Στόχος της διπλωματικής εργασίας αυτής είναι η εκτίμηση των περιβαλλοντικών συνθηκών που επικρατούν στο πεδίο ανάμειξης γλυκού και αλμυρού νερού στις εκβολές του ποταμού Γλαύκου με βάση μετρήσεις φυσικοχημικών παραμέτρων. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην μέτρηση της χλωροφύλλης, χρησιμοποιήθηκε το όργανο IDS Sublogger/Chealsea. Οι μετρήσεις έγιναν σε προφίλ σε αυξανόμενη απόσταση από τις εκβολές του ποταμού και σε διαφορετικές ημερομηνίες έτσι ώστε να καλυφθούν κυρίως η ξηρή και η υγρή περίοδος, αλλά και οι υπόλοιπες εποχές. Οι μετρήσεις συγκεκριμένα έγιναν στις πιο κάτω ημερομηνίες: 23/6/2012, 13/10/2012, 14/10/2012, 14/11/2012, 1/12/2012, 1/2/2013, 28/3/2013, 19/4/2013 και 27/5/2013. Σχεδιάστηκαν τα διαγράμματα που δείχνουν τις μεταβολές της συγκέντρωσης της χλωροφύλλης με το βάθος του νερού και έγινε η περιγραφή των διαγραμμάτων αυτών. Από την περιγραφή των διαγραμμάτων αυτών προέκυψαν τα πιο κάτω: 1. Σε ορισμένες περιόδους το επιφανειακό στρώμα νερού χαρακτηρίζεται από αυξημένες συγκεντρώσεις χλωροφύλλης συγκριτικά με τα υποεπιφανειακά στρώματα νερού. 2. Σε ορισμένες περιόδους του έτους παρατηρούνται χαρακτηριστικά μέγιστα χλωροφύλλης σε βαθύτερα στρώματα νερού. 3. Τα πιο πάνω μέγιστα είναι περισσότερο έντονα σε μικρή απόσταση από την εκβολή, γεγονός που δείχνει την επίδραση του γλυκού νερού στην κατανομή της χλωροφύλλης. Για να ερμηνευθούν τα αποτελέσματα καθώς και οι γεωγραφικές τους μεταβολές έγιναν μετρήσεις αγωγιμότητας, θερμοκρασίας και pH με την χρήση του οργάνου 600 XML V2. H αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των πιο πάνω παραμέτρων έδειξε ότι: τα μέγιστα της χλωροφύλλης συνδέονται με μειώσεις της αγωγιμότητας, γεγονός που δείχνει την εξάρτηση της από την παρουσία γλυκού νερού. Για την εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν στην ποιότητα των νερών στην περιοχή εργασίας με βάση τις τιμές της χλωροφύλλης, έγινε επεξεργασία των αποτελεσμάτων (simple statistics) όπου προσδιορίστηκαν οι μέσες τιμές, τα μέγιστα και ελάχιστα τους καθώς και η σταθερή απόκλιση από τη μέση τιμή. Η σύγκριση των μέσων τιμών χλωροφύλλης με το εύρος τιμών που χρησιμοποιούνται διεθνώς για τον χαρακτηρισμό των νερών σε ευτροφικά, μεσοτροφικά, και ολιγοτροφικά έδωσε τα πιο κάτω αποτελέσματα: Τον Ιούνιο 2012 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 5,76 μg/l ευτροφικό Τον Οκτώβριο 2012 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 0,69 μg/l μεσοτροφικό Το Νοέμβριο 2012 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 1,89 μg/l μεσοτροφικό Τον Δεκέμβριο 2012 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 1,84 μg/l μεσοτροφικό Τον Φεβρουάριο 2013 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 3,01 μg/l ευτροφικό Τον Μάρτιο 2013 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 3,26 μg/l ευτροφικό Τον Απρίλιο 2013 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 4,37 μg/l ευτροφικό Τον Μάϊο 2013 η μέση τιμή χλωροφύλλης ήταν 1,60 μg/l μεσοτροφικό Για την μελέτη των διαχρονικών μεταβολών των τιμών της χλωροφύλλης σχεδιάστηκαν τα διαγράμματα που δείχνουν τις μεταβολές των μέσων και μέγιστων στις διάφορες περιόδους μετρήσεων. Από τα διαγράμματα αυτά προκύπτουν αυξημένες τιμές τον Ιούνιο 2012, Φεβρουάριο 2013, Μάρτιο 2013 και Απρίλιο 2013, ενώ οι τιμές της χλωροφύλλης τον Οκτώβριο 2012, Νοέμβριο2012, Δεκέμβριο 2012 και Μάϊο 2013 ήταν χαμηλότερες. Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν επιπροσθέτως σε συνάρτηση με μετεωρολογικά και άλλα στοιχεία της περιοχής / The aim of this study is to assess the environmental conditions prevailing in the field of mixing freshwater and saltwater at Glafkos outlet based on the measurements of physicochemical parameters. Particular emphasis was given to the measurement of chlorophyll-a. The instrument used was the IDS Sublogger / Chealsea. The measurements were made in profiles at increasing distance from the outlet of Glafkos river and on different dates in order to cover mainly the dry and wet season, as well as the remaining seasons. The measurements were made specifically in the following dates: 23/06/2012, 13/10/2012, 14/10/2012, 14/11/2012, 01/12/2012, 02/01/2013, 03/28/2013 , 04.19.2013 and 05.27.2013. The vertical variability of chlorophyll-a values in the sea column showed the following: 1. At certain times the surface layer of the seawater was characterized by increased concentrations of chlorophyll-a compared to subsurface water layers. 2. At certain periods of year, chlorophyll-a showed distinct peaks in the subsurface seawater. 3. The above mentioned peaks were more distinct at short distance from the river’s outlet, which shows the influence of freshwater in the distribution of chlorophyll. To interpret the results and the geographical variations, conductivity, temperature and pH were measured with the use of the probe YSI 600 XML V2. The results assessment of the above parameters showed that: the peaks of chlorophyll-a associated with decreases of conductivity, indicates its dependence on the presence of freshwater. To draw conclusions regarding the quality of seawater in the study area based on the variability of chlorophyll-a values, simple statistics was applied on the data. The mean, maximum and minimum values, as well as the standard deviation from the mean values were determined. The comparison of the average values of chlorophyll-a with the values used internationally to characterize water eutrophic, mesotrophic and oligotrophic gave the following results: In June 2012, the average chlorophyll was 5.76 μg/l showing eutrophic aquatic environment In October 2012, the average chlorophyll of 0.69 μg/l showing mesotrophic aquatic environment In November 2012, the average chlorophyll was 1.89 μg/l showing mesotrophic aquatic environment In December 2012, the average chlorophyll was 1.84 μg/l showing mesotrophic aquatic environment In February 2013, the average chlorophyll was 3.01 μg/l showing eutrophic aquatic environment In March 2013, the average chlorophyll was 3.26 μg/l showing eutrophic aquatic environment In April 2013, the average chlorophyll was 4.37 μg/l showing eutrophic aquatic environment In May 2013, the average chlorophyll was 1.60 μg/l showing mesotrophic aquatic environment In order to study the time variability of chlorophyll-a, diagrams were drawn showing the variations of the average and maximum values in different measurement periods. From these diagrams increased values were observed in June 2012, February 2013, March 2013 and April 2013, while chlorophyll-a values, in October 2012, November 2012, December 2012 and May 2013 were lower. The results are evaluated also in relation to the meteorological data and other elements of the area.

Μία από τις πιο σημαντικές περιβαλλοντικές απειλές των υδάτινων συστημάτων αποτελεί ο ευτροφισμός. Αυτός νοείται ως ο εμπλουτισμός των υδάτων ενός συστήματος με ανόργανα θρεπτικά, κυρίως άλατα, αζώτου και φωσφόρου με άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της πρωτογενούς παραγωγής και τελικές επιπτώσεις την αλλαγή του συνόλου της βιοποικιλότητας και την υποβάθμιση του υδάτινου περιβάλλοντος. Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η εκτίμηση της ποιότητας των υδάτων σε περιβάλλον ανάμειξης γλυκού και αλμυρού νερού στις εκβολές του ποταμού Ευήνου και Γλαύκου καθώς επίσης και ο καθορισμός του βαθμού επίδρασης του γλυκού νερού στο θαλάσσιο πεδίο. Για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες επιφανειακών υδάτων σε σημεία εντός της κοίτης του ποταμού Εύηνου και της εκβολής του σε δύο περιόδους (23/10/2012 και 27/5/2013). Επίσης έγιναν δειγματοληψίες νερού θαλάσσιας στήλης σε βάθη 0,2,10,15 και 20 μέτρων σε αυξανόμενες αποστάσεις από το σημείο εκβολής του ποταμού Γλαύκου στον Πατραϊκό Κόλπο. Διεξήχθησαν δειγματοληψίες σε διαφορετικές περιόδους ως εξης: 1/12/2012, 1/2/2013, 28/3/2013, 19/4/2013 και 27/5/2013. Τα δείγματα αναλύθηκαν και έγιναν μετρήσεις για τις πιο κάτω παραμέτρους: νιτρικά και φωσφορικά άλατα, pH, ηλεκτρική αγωγιμότητα. Η αξιολόγηση των εργαστηριακών αποτελεσμάτων έγιναν με τη βοήθεια διαγραμμάτων που κατασκευάστηκαν ώστε να βρεθούν οι μεταβολές των ανωτέρω παραμέτρων ως προς το βάθος του νερού, οι μεταβολές των παραμέτρων ως προς την απόσταση από την εκβολή και οι διαχρονικές μεταβολές των παραμέτρων. Γενικά από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι : 1. Για τον Ποταμό Εύηνο οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των θρεπτικών εμφανίστηκαν εντός του ποταμού και για τις δύο δειγματοληψίες. Οι συγκεντρώσεις μειώνονται προς την εκβολή. 2. Στις εκβολές του Ποταμού Γλαύκου εμφανίστηκε μείωση της συγκέντρωσης των θρεπτικών αλάτων σε συνάρτηση με το βάθος. Η πλειοψηφία των μέγιστων συγκεντρώσεων εντοπίστηκε στην επιφάνεια είτε στο μικρό βάθος των 2 μέτρων . 3. Επιπλέον, οι μικρότερες συγκεντρώσεις νιτρικών εντοπίστηκαν την υγρή περίοδο (Μάρτης-Απρίλιος 2013). Αντίθετα, την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις φωσφορικών. 4. Η θετική συσχέτιση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας με τη συγκέντρωση των νιτρικών δηλώνει ότι οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις νιτρικών εμφανίζονται στα αλμυρά νερά. 5. Το αντίθετο φαινόμενο συνέβη για τα φωσφορικά κάτι που δηλώνει ότι ο ποταμός Γλαύκος εμπλουτίζει με φωσφορικά τον Πατραϊκό Κόλπο. 6. Συγκριτικά με τη βιβλιογραφία οι τιμές των θρεπτικών αλάτων στις εκβολές Ευήνου και Γλαύκου, εμφανίζονται μεγαλύτερες με εκείνες σε εκβολές άλλων ελληνικών ποταμών. Για τον Ποταμό Εύηνο αυτό πιθανά οφείλεται στην γεωργική δραστηριότητα στη λεκάνη απορροής του, ενώ για τον Ποταμό Γλαύκο οφείλεται στις έντονες ανθρώπινες πιέσεις του μεγάλου πολεοδομικού συγκροτήματος της Πάτρας. / Eutrophication is one of the most significant environmental threats to natural water systems. It is the enrichment of water with inorganic nutrients, mainly salts, such as nitrogen and phosphorus, resulting in increase of primary production with final impact in biodiversity and the degradation of the aquatic environment. The aim of the present Master Thesis is to assess the water quality in a mixing fresh -salt water estuary of rivers Evinos and Glafkos as well as setting the effect of freshwater into the marine field. For this reason, samplings were conducted, surface water samples were collected into the river bed and outfall of Evinos River in two periods (23/10/2012 and 27/5/2013). In addition, water samples were collected at depths 0,2,10,15 and 20m at increasing distances from the outfall of Glafkos river in Patraikos Gulf. Samplings were conducted in different periods as follows: 1/12/2012, 1/2/2013, 28/3/2013, 19/4/2013 και 27/5/2013. Water samples were analyzed and measurements were made for the following parameters: Nitrates and Phosphates, pH and Electrical conductivity. Evaluation of laboratory results were made with diagrams, constructed in order to find changes in the above parameters versus water depth, also changes between these parameters and the distance from the river mouth and the temporal changes of measured parameters. In general, from the evaluation, the results indicate that: 1. In Evinos River maximum nutrient concentrations occurred in the river bed for both samplings periods. Concentrations reduced from the river bed to the outfall. 2. In Glafkos outfall a decline of nutrients concentration was observed in relation to depth. The majority of the maximum concentrations were detected in the surface or at shallow depth of 2 m. 3. Moreover, minimum nitrate concentrations were detected at Wet season (March-April 2013). In contrast, in the same period occurred the maximum phosphate concentrations. 4. The positive correlation between electrical conductivity and nitrate concentration indicate that the highest concentrations of nitrate occur in salt water. 5. The opposite effect occurred for phosphates which indicate that the river Glafkos enriches with phosphates the Gulf of Patras. 6. In comparison with the literature, nutrient concentrations in Evinos and Glafkos outfalls appeared to be greater to those in other Greek rivers. This is probably due to agricultural activity in the catchment basin of Evinos River, and due to intense human pressures of Patras in the Glafkos River respectively.

Το αντικείμενο της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η υδρογεωλογική έρευνα της λεκάνης του Γλαύκου ποταμού στο ΒΔ τμήμα του Νομού Αχαΐας. Ο Γλαύκος ποταμός πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος και στη διαδρομή του τροφοδοτείται από διάφορες πηγές (βλέπε 5.3) και χύνεται στην νότια πλευρά του Πατραϊκού κόλπου. Η λεκάνη του ποταμού Γλαύκου εκτείνεται επί των δυτικών κλιτυών του Παναχαϊκού, στο ΒΔ/κό τμήμα του νομού Αχαΐας, ΝΑ της πόλης των Πατρών. Η περιοχή έρευνας εντοπίζεται αποκλειστικά σε σχηματισμούς της γεωτεκτονικής ζώνης Ωλονού – Πίνδου.Η έρευνα επικεντρώθηκε στο πεδινό τμήμα της λεκάνης, που δομείται από προσχωσιγενείς υδροφορείς, οι οποίοι καλύπτουν τις υδατικές ανάγκες της πόλης των Πατρών. Στα πλαίσια της εργασίας έγινε συλλογή στοιχείων απο εκθέσεις παλαιότερων ετών για την περιοχή και στη συνέχεια βιβλιογραφική επεξεργασία για την παρουσίαση συμπερασμάτων. Τα στοιχεία αυτά είναι γεωλογικά, μετεωρολογικά, υδρολογικά και υδρογεωλογικά. Επίπλεον, στα πλαίσια της υδρογεωλογικής έρευνας, πραγματοποιήθηκε η ποσοτική ανάλυση του μορφολογικού αναγλύφου και του υδρογραφικού δικτύου, με δεδομένα που αντλήθηκαν από τα τοπογραφικά φύλλα Χαλανδρίτσας και Πάτρας. Για την πιεζομετρία έγιναν δέκα (10) μετρήσεις στάθμης, στο διάστημα Δεκέμβριος 2007 - Νοέμβριος 2008 (μία ανά μήνα, εκτός των μηνών Ιουλίου και Αυγούστου λόγω άντλησης), σε δεκατέσσερις (14) γεωτρήσεις, που βρίσκονται ανάντη και κατάντη του ποταμού και περιορίζονται στο πεδίο της λεκάνης του ποταμού. Τα αποτελέσματα επεξεργάστηκαν και στη συνέχεια χαράχθηκαν πιεζομετρικοί χάρτες του υδροφόρου ορίζοντα των προσχώσεων στη λέκανη του ποταμού, προκειμένου να αντληθουν συμπεράσματα για το υδρογεωλογικό καθεστώς αλλά και για την κίνηση του υπογείου νερού στη συγκεκριμένη περίοδο. Για να ολοκληρωθεί η υδρογεωλογική έρευνα, πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία νερού κατά την χειμερινή περίοδο (Νοέμβριος 2008). Λόγω ανομβρίας αλλά και φραγής μερικών απο τις γεωτρήσεις, ήταν εφικτό να παρθεί περιορισμένος αριθμός δειγμάτων. Κατόπιν, πραγματοποιήθηκε, στο εργαστήριο Υδρογεωλογίας του Τμήματος, υδροχημική ανάλυση σε κύρια στοιχεία και ιόντα. Με αυτό τον τρόπο και στη συνέχεια με τη χάραξη υδροχημικών χαρτών της περιόδου, έχουμε μία εικόνα για την ποιότητα του υπογείου νερού. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα στο Γλαύκο ποταμό γίνονται έργα ρύθμισης της κοίτης του, με κατασκευή τοιχωμάτων από οπλισμένο σκυρόδεμα και ανακατασκευή του παραποτάμιου δρόμου που τον διασχίζει. Ο δρόμος αυτός θα συνδέει την περιμετρική οδό με το νέο λιμάνι της πόλης και στις εκβολές του θα κατασκευαστεί αερογέφυρα. / The object of this thesis is the hydrogeological investigation of the Glaucus River basin in northwestern part of the prefecture of Achaia. Glaukos River springs from Panachaikon mountain and in its path it is fed by various sources (see 5.3) and it is poured on the south side of Patras Gulf. Its Basin is extended on the western slopes of Panachaicon in NW part of the Achaia peripheral unit, southeast of the city of Patras. The study area lies entirely in formations of the geotectonic zone Olonou - Pindou. This research focuses on the flat part of the basin, which is structured by alluvial aquifers, fulfilling the water needs of the city of Patras. Part of the research included collecting data from reports from previous years for this region and then bibliographical procession in order to present conclusions. These figures are geological, meteorological, hydrological and hydrogeological. Moreover, the hydrogeological investigation included a quantitative analysis of the morphological relief and river network, with data drawn from the topographic sheets '' Chalandritsa '' and '' Patras ''. The reseach's gauge included ten (10) level measurements in the period December 2007 - November 2008 (one per month, except July and August due to pumping) in fourteen (14) wells, located upstream and downstream limited by the area of ​​the basin. The results were processed and then piezometric maps of alluvial aquifers in the basin of the river were drawn, in order to jump to conclusions on the hydrogeological regime and movement of underground water of this period. To complete the hydrogeological survey, water was sampled during the winter period (November 2008). Due to drought and block of some of the wells it was possible to pick a limited number of samples. Afterwards analysis of the primary elements and ions took place, in the laboratory of the Department of Hydrogeology. This way it possible for hydrochemical maps of the period to be drawn and have an idea of the quality of underground water. It is worth noting that today Glaukos River is undergoing technical adjustment of the bed, with construction of reinforced concrete walls and reconstruction of the riverside road that crosses it. This road will connect the perimeter road with the new port city and the mouth of the bridge will be constructed.