ishod hirur&scaron;ke intervencije kod svakog od njih pojedinačno. U Evropi je, u periodu između 1995. i 1999. godine, na osnovu multicentrične studije u 8 evropskih zemalja i 128 kardiohirur&scaron;kih centara u kojima je operisano 19.030 odraslih bolesnika, kreiran EvroSKOR - EuroSCORE (European System for Cardiac Operative Risk Evaluation) model za stratifikaciju rizika u kardiohirurgiji. Međutim, neminovne promene i napredak u operativnom lečenju doveli su do toga da je neophodno ažurirati postojeći sistem stratifikacije. Tako je 2012. godine u rutinsku upotrebu uveden novi sistem Euroscore II. Na Klinici za kardiohirurgiju Instituta za kardiovaskularne bolesti Vojvodine (IKVBV), EuroSCORE model uveden je u rutinsku upotrebu od početka 2001. godine. Analizom rezultata, posle dvogodi&scaron;nje primene, pokazalo se da je model bio precizan, odnosno da nije postojala značajna razlika između očekivanog (3,7%) i stvarnog mortaliteta (3,47%). U poslednjih nekoliko godina, kod bolesnika kojima sledi kardiohirur&scaron;ka intervencija, u smislu razmatranja njihove prediktivne vrednosti, sve vi&scaron;e pažnje se poklanja kardijalnim biomarkerima. Najznačajniji biomarkeri u kardiovaskularnoj medicini su: Troponin, Kreatin kinaza MB izoenzim (CKMB), N-terminalni pro B-tip natriuretski peptid (NT-proBNP), C-reaktivni protein (CRP), Laktat dehidrogenaza (LDH), Mokraćna kiselina (Acidum uricum). Ciljevi ovog rada su bili da se kreira model za predviđanje preoperativnog rizika kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore na osnovu preoperativnih vrednosti određenih biomarkera i da se kreira novi model sa kombinacijom prethodnog modela i već postojećeg modela EuroSCORE II. Ispitana su 704 bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcione frakcije manje ili jednake 50%. Bolesnici su operisani na Institutu za kardiovaskularne bolesti Vojvodine, od 20. januara 2014. do 20. aprila 2016. Kod bolesnika su urađene tri vrste operacija: revaskularizacija miokarda-koronarna hirurgija, hirurgija stečenih srčanih mana - valvularna hirurgija i kombinovane operacije. Od biohemijskih analiza, 24 sata pre operacije, urađene su sledeće analize: troponin I, kreatin kinaza, kreatin kinaza MB izoenzim, masena kreatin kinaza, laktat dehidrogenaza, C-reaktivni protein, NT-proBNP i mokraćna kiselina. Praćen je postoperativni mortalitet, postoperativni infarkt miokarda i postoperativni cerebrovaskularni incident i njihova povezanost sa preoperativnim vrednostima nabrojanih biomarkera. U studiju su bili uključeni svi bolesnici sa stečenim bolestima srca, stariji od 18 godina, kod kojih je ejekciona frakcija leve komore bila manja ili jednaka 50% i kod kojih su izvr&scaron;ene sledeće vrste operacija: revaskularizacija miokarda - koronarna hirurgija, hirurgija stečenih srčanih mana - valvularna hirurgija i kombinovane operacije - koronarna i valvularna hirurgija. Rezultati su pokazali da je postoperativni mortalitet bio 3,13%, da je postoperativni infarkt miokarda imalo 7,95% a postoperativni cerebrovaskularni incident 9,23% od ukupnog broja ispitanika. 1. Povezanost vrednosti biomarkera sa postoperativnim infarktom miokarda kod bolesnika sa oslabljenom ejekcionom frakcijom leve komore: povi&scaron;ene preoperativne vrednosti troponina I su bile povezane sa postoperativnim infarktom miokarda. Povezanost preoperativnih vrednosti biomarkera sa postoperativnim cerebrovaskularnim incidentom kod bolesnika sa oslabljenom ejekcionom frakcijom leve komore: povi&scaron;ene preoperativne vrednosti troponina I i CRP-a su bile povezane sa postoperativnim cerebrovaskularnim incidentom. 2. Analiziran je uticaj preoperativnog nivoa svih biomarkera, pojedinačno, na značajne neželjene kardijalne i cerebrovaskularne događaje - Major Adverse Cardiac and Cerebrovascular Events (MACCE) kao ishod posle operacije na srcu, kod bolesnika sa oslabljenom ejekcionom frakcijom leve komore. Dobijeni su sledeći rezultati: Preoperativna vrednost nivoa troponina I veća od 0,01&mu;g/L i MACCE bili su povezani. Povećane preoperativne vrednosti nivoa C-reaktivnog proteina (CRP) i postoperativni MACCE bili su povezani. Povećane preoperativne vrednosti nivoa laktat dehidrogenaze (LDH) i MACCE bili su povezani. Zaključci ove teze su: 1. Nezavisni prediktor postoperativnog infarkta miokarda i značajnih neželjenih kardijalnih i cerebrovaskularnih događaja, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%, jeste povi&scaron;ena preoperativna vrednost troponina I. 2.Vrednost preoperativnog troponina I je slab marker za predviđanje postoperativnog infarkta miokarda i značajnih neželjenih kardijalnih i cerebrovaskularnih događaja, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 3. Na pojavu postoperativnog cerebrovaskularnog incidenta, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%, ne utiče nijedna od ispitivanih varijabli. 4. Nezavisni prediktori postoperativnog mortaliteta kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%, na osnovu kojih je moguće kreirati prediktivni Model su godine starosti i povi&scaron;ene preoperativne vrednosti NT-proBNP. 5. Kreirani Model je dobar marker za predikciju ishoda posle operacije na srcu, kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 6. Povi&scaron;ena preoperativna vrednost NT- proBNP može da bude dobar marker u predikciji smrtnog ishoda posle operacije na srcu kod bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 7. Model EuroSCORE II se pokazao kao slabiji marker za predikciju ishoda posle operacije na srcu kod kardiohirur&scaron;kih bolesnika sa oslabljenom sistolnom funkcijom leve komore, ejekcionom frakcijom manjom ili jednakom 50%. 8. Testiranjem kreiranog modela, podelom na manje rizične i vi&scaron;e rizične bolesnike, u odnosu na visinu ejekcione frakcije leve komore, pokazalo se da je model dobar marker za predviđanje smrtnog ishoda posle operacije na srcu, u obe grupe.</p> / <p>Cardiac surgery operative risk assessment in patients with imapired systolic left ventricular function using cardial biomarkers Evaluation of results in cardiac surgery involves monitoring the outcomes of operative treatment in a given time period. Typically, this interval includes 30 days from the date of operation. The most common criteria used for monitoring are the rate of mortality and morbidity, length of stay in the intensive care unit, the total length of hospitalization and medical costs. Risk stratification means that patients can be divided into groups depending on the number and importance of preoperatively identified risk factors, and that the outcome of surgery for each of the patients can be predicted preoperatively. In Europe, in the period of 1995-1999 on the basis of a multi-center study in 8 European countries and 128 cardiac centers in which 19,030 adult patients were operated on, EuroSCORE (European System for Cardiac Operative Risk Evaluation) model for risk stratification in cardiac surgery was developed. However, the inevitable changes and progress in the surgical treatment rendered the EuroSCORE model obsolete warranting updated system. It was in 2012 when a new system EuroSCORE II was introduced into practice At the Clinic for Cardiac Surgery of the Institute of Cardiovascular Diseases, EuroSCORE model was introduced in routine clinical use since the beginning of 2001. By analyzing the results, two years after application, it was shown that the model was accurate, and that there was no significant difference between the expected (3.7%) and the actual mortality (3.47%) In recent years, in patients who are candidates for cardiac surgery, more attention is paid to cardiac biomarkers in terms of evaluating their predictive power. The most significant biomarkers in cardiovascular medicine are: Troponin, creatine kinase MB isoenzyme (CKMB), N-terminal pro B-type natriuretic peptide (NT-proBNP), C-reactive protein (CRP), Lactate dehydrogenase (LDH), and uric acid (Uric uricum). The objectives of this study were to create a model to predict preoperative risk for cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function on the basis of preoperative levels of certain biomarkers and to create a new model with a combination of the previous model and already existing EuroSCORE II model. The study included 704 patients with impaired systolic left ventricular function, ejection fraction less than or equal to 50%. All patients underwent cardiac surgery at the Institute of Cardiovascular Diseases, from January 20th 2014 until 20th April 2016. Patients were submitted to three types of operations: revascularization - coronary surgery, surgery of acquired heart defects - valvular surgery and combined operations. Following biochemical analyses were performed 24 hours prior to surgery: troponin I, creatine kinase, creatine kinase MB isoenzyme, mass creatine kinase, lactate dehydrogenase, C-reactive protein, NT-proBNP and uric acid. Postoperative mortality, postoperative onset of myocardial infarction and occurence of cerebrovascular accident and their correlation with preoperative values of listed biomarkers were registered. The study included all patients with acquired heart disease, older than 18 years, with the left ventricular ejection fraction less than or equal to 50% who were submitted to the following types of operations: revascularization - coronary surgery, surgery of acquired heart diseases - valvular surgery and combined operations - coronary and valvular surgery. The results showed that the postoperative mortality was 3.13%, new onset of postoperative myocardial infarction was detected in 7.95% of the patients and postoperative cerebrovascular accident developed in 9.23% of patients. Correlation of preoperative biomarkers values with postoperative myocardial infarction in patients with impaired left ventricular ejection fraction - elevated preoperative troponin I were associated with postoperative myocardial infarction. Correlation of preoperative biomarkers values with postoperative cerebrovascular incident occurence in patients with impaired left ventricular ejection fraction - elevated preoperative troponin I and CRP were associated with postoperative cerebrovascular incident. The influence of preoperative levels of all biomarkers, separetly, on the rate of significant adverse cardiac and cerebrovascular events - Major Adverse Cardiac and Cerebrovascular Events (MACCE) as the heart surgery outcome, in patients with impaired left ventricular ejection fraction. The following results were obtained: Increased preoperative levels of C-reactive protein (CRP) and postoperative MACCE were related. Increased preoperative levels of lactate dehydrogenase (LDH) and MACCE were related. The conclusions of this thesis are: 1. Independent predictor of postoperative myocardial infarction onset and significant adverse cardiac and cerebrovascular events in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%) is elevated preoperative value of troponin I. 2. Preoperative Troponin I value was poor marker for predicting postoperative myocardial infarction and significant adverse cardiac and cerebrovascular events in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 3. None of the studied variables showed influence on the postoperative cerebrovascular accident occurence, in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 4. Independent predictors of postoperative mortality in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%), that could be used to create a predictive model are: age and elevated preoperative value of NT-proBNP. 5. Developed model showed satisfactory results for predicting outcome after heart surgery in cardiac surgery patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 6. Elevated preoperative value of NT-proBNP may be a good marker for mortality prediction after the cardiac surgery in patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 7. EuroSCORE II model showed poor performance when predicting outcomes after cardiac surgery in patients with impaired systolic left ventricular function (ejection fraction less than or equal to 50%). 8. Validation of the newly-created model, considering low and medium risk patients, based on the value of left ventricular ejection fraction, showed that the model is a good marker for the mortality prediction in both groups.</p>