Η χρήση των κινητών υπολογιστικών συσκευών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και έχει επεκταθεί σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι συσκευές αυτές μεταφέρονται εύκολα και προσφέρουν τη δυνατότητα σύνδεσης σε ασύρματα δίκτυα και δίκτυα κινητής τηλεφωνίας με σκοπό την επικοινωνία και γενικά την ανταλλαγή δεδομένων. Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν τις συσκευές εργαλεία ιδιαίτερα χρήσιμα και ελκυστικά, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση με τη χρήση των κατάλληλων εφαρμογών. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας είναι η μελέτη της χρήσης των κινητών υπολογιστικών συσκευών στην προσχολική ηλικία. Συγκεκριμένα, μελετώνται οι αναπαραστάσεις των μαθητών για τις κινητές υπολογιστικές συσκευές και οι μεταβολές σε αυτές μετά την διδακτική παρέμβαση. Παράλληλα, παρατηρείται η αλληλεπίδραση των μαθητών με τη συσκευή κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και εξετάζεται η αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους . Για το σκοπό της έρευνας σχεδιάστηκε ένα εκπαιδευτικό σενάριο, το οποίο αξιοποιεί εφαρμογές Android που ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες λογισμικών. Η παρούσα έρευνα αποτελεί μία μελέτη περίπτωσης και για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η ατομική ημιδομημένη συνέντευξη, η συμμετοχική παρατήρηση και η ηχογράφηση. Τα εργαλεία συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οι ερωτήσεις των συνεντεύξεων και οι ηχογραφημένες συνομιλίες των μαθητών κατά την εργασία τους στις ομάδες. Από την έρευνα προκύπτει ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αντιλαμβάνονται τις βασικές λειτουργίες των υπολογιστικών συσκευών και μπορούν να αλληλεπιδράσουν με αυτές χωρίς σημαντικές δυσκολίες. Επίσης καλλιεργούν σε κάποιο βαθμό τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες ως μέλη μίας ομάδας. Η εποικοδομητική χρήση των κινητών υπολογιστικών συσκευών κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στον προσεκτικό σχεδιασμό δραστηριοτήτων και στη χρήση κατάλληλων εφαρμογών. / The use of mobile devices has increased over the last few years and has been adopted in many human activities. The mobile devices' main characteristics include portability and connectivity to wireless and mobile networks which enable communication and data exchange. The above features make these devices particularly useful and attractive to be used in education. The purpose of this case study is to address the use of mobile devices in pre-school education. In more detail, the case study examined children’s perceptions of the mobile devices and how they differed after the sessions took place. Furthermore, the children-device interaction and the children-children interaction were explored. A number of Android applications were used as part of an educational scenario that was specifically designed and implemented for the purpose of this case study. The study found that pre-schoolers can easily use and understand the main functions of the tablet. What is more, they can develop their communication skills as members of a team. Finally, the constructive use of tablets in education is primarily based on the careful design of activities and the use of suitable applications.

- / -

Η παρούσα εργασία αναφέρεται σε μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε κατά τη σχολική περίοδο 2013-2014 στον Β’ Δημοτικό Παιδικό Σταθμό Μεσσήνης, στο Ν. Μεσσηνίας, με στόχο τη διερεύνηση των παραμέτρων που συνδιαμορφώνουν τις δυνατότητες εμπλοκής της οικογένειας σε αυθεντικά συμβάντα γραμματισμού και των τρόπων με τους οποίους αξιοποιούνται, για την ενίσχυση του φυσικού γραμματισμού στην παιδική ηλικία και ιδιαίτερα κατά τις ηλικίες 3-4 ετών. Η έρευνα διενεργήθηκε σε 13 οικογένειες μέσω ερωτηματολογίου και συνέντευξης και τα δεδομένα που προέκυψαν, συνεξετάσθηκαν με τα δεδομένα της παρατήρησης συμπεριφορών γραμματισμού των 15 παιδιών των οικογενειών που συμμετείχαν στην έρευνα. Η συλλογή των δεδομένων απέβλεπε στο να απαντηθούν τα ακόλουθα: (α) αν οι στάσεις και αντιλήψεις των γονιών για το γραμματισμό επηρεάζουν/υποβοηθούν την ανάπτυξη του, (β) αν η από κοινού ανάγνωση βιβλίων αποτελεί συνηθισμένη πρακτική στο οικογενειακό περιβάλλον, (γ) αν οι γονείς ενισχύουν την ενεργή συμμετοχή του παιδιού τους σε περιστατικά γραμματισμού και τέλος, (δ) κατά πόσο είναι ενήμεροι για τη σημασία του έντυπου λόγου στο περιβάλλον και ενισχύουν τις ικανότητες του παιδιού να αντλεί νόημα από αυτόν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γονείς στην πλειοψηφία τους κατανοούν τον ενεργό τους ρόλο στην μαθησιακή πορεία των παιδιών τους, φαίνεται όμως πως αντιλαμβάνονται το γονεϊκό τους έργο ως συμπληρωματικό του δασκάλου και, κυρίως, αναπαράγουν πρακτικές σχολικού τύπου. Με άλλα λόγια, φαίνεται να δίνουν σημασία στην εκμάθηση των γραμμάτων, πιστεύοντας ότι είναι ο μόνος τρόπος που θα συμβάλλει στην μελλοντική σχολική τους επιτυχία. Από τα παραπάνω προκύπτει η ανάγκη ευαισθητοποίησης των γονιών παιδιών προσχολικής ηλικίας σε θέματα φυσικού γραμματισμού, με έμφαση στην ενίσχυση των κινήτρων και των πρακτικών, που συμβάλλουν στην υποκίνηση της περιέργειας και του ενδιαφέροντος των παιδιών, προκειμένου αυτά να αντιληφθούν τη μάθηση ως μέσο ευχαρίστησης και κατανόησης του κόσμου γύρω τους. / This work presents research has been conducted during the 2013-2014 academic year in the 2nd Child Center of the Municipality of Messini, in Messinia, Greece. The study explores the factors affecting the potential of family involvement in early literacy events and their contribution in improving early literacy during childhood, and especially during the ages 3-4. The study is based on a questionnaire and an interview with 13 families, as well as theobservation of literacy behavior of the 15 children of the participating families. The data collection wasdesigned to address the following questions: (a) whether the parents beliefs towards literacy affect/support its development, (b) whether shared book reading is a common practice in the family environment, (c) whether parents support the active involvement of their children in literacy events,and finally (d) whether parents are aware of the importance of the environmental print and whether they try to improve the child’s ability to draw meaning from it. The results show that the majority of parents appreciate the significance of their contribution in the early literacy of their children, but they perceive their parental role as supplementary to the school teacher and more importantly, parents tend to reproduce school-type practices and activities. In other words, they believe that the most important factor for their children’s school success, is the learning of the code. It is, therefore, necessary to make aware preschool children’ parents on matters of early literacy, with particular emphasis on literacy practices that stimulate the child’s interest and curiosity and to foster the concept of learning as a source of joy and of understanding the world.

Το θέμα που προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε στην παρούσα εργασία ήταν η κατανόηση των βασικών εννοιών από τα παιδιά με και χωρίς αυτισμό, μέσα από την εφαρμογή του «Boehm Test of Basic Concepts- Preschool Version». Το ψυχομετρικό αυτό εργαλείο, όντας σταθμισμένο, μας βοήθησε να δούμε συγκριτικά τα αποτελέσματα που σημείωσαν τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά σε σχέση με εκείνα που ανήκαν στο φάσμα του αυτισμού. Πιο συγκεκριμένα, σε αρχικό στάδιο, το τεστ μεταφράστηκε και εφαρμόστηκε σε παιδιά χωρίς αυτισμό. Τα αποτελέσματα φανέρωσαν πως τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά που ερωτήθηκαν δεν παρουσίασαν ιδιαίτερη δυσκολία στην κατανόηση των εννοιών που εξετάστηκαν. Ωστόσο, ένας μικρός αριθμός παιδιών φάνηκε να μην κατανοεί πλήρως κάποιες συγκεκριμένες έννοιες, τις οποίες και θεωρήσαμε προβληματικές. Στη συνέχεια, ακολούθησε η εφαρμογή του τεστ και σε παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος. Ωστόσο, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί τα παιδιά αυτά αντιμετώπισαν σαφώς μεγαλύτερες δυσκολίες και οι προβληματικές γι’ αυτά έννοιες ήταν πολύ περισσότερες σε σύγκριση με τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά. Συνεπώς, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως το εργαλείο αυτό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη γενική εκπαίδευση ως διαγνωστικό εργαλείο δυσκολιών ως προς την κατανόηση εννοιών. Τέλος, οι δυσκολίες αυτές ανέδειξαν την ανάγκη σχεδιασμού ειδικών προγραμμάτων διδασκαλίας ή ένταξης με σκοπό την όσο το δυνατόν βαθύτερη αποσαφήνιση τέτοιων εννοιών από την προσχολική κιόλας ηλικία. / The subject that we tried to approach in this graduation thesis was the understanding of basic concepts by children with and without autism, through the application of «Boehm Test of Basic Concepts- Preschool Version». This psychometric tool, being standardized, helped us in order to see the comparative results of the typically developing children and those who belong to the autism spectrum. In particular, at an early stage, the test was translated and applied to children without autism. The results revealed that typically developing children showed no particular difficulty in understanding the concepts examined. However, a small number of children seemed not to fully understand some specific concepts, which we considered problematic. At the second stage, what followed was the implementation of the test in children with autism spectrum disorders. However, as we initially supposed, these children clearly faced greater difficulties and the problematic concepts for them were much more compared to typically developing children .Therefore, according to these data, we conclude that this test could be used in general education as a diagnostic tool for difficulties in understanding concepts. Finally, these difficulties have highlighted the need for designing specific teaching programs or integration ones with a view to possible deeper clarification of such concepts from preschool age.

Τα κίνητρα αποτελούν σημαντικό στοιχείο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Κίνητρο είναι ό, τι ωθεί ή κινεί το άτομο σε δράση. Η παρούσα έρευνα έχει σκοπό να διερευνήσει τις απόψεις παιδιών, εκπαιδευτικών και γονέων για τα κίνητρα μάθησης των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Συγκεκριμένα, τα ερωτήματα της έρευνας είναι τα εξής: 1. Σε τι βαθμό τα παιδιά προσχολικής ηλικίας επιλέγουν να εμπλακούν σε μια δραστηριότητα με σκοπό την ικανοποίηση της εκπαιδευτικού; 2. Σε τι βαθμό τα παιδιά προσχολικής ηλικίας επιλέγουν να εμπλακούν σε μια δραστηριότητα με σκοπό την αμοιβή; 3. Σε τι βαθμό τα παιδιά προσχολικής ηλικίας εμπλέκονται σε μια δραστηριότητα με δική τους πρωτοβουλία; 4. Σε τι βαθμό τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αναζητούν νέες γνώσεις και μαθησιακές εμπειρίες; 5. Σε τι βαθμό συγκλίνουν οι απόψεις εκπαιδευτικών και γονέων για τα κίνητρα των παιδιών για μάθηση; 6. Υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στις απόψεις γονέων, εκπαιδευτικών και παιδιών; Το δείγμα αποτέλεσαν 45 παιδιά προσχολικής ηλικίας, με τις εκπαιδευτικούς και τους γονείς τους. Χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα Children’s achievement rating scale (CARS) που μεταφράστηκε και προσαρμόστηκε στα ελληνικά και δόθηκε σε γονείς και εκπαιδευτικούς. Για τα παιδιά δομήθηκε ένα εργαλείο βασισμένο στην κλίμακα της Harter για εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα. Τα συμπεράσματα της έρευνας μας δείχνουν πως υπάρχουν παιδιά προσχολικής ηλικίας που έχουν εσωτερικά κίνητρα για μάθηση. Δεν απουσιάζουν, ωστόσο, τα εξωτερικά και τα κοινωνικά κίνητρα. Γονείς και εκπαιδευτικοί φαίνεται να μην διαφοροποιούνται στις απαντήσεις τους σχετικά με τα κίνητρα των παιδιών, αλλά οι γονείς αναγνωρίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό στη συμπεριφορά των παιδιών τους κίνητρα, απ’ ότι οι εκπαιδευτικοί. Τέλος, οι απόψεις γονέων, εκπαιδευτικών και παιδιών φαίνεται να συγκλίνουν, χωρίς να λείπουν, ωστόσο, μικρές παρεκκλίσεις. / Motivation constitutes an important element in the educational procedure. Motivation is whatever motivates or leads a person to action. Current research investigates children’s, teachers’ and parents’ views about learning motivation of pre-school age children. Particularly, the questions of the research are the following: 1. Do pre-school age children choose to get involved in an activity in order to satisfy the teacher? 2. Do children of pre-school age choose to get involved in an activity with the goal of reward? 3. Do children of pre-school age get involved in an activity with their own initiative? 4. Do children of pre-school age seek for new knowledge and learning experience? 5. Do the teacher’s and parent’s views converge about the motivation of children towards learning? 6. Is there a correlation among the parent’s, teacher’s and children’s views? The sample consisted of 45 children pre-school age with their teachers and parents. The scale Children’s Achievement Rating Scale (CARS) was used which was translated and adjusted in Greek was given to parents and teachers. A tool based on the scale of Harter about intrinsic and extrinsic motivation was structured for the children. The analysis of results shows that there are children of pre-school age who have intrinsic motivation for learning. However, the extrinsic motivation are not absent, as well as the social motivation. Both parents and teachers seems to agree concerning children’s motivation, but parents recognize higher motivation in their children learning behavior than the teachers. Finally, parent’s, teachers’ and children’s views seem to converge, although, there is some divergence.

Στην ερευνητική αυτή εργασία διερευνώνται, οι νοητικές αναπαραστάσεις παιδιών προσχολικής ηλικίας σε σχέση με το εννοιολογικό πρότυπο των ενεργειακών αλυσίδων, με τη βοήθεια ατομικών ημι-δομημένων συνεντεύξεων, τόσο πριν, όσο και μετά την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων της διδακτικής παρέμβασης που μεσολάβησε και η οποία σχεδιάστηκε με βάση το πλαίσιο της στρατηγικής αντιμετώπισης των «στόχων-εμποδίων», στηριζόμενη στις αρχές της εποικοδομιστικής και καινοτομικής αντίληψης. Τα παιδιά καλούνται να ονομάσουν, να προβλέψουν, να αιτιολογήσουν και να ερμηνεύσουν τις πρότυπες πειραματικές διατάξεις τριών φαινομένων, που αφορούν το άναμμα ενός λαμπτήρα με τρεις διαφορετικούς τρόπους (από τη ΔΕΗ, με τη βοήθεια μπαταρίας και τη μεσολάβηση φωτοβολταϊκού στοιχείου). Από μια πρώτη ποιοτική ανάλυση των εξηγήσεων των παιδιών, διαπιστώνεται ότι τα περισσότερα μπορούν ενεργοποιώντας/οικοδομώντας έναν προ-ενεργειακό αιτιακό συλλογισμό, να προσεγγίσουν ένα πρόδρομο μοντέλο για την έννοια της ενέργειας, δημιουργώντας γραμμικές αναπαραστάσεις των αντικειμένων μιας ενεργειακής αλυσίδας, τόσο από την άποψη της λειτουργίας τους, όσο και από την άποψη της διανομής. / In this paper are being investigated, the mental representations of pre-school age children, according to the conceptual model of “energy chains”, using individual semi-structured interviews, so much before, as much as afterwards the activities of the teaching intervention, which were designed according to the frame of the strategic confrontation of “objectives-obstacles” and based on the principles of the constructivism and innovative perception. Children are called to name, to predict, to justify and to interpret the experimental cases of three phenomena, concerning three different ways of turning on an electric lamp (by the National Electric Company, with the help of a battery and with the mediation of photovoltaic element). One first qualitative analysis of children explanations has shown that the majority of them are able by activating/building a pre-energy casual reasoning, to approach a precursor model of the significance of energy, creating linear representations of the objects of an energy chain, not only from the operation’s point, but also from the energy distribution’s.

Οι σεισμοί και οι ηφαιστειακές εκρήξεις αποτελούν την επιφανειακή έκφραση μιας δυναμικής του βάθους. Αυτό από μόνο του παραπέμπει σε κάτι μη απτό και μη άμεσα παρατηρήσιμο. Όμως τα δύο αυτά φαινόμενα καταφέρνουν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων κάνοντάς τους να σχηματίζουν τις δικές τους παραστάσεις για τις δύο έννοιες. Στην παρούσα έρευνα, μελετήσαμε τις ιδέες που κατέχουν τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας για τους σεισμούς, τα ηφαίστεια και τη δημιουργία αυτών, πριν αλλά και μετά από μια οργανωμένη διδακτική παρέμβαση. Επίσης, έγινε προσπάθεια καταγραφής των συναισθημάτων που εκφράζονται από τα παιδιά για το φαινόμενο του σεισμού αλλά και των μέτρων προστασίας που τείνουν να υιοθετούν σε μια τέτοια περίσταση. Το δείγμα αποτέλεσαν 63 παιδιά προσχολικής ηλικίας από ένα δημόσιο Νηπιαγωγείο στην ευρύτερη περιοχή της Πάτρας. Τα παιδιά φάνηκε πως είχαν σχηματίσει ήδη πριν τη διδακτική παρέμβαση κάποιες πρώτες παραστάσεις για τα φαινόμενα αυτά. Μετά την ολοκλήρωση της διδακτικής παρέμβασης παρατηρήθηκε ότι οι παραστάσεις αυτές βελτιώθηκαν αρκετά με κάποιες από αυτές να πλησιάζουν αρκετά το επιστημονικό μοντέλο. Τέλος, τα συναισθήματα που εκφράστηκαν από τα παιδιά καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης αυτής σχετίζονταν με την κατανόηση της σημαντικότητας του εν λόγω θέματος: παρατηρήθηκε μια μετάβαση από το συναίσθημα φόβου ή πανικού σε συναισθήματα που είχαν να κάνουν περισσότερο με ηρεμία και διατήρηση της ψυχραιμίας προκειμένου να προστατευθούν σε περίπτωση σεισμού. / Earthquakes and volcanic eruptions are the surface expression of a dynamic depth. This by itself refers to something intangible and not directly observable; but these two phenomena manage to pique the interest of both preschoolers and adults and make them form their own representations for both concepts. In this research, we studied the ideas held by the preschoolers on earthquakes, volcanoes and the creation of these two, before and after an organized teaching intervention. Also, an attempt was made to record the emotions expressed by children about the earthquakes and the protective measures they tend to adopt in such situations. The sample consisted of 63 preschool children from a public kindergarten located in the city of Patras. Ever before the teaching intervention, children had already formed some early representations for these phenomena, representations that were enriched (approaching even the scientific model) after the didactic intervention had been completed. Finally, the feelings expressed by the children throughout the study resulted from the understanding of the significance of this issue: there was a transition from the feeling of fear or panic to feelings that had more to do with staying calm and keeping their composure (in order to protect themselves) in a case of an earthquake.

Στην προσχολική παιδαγωγική, το σώμα του παιδιού αποτελεί το μέσο για την ολοκλήρωση της ολόπλευρης και ισόρροπης ανάπτυξής του. Το παιδί ολοκληρώνει τη συνολική ανάπτυξή του, καθώς εξελίσσεται το σώμα του· εξέλιξη που επηρεάζει και τη μαθησιακή και κοινωνικο- συναισθηματική ζωή του και, εν συνεχεία, κατά πολύ την ακαδημαϊκή του πορεία (Ευαγγελινού & Παππά, 2002). Σε κάθε κινητική δραστηριότητα, άλλωστε, συμμετέχει πάντα ολόκληρο το άτομο με αποτέλεσμα οι κινήσεις του να έχουν συναισθηματικές, νοητικές και κοινωνικές προεκτάσεις (Zimmer, 2007). Η διδασκαλία της ψυχοκινητικής αγωγής (ΨΑ) στηρίζει τις βάσεις της στα γενικά αναλυτικά προγράμματα του Νηπιαγωγείου, δίνοντας έμφαση στην ολόπλευρη ανάπτυξη των νηπίων, μέσα από τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες τους. Από τα αποτελέσματα της μέχρι σήμερα ερευνητικής δραστηριότητας, η ψυχοκινητική αγωγή έχει ευεργετική επίδραση στις κινητικές δεξιότητες των μαθητών και υποστηρίζει σημαντικά εκείνους που παρουσιάζουν φτωχή κινητική απόδοση ή αναπτυξιακές διαταραχές (Cooley, Oakman, McNaughton & Ryska, 1997; Hamilton, Goodway & Haubensticker, 1999; Karabourniotis, Evaggelinou, Tzetzis & Kourtessis, 2002; Rintala, Pienimäki, Ahonen, Cantell & Kooistra, 1998; Σπανάκη, 2008; Σπανάκη, Σκορδίλης & Βενετσάνου, 2010; Zimmer, Christoforidis, Xanthi, Aggeloussis & Kambas, 2008; Venetsanou, Kambas, Sagioti, Giannakidou, 2009). Παράλληλα, στο χώρο του Νηπιαγωγείου, μεγάλη αξία έχουν οι δραστηριότητες που εμπεριέχουν τεχνικές θεατρικών δράσεων, καθώς υποστηρίζουν την ομαλή ένταξη του νηπίου στην ομάδα του Νηπιαγωγείου και την κοινωνικοποίησή του και αναπτύσσουν τις δεξιότητές του, που εξελίσσονται σε αυτήν την ηλικία (Μπουρνέλη, 2002). Σημαντικός, όμως, είναι ο ρόλος τους όσον αφορά την αντιμετώπιση μαθητών με κοινωνικο- συναισθηματικές και μαθησιακές δυσκολίες (Κουρετζής, 2008), με δυσκολίες προσαρμογής ακόμα και άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Κουρκούτας, 2007; Λενακάκης, 2001). Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξέτασε την επίδραση ενός παρεμβατικού προγράμματος ΨΑ με στοιχεία θεατρικού παιχνιδιού στην κινητική, γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη μαθητών/τριών προσχολικής ηλικίας με ή χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η επίδραση του παραπάνω προγράμματος εξετάστηκε σε μαθητές γενικού σχολείου, σε μαθητές με κώφωση/ βαρηκοΐα, αλλά και σε μαθητές που φοιτούσαν σε τμήματα ένταξης ‘γενικού’ Νηπιαγωγείου. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 63 μαθητές/ τριες που φοιτούσαν σε Νηπιαγωγεία, Αθήνας και Ηρακλείου Κρήτης. Συγκεκριμένα: α) Ν = 13 από 2 Νηπιαγωγεία με μαθητές με κώφωση β) Ν = 41 από 2 Νηπιαγωγεία με μαθητές ‘γενικού’ πληθυσμού και γ) Ν = 9 από 2 Νηπιαγωγεία με μαθητές που φοιτούσαν σε τμήματα ένταξης. Με τυχαία δειγματοληψία, το ένα τμήμα Νηπιαγωγείου από κάθε ομάδα πληθυσμού αποτέλεσε την πειραματική ομάδα και το άλλο τμήμα την ομάδα ελέγχου, αντίστοιχα (Thomas & Nelson, 2003). Η αρχική αξιολόγηση συμπεριλάμβανε δοκιμασίες που αξιολογούσαν την κινητική, γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη όλων των συμμετεχόντων, με τη χρήση των ‘Bruininks- Oseretsky Test of Motor Proficiency’ (Bruininks, 1978), ‘ΑΘΗΝΑ τεστ’ (Παρασκευόπουλος & Παρασκευοπούλου, 2011), και το ‘Ερωτηματολόγιο Δια- προσωπικής και Ενδο- προσωπικής Προσαρμογής’ (ΕΔΕΠ) (Παρασκευόπουλος & Γιαννίτσας, 1999), για κάθε μία από τις παραπάνω αξιολογήσεις, αντίστοιχα. Στη συνέχεια, σχεδιάστηκε το παρεμβατικό πρόγραμμα ΨΑ με στοιχεία θεατρικού παιχνιδιού, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς των επιλεγμένων τμημάτων, για τις πειραματικές ομάδες. Το πρόγραμμα ΨΑ βασιζόταν στις εξατομικευμένες ανάγκες και δυνατότητες του κάθε μαθητή ξεχωριστά και εμπεριείχε δραστηριότητες προσαρμοσμένες στις αρχές ΨΑ της Zimmer (2007) σε συνδυασμό με στοιχεία θεατρικού παιχνιδιού και πραγματοποιήθηκε η υλοποίησή του στις πειραματικές ομάδες. Οι ομάδες ελέγχου ακολούθησαν το ημερήσιο πρόγραμμα του κάθε Νηπ/είου. Η πειραματική παρέμβαση είχε χρονική διάρκεια δυόμιση μήνες (10 εβδομάδες) συνολικά, με συχνότητα δύο φορές την εβδομάδα. Στο τέλος της παρέμβασης ακολούθησε η επαναξιολόγηση των συμμετεχόντων των δύο ομάδων, ως προς την κινητική, γνωστική και ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, με τα ίδια ερευνητικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την αρχική αξιολόγηση. To Στατιστικό Πρόγραμμα των Κοινωνικών Επιστημών (Statistical Package for the Social Sciences, SPSS) (Norusis, 1993) χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της έρευνας. Συγκεκριμένα, τρεις ομάδες από παραγοντικές αναλύσεις διασποράς (2 x 2 ANOVAs) αξιολόγησαν την επίδραση του παρεμβατικού προγράμματος ΨΑ, στην κινητική, γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη μαθητών Νηπιαγωγείου. Στα αποτελέσματα της έρευνας υπήρξαν σημαντικές αλληλεπιδράσεις παρεμβατικού προγράμματος και χρονικού σημείου μέτρησης σχετικά με τις κινητικές ικανότητες των τριών ομάδων μαθητών/τριών (‘γενικό’, κωφών και φοιτούντων σε τμήματα ένταξης). Επίσης, υπήρχαν σημαντικές αλληλεπιδράσεις αναφορικά με τις γνωστικές δεξιότητες. Τα αποτελέσματα έδειξαν, επίσης, σημαντική αλληλεπίδραση στις ψυχοκοινωνικές δεξιότητες των συμμετεχόντων στην ομάδα του ‘γενικού’ πληθυσμού, ενώ δεν υπήρχε αντίστοιχη σημαντική αλληλεπίδραση για την ομάδα των κωφών και των μαθητών/τριών σε τμήματα ένταξης. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας παρουσιάζουν τη σημαντικότητα ψυχοκινητικών προγραμμάτων μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, προκειμένου να υποστηριχτεί ο μαθητής αναφορικά με την κινητική αλλά και τη γνωστική και την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Σύγχρονοι παιδαγωγοί οφείλουν να ενημερώνονται και να αξιοποιούν προγράμματα σαν το παρόν παρεμβατικό προκειμένου να στοχεύουν στην περαιτέρω βελτίωση των δυνατοτήτων των μαθητών/τριών τους. Το κατάλληλο πρόγραμμα παρέμβασης στηριζόμενο στην ψυχοκινητική εκπαίδευση μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη και εξέλιξη του ατόμου συνολικά. Σημαντική, εξάλλου, είναι η πρώιμη ανίχνευση δυσκολιών και ο προσδιορισμός των ιδιαίτερων εκπαιδευτικών αναγκών του κάθε μαθητή, και, εν συνεχεία, ο σχεδιασμός παρεμβατικών προγραμμάτων κατάλληλων για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων και την κατάλληλη υποστήριξη. / In preschool pedagogy, child's body is the instrument for the integration of comprehensive and balanced development. Children complete their overall development, as their body evolves; this development affects their learning and socio-emotional life and, subsequently, to a large extent, their academic course. However, in several motor activities, the whole person is always involved and the movements have an emotional, cognitive and social implication. The teaching of psychomotor bases its foundation on the general curricula of kindergarten, emphasing in all-round growth of infants, through their specific educational needs. From the results of research activity up to now, psychomotor therapy has a beneficial effect on motor skills of students and supports significantly those who have poor motor performance or developmental disorders (Cooley, Oakman, McNaughton & Ryska, 1997; Hamilton, Goodway & Haubensticker, 1999; Karabourniotis, Evaggelinou, Tzetzis & Kourtessis, 2002; Rintala, Pienimäki, Ahonen, Cantell & Kooistra, 1998; Σπανάκη, 2008; Spanaki, Skordilis & Venetsanou, 2010; Zimmer, Christoforidis, Xanthi, Aggeloussis & Kambas, 2008; Venetsanou, Kambas, Sagioti, Giannakidou, 2009). Simultaneously, in the space of kindergarten, the activities with some technical theatrical actions have high value , as they support the smooth integration of infants in the nursery team and their socialization as well as develop their skills, which evolve in this age. However, their role as far as dealing with students facing socio- emotional or learning difficulties difficulties in adapting, even people with special educational needs can be considered really important. This thesis examined the effect of the intervention psychomotor program with elements of theatrical play in motor, cognitive and emotional development of preschoolers with and without special educational needs. The effect of this program was examined in public school students, students with deafness / hearing loss, but also in students attending integration classes in 'general' kindergarten. The sample consisted of two parts, from: a) 2 kindergartens with deaf students (N = 13), b) two kindergartens with pupils 'general' population (N = 41) and c) two kindergartens with students attending rehabilitation classes (N = 9). Through random sampling, the one part of each population group formed the experimental group and the other part the control group, respectively (random selection) (Thomas, & Nelson, 2003). The initial assessment included tests evaluating motor, cognitive and emotional development of all participants, using the ‘Bruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency’ (Bruininks, 1978), ‘Athena test’ (Paraskevopoulos & Paraskevopoulou, 2011), and ‘Questionnaire inter-personal and intra-personal adjustment’ (ALCO) (Paraskevopoulos & Giannitsas, 1999), each of the above evaluations, respectively. The design of the intervention program Psychomotor Education with signs of dramatic play was done in collaboration with the teachers of the selected sections, attended the experimental groups proceeded to execution. The psychomotor program was based on the individual needs and abilities of each student and included activities well adapted to the principles of PsA, according to Zimmer (2007), in combination with elements of theatrical game and was held in the groups that were selected as experimental groups randomly (Thomas, & Nelson, 2003). The groups remained as control groups OE followed the normal daily schedule of every kindergarten. The experimental intervention period lasted two and a half months (10 weeks) in total, with a frequency of two times a week. At the end of the experimental intervention, the reassessment of participants regarding kinetic, cognitive and emotional development, for all groups (experimental and control) followed, with the same research tools used for the initial evaluation. To Statistical Program of Social Sciences (Statistical Package for the Social Sciences, SPSS 13) was used for the purposes of research. Specifically, three 2x2 ANOVA analyses evaluated the effect of the intervention program on kinetics, cognitive and emotional development of kindergarten students. The survey results showed significant interactions existing between the experimental group and the time of assessment regarding the motor skills of all populations ('general', deaf and those attending inclusive classes). Moreover, there were significant interactions of the intervention program for the experimental group compared with the control group of all populations on cognitive skills. The results of the research also showed significant interaction to the psychosocial skills of participants in the group of 'general' population, while there was no significant interaction for the group of deaf and those attending inclusive classes, regarding psychosocial skills. The results of this study highlight the importance of psychomotor programs in the educational process in order to support students with respect to their motor, cognitive and psychosocial development. Modern educators should be informed and take advantage of programs like this intrusive one, in order to aim at further improvement of the capabilities of their students. The appropriate intervention program based on psychomotor education can affect the growth and development of the whole person. Besides, the early detection and identification of the difficulties as well as the special educational needs of each student, and, subsequently, the design of appropriate intervention programs to address the above with the appropriate support is a very important issue.