Thesis (DPhil (History)—University of Stellenbosch, 2004. / Toe die onderhandeling vir ‘n nuwe demokratiese bestel in Suid-Afrika na 1990 begin is, het dit
‘n tydperk ingelei waar talle kwessies oor menseregte na vore gekom het. Ook vroue het die
geleentheid aangegryp om vrouesake en gender-verhoudings op die nasionale agenda te plaas in
‘n poging om die onregverdighede van die verlede aan te spreek. Die Women’s National
Coalition (WNC) is in 1992 amptelik gestig uit vrees dat vroue van die belangrike politieke
prosesse wat die toekoms van Suid-Afrika sou bepaal, uitgesluit sou word. Die doelwitte van die
WNC was om inligting oor vroue se behoeftes en aspirasies in te samel en dit in ‘n Vrouehandves
saam te vat wat uiteindelik ‘n integrale deel van die nuwe grondwet van Suid-Afrika sou word.
Die WNC was ‘n inisiatief van die African National Congress Women’s League (ANCWL). Die
swart vrou in Suid-Afrika se onderdrukking was drieledig: sy was onderdruk as vrou, deur
patriargie en deur apartheid. Sy het polities aktief geraak toe haar familiestrukture bedreig is en
het teen paswette, swak behuising, en uitsetttingsaksies van die regering, geprotesteer. Tydens die
1980’s het swart vroue wat aan die noodtoestand blootgestel is, se politieke betrokkenheid
verander en sy het ‘n rewolusionêre vryheidsvegter geword. In die buiteland het die swart vrou
wat in die bevrydingstryd betrokke was geleidelik erkenning in die ANC gekry. Hierdie vroue
was ná 1990 gedetermineerd dat hul verwagtinge vir totale gelykberegtiging in die demokratiese
Suid-Afrika sal realiseer.
In hierdie proefskrif val die soeklig veral op die Afrikanervrou en -vroueorganisasies wat by die
WNC aangesluit het. As Afrikanernasionalis was haar politieke betrokkenheid in die verloop van
die geskiedenis marginaal. Met geïsoleerde aktivistiese optrede soos die vroue-optogte van 1915
en 1940, asook die militantheid van die vakbondvroue, het Afrikanervroue hoofsaaklik die veilige
ruimte van die liefdadigheidsterrein gebruik om hul politieke voorkeure uit te leef.
Afrikanervroue se betrokkenheid in die stemregbeweging was op aandrang van die mans en by
insinuasie ook die optogte van 1915 en 1940. Met die magsoorname van die Nasionale Party het
die Afrikanervrou polities onbetrokke geraak. Haar funksie was hoofsaaklik die van moeder en
vrou en ondersteunend van die heersende ideologie. Met die aftakeling van apartheid is talle
tradisionele Afrikanersimbole bevraagteken. Meer as 40% van die Afrikaner het by die meer
regse partye aangesluit. Hierdie gebeure het die Afrikanervrou aan die begin van die 1990’s
sonder ‘n spesifieke identiteit gelaat.
Met die onderhandelings vir die toekomstige demokratiese bestel ‘n werklikheid, was die
Afrikanervrou in ‘n onbenydenswaardige identiteitskrisis gedompel. Sy wou apolities bly, maar is
deur Afrikanerintelligentsia en politici aangesê om die politieke wêreld te betree. Aan die
anderkant wou Afrikanerkultuurorganisasies die Afrikanerkultuur inklusief beveilig.
Die Afrikanervroue het moeilik by die WNC aangepas. Daar was talle praktiese probleme, maar
dit was veral haar gebrek aan politieke vernuf, en die vyandigheid van swart vroue wat die
vergaderings van die WNC domineer het, wat haar betrokkenheid in die wiele gery het. Die
gedagte het ook by feitlik al die Afrikanervroue ontstaan dat die WNC ‘n politieke rookskerm was
vir die ANC om sy magsbasis te versterk. Die spanninge van die Veelparty-onderhandelinge het
ook na die WNC oorgespoel en vertragings en opskorting van lidmaatskap tot gevolg gehad.
Daar was Afrikanervroue wat hul belewenis van die WNC as volkome positief ervaar het, wat dit
as geleentheid gesien het om by vrouebemagtiging en politieke onderhandelinge betrokke te raak.
Die meerderheid van vroue wat by hierdie ondersoek betrek is, was egter onseker en het die
negatiewe aspekte van hul belewenis hulle die ondervinding laat bevraagteken. Daar was selfs
vroue wat slegs die vyandigheid onthou het. Uiteindelik het Afrikanervrou nie heeltmal aangepas
by die WNC nie en was ook nie werklik betrokke nie.
| Identifer | oai:union.ndltd.org:netd.ac.za/oai:union.ndltd.org:sun/oai:scholar.sun.ac.za:10019.1/1188 |
| Date | 12 1900 |
| Creators | Maritz, Loraine |
| Contributors | Grundlingh, Albert M., University of Stellenbosch. Faculty of Arts and Social Sciences. Dept. of History. |
| Publisher | Stellenbosch : University of Stellenbosch |
| Source Sets | South African National ETD Portal |
| Language | Afrikaans |
| Detected Language | Unknown |
| Type | Thesis |
| Rights | University of Stellenbosch |
Page generated in 0.0022 seconds