<p>UVOD. Sekundarni limfedem ruke je relativno česta komplikacija nakon lečenja raka dojke. Iako se kompleksna dekongestivna terapija smatra &ldquo;zlatnim standardom&ldquo; &quot;, jo&scaron; uvek postoji kontroverza o tome da li dodavanje presoterapije daje bolji terapijski efekat. Stoga je cilj ovog istraživanja bio uporediti efikasnost kompleksne dekongestivne fizikalne terapije (KDFT) u odnosu na kompleksnu dekongestivnu fizikalnu terapiju sa presoterapijom na funkcionalni status, nivo bola i kvalitet života kod pacijentkinja sa sekundarnim limfedemom ruke nakon lečenja raka dojke. MATERIJAL I METODE. Prospektivna, randomizovana, paralelna, nemaskirana studija je obuhvatila 108 pacijentkinja sa sekundarnim limfedemom ruke, prosečne starosti 56,8 &plusmn; 8,5 godina, koje su zavr&scaron;ile operativno lečenje raka dojke pre 57,4 &plusmn; 46,2 meseca. One su randomizovane u 2 grupe: KDFT grupa (kontrolna) ili KDFT+presoterapija grupa (eksperimentalna). Protokol KDFT se sastojao od nege kože, manuelne limfne drenaže, kratkoelastične vi&scaron;eslojne bandaže i vežbi. Osim toga, eksperimentalna grupa je primala presoterapiju (intermitentnu pneumatsku kompresiju), 30 minuta dnevno pri pritisku od 40 mm Hg. Oba protokola su se provodila jednom dnevno, pet dana sedmično tokom 3 sedmice. Ispitanice su podučavane za nastavak samostalnog sprovođenja nege kože, manuelne limfne drenaže i vežbi, kao i za no&scaron;enje kompresivnog rukava, 3 meseca nakon zavr&scaron;etka lečenja. Mere ishoda. Obim ruke, obim pokreta u zglobu ramena, snaga stiska &scaron;ake, vizuelna analogna skala za bol, upitnik Nesposobnost ruke, ramena i &scaron;ake (DASH) za funkciju ruke i upitnik Funkcionalna analiza lečenja raka dojke dojke sa subskalom 4+ za ruku (FACT-B4+) za kvalitet života su ocenjeni pre, neposredno nakon i 3 meseca nakon zavr&scaron;etka lečenja. Za statističku obradu dobijenih podataka kori&scaron;ćene su deskriptivne metode, analiza varijanse (ANOVA) za ponovljena merenja, analiza kovarijanse, Man-Vitni test, hi-kvadrat test i Fi&scaron;erov egzaktni test, prema potrebi. REZULTATI. Od ukupno 108 randomizovanih ispitanica, analizirane su 102 (51 u svakoj grupi). Nije bilo značajnih razlika u demografskim i kliničkim karakteristikama između dve grupe. ANOVA je pokazala značajan uticaj vremena za sve ispitivane varijable (p &lt;0,01), ali ne i značajnu interakciju vreme-grupa (0,07 &le; p &le; 0,99). Tačnije, nije bilo značajne razlike između dve ispitivane grupe u stepenu smanjenja limfedema, obimu pokreta u ramenu, snazi stiska &scaron;ake, nivou bola, DASH skoru i skorovima kvaliteta života merenim FACT -B4+, na kraju tretmana, i nakon 3 meseca praćenja. ZAKLJUČAK. Dodavanje presoterapije kompleksnoj dekongestivnoj terapiji, ne doprinosi boljem ishodu lečenja kod pacijentkinja sa limfedemom ruke nakon operacije karcinoma dojke u poređenju sa samo dekongestivnom terapijom.</p> / <p>BACKGROUND. Secondary lymphedema of the arm is a relatively common complication after breast cancer surgery. Although complex decongestive therapy is considered the &ldquo;golden standard&rdquo;, there is still a controversy as to whether adding pressotherapy is of any value. Thus, the aim of this study was to compare the efficacy of complex decongestive therapy (CDT) against complex decongestive therapy combined with a pressotherapy on functional status, pain, and quality of life in patients with secondary lymphedema of the arm after breast cancer treatment. METHODS. In this prospective, randomized, parallel, non-blind study, we recruited 108 women, mean age 56.8&plusmn;8.5 years, with secondary arm lymphedema who completed breast cancer surgery 57.4&plusmn;46.2 months earlier. They were randomly assigned to a CDT group (control) or CDT+pressotherapy group (experimental). The CDT protocol consisted of skin care, manual lymphatic drainage, short stretch multi-layer compression bandages, and exercises provided by therapists. In addition to that, the experimental group received pressotherapy (intermittent pneumatic compression) for 30 minutes per day at a pressure of 40 mmHg. The treatments were administered once a day, five days a week, for 3 weeks. The subjects were instructed to continue administering the skin care, manual lymphatic drainage, compression sleeve and exercises on their own for 3 months after the end of treatment. Outcome measures. Arm circumference, shoulder range of motion, grip strength, visual analog scale for pain, Disability of the Arm, Shoulder and Hand questionnaire (DASH) for the overall arm function, and Functional Analysis of Cancer Treatment- Breast 4+ (FACT-B4+) for quality of life were assessed before, immediately after, and at 3 months after the end of treatment. The statistical analyses included descriptive methods, analysis of variance (ANOVA) for repeated measures, analysis of covariance, Mann-Whitney U- test, chi-square test, and Fisher&rsquo;s exact test, as appropriate. RESULTS. From a total of 108 subjects randomly assigned, 102 completed the entire protocol (51 in each group), and their data were analyzed. There were no significant differences in demographic and clinical characteristics between the two groups. The ANOVA revealed significant main effect of Time for all studied variables (p &lt; 0.01), but no significant group-by-time interaction (0.07 &le; p &le; 0.99). More specifically, there was no significant difference between the two groups in the degree of lymphedema reduction, shoulder range of motion, grip strength, pain, DASH score, and FACT-B4+ scores either at the end of treatment or at 3-month follow up. CONCLUSIONS. Combining CDT with pressotherapy is no more efficacious than providing CDT alone in patients who present with chronic arm lymphedema after completing breast cancer treatment.</p>

<p>Uvod: Lumbalni bolni sindrom (LBS) podrazumeva tegobe u vidu bolova, u lumbalnom ili lumbosakralnom segmentu kičmenog stuba, sa ili bez iradijacije u donje ekstremitete, uz poremećaj funkcije umbosakralnog dela kičmenog stuba, za&scaron;titnu mi&scaron;ićnu reakciju na bol (spazam) uz moguće znake senzitivnog poremećaja. Laser male snage (LMS) ima &scaron;iroku primenu u fizikalnoj medicini i rehabilitaciji zbog analgetskog, antiinflamatornog, antiedematoznog i biostimulativnog dejstva. Cilj rada: Glavni ciljevi su bili da se utvrdi da li fizikalna terapija primenom LMS utiče na smanjenje bola, povećanje pokretljivost lumbalne kičme, smanjenje spazma pravertebralne muskulature, kao i na smanjenje funkcionalne osnesposobljenosti u subakutnom LBS. Materijal i metode: Sprovedena je prospektivna studija na 123 pacijenata (50 mu&scaron;karaca i 73 žene), različitih profesija, izabranih metodom slučajnog izbora, prosečne životne dobi 32.59&plusmn;5.67 godina (ispitivana grupa 31.87&plusmn;5.84, kontrolna grupa 33.31&plusmn;5.45, raspon od 19-45). U studiju su uključeni ispitanici koji su prvi put doživeli lumbalni bolni sindrom koji su pregledani u Odeljenju za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju Doma zdravlja Novi Sad. Ispitivanu grupu je činio 61 ispitanik koji su uključeni u fizikalni tretman, primenom laseroterapije i kineziterapije uz medikamentoznu terapiju. Kontrolnu grupu je činilo 62 ispitanika koji koji su uključeni u fizikalni tretman primenom kineziterapije uz medikamentoznu terapiju. Svim ispitanicima je uzeta anamneza, obavljen klinički pregled, izvr&scaron;ena samoprocena bola i popunjavali su upitnike. Navedeno ispitivanje je sprovedeno na početku tretmana, nakon 6 nedelje i nakon sprovedenog tretmana. Kori&scaron;ćeni su sledeći upitnici: vizuelna analogna skala (VAS), standardizovani upitnici za merenje funkcionalnog ishoda - The Oswestry Disability Index (ODI), The Rolland&amp;Morris Disability Questionnaire (RMDQ) i SF-36 upitnik. Rezultati: Rezultati ukazuju da se intenzitet bola meren VAS skalom u obe ispitivane grupe značajno smanjivao tokom svih posmatranih perioda ispitivanja, pri čemu dobijena razlika između dve grupe nije statistički značajna (p=0.904). Pokretljivost lumbalne kičme u obe ispitivane grupe tokom posmatranog perioda se značajno povećala tokom svih posmatranih perioda ispitivanja, pri čemu dobijena razlika između dve grupe nije statistički značajna (p=0.798). U obe ispitivane grupe spazam paravertebralne muskulature se značajno smanjivao tokom svih posmatranih perioda ispitivanja, dok dobijena razlika između grupa nije statistički značajna (p=0.453). Funkcionalna onesposobljenost pacijenata (procenjivana smanjenjem funkcionalne onesposobljenosti ODI i RMDQ) se značajno smanjivala u obe ispitivane grupe pacijenata tokom svih posmatranih perioda ispitivanja. Dobijena razlika u skorovima procenjivana RMDQ između ispitivanih grupa pacijenata nije statistički značajna (p=0.648), kao i putem ODI skora između ispitivanih grupa (p=0.311). Procena funkcionalne onesposobljenosti putem procene kvaliteta života (SF-36), ukazuje da se kvalitet života značajno povećavao u svim ispitivanim skorovima u obe ispitivane grupe tokom svih posmatranih perioda ispitivanja. Nema razlika u funkcionalnoj onesposobljenost (SF-36), odnosno nema razlike u kvalitetu života u skorovima fizičko funkcionisanje, ograničenje zbog emocionalnih problema, socijalno funkcionisanje, mentalno zdravlje, telesni bol, energija i vitalnost, sumarni skor fizičkog i sumarni skor mentalnog zdravlja između ispitivanih grupa. Dimenzije kvaliteta života u skorovima ograničenje zbog fizičkog zdravlja je značajno bolje u kontrolnoj grupi ispitanika (p=0.028). Dimenzija kvaliteta života u skoru op&scaron;te zdravlje je značajno bolje u ispitivanoj grupi pacijenata (p=0.041). Zaključci. Primenom LMS u subakutnom LBS do&scaron;lo je statistički značajnog smanjenja intenziteta bola, povećanja pokretljivosti lumbalne kičme, smanjenja spazma paravertebralne muskulature, kao i smanjenja funkcionalne onesposobljenosti. S obzirom da ne postoji koncenzus oko primene LMS, kao ni drugih metoda fizikalne terapije u subakutnom stadijumu LBS, navedeni rezultati bi mogli doprineti usvajanju kliničkih smernica, odnosno dijagnostičkih i terapijskih protokola za subakutni LBS.</p> / <p>Introduction: Low back pain syndrome (LBP) implies pain in the lumbar or lumbosacral segment of the spine, with or without irradiation into the lower extremities, with a disorder to the function of the lumbosacral part of the spine, a protective muscular reaction to pain (spasm) and possible signs of a sensory processing disorder. Low-Level Laser Therapy (LLLT) has broad application in physical medicine and rehabilitation due to analgesic, antiinflammatory, anti-edematous and biostimulative effects. Objective: The main objective of this study was to determine whether physical therapy with a LLLT has an effect on reducing pain, increasing mobility in the lumbar spine, reducing spasms of the paravertebral muscle, as well as in reducing functional incapacity in subacute LBP. Material and methods: A prospective study was conducted on 123 patients (50 men and 73 women), of different professions, chosen through random selection, with a mean age of 32.59 &plusmn; 5.67 years (examined group 31.87 &plusmn; 5.84, control group 33.31 &plusmn; 5.45, range 19-45). The study included respondents who had experienced lumbar pain syndrome for the first time and who had been examined in the Department of Physical Medicine and Rehabilitation of the Novi Sad Health Center. The examined group consisted of 61 respondents undergoing physical treatment with the application of LLLT and kinesiotherapy with medication therapy. The control group consisted of 62 respondents undergoing physical treatment with the application of kinesiotherapy with medication therapy. All patients were subject to an anamnesis, a clinical examination, a selfassessment of pain and were required to complete questionnaires. The above study was carried out at the beginning of treatment, after 6 weeks, and after treatment was completed. The following questionnaires were used: Visual Analogue Scale (VAS), standardized questionnaires for assessing functional outcomes &ndash; The Oswestry Disability Index (ODI), The Rolland &amp; Morris Disability Questionnaire (RMDQ) and the SF-36 questionnaire. Results: Results indicate that pain intensity assessed using the VAS scale was significantly decreased, in both examined groups, during all observed study periods, where the difference between the two groups was not statistically significant (p = 0.904). Mobility of the lumbar spine was significantly increased, in both examined groups, during all observed study periods, where the obtained difference between the two groups was not statistically significant (p = 0.798). In both examined groups, spasm of the paravertebral musculature significantly decreased during all observed study periods, while the difference between the groups was not statistically significant (p = 0.453). Functional disability of patients (assessed by a reduction of functional disabilities of ODI and RMDQ) significantly decreased in both examined groups of patients during all observed examination periods. The obtained difference in scores assessed via the RMDQ, between the studied patient groups, was not statistically significant (p = 0.648), as well as via the ODI score between the researched groups (p = 0.311). Assessment of functional disability through the assessment of quality of life (SF-36) indicates that the quality of life increased significantly, for all examined scores in both examined groups, during all observed testing periods. There is no difference in functional disability (SF-36), that is, there is no difference in quality of life in score physical functioning, restrictions due to emotional problems, social functioning, emotional wellbeing, bodily pain, energy/vitality, physical and mental health, between the examined groups. The dimensions of quality of life in score role limitations due to physical health problems are significantly better in the control group (p = 0.028). The quality of life dimension in the general health perceptions is significantly better in the examination group (p = 0.041). Conclusions: The application of LLLT in subacute LBP resulted in a statistically significant reduction in pain intensity, increased lumbar spine mobility, decreased spasms of paravertebral musculature, and decreased functional disability. Given that there is no consensus on the use of LLLT, nor any other methods of physical therapy, during the subacute LBP, these results could contribute to the adoption of clinical guidelines, that is, diagnostic and therapeutic protocols for subacute LBP.</p>

<p>Uvod: Individualno kreiran program vežbi lumbalne stabilizacije, mogao bi da doprinese boljem oporavku pacijenata sa hroničnim bolom u donjem delu leđa. Program vežbi u lečenju hroničnog lumbalnog bola je prilično raznolik, ali je dokazano da su vežbe stabilizacije najefikasnije, posebno vežbe u zatvorenom kinetičkom lancu. Cilj: je bio da se uporedi program vežbi lumbalne stabilizacije u otvorenom i zatvorenom kinetičkom lancu, u odnosu na program vežbi lumbalne stabilizacije i torakalne mobilizacije u zatvorenom kinetičkom lancu kao i da se proceni klinička efikasnost oba programa vežbi. Metode: Istraživanje je sprovedeno kao prospektivna, eksperimentalna studija na 80 ispitanika oba pola (35 mu&scaron;karaca, 45 žena), prosečne životne dobi (48.45+/- 10.22 godina) sa hroničnim lumbalnim bolom. Istraživanje je sprovedeno na Klinici za rehabilitaciju &bdquo;dr Miroslav Zotović&ldquo; u Beogradu u periodu od juna 2017. do marta 2018. godine. Ispitanici su podeljeni u dve grupe od 40 pacijenata. Prva grupa ispitanika je sprovodila program vežbi lumbalne stabilizacije i torakalne mobilizacije u zatvorenom kinetičkom lancu (LSTMZ), a druga program vežbi lumbalne stabilizacije u zatvorenom i otvorenom kinetičkom lancu (LSZO). Pored op&scaron;tih demografskih, antropometrijskih podataka o ispitanicima, kori&scaron;ćeni su sledeći upitnici i testovi: za procenu intenziteta bola u leđima i donjim ekstremitetima- vizuelna analogna skala (VAS), za procenu neuropatske komponente bola- DN4 (Douleur Neuropathique en 4 Questions), za procenu funkcionalnog statusa kori&scaron;ćen je Osvestrijev upitnik o onesposobljenosti (ODI), procena sagitalne pokretljivosti lumbosakralne kičme Schober testom, procena mi&scaron;ićne snage - manuelnim mi&scaron;ićnom testom; Ispitivanje senzitivnosti na ključnim senzornim tačkama za dermatome je vr&scaron;eno prema ASIA (American Spinal Injury Association) skali, testom istezanja ishiadičnog (Lazarevićev) i femoralnog nerva ispitivano je prisustvo kompresije nervnih korenova, za procenu stabilnosti lumbosakralne kičme- je kori&scaron;ćen test nestabilnosti u proniranom položaju (Prone Instability test). Ispitanici su ergonomski edukovani, sprovedena je transkutana elektro-nervna stimulacija (TENS) i primenjivana je laseroterapija male snage. Pacijentima je određena osmonedeljna kineziterapija koja je obuhvatala vežbe za jačanje dubokih stabilizatora lumbalne kičme. Retestiranje je rađeno nakon 4 i 8 nedelja. Rezultati: Kod obe grupe ispitanika u svim intervalima merenja je nađena visoka statistički značajna (p&lt; 0,001) redukcija intenziteta bola prema VAS skali za lumbalnu kičmu i donje ekstremitete,&nbsp;&nbsp; pobolj&scaron;anje funkcionalnog statusa (Oswestry) i sagitalne pokretljivosti (Schober). Statistički značajan (p&lt;0,05) oporavak ispitanika grupe 1 u odnosu na grupu 2, ostvaren je u svim intervalima merenja kod parametara: Intenzitet bola (VAS LS i VAS za nogu), stepen onesposobljenosti (ODI),vrednost motornog skora za trup merenog ASIA skalom i vrednost neuropatske komponente bola (DN4). Statistički značajan (p&lt; 0,05) oporavak ispitanika u grupi 2 u odnosu na grupu 1, ostvaren je posle 8 nedelja kod parametra za procenu vrednosti&nbsp; senzornog skora dodir prema ASIA skali. Utvrđeno je da veće početne vrednosti intenziteta bola prema skalama Vas ls i Vas za nogu i stepena onesposobljenosti prema ODI, negativno utiču na krajnji ishod ovih parametara kod pacijenata sa HLB-om u obe grupe (p&lt;0,05). Pacijenti sa pozitivnom neuropatskom komponentom bola imaju lo&scaron;iji ishod lečenja HLB-a vežbama stabilizacije i torakalne mobilizacije (p&lt;0,05). Zaključci: Pacijenti koji su radili program vežbi lumbalne stabilizacije i torakalne mobilizacije u zatvorenom kinetičkom lancu su imali bolji funkcionalni oporavak i značajniju redukciju intenziteta bola u odnosu na ispitanike koji su radili program vežbi lumbalne stabilizacije u zatvorenom i otvorenom kinetičkom lancu.</p> / <p>Introduction: An individual program of lumbar stabilization exercises could contribute to a better recovery of patients with chronic lower back pain. The exercise program in the treatment of chronic lumbar pain is quite diverse, but it has been proven that stabilization exercises are most effective, especially in a closed kinetic chain. Objective: was to compare the program of lumbar stabilization exercises in the open and closed kinetic chain, in relation to the program of lumbar stabilization exercises and thoracic mobilization in a closed kinetic chain, and to evaluate the clinical efficacy of both exercise programs. Methods: The study was conducted as a prospective, experimental study of 80 subjects of both sexes (35 men, 45 women), average life expectancy (48.45 +/- 10.22 years) with chronic lumbar pain. The research was conducted at the Rehabilitation Clinic &quot;Dr. Miroslav Zotović&quot; in Belgrade in the period from June 2017 to March 2018. Respondents were divided into two groups of 40 patients. The first group of respondents carried out a lumbar stabilization and thoracic mobilization program in a closed kinetic chain (LSTMZ) and the second, program of lumbar stabilization exercises in closed and open kinetic chain (LSZO). In addition to general demographic, anthropometric data on respondents, the following questionnaires and tests were used: for assessing the intensity of back pain and lower extremities - visual analogue scale (VAS), for assessing the neuropathic pain component DN4 (Douleur Neuropathique en 4 Questions),&nbsp; for functional status assessment was used Oswestry disability index (ODI), for assessment of sagittal mobility of the lumbosacral spine- Schober test, muscular strength assessment - manual muscle test; Sensitivity testing at key sensory points for dermatomas was performed according to the ASIA (American Spinal Injury Association) scale, stretching test of the ishiadic (Lazarević) and femoral nerves was udes for detection of nerve root irritation, and the Prone Instability test was used to assess the stability of the lumbosacral spine. Respondents were ergonomically educated, transcutaneous electrical-nerve stimulation (TENS) and low-power laser therapy were performed. Patients were given an eight-week kinesiotherapy that included exercises to strengthen the deep lumbar spine stabilizers. Retesting was done after 4 and 8 weeks. Results: In both groups of subjects, high statistically significant (p &lt;0.001) reduction of pain intensity to VAS scale for lumbar spine and for the leg, functional disability (Oswestry) sagital mobility of lumbar spine (Schober) improvement were found at all measurement intervals. The statistically significant (p &lt;0.05) recovery of group 1 subjects compared to group 2 was achieved at all measurement intervals in the parameters: Pain intensity (VAS LS and VAS for the leg), degree of disability (ODI), motor score value for the trunk measured by the ASIA scale and the value of the neuropathic pain component (DN4). Statistically significant (p &lt;0.05) recovery of group 2 subjects compared to group 2 was achieved after 8 weeks with the parameter for assessing the sensory touch score value to the ASIA scale. It has been found that higher initial pain intensity values to VAS ls and VAS for leg and degree of disability to ODI, negatively affect the final outcome of these parameters in patients with chronic low back pain in both groups of subject (p&lt;0,05). Patients with a positive neuropathic pain component have a lower outcome of chronic low back pain treatment with lumbar stabilization and thoracic mobilization exercises (p&lt;0,05). Conclusions: Patients who performed lumbar stabilization and thoracic mobilization exercises program in a closed kinetic chain had better functional recovery and a significant reduction in pain intensity compared to respondents who performed a lumbar stabilization program in a closed and open kinetic chain.</p>

<p>Uvod: U na&scaron;oj zemlji nema smernica za lečenje bakterijskih infekcija u tercijarnim zdravstvenim ustanovama. Odabir antibakterijskih lekova je empirijski, &scaron;to nije uvek u skladu sa preporučenom terapijom prema međunarodnim smernicama. Zbog toga su na Klinici za infektivne bolesti Kliničkog centra Vojvodine u januaru 2013. godine usvojeni međunarodni protokoli i primenjivani za lečenje infektivnih bolesti bakterijske etiologije. Cilj istraživanja bio je da se ispita i uporedi efikasnost lečenja pojedinih antibiotskih tretmana za lečenja infektivnih bolesti bakterijske etiologije prema kliničkom iskustvu ordinirajućeg lekara, prema međunarodno prihvaćenim protokolima i prema modifikovanim međunarodnim protokolima na osnovu stanja lokalne rezistencije. Materijal i metode: Ispitivanje je bilo retrospektivno-prospektivno u trajanju od tri godine od&nbsp; 01.01.2012-31.12.2014.godine, sprovedeno je na Klinici za infektivne bolesti Kliničkog centra Vojvodine. U studiju je uključeno 1147 pacijenata sa dijagnozom infektivne bolesti bakterijske etiologije (sepsa, infekcija urinarnog trakta, bakterijski meningitis, infekcije kože i mekih tkiva, bakterijski tonzilofaringitisi, pneumonija, febrilni gastroenteritis i spondilodiscitis). U retrospektivnom delu, tokom 2012. godine ustanovljena je efikasnost lečenja prema kliničkom iskustvu ordinirajućeg lekara, kod 459 pacijenata. U drugom delu ispitivanja koje je bilo prospektivno, tokom 2013. godine, kod 487 pacijenata, ustanovljena je efikasnost lečenja prema međunarodnim protokolima i upoređena sa lečenjem prema kliničkom iskustvu ordinirajućeg lekara. Tokom 2012. i 2013. godine, ustanovljena je struktura uzročnika i rezistencija na antimikrobne lekove, i prema stanju lokalne rezistencija modifikovani su međunarodni protkoli i primenjivani su tokom 2014. godine. U trećem delu ispitivanja koje je bilo prospektivno, tokom 2014. godine, kod 201 pacijenta ustanovljena je efikasnost lečenja prema modifikovanim međunarodnim protokolima i upoređena sa lečenjem prema usvojenim međunarodnim protokolima. Efikasnost lečenja praćena je na osnovu vrednosti telesne temperature i na osnovu laboratorijskih parametara (leukocita, C reaktivnog proteina, fibrinogena, sedimentacije eritrocita i prokalcitonina), prvog i sedmog dana hospitalizacije. Za upoređivanje efikasnosti terapijskih režima napravljen je sistem skorovanja telesne temperature i laboratorijskih parametara. Za statističku obradu podataka kori&scaron;ćen je programski paket Statistical Package for Social Sciences - SPSS 21. Statistički značajnim se smatraju vrednosti nivoa značajnosti p&lt;0.05. Rezultati: Praćenjem rezistencija bakterija u na&scaron;oj sredini modifikovani su međunarodni protokoli za lečenje infekcija izazvanih E.coli i S aureus-om. Rezistencija E. coli iz urinokultura tokom 2012. i 2013. godine na ciprofloksacin (koji je preporučen prema međunarodnim protokolima za lečenje infekcija urinarnog trakta) je bila u 2012. godini 38,8% i u 2013. godini 57,1%, a na levofloksacin 27,7% u 2012. godini i u 2013. godini 28,6%. Rezistencija S. aureus-a izolovanog iz brisa rana na cefazolin (koji je preporučen prema međunarodnim protokolima za lečenje infekcija kože i mekih tkiva) u prve dve godine ispitivanja bila je 25% a na klindamicin nije zabeležena rezistencija. Rezistencija S. aureus-a na cefazolin (koji je preporučen prema međunarodnim protokolima za lečenje bakterijskih tonzilofaringitisa) iz brisa grla bila je u 2012. godini 18,1%, u 2013. godini 14,2% a na klindamicin u ovom periodu nije zabeležena rezistencija. Tako da je preporuka u modifikovanom kliničkom protokolu za lečenje infekcija urinarnog trakta levofloksacin, za lečenje bakterijskih tonzilofaringitisa i lečenje infekcija kože i mekih tkiva izazvanih S aureus-om klindamicin.Poredeći ukupan skor kliničkih i laboratorijskih parametara, lečenje pacijenata prema usvojenim međunarodnim protokolima, statistički značajno je efikasnije u odnosu na lečenje prema kliničkom iskustvu lekara kod lečenja pacijenata sa infekcijom urinarnog trakta (p=0,034) i infekcijom kože i mekih tkiva (p=0,032). U lečenju ostalih ispitivanih bakterijskih infekcija prema kliničkom iskustvu lekara i usvojenim međunarodnim protokolima nema statički značajne razlike (p&gt;0,05). Lečenje pacijenata sa infekcijom urinarnog trakta, prema modifikovanim međunarodnim protokolima je statistički značajno efikasnije u odnosu na efikasnost lečenja prema usvojenim međunarodnim protokolima (p=0,025) poredeći ukupan skor kliničkih i laboratorijskih parametara. Lečenje pacijenata sa tonzilofaringitisima i infekcijama kože i mekih tkiva prema modifikovanim međunarodnim protokolima podjednako je efikasno u odnosu na lečenje prema usvojenim međunarodnim protokolima (p=0,100) poredeći ukupan skor kliničkih i laboratorijskih parametara. Zaključak: Upoređivanjem dobijenih rezultata, omogućeno je određivanje najoptimalnijeg načina lečenja bolesti bakterijske etiologije, uvažavajući preporuke prema međunarodnim smernicama. Dobijeni rezultati ukazuju na to da je praćenjem lokalne strukture uzročnika i stanja lokalne rezistencije omogućeno određivanje optimalnijeg načina lečenja infekcija urinarnog trakta i infekcije kože i mekih tkiva, uvažavajući međunarodne preporuke i modifikaciju međunarodnih smernica prema stanju rezistencija bakterija na antimikrobne lekove u na&scaron;oj sredini</p> / <p>Introduction:In our country,there are noguidelines for the treatment of bacterial infections in tertiary health institutions. The choice of antibiotic is empirical and it does not always comply with the recommended treatment according to international guidelines. For this reason, international protocols were adopted at the Clinic for infectious diseases of the Clinical Center of Vojvodinain January 2013. and implemented in therapy of infectious diseases caused by bacteria. The aim of the study was to compare different regimens and to evaluate their effectiveness in therapy of the bacterial infections: one based on the clinical experience of the prescribing physician, another based on international guidelines and the third, modified international protocoladapted to comply with the local antibacterial resistance. Material and methods: Thisretrospective-prospective study was conducted at the Clinic for Infectious Diseases of the Clinical Center of Vojvodina and it covered the period of three years, from 01.01.2012.-31.12.2014. 1,147 patients diagnosed with infectious diseases of bacterial etiology (sepsis, urinary tract infections, bacterial meningitis, skin and soft tissue infections, bacterial tonsillopharyngitis, pneumonia, febrile gastroenteritis and spondylodiscitis) were included in the study. In the first, retrospective part of the study, the efficacy of therapy based on the clinical experience of the prescribing physician was analyzed from medical records of 459 patients treated in 2012. In 2013, during the second, prospective part of the study, the efficacy of treatment according to the international guidelines was evaluated in 487 patients and the results were compared to the data obtained from the patients treated according to the clinical experience of the prescribing physician. The types of organism isolated in 2012/2013 were analyzed as well as their resistance to antimicrobials, the international protocols were subsequently modified according to the state of local resistance and implemented during 2014. In 2014, during the third, prospective part of the study, the efficacy of therapy according to modified international protocols was established in 201 patients, and the results were compared to the ones obtained by therapy according to original international protocols. The efficacy of the treatment was estimated by body temperature measurements and laboratory parameters (leukocytes, C-reactive protein, fibrinogen, erythrocyte sedimentation rate and procalcitonin) on day 1 and day 7 of hospitalization. The scoring system for body temperature and laboratory parameters was designed to compare therapeutic regimes efficiency. For statistical analysis, we used a software package Statistical Package for Social Sciences- SPSS 21. The values of p&lt;0.05were considered statistically significant. Results.Monitoring of antibiotic resistance patterns in our community led to modification international protocols for treating infections caused by E. coli and S aureus. Resistance of E.coli to ciprofloxacin (recommended for the treatment of urinary tract infectionsby international protocols) from urine culture in 2012 and 2013 was 38.8% and 57.1% respectively, while resistance to levofloxacin in 2012 and 2013 was 27.7% and 28.6%, respectively. Resistance of S. aureus to cefazolin (recommended by international protocols for the treatment of the skin and soft tissue infections) from wound cultures in 2012 and 2013 was 25% while the resistance to&nbsp; clindamycin was not present. Resistance to cefazolin (recommended for the treatment of bacterial tonsillopharyngitisby international protocols) from throat culture in 2012 and 2013 was 18,1% and 14,2%, respectively,and the resistance to clindamycin was not present in the same period. Accordingly, clinical therapeutic protocols were modified, levofloxacin was recommended for urinary tract infections and clindamycin was recommended for treatment of tonsillopharyngitis and skin and soft tissues infections caused by S. aureus. Comparing the total score of clinical and laboratory parameters, the treatment of patients according to the adopted international protocols was statistically significantly more effective compared to the one based on clinical experience of physicianin urinary tract infections (p = 0.034) and skin and soft tissue infections(p = 0.032). No statically significant difference (p&gt;0.05) was observed in efficiency of treatment options for other studied bacterial infections. In therapy of urinary tract infections, modified international protocols proved to be significantly more efficient than the adopted international protocols (p = 0.025) when the total score of clinical and laboratory parameters was compared.&nbsp; Comparing the total score of clinical and laboratory parameters, both adopted international protocols and modified international protocols proved to be equally efficient (p=0,100) in therapy of bacterial tonsillopharyngitis and skin and soft tissue infections. Conclusion:Comparison of the obtained results made possible to develop the optimal way of treating diseases of bacterial etiology, taking into account recommendations by international guidelines.The results suggest that the monitoring of the local structure of pathogens and their resistance pattern enabled the determination of optimal treatment options for urinary tract infections and skin and soft tissue infections, respecting international recommendations and modifying the international guidelines to match bacterial resistance pattern in our community.</p>

<p>UVOD: Akutni ishemijski moždani udar (AIMU) je poremećaj moždane funkcije nastao usled vaskularnih o&scaron;tećenja, uzrokovane okluzijom ili embolijom krvnog suda. Za razliku od standardnog CT pregleda endokranijuma, CT perfuzija (CTP) je napredna dijagnostička procedura koja može u prvim satima od početka simptoma AIMU pružiti precizne informacije o lokalizaciji i veličini infarkta mozga, a u okviru infarkta, razlikovati srž i ishemijsku penumbru. Samim tim, CTP predstavlja svojevrsnu pomoć u selekciji pacijenata za intravensku primenu rekombinantnog tkivnog plazminogen aktivatora (rtPA). CILJ RADA: Cilj istraživanja je bio da se primenom CTP ispita koliko iznosi: optimalna veličina srži, zatim minimalni i optimalan odnos penumbre i srži infarkta pogodnih za primenu rtPA, maligni profil srži infarkta koji je nepogodan za primenu rtPA i % simptomatske hemoragije kao komplikacije nakon rtPA. MATERIJAL I METODE: Istraživanje je obavljeno u Specijalnoj bolnici &bdquo;Sveti Sava&ldquo; u Beogradu kao petogodi&scaron;nja retrospektivna studija. Studija je obuhvatila ukupno 130 pacijenata sa AIMU kod kojih je primenjena CTP. Eksperimentalnu grupu je sačinjavalo 100 pacijenata kojima je aplikovana rtPA, a kontrolnu grupu 30 pacijenata, koji nisu primili rtPA. Svim ispitanicima su načinjeni: standardni CT pregled glave i CT perfuzija odmah nakon prijema i kontrolni standardni CT pregled endokranijuma 24 h nakon prijema u bolnicu. Pregledi su obavljeni sa 16-slajsnom MSCT aparatu, pri čemu je pokrivenost CTP iznosila 2 cm. &bdquo;Mismatch&ldquo; postoji ukoliko je perfuziona lezija na CBF mapi veća od perfuzionog deficita na CBV mapi (srţ infarkta). REZULTATI: Rezultati studije su pokazali da pacijenti oboleli od AIMU sa mismatchom manjim od 20% nisu imali koristi od primenjene rtPA, a pacijenti sa 20% i vi&scaron;e mismatch-om su imali ili umeren ili značajan neurolo&scaron;ki oporavak. Optimalni mismatch, kojim se postiže visoka uspe&scaron;nost nakon rtPA je iznosio ˃ 101% penumbre. Pacijenti sa povr&scaron;inom perfuzionog deficita na CBV mapi manjom od 1175 mm2 su imali bolji neurolo&scaron;ki oporavak, u odnosu na pacijente savećim lezijama, a samim tim su bili pogodni za primenu rtPA. Perfuzioni deficit na CBV mapi veći od 3000 mm2 (60ml) je predstavljao maligni profil infarkta, usled povećanog rizika od nastanka simptomatske hemoragije i smrtnog ishoda. Simptomatska hemoragija u eksperimentalnoj grupi je iznosila svega 3%, &scaron;to predstavlja nizak procenat komplikacija nakon reperfuzione terapije. ZAKLJUČAK: CT perfuzija je urgentna i brza tehnika, koja nam daje jedinstvene informacije o AIMU, pomaže u dono&scaron;enju odluke o terapijskom pristupu i može poslužiti kao surogat biomarker u predikciji kliničkog ishoda.</p> / <p>INTRODUCTION: Acute ischemic stroke (AIS) is functional brain disorder, which is happened due to vascular damaged, caused by vessel occlusion or embolism. Unlike to noncontrast brain CT, CT perfusion (CTP) is advanced diagnostic procedure, which could give accurate information about localization and extent of AIS in the first hours of symptom onset, and also differentiate infarct cor and ischemic penumbra. Thus, CTP helps in selection patients for administration intravenous recombinant tissue plasminogen activator (rtPA) AIM: The aims of study were to estimate: the size of optimal infarct cor, minimal and optimal ratio between penumbra and infarct core which is suitable for rtPA, malignant profile of infarct core which is not suitable for rtPA and percentage of symptomatic intracerebral hemorrhage as compli-cation after rtPA using CTP. MATERIAL AND METHODS: The investigation was performed in Stroke hospital &bdquo;Sveti Sava&rdquo; in Belgrade as five years retrospective study. Study included 130 patients with AIS with performed CT perfusion. One hundred patients from experimental group were treated with rtPA and thirty patients from control group were not treated with rtPA. All patients underwent baseline noncontrast CT of brain, CT perfusion and control 24 hours follow-up noncontrast brain CT. Examinations were done on 16-slice MSCT and CTP covered an area of 20 mm of brain tissue. &bdquo;Mismatch &ldquo;was defined as a perfusion lesion (CBF lesion) larger than the core lesion (CBV). RESULTS: Results of study showed that the patients with AIS and mismatch less than 20%, had no benefit from rtPA, but patients with &ge; 20% of mismatch had good or excellent clinical outcome. Optimal mismatch, which provided favorable response after rtPA, was ˃101% of penumbra. Patients with cor perfusion lesion (CBV) less than 1175 mm2, are suitable for rtPAand had better clinical outcome, then the patients with larger lesions. Perfusion cor lesions (CBV) larger than 3000 mm2 (60ml) was malignantprofile, because of high risk of symptomatic intracerebral hemorrhage and mortality. Symptomatic hemorrhage in experimental group was only 3%, as a low percentage of complications after reperfusion therapy.<br />CONCLUSION: CTP is emergency and rapid technique, which provides unique information about AIS, helps with clinical decision making and could be surrogate biomarker in prediction of clinical outcome.</p>

<p>Katarakta i glaukom su po svom toku hronične i progresivne bolesti koji predstavljaju dva vodeća uzroka slepila u svetu. Obe bolesti su karakteristične za stariju životnu dob i često se sreću zajedno kod iste osobe. Katarakta podrazumeva hirur&scaron;ko lečenja, dok se lečenje glaukoma zasniva na snižavanju visine intraokularnog pritiska (IOP), medikamentoznim i hirur&scaron;kim sredstvima. Cilj ovog istraživanja bio je da se utvrdi da li i u kojoj meri dolazi promene IOP-a i dubine prednje komore oka (ACD) nakon operacije katarakte, da li su preoperativne vrednosti IOP-a i ACD povezane sa postoperativnom visinom IOP-a i da li postoje razlike u ovim pojavama kod osoba operisanih od katarakte sa i bez prisutnog primarnog glaukoma otvorenog ugla (POAG). Rezultati ove studije pokazuju da postoji statistički značajno sniženje IOP-a 6 meseci nakon operacije katarakte. U poređenju sa preoperativnim vrednostima, ono iznosi prosečno 1,2 mmHg (7,5%) u grupi pacijenata bez POAG i 1,24 mmHg (6,49%) u grupi pacijenata sa POAG. Između dve grupe pacijenata nije postojala razlika u stepenu sniženja (p&gt;0,05). Ustanovljen je statistički značajano veći (p&lt;0,05) porast dubine ACD u grupi pacijenata sa POAG (1,03 mm; 34,8%) u odnosu pacijente bez glaukomske bolesti (0,92 mm; 30,37%). Rezultati korelacione analize, kao i regresionih univarijantih i multivarijantnih modela, pokazali su da statistički značajna povezanost postoji između preoperativne visine IOP-a i njegovog sniženja nakon operacije katarakte. Povezanost je bila pozitivnog smera i nije se uočena značajna razlika između obe grupe pacijenata. Ustanovljena je i pozitiva korelacija, bez statistički značajne razlike u obe grupe pacijenata, između PD indeksa (odnos preoperativnog IOP-a i ACD) i promene IOP-a nakon operacije katarakte. Preoperativna dubina prednje komore oka nije ispoljila povezanost sa postoperativnom promenom IOP-a. Na&scaron;a studija je pokazala statistički značajno postoperativno sniženje IOP-a i povećanje dubine ACD nakon operacije katarakte, koja se održava &scaron;est meseci nakon operacije katarakte. Nije ustanovljena razlika u redukciji IOP-a između pacijenata sa i bez POAG. Ustanovljena je pozitivna korelacija preoperativne visine IOP-a i PD indeksa sa postoperativnom promenom IOP-a, &scaron;to može biti od koristi prilikom odluke o optimalnom lečenju katarakte kod pacijenata sa POAG.</p> / <p>Cataract and glaucoma are chronic and progressive diseases and they are two of the leading causes of blindness wold wide. Both diseases are typical for an older age and often coincide within the same person. Treatment of cataract is surgical, while glaucoma treatment is based on lowering the level of intraocular pressure (IOP) with various medical and surgical options. The aims of this research were to determine whether there is a change in IOP and in the depth of anterior chamber of the eye (ACD) after cataract surgery, whether preoperative values of IOP and ACD are related to postoperative IOP values and to determine if there are differences in these events between people operated from cataract with or without primary open angle glaucoma (POAG). Results of this study show that there is a statistically significant decrease of IOP six months after cataract surgery. Comparing with preoperative values, it was found to be 1.2 mmHg (7.5%) in group of patients without POAG, and 1.24 mmHg (6.49%) in patients with POAG. There was no statistically significant difference found between two groups of patients (p&lt;0.05). Group of patients with POAG had significantly higher (p&lt;0.05) deepening of ACD (1.03 mm; 34.8%), in comparison with patients with no glaucoma (0.92 mm; 30.37%). Results of correlation analysis, as well as univariate and multivariate regression models, have shown significant correlation of preoperative IOP and its reduction after cataract surgery. Correlation was of positive direction with no statistically significant differences among two groups of patients. There was a positive correlation found, with no statistically significant differences in both groups of patients, between PD index (ratio of preoperative IOP and ACD) and IOP change after cataract surgery. Preoperative anterior chamber depth has shown no correlation with postoperativeIOP change. Our study showed statisticallysignificant postoperative reduction ofIOP and deepening of ACD, lasting for six months aftercataract surgery. No difference inpostoperativeIOP decrease has been detected betweenpatients with or without POAG. A positivecorrelation of preoperativeIOP height and PDindex with postoperativeIOP change has beenestablished, which mayprove usefulfordecision of optimal treatmentof cataract among POAG patients.</p>

<p>Cilj: Svrha ovog istraživanja je da se odredi prediktivna vrednost pojedinačnih i kombinovanih ehokardiografskih parametara desne komore za pojavu jednogodi&scaron;njeg neželjenog ishoda kod bolesnika sa hroničnom srčanom slabo&scaron;ću i sniženom istisnom frakcijom leve komore. Metodologija: U studiju je uključeno 191 bolesnik koji su od juna 2016. do marta 2017. godine hospitalizovani na Klinici za kardiologiju Instituta za kardiovaskuarne bolesti Vojvodine sa simptomima i znacima srčane slabosti sa sniženom istisnom frakcijom leve komore. Svim bolesnicima je uzeta anamneza, urađen klinički pregled, laboratorijske analize i trans-torakalni ehokardiografski pregled. Pacijenti su nakon toga praćeni godinu dana u cilju registrovanja značajnih neželjenih kardijalnih događaja (kardijalne smrti, smrti zbog drugih - nekardijalnih uzroka, rehospitalizacije zbog akutizacije hronične srčane slabosti, infarkta srca, malignih ventrikularnih poremećaja ritma i &scaron;loga). Kod 111 pacijenata je registrovan neželjeni ishod tokom jednogodi&scaron;njeg praćenja. Rezultati i diskusija: Kod pacijenata u istraživanju, kao značajni prediktori neželjenog ishoda unutar godinu dana, izdvojili su se sledeći eho-parametri desne komore: morfolo&scaron;ki parametar - RV1 (granična vrednost 42 mm); parametar sistolne funkcije - TAs&acute;(granična vrednost 10 cm/s) ; parametar opterećenja desne komore &ndash; RVSP (granična vrednost 40 mmHg) i kombinovani parametri - TAs&acute;/RVSP granična vrednost 1,92 cm/s/mmHg) i TAPSE/RVSP (granična vrednost 0,28 mm/mmHg). Kombinovani ehokardiografski parametri, koji predstavljaju kombinaciju različitih osobine desne komore, imaju veći prediktivni značaj od pojedinačnih parametara. Među njima se izdvojio TAPSE/RVSP (parametri sistolne funkcije i opterećenja desne komore). Među svim posmatranim demografskim, kliničkim, laboratorijskim i ehokardiografskim parametrima obe komore parametar TAPSE/RVSP &lt;0,28 mm/mmHg se opet izdvojio se kao statistički značajan i nezavisni prediktor neželjenog ishoda. Do sada u literaturi nisu opisani kombinovani parametri: TAs&acute;/RVSP i TAs&acute;x PVAcT (parametri sistolne funkcije i opterećenja desne komore). U mom istraživanju su visoko statistički značajano povezani sa pojavom neželjenog ishoda. U zavr&scaron;noj multi varijantnoj analizi (među demografskim, kliničkim, laboratorijskim i ehokardiografskim parametrima obe komore) izdvojilo se pet parametara koji su statistički značajni nezavisni prediktori neželjenog ishoda: života dob; atrijalna fibrilacija; nabrekle vene vrata; pretibijalni edemi i TAPSE/RVSP. Logistički model za procenu verovatnoće pojave velikih neželjenih kardijalnih događaja formiran je od pet parametara dobijenih multifaktorijalnom analizom. Na osnovu dobijenog modela određena je granična vrednost verovatnoće koja iznosi 0,61. Pacijenti sa vredno&scaron;ću &gt; 0,61 imaju visoku verovatnoću za pojavu neželjenog ishoda. Zaključak: Ehokardiografski parametri funkcije DK su značajni prediktori jednogodi&scaron;njeg neželjenog ishoda kod bolesnika sa hroničnom srčanom slabo&scaron;ću i sniženom istisnom frakcijom leve komore. Među njima se, kao superioran nezavisni prediktor jednogodi&scaron;njeg MACE izdvojio kombinovani parametar TAPSE/RVSP sa graničnom vredno&scaron;ću od 0,28 mm/mmHg.</p> / <p>Objective: The aim of this study is to determine the predictive value of individual and combined echocardiographic parameters of the right ventricle for the occurrence of major adverse cardiac events in patients with chronic heart failure with reduced ejection fraction, during one-year follow-up. Methodology: The study included 191 patients, hospitalized with symptoms and signs of heart failure with reduced ejection fraction, from June 2016 to March 2017. All patients were subjected to clinical examination, laboratory analysis and transthoracic echocardiography. Patients were then followed up for one year in order to detect major adverse cardiac events (cardiac deaths, deaths due to other non-cardiac causes, rehospitalisation due to acute chronic heart failure, cardiac infarction, malignant ventricular disorders of rhythm and stroke). During a mean follow-up of 340&plusmn;84 days, 111 patients reached the primary endpoint. Results and discussion: The following echo parameters of the right ventricle were selected as the important predictors of adverse cardiac events. Morphological parameter - RV1 (cut off threshold was 42 mm ); systolic function parameter - TAs (cut off value was 10 cm / s); right ventricular load parameter - RVSP (cut off value 40 mmHg) and combined parameters - TAs / RVSP (cut off value was 1.92 cm / s / mmHg) and TAPSE / RVSP (cut off value was 0.28 mm / mmHg). Combined echocardiographic parameters, which represent a combination of different properties of the right chamber, have a greater predictive significance than individual parameters. TAPSE / RVSP stands out among them (parameters of systolic function and right chamber load). Among all the observed demographic, clinical, laboratory and echocardiographic parameters of both chambers, the parameter TAPSE / RVSP &lt;0.28 mm / mmHg is again stands out to a statistically significant and independent predictor of an adverse outcome. The combined parameters: TAs&#39;/RVSP and TAs&#39;x PVAcT (parameters of systolic function and right chamber load) were not described in the literature, so far. They were significantly related to the occurrence of an adverse cardiac outcome in my research. In the final multivariate analysis (among the demographic, clinical, laboratory and echocardiographic parameters of both chambers), five parameters were statistically significant independent predictors of an unwanted output: age; atrial fibrilation; swollen veins; pretibial edema and TAPSE / RVSP. A logistic model, for estimating the likelihood of the occurrence of major adverse cardiac events, was formed from five parameters obtained by multifactorial analysis. A probability cut off value of 0.61 was determined based on the obtained model. Conclusion:Echocardiographic parameters of the right ventricle are significant predictors of one-year major adverse cardiac events in patients with chronic heart failure with reduced ejection fraction. TAPSE / RVSP with a cut off value of 0.28 mm / mmHg was selected as the superior independent predictor of one-year adverse outcome.</p>

<p>Uvod: Sepsa je jedan od vodećih uzroka smrtnosti u jedinicama intenzivnog lečenja i van njih uprkos implementaciji novih dijagnostičkih i terapijskih protokola &scaron;irom sveta. Multiorganska disfunkcija (MODS), koja predstavlja najtežu formu nepovoljnog toka sepse, je u osnovi svojih patofiziolo&scaron;kih de&scaron;avanja obeležena promenama, koje se de&scaron;avaju na nivou kapilara, pre svega u endotelu. Poremećaji koagulacije koji se javljaju kao posledica ovih promena u endotelu su prepoznati kao jedan od dijagnostičkih kriterijuma prema najnovijim smernicama za dijagnostiku i lečenje sepse, međutim njihov značaj u predviđanju toka i ishoda ovog oboljenja jo&scaron; uvek nije precizno definisan. Cilj istraživanja: Odrediti koncentraciju markera endotelne aktivacije, aktivacije koagulacije, aktivnost prirodnih inhibitora koagulacije i funkcionalnost fibrinolize kod obolelih od sepse u odnosu na njihove vrednosti u zdravoj populaciji. Ispitati mogućnost upotrebe markera endotelne disfunkcije i pokazatelja poremećaja mehanizma hemostaze za postavljanje dijagnoze sepse i predikciju pojave komplikacija. Ispitati mogućnost upotrebe markera endotelne disfunkcije i pokazatelja poremećaja mehanizma hemostaze za procenu ishoda kod obolelih od sepse. Materijal i metode: Istraživanje je sprovedeno analitičkom metodom u formi studije preseka, a obuhvatilo je pacijente lečene na Odeljenju anestezije i reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine i na Klinici za infektivne bolesti Kliničkog centra Vojvodine, u Novom Sadu. Istraživanje je sprovođeno tokom 2012. i 2013. godine u trajanju od dve godine. U studiju je bilo uključeno 180 ispitanika od kojih je 150 imalo postavljenu dijagnozu sepse,a 30 ispitanika su činili kontrolnu grupu su klinički i biohemijski zdravih ispitanika, dobrovoljni davaoci krvi. Ispitanici su kategorisani u četiri grupe u odnosu na kliničko stanje i laboratorijske nalaze unutar prvih 24 časa od prijema: bolesnici sa sepsom, te&scaron;kom sepsom, septičkim &scaron;okom i multiorganskom disfunkcijom na prijemu. Nakon kategorizacije ispitanika, izračunati su APACHE II i SOFA numerički pokazatelji procene težine bolesti ispitanika. U roku 24 časa od trenutka postavljanja dijagnoze sepse, iz uzoraka krvi ispitanika, izvr&scaron;ene su predviđene laboratorijske analize u cilju praćenja endotelne aktivacije, aktivacije koagulacije i inhibicije antikoagulantnih mehanizama. U toku 48 časova od prijema, bolesnici koji nisu imali MODS na prijemu su intenzivno praćeni u cilju evidentiranja razvoja multiorganske disfunkcije, dok su bolesnici koji su imali MODS praćeni radi evidentiranja perzistiranja ili eventualne rezolucije MODS-a. Zdravstveno stanje bolesnika je praćeno tokom 28 dana od trenutka uključivanja u studiju i nakon tog perioda je evidentiran ishod lečenja u smislu preživljavanja ili smrtnog ishoda. Statistička analiza je izvr&scaron;ena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 20 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost određivana je na nivou p&lt; 0,05. Rezultati: Vrednosti biolo&scaron;kih markera endotelne aktivacije i aktivacije koagulacije su statistički značajno povi&scaron;ene kod obolelih od sepse u odnosu na njihove vrednosti u zdravoj populaciji, dok su vrednosti prirodnih inhibitora koagulacije statistički značajno snižene kod obolelih od sepse u odnosu na njihove vrednosti u zdravoj populaciji. Vrednosti APTT-a, PT-a, D-dimera, fibrinogena, prirodnih inhibitora koagulacije i markera endotelne aktivacije (endokan i vWF antigena i aktivnosti) imaju značajan i veoma visok dijagnostički potencijal. Vrednosti biomarkera endotelne disfunkcije i pokazatelja poremećaja hemostaznog mehanizma su značajni prediktori komplikacija kod bolesnika sa sepsom. APTT, PT, D-dimer, broj trombocita, vrednosti priorodnih inhibitora koagulacije, trombomodulina, endokana i ETP-a su jednako validni u inicijalnoj proceni toka kliničke slike sepse kao i prediktivni APACHE II i SOFA skorovi. Koncentracija trombomodulina, D-dimera, ETP-a i PC su dobri prediktori nastanka MODS-a u prvih 48 časova u toku sepse. Endokan, PT, APTT, koncentracija fibrinogena, prirodnih inhibitora koagulacije i vrednosti ETP-a su značajni u predikciji mortaliteta kod bolesnika sa sepsom. Zaključci: Ukoliko bi pokazatelji aktivacije endotela i mehanizma hemostaze bili inkorporirani u određeni sistem skorovanja u cilju procene težine bolesti u smislu ishoda kod bolesnika sa sepsom, to bi moglo doneti doprinos boljoj klasifikaciji bolesnika, te primeni pravovremene i adekvatne terapije u cilju postizanja pozitivnog ishoda kod bolesnika sa sepsom. Prilikom interpretacije pokazatelja inflamacije i koagulacije neophodno je steći uvid u celokupnu sliku pro-i antikoagulantnih de&scaron;avanja koja se odvijaju tokom sepse, odnosno adekvatno proceniti pravac toka disbalansa mehanizma hemostaze da bi se eventualnim terapijskim merama mogao postići pozitivan učinak.</p> / <p>Introduction: Sepsis is one of the main causes of death in intensive care units and other hospital wards in spite of implementation of new sepsis treatment guidelines in everyday hospital practice worldwide. Changes that occur in the microvasculature, affecting primarily endothelial cell, are the basis of the pathophysiology of multiorgan dysfunction (MODS) in sepsis. Coagulation abnormalities which occur as a consequence of endothelial changes are recognized as diagnostic criteria for sepsis, but significance of these changes in the outcome prognosis and prediction of the course of sepsis is still not accurately defined. Aims: Evaluation of hemostasis related parameters and endothelial activation biomarkers values in patients with sepsis and healthy volunteers. Determination whether the levels of hemostasis-related parameters and biomarkers of endothelial activation have diagnostic significance and are they associated with MODS development and persistence in the first 48 hours of hospitalization and 28-day mortality in patients with sepsis. Material and methods: This is cross-sectional study conducted in 2012 and 2013 in the Department of Anesthesia and Reanimation at the Emergency Center of the Clinical Center of Vojvodina and in the Clinic of Infectious Disease at the Clinical Center of Vojvodina. 150 patients who fulfilled criteria for diagnosis of sepsis were included in the study. Patients were divided into 4 groups: sepsis, severe sepsis, septic shock and MODS. 30 healthy volunteers, blood donors were the control group. After the categorization of patients, during the first 24 hours of hospitalization, predictive APACHE II and SOFA scores were calculated. Hemostasis related parameters and endothelial activation biomarkers concentrations were determined within the first 24 hours of the onset of the disease. To assess the development of complication of the disease, patients were monitored for 48 hours for MODS development and persistence or resolution and for 28 days from the onset of sepsis for outcome assessment. Data were analyzed using SPSS 20.0 software and are presented in tables and graphs, statistical significance was set at p&lt; 0,05. Results: Biomarkers of endothelial and coagulation activation are significantly higher in patients with sepsis in comparison to their values in healthy volunteers, while concentrations of natural anticoagulants are significantly lower in patients with sepsis than in healthy volunteers. APTT, PT, D-dimer, fibrinogen, natural anticoagulants and biomarkers od endothelial activation (endocan and vWF antigen and activity) have diagnostic significance in patients with sepsis. Hemostasis related parameters and endothelial activation biomarkers are good prognostic factors for complication development in patients with sepsis. APTT, PT, D-dimer, platelet count, natural anticoagulants, thrombomodulin, endocan and ETP are equally valuable in early prediction of sepsis development as APACHE II and SOFA scores. Thrombomodulin, D-dimer, ETP and PC are good predictors of MODS development during the first 48 hours from sepsis onset. Endocan, PT, APTT, fibrinogen concentration, values of natural anticoagulants and ETP values are significant in 28-day mortality prediction in patients with sepsis. Conclusion: A combination of markers of endothelial dysfunction with widely used ICU scores and organ failure assessment could contribute to an early recognition of complication development and consequent death in patients with sepsis. It is necessary to obtain the full insight in pro-and anticoagulant dynamic evaluation while interpreting coagulation and inflammation processes in sepsis development, in order to accurately lead early resuscitation therapy.</p>

<p>Uvod: Iz rezultata brojnih randomiziranih kliničkih studija proizi&scaron;le su smernice u koijma se navodi da je upotreba neinvazivne ventilacije (NIV), uz farmakolo&scaron;ku terapiju, indikovana kod svih bolesnika sa te&scaron;kom egzacerbacijom hronične opstruktivne bolesti pluća (HOBP), i to sa najvi&scaron;im nivoom preporuke. Dokazano je da se upotrebom NIV-a smanjuje broj intubacija, uz smanjenje mortaliteta ali i skraćenje dužine bolničkog lečenja. S obzirom da je nekada ventilatorna potpora bila pružana isključivo u jedinicama intenzivne nege, a da je kapacitet ovakvih odeljenja gotovo stalno popunjen, postavlja se pitanje adekvatnog okruženja unutar bolnice gde se bezbedno i efikasno može primeniti neinvazivna ventilacija, ali gde se i na vreme mogu prepoznati rani znakovi njene neuspe&scaron;ne primene, nakon čega trebaobezbediti pravovremenu endotrahealnu intubaciju. Stoga su rađene brojne studije u cilju izdvajanja ranih prediktora ishoda neinvazivne ventilacije - kako u cilju ranog prepoznavanja neuspeha NIV-a i omogućavanja pravovremene intubacije, tako i u cilju stratifikacije pacijenata sa različitim stepenom rizika za neuspeh, uz obezbeđivanje adekvatnog nivoa nege i monitoringa za sve bolesnike. Ciljevi: Ciljevi istraživanja su da se utvrdi koji pokazatelji koreliraju sa neuspe&scaron;nim ishodom primene neinvazivne mehaničke ventilacije kod bolesnika sa te&scaron;kom egzacerbacijom hronične opstruktivne bolesti pluća, kako bi se kreirao prognostički model ishoda lečenja, te da se se na osnovu prognostičkog modela stratifikuju bolesnici prema stepenu rizika za neuspeh NIV-a i u skladu sa njim predloži adekvatan stepen monitoringa, odnosno kliničko okruženje za bezbedno i efikasno pružanje ventilatorne potpore. Metodologija: U Institutu za plućne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici sprovedeno je prospektivno opservaciono istraživanje u trajanju od 39 meseci, u koje je uključeno 250 konsekutivnih bolesnika hospitalizovanih zbog te&scaron;ke egzacerbacije HOBP-a sa respiratornom acidozom. NIV je primenjen u modu pritiskom podržane ventilacije ventilatorima marke Covidien tipa Airox Supportair, uz upotrebu oronazalne maske. Početni parametri su podrazumevali upotrebu ekspiratornog pozitivnog pritiska u disajnim putevima - EPAP-a od 5 cm H2O i inspiratornog pozitivnog pritiska u disajnim putevima IPAPa od 12 cm H20, koji su u potom titrirani ka ciljnim vrednostima IPAPa od 15-20 cmH2O, a u skladu sa kliničkim odgovorom. Za svakog bolesnika evidentirani su: pol, starost, ranija primena dugotrajne oksigenoterapije u kućnim uslovima, primena NIV-a tokom prethodnih hospitalizacija, komorbiditeti preko Charlson indeksa, vreme proteklo od početka hospitalizacije do započinjanja NIV-a, vrednosti pH, bikarbonata, PaCO2 i PaO2 u gasnim analizama arterijske krvi pre započinjanja NIV-a, inicijalna SpO2 i odnos PaO2/FiO2, zatim promena vrednosti pH, PaCO2 i PaO2 u gasnim analizama arterijske krvi sat vremena nakon početka primene NIV-a, inicijalni vitalni parametri - srčana frekvenca, respiratorna frekvenca, stanje svesti procenjeno Glazgov koma skalom (GCS), telesna temperatura, sistolni arterijski pritisak, diureza, a potom zbirni modifikovani ranoupozoravajući bodovni skor (MEWS-modified early warning score), prisustvo i opseg konsolidacija na radiogramu grudnog ko&scaron;a, saradnja bolesnika, te mesto primene NIV-a. Kao primarni ishod istraživanja definisan je neuspeh neinvazivne mehaničke ventilacije: intubacija ili smrtni ishod u toku hospitalizacije uzrokovan respiratornom insuficijencijom. Svaki potencijalni prediktor neuspeha je prvo evaluiran uz pomoć univarijantne analize, a potom su svi faktori rizika za koje je univarijantnom analizom utvrdjena statistička značajnost analizirani uz pomoć multivarijantne logističke regresije, u cilju utvrdjivanja adekvatnih statističkih modela. Rezultati: Od ukupno 250 bolesnika NIV je uspe&scaron;no primenjen kod 164 bolesnika (65.6%). Ukupno 139 (59.3%) bolesnika bilo je mu&scaron;kog pola, a prosečna starost svih ispitanika bila je 67 godina. Bolesnici sa neuspe&scaron;nim ishodom NIV-a imaju, prema univarijantnoj analizi: statistički značajno veće vrednosti Charlson indexa (p=0.002, OR 1.293, 95%CI 1.103-1.516), konsolidacije u &ge;2 kvadranata (p=0.000, OR 5.384, 95%CI 2.487-11.655), duže vreme od početka hospitalizacije do započinjanja NIV-a (p=0.0034, OR 1.005, 95%CI 1.000-1.009), tahikardiju (p=0.031, OR 2.292, 95%CI 1.080-4.864), vrednost GCS &le;11 (p=0.042, OR 1.000, 95%CI 0.165-0.969), veći MEWS skor (p=0.000, OR 1.708, 95%CI 1.410-2.068), niže vrednosti inicijalnog pH (p=0.004, OR 0.002, 95%CI 0.000-0.147), slabiju saradnju (p=0.000, OR 2.102, 95%CI 0.145-0.339). Mesto gde je sprovedena NIV je značajno uticalo na ishod &ndash; &scaron;anse za neuspe&scaron;an ishod su bile dvostruko veće kod bolesnika ventiliranih na op&scaron;tem odeljenju (p=0.006, OR 2.102, 95%CI 1.236-3.574). Kao nezavisni prediktori neuspeha nakon multivarijantne logističke regresije pokazali su se vrednosti Charlson-ovog indexa (p=0.043, OR 1.246, 95%CI 1.007-1.541), MEWS skora (p=0.010, OR 1.394, 95%CI 1.083-1.795), inicijalne vrednosti pH (p=0.030, OR 0.642, 95%CI 0.430-0.958) i stepena saradnje (p=0.000, OR 0.230, 95%CI 0.141-0.376). Zaključci: Bolesnici sa visokim vrednostima Charlson-ovog indeksa (preko 6 bodova) i MEWS-ovog skora (preko 4 boda), te niskom inicijalnom pH vredno&scaron;ću arterijske krvi (ispod 7.29) i niskim stepenom saradnje (manjim od 4) su bolesnici koji imaju povi&scaron;en stepen rizika za neuspe&scaron;an ishod primene neinvazivne ventilacije. Bolesnici visokog stepena rizika treba da se zbrinjavaju i neinvazivno ventiliraju na odeljenjima poluintenzivne i intenzivne nege, dok se bolesnici sa manjim stepenom rizika mogu inicijalno neinvazivno ventilirati i na op&scaron;tim odeljenjima, uz adekvatan monitoring i nadzor obučenog osoblja.</p> / <p>Introduction: Clinical guidelines that have evolved from the results of numerous randomized clinical trials state that the use of non-invasive ventilation (NIV), in addition to pharmacological therapy, is necessary in all patients wih severe exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) - at the highest level of recommendation. It has been proven that the use of NIV leeds to reduction in mortality, intubation rates, and the length of stay in hospitals. Since ventilatory support in past was only delivered in intensive care units, and bearing in mind that their capacities are limited, there is a question of an adequate setting within a hospital where NIV can be used safely and efficiently, and where potential early signs of failure will be timely recognized and patient intubated, if necessary. Consequently, the studies were performed in order to identify early predictors of NIV outcome &ndash; in order to recognize NIV failure and necessity for transition towards invasive ventilation, but also in order to stratify the patients according to the level of risk, which will then dictate the necessary level of care and monitoring. Goals: This research is aimed at identification of parameters that correlate with failure of non-invasive ventilation in patients with severe exacerbation of COPD, in order to create prognostic model of outcome, which will then enable stratification of patients according to the risk of NIV failure. The model is to be used in order to determine adequate level of care and monitoring, that is, a setting within a hospital, for provision of efficent and safe ventilatory support for all patients. Methods: This 39-month prospective observational study was performed at the Institute for Pulmonary Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica, which included 250 consecutive patients hospitalized due to severe exacerbation of COPD with respiratory acidosis. NIV was applied as pressure support mode of ventilation with the ventilators brand Covidien, type Airox Supportair, with oro-nasal mask. Initial parameters were: expiratory positive airway pressure &ndash; EPAPof 5 cm H2O and inspiratory positive airway pressure - IPAP of 12 cm H20, which were further adjusted towards the IPAP of 15-20 cmH2O, or according to the clinical response. The following data were recorded for each patient: sex, age, earlier longterm oxygen therapy, NIV episode during the previous hospitalizations, co-morbidities through Charlson index, time elapsed from admission to NIV initiation, initial blood gas values: pH, bicarbonates, PaCO2 and PaO2, initial SpO2 and PaO2/FiO2, the subsequent changes inthe blood gas values after one hour: pH, PaCO2 and PaO2, initial vital signs - heart rate, respiratory rate, consciousness level by Glasgow coma scale (GCS), body temperature, sistolic blood pressure, urine output, and then modified early warning score - MEWS, presence of consolidation on chest X-ray, tolerance, setting where NIV was applied. Primary outcome was NIV failure defined as endotracheal intubation or death during hospitalization caused by respiratory failure. All variables were first tested with univariate analysis, and those with statistical significance were further subjected to multivariate logistic regression, in order to generate an adequate statistical model. Results: Amongst the total of 250 patients, NIV was successfully applied in 164 patients (65.6 %). There were 139 (59.3%) male patients, and average age was 67. According to the univariate analysis, patients with NIV failure had: higher Charlson index (p=0.002, OR 1.293, 95%CI 1.103-1.516), consolidation in &ge;2 quadrants (p=0.000, OR 5.384, 95%CI 2.487-11.655), longer time from admission to NIV initiation (p=0.0034, OR 1.005, 95%CI 1.000-1.009), increased heart rate (p=0.031, OR 2.292, 95%CI 1.080-4.864), GCS &le;11 (p=0.042, OR 1.000, 95%CI 0.165-0.969), higher MEWS score (p=0.000, OR 1.708, 95%CI 1.410-2.068), lower initial pH (p=0.004, OR 0.002, 95%CI 0.000-0.147), poorer tolerance (p=0.000, OR 2.102, 95%CI 0.145-0.339). The setting were NIV was applied influenced the outcome &ndash; odds for NIV failure were twice as high for the patients on general wards (p=0.006, OR 2.102, 95%CI 1.236-3.574). After the multivariate logistic regression, the following variables were identified as independent predictors of outcome: Charlson index (p=0.043, OR 1.246, 95%CI 1.007- 1.541), MEWS score (p=0.010, OR 1.394, 95%CI 1.083-1.795), initial pH (p=0.030, OR 0.642, 95%CI 0.430-0.958) and tolerance (p=0.000, OR 0.230, 95%CI 0.141-0.376). Conclusions: Patients with higher Charlson index (&gt; 6 points) and MEWS score (&gt;4 points), lower initial pH (&lt;7.29) and tolerance (&lt;4) are at a higher risk for nonivasive ventilation failure. High-risk patients should be admitted and ventilated at high dependency or intensive care units, while the low-risk patients may receive non-invasive ventilatory support on general wards, with adequate monitoring and under the trained staff supervision.</p>

<p>Studija se sastojala od dva dela &ndash; eksperimentalnog i kliničkog. Eksperimentalni deo je sproveden na Fakultetu tehničkih nauka u Novom Sadu na Departmanu za mehanizaciju i konstrukciono ma&scaron;instvo. Trideset dve zglobne povr&scaron;ine gornjeg okrajka golenjače sa pripojem prednje ukr&scaron;tene veze je uzeto tokom totalne aloartroplastike kolena kod trideset dva pacijenta kod kojih je preoperativno načinjena AP i profilna radiografija sa standardnim uvećanjem u cilju merenja veličine kolena a uz prethodno potpisanu saglasnost pacijenata. Zatim je načinjeno trodimenzionalno skeniranje prostorne povr&scaron;ine pripoja prednje ukr&scaron;tene veze na golenjači u odnosu na ravan zglobne povr&scaron;ine golenjače heptičkim uređajem &bdquo;Phantom Omni&reg;&ldquo; radi utvrđivanja korelacije između povr&scaron;ine pripoja prednje ukr&scaron;tene veze na golenjači i veličine platoa golenjače. U eksperimentalni deo su bili uključeni pacijenti oba pola metodom slučajnog izbora kod kojih je ugrađivana totalna proteza kolena a koji su prethodno potpisali informisani pristanak pacijenta na operativni zahvat na Klinici za ortopedsku hirurgiju i traumatologiju Kliničkog centra Vojvodine. Klinički deo studije je bio retrospektivno-prospektivnog karaktera i obuhvatio je ukupno 60 pacijenata izabranih metodom slučajnog izbora od kojih je ispitivanu grupu činilo 30 pacijenata u kojih je do&scaron;lo do ponovne rupture prednje ukr&scaron;tene veze levog ili desnog kolena nakon urađene primarne rekonstrukcije te je načinjena ponovna rekonstrukcija veze, i kontrolnu grupu koju je činilo 30 pacijenata u kojih je zbog rupture prednje ukr&scaron;tene veze načinjena primarna rekonstrukcija nakon koje nije do&scaron;lo do ponovne rupture. Kod svih pacijenata je rekonstrukcija prednje ukr&scaron;tene veze kolena rađena kalemom kost-tetiva-kost. Ishod rekonstrukcije je procenjivan na osnovu Tegner bodovne skale, Lysholm i IKDC bodovne skale za koleno, artrometrijskog merenja Lachman testa, Pivot shift testa, poloţaja kalema i urađeno je poređenje dobijenih rezultata u ispitivanoj (revizionoj) i kontrolnoj grupi. U klinički deo istraţivanja su bili uključeni pacijenti oba pola, ţivotne dobi od 18 do 40 godina koji su operisani na Klinici za ortopedsku hirurgiju i traumatologiju Kliničkog centra Vojvodine u Novom Sadu a koji su dali informisani pristanak za uključivanje. Kriterijumi za isključivanje pacijenata iz kliničkog dela istraživanja su bili životna dob manja od 18 i veća od 40 godina, pojava težih op&scaron;te-hirur&scaron;kih komplikacija i prestanak želje pacijenta da dalje učestvuje u ovom istraživanju. Nakon sveobuhvatne analize dobijenih rezultata istraţivanja, zaključeno je da postoji korelacija između povr&scaron;ine pripoja prednje ukr&scaron;tene veze na golenjači i veličine platoa golenjače. Formula, načinjena matematičko-statističkim metodama za ovo istraživanje, adekvatna je i praktično primenljiva za predikciju povr&scaron;ine pripoja prednje ukr&scaron;tene veze na golenjači u velikom procentu slučajeva a na osnovu samo dva radiografska parametra izmerenih preoperativno &ndash; prednje-zadnjeg i unutra&scaron;nje-spolja&scaron;njeg dijametra platoa golenjače. Kori&scaron;ćenje ove formule može da doprinese pobolj&scaron;anju rezultata hirur&scaron;kog lečenja pacijenata sa pokidanom prednjom ukr&scaron;tenom vezom kolena. Takođe, zaključeno je da je uzrok neuspeha primarne rekonstrukcije multifaktorijalan kao i da nema statistički značajne razlike u ishodu između ispitanika sa dobrom i ispitanika sa lo&scaron;om pozicijom kalema. Potvrđena je pretpostavka da je ishod ponovne rekonstrukcije prednje ukr&scaron;tene veze kolena slabiji u odnosu na ishod primarne.</p> / <p>This study consisted of two parts &ndash; experimental and clinical. Experimental part was conducted at the Department of Mechanization and Design Engineering of The Faculty of Technical Sciences, University of Novi Sad. Thirty two proximal tibial articular surfaces together with the anterior cruciate ligament insertion of thirty two patients were harvested during total knee arthroplasty. All patients had standard preoperative AP and profile radiographs with standard magnification in order to acquire the knee measurements. All patients previously signed the informed consent. The harvested proximal tibial articular surfaces were 3D scanned by a haptic device called &bdquo;Phantom Omni&reg;&ldquo; in order to determine the correlation between the size of the anterior cruciate ligament insertion site and the size of the tibial plateau. Thirty two randomly chosen patients of both sexes which had a knee arthroplasty were included in the experimental part of this study. All of the patients signed the informed consent at The Clinic for Orthopedic Surgery and Traumatology of The Clinical Centre of Vojvodina. The clinical part was a retrospective-prospective study. This part included 60 randomly chosen patients divided into two groups. The test group consisted of 30 patients who had undergone a revision anterior cruciate ligament reconstruction. The control group consisted of 30 patients who had undergone only primary anterior cruciate ligament reconstruction. A bone-tendon-bone graft was used for the reconstruction in all cases. The outcome was assessed by using Tegner activity scale, Lysholm knee scoring scale, IKDC score, arthrometric evaluation, Pivot shift test and the position of the graft. The results were compared between the test group and the control group. The clinical part of the study included 60 patients of both sexes, age 18-40 which were operated at The Clinic for Orthopedic Surgery and Traumatology of The Clinical Centre of Vojvodina. All of the patients signed the informed consent for participation in this study. The exclusion criteria were age under 18 and above 40, occurrence of severe general surgical complications and a patient wish to be excluded from further investigation. After a thorough analysis of the results, we concluded that the correlation between the size of the anterior cruciate ligament tibial insertion site and the size of the tibial plateau exists. Formula which was created for this study by using mathematical and statistical methods, is adequate and practically applicable for the prediction of size of the anterior cruciate ligament tibial insertion site in the majority of cases based on just two preoperative radiographic parameters &ndash; AP and profile diameter of the tibial plateau. The use of this formula may improve the outcome of the anterior cruciate ligament reconstruction. We also concluded that the cause of the primary anterior cruciate ligament reconstruction failure is multifactorial as well as that there is no statistically significant difference between the patients with good and the patients with poor graft position. We confirmed the assumption that the outcome of the revision anterior cruciate ligament reconstruction is poorer than the outcome of the primary anterior cruciate ligament reconstruction.</p>