Sweden is getting an aging population and with this comes an increase in neurodegenerative diseases such as Alzheimer’s disease (AD). Bilingualism is also on the rise and this may result in an increase of bilingual people suffering from AD. Due to the linguistic deterioration associated with the illness people with AD, bilingual and monolingual, will be an increasing patient group with speech and language pathologists (SLPs). Word retrieval difficulty is an early symptom of the disease and several strategies to compensate for this have been observed (e.g. fillers, circumlocutions and semantic parafasias). The effectiveness of these strategies has not yet been established. With this background this study attempts to investigate which strategies are used by monolingual and bilingual people with AD to compensate for word retrieval difficulties. A case study was performed on four participants with AD, two of which were monolingual and two were bilingual. Spontaneous speech was collected by means of a semi-structured conversation and a short story was produced with picture support. The results showed that there were individual differences in terms of the compensatory strategies. The results indicated that the strategies’ effectiveness depended on the progression of the disease in each individual. No differences between the bilingual participants’ first and second language were observed with exception to the usage of code switching. The picture support seemed to be of some help for the participants to achieve better fluency of speech since word retrieval difficulties seemed to decrease. The conclusion is that SLPs could make their patients aware of several different strategies to compensate for word retrieval difficulties to discover what is the most effective for each individual; furthermore pictures can be used to help clients’ narratives. / Sverige får en allt äldre befolkning. Detta för med sig ökande antal personer med Alzheimers sjukdom (AD). Då sjukdomen innebär stor språklig påverkan kan denna patientgrupp förväntas öka inom den logopediska vården. Även andelen flerspråkiga i samhället växer, vilket gör att logopeder kommer att ta emot allt fler flerspråkiga äldre patienter. Ordmobiliseringssvårigheter har setts vara ett tidigt symtom vid sjukdomen både hos enspråkiga och flerspråkiga personer. Tidigare forskning har visat att ett flertal kompensatoriska strategier (t.ex. utfyllnader, omskrivningar och utbyten) används för att hantera dessa svårigheter men det är inte klarlagt hur väl dessa strategier fungerar. Därför undersöks i denna studie vilka kompensatoriska strategier som förekommer både hos enspråkiga och flerspråkiga personer med AD. En fallstudie genomfördes på fyra deltagare med AD, varav två enspråkiga och två flerspråkiga. Spontantal samlades in genom ett semistrukturerat samtal och en kortare berättelse genomfördes med hjälp av bildstöd. Resultaten visade att effektiviteten i de använda strategierna skiljer sig mellan individer. Hur långt deltagarna kommit i sjukdomsförloppet verkade dock ha betydelse. Ingen större skillnad mellan de flerspråkiga deltagarnas båda språk observerades förutom gällande användning av kodväxling. Deltagarna verkade i viss mån vara hjälpta av bildstöd för att uppnå bättre talflyt eftersom ordmobiliseringsproblematiken tycktes minska. Slutsatser som drogs är att logopeder kan medvetandegöra patienter och närstående om ett flertal olika strategier för att hitta den strategi som fungerar bäst för den individuella patienten samt att bildstöd kan användas för att underlätta berättande.

Αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας αποτελεί ο βαθμός επιρροής της κεφαλής κατά την ανάγνωση παρατακτικών συνθέτων από ασθενείς με neglect dyslexia (ND). Ενώ η πλειοψηφία των συνθέτων της ελληνικής, τα επονομαζόμενα ‘υποτακτικά’ (subordinative compounds), υπακούουν στον νόμο της δεξιόστροφης κεφαλής (Williams, 1981) (π.χ. ελαφο-κυνηγός), τα παρατακτικά σύνθετα (coordinative compounds) δεν εμφανίζουν αυτή την κανονικότητα στη θέση της κεφαλής τους (π.χ αλατο-πίπερο). Κάποιοι θεωρητικοί μορφολόγοι θεωρούν ότι κανένα από τα δύο συστατικά δεν αποτελεί τη βάση του συνθέτου, ούτε μορφολογικά ούτε σημασιολογικά (Ralli, 2005: 174), άλλοι υποστηρίζουν ότι τα παρατακτικά εμφανίζουν δύο κεφαλές, τόσο στο α’ όσο και στο β’ συνθετικό (Kageyama, 2009), ενώ δεν λείπουν και αυτοί που επιχειρηματολογούν για την υπεροχή του δεύτερου συστατικού, λόγω του ότι αυτό καθορίζει το γένος, τον αριθμό και την πτώση των συνθέτων (Guevara & Scalise, 2008). Στο πλαίσιο αυτό, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα της θεωρητικής μορφολογίας σχετικά με τη θέση της κεφαλής στα παρατακτικά [ΟΟ] και [ΕΕ] σύνθετα της Νέας Ελληνικής, καθώς και στο ερώτημα της κλινικής γλωσσολογίας σχετικά με το ρόλο της κεφαλής στην ανάκληση και επεξεργασία των συνθέτων από ασθενείς με neglect dyslexia. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό των ασθενών με ND είναι η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν και να σέβονται τα όρια των δύο συστατικών κατά την ανάγνωση των συνθέτων (Behrmann et al., 1990). Επιπλέον, οι Semenza et al. (2011) αναφέρουν για τα Ιταλικά ότι τα λάθη στο α’ συνθετικό είναι πολύ πιο συχνά στα σύνθετα των οποίων η κεφαλή συμπίπτει με το β’ συνθετικό, παρά όταν συμπίπτει με το πρώτο. Ο εξισορροπητικός ρόλος της κεφαλής ως προς την εμφάνιση λαθών πάνω στο συστατικό της, αναμένουμε να έχει αντίκτυπο και στη δική μας περίπτωση: τα υποτακτικά σύνθετα με την κεφαλή στα δεξιά θα πρέπει να εμφανίζουν περισσότερα λάθη στο α’ συνθετικό από τα παρατακτικά, εφόσον τα τελευταία έχουν δύο κεφαλές. Στο πείραμα ανάγνωσης που σχεδιάσαμε, συμπεριλάβαμε 31 παρατακτικά σύνθετα, ονοματικά και επιθετικά (π.χ. ψωμοτύρι ‘bread-cheese’ και κοντόχοντρος αντιστοίχως) και 32 υποτακτικά σύνθετα, επίσης ονοματικά και επιθετικά (π.χ. ερημονήσι και χοντροαλεσμένος αντιστοίχως), τα οποία είχαμε ελένξει ως προς όλες τις σημαντικές ψυχογλωσσολογικές και μορφολογικές παραμέτρους ανά γραμματική κατηγορία. Το πείραμα αυτό το διεξάγαμε σε μία ασθενή 79 ετών, η οποία έχει υποστεί ΔΕ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) και με βάση την επίδοσή της στο BELLS test έχει διαγνωσθεί με left-sided neglect dyslexia. Ενώ στα παρατακτικά σύνθετα της ονοματικής κατηγορίας, η ασθενής τείνει να παραλείπει ή να υποκαθιστά το α΄συστατικό των συνθέτων αυτών εξίσου συχνά με αυτό των υποτακτικών, δεν ισχύει το ίδιο και για τα επιθετικά παρατακτικά, κατά την ανάγνωση των οποίων ο ασθενής κάνει στατιστικά σημαντικά λιγότερα λάθη στο α’ συστατικό απ’ ότι στην ανάγνωση των αντίστοιχων υποτακτικών ( x²= 3.970, p < 0.05). Η συμβολή της παρούσας μελέτης μπορεί να συνοψιστεί στα ακόλουθα σημεία: Πρώτον, αποδεικνύεται ότι οι λεξικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την επιλεκτική προσοχή σε μεγάλο βαθμό. Δεύτερον, παρέχονται τεκμήρια ότι η θεωρητική έννοια της κεφαλής έχει επίδραση στην επεξεργασία των συνθέτων, καθώς η εστίαση της προσοχής επηρεάζεται από και επικεντρώνεται στο συστατικό που λειτουργεί ως κεφαλή, έπειτα από την σιωπηρή ανάγνωση ολόκληρης της λέξης. Τρίτον, ως προς την επίδραση της κεφαλής στα παρατακτικά σύνθετα της ΚΝΕ, από την έρευνά μας προκύπτει ότι ένας διαχωρισμός ανάμεσα στα ονοματικά και τα επιθετικά παρατακτικά σύνθετα, με τα πρώτα να συμπεριφέρονται όπως τα υποτακτικά, ενώ τα δεύτερα να εμφανίζουν μια διευκόλυνση στην ανάγνωση ως απόρροια της ύπαρξης δύο κεφαλών. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, ίσως η ανάγνωση επηρεάζεται από την δυνατότητα εναλλαγής της σειράς των όρων ορισμένων επιθετικών παρατακτικών συνθέτων (π.χ. μακρόστενος ~ στενόμακρος), αλλά αυτό είναι κάτι που απαιτεί περαιτέρω μελέτη. / Reading coordinative compound words is investigated in neglect dyslexia in order to assess the influence of ‘headedness’. While the majority of Modern Greek compounds, the so called ‘subordinative compounds’, comply with Williams’ (1981) ‘Righthand Head Rule’ (e.g. elafo-kinigos ‘deer-hunter’), coordinative compounds do not demonstrate clear headedness (e.g. alato-pipero ‘salt-pepper’). Some theoretical morphologists argue that none of the two constituents serves as the basis of the formation, neither morphologically nor semantically (Ralli, 2005: 174), others attest that the formations’ head coincides with their second constituent, because of the second’s constituent inflectional suffix which determine the gender, number and case of the compound (Guevara & Scalise, 2008), while others argue that coordinative compounds are double-headed (Kageyama, 2009). In this context, the theoretical morphology’s question regarding the position of the head in coordinative [NN] and [AA] Greek compounds will be addressed, as well as the question about the function of headedness in compounds’ retrieval and processing by patients suffering from neglect dyslexia. When reading compounds in neglect dyslexia, a common finding is that patients seem to respect the boundaries between the first and the second component (Behrmann et al., 1990). Moreover, Semenza et al. (2011) ascertained that left-headed Italian compounds are read better than right-headed compounds, indicating that the appearance of head on the first constituent, counterbalance the deficit at the processing of this first constituent. According to these findings, it seems reasonable to hypothesize that, if coordinative compounds are indeed headless or double-headed, patients with neglect dyslexia will make fewer mistakes in reading their left constituents compared to subordinative compounds, which have a clear head. A female 79-year old patient, who suffered RH damage and was affected by left-sided neglect dyslexia as diagnosed based on BELLS test, had to read 32 subordinative [NN] and [AA] compounds (e.g. domatosalata ‘tomato-salad’ and piknokatikimenos ‘densely populated’ respectively) and 32 coordinative [NN] and [AA] compounds (e.g. psomotiri ‘bread-cheese’ and glikopikros ‘sweet-bitter’ respectively). Compounds and their constituents were matched for frequency, familiarity, imageability, age of acquisition and orthographic neighbors. Patient performed significantly fewer substitution and omission errors on the left constituent of coordinative compounds when reading compound adjectives (x²= 3.970, p < 0.05), but the same amount of errors in subordinative and coordinative compounds when reading compound nouns. The contribution of the study can be summarized in the following points: First, it showed that lexical factors can influence selective attention to a great extent. Second, it showed that the theoretical concept of headedness does have a processing effect, with the head capturing more attention after implicit reading of the whole word. Third, as for headedness in Greek coordinative compounds, the study revealed a dissociation depending on grammatical class (adjectival vs. nominal compounds) with adjectival coordinative compounds behaving as double-headed while nominal coordinative compounds patterning with subordinative ones. A key factor here might be the interchangeable word order that characterizes adjectival coordinative compounds (e.g makrostenos ‘long-narrow’ ~ stenomakros ‘narrow-long’), but this is something that requires further research.

Kognitive Kontrolle wird besonders in solchen Momenten deutlich, wenn eine geplante Handlung gestört wird. Weil zwei widerstreitende Verhaltenstendenzen gleichzeitig bestehen oder anlaufen, entsteht ein Konflikt. Experimentell können kognitive Konflikte beispielsweise mit dem Stroop-Paradigma hergestellt und untersucht werden (Stroop, 1935). Es ist dabei eine aktuelle Frage, wie Konflikte zeitlich verarbeitet werden und wo im Gehirn diese Verarbeitung geschieht. Zeitlich können Konflikte beispielsweise dann entstehen, wenn die Informationen des Stimulus abgerufen werden oder auch erst dann, wenn die intendierte Antwort tatsächlich für die Artikulation ausgewählt werden muss. Eine weiterführende Frage ist, ob sich die entsprechenden Ergebnisse für verschiedene Stroop-Varianten unterscheiden. In der vorliegenden Arbeit wurden diese Fragen systematisch für die Verarbeitung von Objekten und Zahlen mit zwei Varianten des Stroop-Paradigmas untersucht. In der vorliegenden Dissertation präsentiere ich Ergebnisse von Reaktionszeitstudien und fMRT-Experimenten zum zeitlichen Ablauf und zu neuronalen Substraten kognitiver Konflikte während der Verarbeitung von Objekten und Zahlen. Um die Konflikte zeitlich und räumlich lokalisieren zu können, wird die Abrufphase und die Antwortphase separat modelliert. Die Ergebnisse deuten darauf hin, dass die Konflikte eher während des Abrufs als bei der Antwortauswahl stattfinden. Außerdem wird geschlussfolgert, dass die Konflikte für Zahl- und Objektrepräsentationen nicht auf gemeinsamen neuronalen Substraten basieren. Die Ergebnisse meiner Reaktionszeitstudien und der MRT-Studien deuten also darauf hin, dass Konflikte bei der Verarbeitung von Objekten und Zahlen zwar einem ähnlichen zeitlichen Verlauf folgen, aber offenbar in unterschiedlichen neuronalen Netzwerken verarbeitet werden. / In daily life, we constantly have to adjust our goals and plans to changing task demands and internal needs. Our ability to balance the initiation and inhibition of our actions, and to solve resulting conflicts between them, is referred to as cognitive control. To study the processes of cognitive control, the Stroop Paradigm has become a popular tool (Stroop,1935). The Stroop Paradigm is frequently used to address central questions of cognitive control. It is, for instance, an open issue, where and when in the processing stream cognitive conflicts arise. Do they arise early, for example, during the retrieval of target and distractor? Or do they occur late, when the response is prepared for execution? Another debate is concerned with the question whether the findings agree for different Stroop variants (Van Maanen et al., 2009). In this dissertation I present research on the temporal characteristics and the neural substrates of cognitive conflicts during the processing of objects and numbers. To better understand the locus of the conflict, the retrieval phase and the response phase are modelled separately. The results from several reaction time studies and from two fMRI experiments speak to the issue that processing costs occur during retrieval, i.e., early in the processing stream, for both, object and number representations. The results further indicate that the processing of the conflict between target and distractor for number and object representations do not rely on common neural substrates. I will thus present the results from behavioural and functional imaging experiments, showing similar temporal patterns for the conflicts in both systems, but distinct underlying neural networks.

Notre thèse a pour objectif la construction d’un système omni-langage de recherche de mots dans les documents numérisés. Nous nous plaçons dans le contexte où le contenu du document est homogène (ce qui est le cas pour les documents anciens où l’écriture est souvent bien soignée et mono-scripteur) et la connaissance préalable du document (le langage, le scripteur, le type d’écriture, le tampon, etc.) n’est pas connue. Grâce à ce système, l'utilisateur peut composer librement et intuitivement sa requête et il peut rechercher des mots dans des documents homogènes de n’importe quel langage, sans détecter préalablement une occurrence du mot à rechercher. Le point clé du système que nous proposons est les invariants, qui sont les formes les plus fréquentes dans la collection de documents. Pour le requêtage, l’utilisateur pourra créer le mot à rechercher en utilisant les invariants (la composition des requêtes), grâce à une interface visuelle. Pour la recherche des mots, les invariants peuvent servir à construire des signatures structurelles pour représenter les images de mots. Nous présentons dans cette thèse la méthode pour extraire automatiquement les invariants à partir de la collection de documents, la méthode pour évaluer la qualité des invariants ainsi que les applications des invariants à la recherche de mots et à la composition des requêtes. / The objective of our thesis is to build an omni-language word retrieval system for scanned documents. We place ourselves in the context where the content of documents is homogenous and the prior knowledge about the document (the language, the writer, the writing style, etc.) is not known. Due to this system, user can freely and intuitively compose his/her query. With the query created by the user, he/she can retrieve words in homogenous documents of any language, without finding an occurrence of the word to search. The key of our proposed system is the invariants, which are writing pieces that frequently appeared in the collection of documents. The invariants can be used in query making process in which the user selects and composes appropriate invariants to make the query. They can be also used as structural descriptor to characterize word images in the retrieval process. We introduce in this thesis our method for automatically extracting invariants from document collection, our evaluation method for evaluating the quality of invariants and invariant’s applications in the query making process as well as in the retrieval process.