Στον χώρο της Πανεπιστημιούπολης εντοπίστηκε η ύπαρξη γεωλογικής ασυνέχειας. Πρόκειται πιθανά για ρήγμα που ήδη έχει προκαλέσει διαφοροποίησεις σε κτίρια του πανεπιστημίου όσο καί στον δρόμο των αυτοκινήτων. Με στόχο την χαρτογράφηση της εν λόγω γεωλογικής ασυνέχειας εφαρμόστηκε λεπτομερής γεωφυσική διερεύνηση βασιζόμενη σε δύο περιοχές της Πανεπιστημιούπολης μέσω της ηλεκτρικής διασκόπησης. Σκοπός της έρευνας ήταν η καταγραφή της κατανομής της ηλεκτρικής καί ειδικής ηλεκτρικής αντίστασης του εδάφους σε διάφορα βάθη, ώστε να επιτευχθεί η λεπτομερής αποτύπωση της γεωλογικής ασυνέχειας. Πραγματοποιήθηκε διαχωρισμός της περιοχής σε γεωφυσικά δίκτυα, στα οποία εφαρμόστηκε ηλεκτρική χαρτογράφηση μέσω της δίδυμης διάταξης όσο καί κατακόρυφη ηλεκτρική απεικόνιση μέσω των διατάξεων Wenner & Wenner - Schlumberger. Η σάρωση των ανωτέρω γεωφυσικών δικτύων πραγματοποιήθηκε τόσο παράλληλα όσο καί κάθετα στον γεωμαγνητικό βορρά με άνοιγμα ηλεκτροδίων από 1 έως καί 3 μέτρα, με βήμα 0.5 έως 1 μ. Η αποτύπωση της χαρτογράφησης αποδόθηκε με την μορφή έγχρωμων χαρτών όπου παρατίθεται η κατανομή της μετρούμενης φυσικής ιδιότητας. Μέσω ειδικών λογισμικών γεωφυσικής επεξεργασίας ( Oasis Montaj, Res2dinv ) επιτεύχθηκε η απόδοση της ηλεκτρικής αντίστασης καί της ειδικής ηλεκτρικής αντίστασης. Οι χάρτες αυτοί απεικονίζουν την διασπορά των μετρούμενων φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους τόσο επί παράλληλου όσο καί επί κατακόρυφου επιπέδου. Τέλος μέσω πίνακα αντιστάσεων από τη διεθνή βιβλιογραφία, έγινε προσπάθεια για την ερμηνεία των εμφανιζόμενων γεωφυσικών ανωμαλιών. / A detailed geophysical investigation applied on an region of University of Patras. Main objective of the process, was a detailed recording of an existing fault impact, by using combined geophysical techniques. The real activity of the above fault produced damages in human buildings. Especially the main road of University was destroyed by subtraction, while buildings at University students union, were abandoned due to huge subtractions episode. The detailed geophysical research applied on two separated geophysical grids, which were located about 100 m away each other. Firstly a geoelctric mapping technique took place, by using four electrodes in distance 0.5,1,2,3 meters and by adopting the twin-probe array arrangement. As result was the recording of soil resistance in a depth, on a horizontal plane. Secondly applied the geoeltric imaging technique. Both of geophysical grids were researched by using twenty-five equal space electrodes, which were located on a straight line in constant space. As result was the recording of distribution of resistivity soil on a vertical layer. The first and second techniques were applied parallel and perpendicular to the existing geomagnetic north axis. By further processing, the distribution of soil resistance and resistivity were illustrated on color map schedule by using the special geophysical processing software, known as Oasis Montaj. Also by using the special slice software ( Stephanopoulos , 2002 ) horizontal slices produced from parallel vertical section, where the distribution of resistivity was illustrated on constant depth.

Η παρούσα πτυχιακή εργασία αποσκοπεί στη διερεύνηση για ύπαρξη πιθανών υποκρυπτόμενων νέων στοιχείων στα ήδη υπάρχοντα δεδομένα, μέσω εκ νέου επεξεργασίας με το αναβαθμισμένο λογισμικό επεξεργασίας γεωφυσικών δεδομένων. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από την περιοχή της Αρχαίας Μαντινείας, μια περιοχή που γεωγραφικά οριοθετείται κοντά στην πόλη της Τριπόλεως. Κατά την έρευνα στο πεδίο πραγματοποιήθηκε μια λεπτομερής συνδυαστική γεωφυσική διασκόπηση, με εφαρμογή σε αλληλουχία ηλεκτρικής και μαγνητικής έρευνας. / A detailed geophysical research applied on Archaeological region of Ancient Mantinea.The above investigation was the result of the collaboration between the Ancient service of Mantinea and the Department of Geology,Geophysiacal lab.Main objective of the above research was the detection of possible buried underground archaeological structures in a depth equal to 1.5 m.

- / -

- / -

- / -

Η αλλαγή στην στάθμη της θάλασσας καθώς και καταστροφικά φαινόμενα που έχουν συμβεί τα τελευταία 10.000 χρόνια έχουν οδηγήσει στην καταβύθιση αρχαίων λιμενικών εγκαταστάσεων. Μέρος των εγκαταστάσεων των αρχαίων λιμένων Ζέας και Μουνιχίας βρίσκονται σήμερα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Για την μελέτη αυτών, είναι απαραίτητη η χρήση σύγχρονων συστημάτων θαλάσσιας γεωφυσικής διασκόπισης με σκοπό: (α) την κατασκευή λεπτομερούς βυθομετρικής αποτύπωσης στους αρχαίους λιμένες Ζέας και Μουνιχίας καθώς και των παράκτιων περιοχών πλησίον τους, (β) την μελέτη της στρωματογραφίας της ακολουθίας ιζημάτων (γ) τον προσδιορισμό της παλαιογεωγραφικής εξέλιξης της περιοχής Ζέας – Μουνιχίας και (δ) τον εντοπισμό στόχων, επιφανειακών και υποεπιφανειακών με πιθανό αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Οι θαλάσσιες γεωφυσικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2011 από το Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω σε συνεργασία με το Danish Institute και το Zea Project. Στην παρούσα διπλωματική αναλύθηκαν και επεξεργάστηκαν τα γεωφυσικά δεδομένα που συλλέχθηκαν με τομογράφο υποδομής πυθμένα 3.5 kHz, ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης (EG&G 272 TD) καθώς και βυθόμετρο (Elac Nautic Hydrostat). Η μελέτη στης σεισμοστρωματογραφίας με τομογράφο υποδομής πυθμένα έδειξε τρεις σεισμικές ιζητογενείς ακολουθίες για κάθε έναν από τους αρχαίους λιμένες και οδήγησε στην κατασκευή χάρτη ισοπαχών. Οι τρείς ακολουθίες πιθανώς σχετίζονται με διαφορετικές χρονικές περιόδους των λιμένων. Τα δεδομένα του ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης εντόπισαν περιοχές του πυθμένα των λιμένων που πιθανώς σχετίζονται με αρχαίες κατασκευές. Επιπλέον από τα δεδομένα του ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης προέκυψαν χάρτες μορφολογικής αποτύπωσης του πυθμένα καθώς και στόχοι με πιθανό αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα εντοπίστηκε ένας μεγάλος αριθμός στόχων που χαρακτηρίζονται από εύρος τιμών όσον αφορά στις γεωμετρικές παραμέτρους και στις παραμέτρους ανακλαστικότητας. Το λογισμικό TargAn εφαρμόσθηκε για την παραμετροποίηση όλων των στόχων ενώ επιπλέον εφαρμόσθηκαν στατιστικές τεχνικές πολυδιάστατης ανάλυσης για την ταξινόμηση των στόχων σε ομάδες με βάση την αρχαιολογική τους σπουδαιότητα. / Sea level change and catastrophic events that have occurred in the last 10.000 years have led to the submergence of ancient harbors and facilities. Parts of the facilities of Zea and Mounichia ancient harbors are now below sea level. This research was carried out with use of marine geophysical methods in order to: (a) map with detail the bathymetry of the two harbors and the near shore area, (b) map the seismic stratigraphy of the area, (c) determine the palaeogeographical evolution of the area and (d) to identify targets with possible archaeological interest. Marine geophysical survey took place in October 2011 by Laboratory of Marine Geology and Physical Oceanography in collaboration with the Danish Institute and Zea Harbour Project. Subbuttom profiler, side-scan sonar and echosounder were used. The processing and analysis of the subbuttom profiler data revealed three distinctive acoustic units for each of the ancient harbours and led to a detailed map of isopachs. Those three different units can be related to the two different faces of the harbor. The side-scan sonar data identified areas of the harbors that are related to ancient structures and facilities. From the same data set 65 targets were detected and analyzed with the use of TargAn software in order to classify them based on their archaeological valuation.

- / -

- / -

Αντικείμενο της έρευνας είναι η γεωφυσική διασκόπηση του πυθμένα με τη χρήση τομογράφου υποδομής πυθμένα (sub-bottom profiler) και ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης (side scan sonar) στη Λίμνη Παμβώτιδα με σκοπό: (α) τον προσδιορισμό της στρωματογραφικής υποδομής του πυθμένα της λίμνης Παμβώτιδας έτσι ώστε να είναι δυνατός ο εντοπισμός και η εκτίμηση του πάχους του επιφανειακού στρώματος υδαρούς λάσπης (ιλύος) που καλύπτει τον πυθμένα (β) τον καθορισμό της επιφανειακής εξάπλωσης του στρώματος υδαρούς λάσπης (ιλύος) στον πυθμένα της λίμνης. Επιπρόσθετα, πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία επιφανειακών ιζημάτων με στόχο την καλύτερη εκτίμηση του επιφανειακού στρώματος υδαρούς ιλύος. / The object of this project is to have a full bottom and sub-bottom analysis for lake Pamvotida, using sub-bottom profiler and side scan sonar.

Η παρούσα πτυχιακή εργασία εστιάζει κυρίως στην ανάδειξη της συμβολής της γεωφυσικής διασκόπησης, στον εντοπισμό υπεδαφικών αρχαιολογικών υπολειμμάτων. Η εργασία αυτή αποτελεί τον καρπό της συνεργασίας του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών, με το Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σκοπός ήταν η ανεύρεση ενδεικτικών στοιχείων από ανθρωπογενή παρέμβαση σε περιοχή του Λόφου του Υμηττού και ειδικότερα εντός σπηλαίου όπου εντοπίζεται στην παρειά αυτού και είναι γνωστό με την ονομασία Λεοντάρι. Με γνώμονα υπάρχουσες μαρτυρίες των Αρχαίων συγγραφέων, τις υποδείξεις της υπεύθυνης αρχαιολόγου κ. Λ. Καραλή, Καθηγήτριας στο Τμήμα Αρχαιολογίας, σε συνδυασμό με το επικρατών γεωλογικό καθεστώς αναπτύχθηκε ανάλογη μεθοδολογία για την εφαρμογή της γεωφυσικής διασκόπησης. Εφαρμόστηκε συνδυασμός δύο διαφορετικών γεωφυσικών τεχνικών. Η πρώτη αποσκοπούσε στην καταγραφή του μέτρου της ολικής έντασης του γεωμαγνητικού πεδίου, με την βοήθεια ειδικών συσκευών, γνωστών ως πρωτονιακά μαγνητόμετρα. Ως δεύτερη τεχνική επιλέχτηκε η κατακόρυφη ηλεκτρική τομογραφία, που αποσκοπούσε στην καταγραφή της ειδικής ηλεκτρικής αντίστασης σε συνάρτηση με το βάθος. Η εφαρμογή των ανωτέρων τεχνικών πραγματοποιήθηκε επί νοητών ευθειών γνωστών και ως διατομές. Κατά την διάρκεια των μετρήσεων λήφθηκε υπόψη και το τοπογραφικό ανάγλυφο του σπηλαίου που χαρακτηρίζεται γενικά από εξάρσεις και μεγάλη κλίση. Μέσω ειδικών λογισμικών επιτεύχθηκε η επεξεργασία των ήδη καταγεγραμμένων μετρήσεων και παράχθηκαν έγχρωμοι χάρτες που απεικόνιζαν την κατανομή του μετρούμενου γεωφυσικού μεγέθους. Εν συνεχεία με χρήση ειδικών πινάκων από την διεθνή βιβλιογραφία, επιχειρήθηκε η αποκρυπτογράφηση των εμφανιζόμενων γεωφυσικών ανωμαλιών, με στόχο την υπόδειξη ύπαρξης πιθανών αρχαιολογικών ευρημάτων. / This thesis is referred to the contribution of geophysical techniques in order to solve a difficult archaeological problem. The project was a collaboration between Laboratory of Geophysics from University of Patras and Department of Archaeology from University of Athens. Prof Karali requested from our Laboratory to investigate a cave which is located on Ymitos Hill at Athens, for the detection of possible buried archaeological remains. According to Ancient writers, this cave was used from ancient people as main home and the archaeologist believed that perhaps there were evidence from human activity. Our Laboratory accepted the request to participate in this research and begun to plan the schedule of the geophysical investigation, while there was the experience of such kinds of investigations from previous surveys. A systematic geophysical research applied inside the cave, by using two different geophysical techniques. Firstly a detailed geomagnetic survey took place, by recording the distribution of total geomagnetic intensity in nTesla. By using two proton magnetometers type Elsec 820, a detailed geophysical research applied, by measuring stations with interval equal to one meter. The geomagnetic survey applied not only on unique profile but also and on well predefined geophysical grid. As second technique applied the vertical geoelectric imaging by adopting Wenner, Dipole-Dipole & Wenner-Schlumberger electrode arrangement. The space of electrodes was varying between 0.5-1.4 m distance in order deeper possible structures to be recorded. As main objective of that technique was the distribution of resistivity according to the depth. After the research in field, the geophysical data were processed through special geophysical software, where as result was the creation of coloured scale maps with the distribution of measured geophysical property.