Η παρούσα διατριβή έχει ως αντικείμενο τη μελέτη επιλεγμένων διαστάσεων της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και συγκεκριμένα τη διερεύνηση της δυνατότητας ανάπτυξης κριτικού στοχασμού σε εκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σκοπός είναι η μελέτη της εφαρμογής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μιας σύγχρονης μεθόδου η οποία στηρίζεται στη χρήση της τέχνης και προέρχεται από το χώρο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Ένας από τους επιδιωκόμενους στόχους είναι η εξέταση της δυνατότητας εφαρμογής της, σε τυπικό εκπαιδευτικό πλαίσιο και σε εκπαιδευόμενους που διανύουν τη φάση της πρώιμης ενηλικιότητας, προκειμένου να ενισχυθεί και να προωθηθεί η ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού. Παράλληλα, η παρούσα έρευνα στοχεύει στη διερεύνηση πιθανών αλλαγών στις παραδοχές των εκπαιδευομένων, οι οποίες συνδέονται με την εφαρμογή της μεθόδου, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη μελέτη του βαθμού διάρκειας και ευρύτητας των αλλαγών αυτών. / The present dissertation has as its object the study of selected dimensions of teacher education and specifically the investigation of developing critical thinking in learners and educators in the context of higher education. The aim is to study the implementation in higher education of a modern method which relies on the use of art and comes from the field of adult education. One of the objectives is the examination of the applicability, in formal educational context and to learners who are going through the phase of early adulthood, in order to strengthen and promote the development of critical reflection. At the same time, this research aims to investigate possible changes to assumptions of trainees, which are associated with the implementation of the method, focusing particularly on the study of the degree of maturity and breadth of these changes.

Σκοπός της διατριβής ήταν να διερευνηθεί η συγκρότηση των παραδοχών, στάσεων και πρακτικών που συνδέονται με τη διαπολιτισμική ικανότητα των εκπαιδευτών ενηλίκων στο πεδίο της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε μετανάστες εκπαιδευόμενους. Εξετάστηκε η σχέση του βαθμού διαπολιτισμικής ικανότητας των εκπαιδευτών ενηλίκων με τις παραδοχές τους σε σχέση με την επαγγελματική τους ταυτότητα, καθώς και με βασικές αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Διερευνήθηκε, επίσης, η συνάφεια της ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας με επιλογές επαγγελματικής ανάπτυξης που σχετίζονται με θεωρητικές αναφορές σχετιζόμενες με το πλαίσιο της μετασχηματίζουσας μάθησης. Η έρευνα βασίστηκε σε μεθοδολογική τριγωνοποίηση, αξιοποιώντας ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από 211 εκπαιδευτές που διδάσκουν την ελληνική γλώσσα ως δεύτερη ή ξένη, παρατήρηση 20 τμημάτων διδασκαλίας, συνεντεύξεις με τους εκπαιδευτές και δείγμα εκπαιδευομένων αυτών των τμημάτων (23 και 47 συνεντεύξεις αντίστοιχα) και συμμετοχική παρατήρηση των συναντήσεων και του εξ αποστάσεως διαλόγου μιας –σε εθελοντική βάση συγκροτημένης– ομάδας 18 εκπαιδευτών. Τα δεδομένα της έρευνας αποτυπώνουν την κυριαρχία, στο μεγαλύτερο μέρος των εκπαιδευτών, μονοπολιτισμικών οπτικών ως προς το στόχο διδασκαλίας της δεύτερης γλώσσας και τη διαχείριση πολιτισμικών πλαισίων αναφοράς. Οι εκπαιδευτές αυτοί υιοθετούν εκπαιδευτικές πρακτικές μετωπικής διδασκαλίας, ενώ, παράλληλα, η διάκριση ανάμεσα σε εκπαιδευόμενους «με» και «χωρίς» κουλτούρα, οδηγεί ένα μέρος τους σε έντονα αρνητικά συναισθήματα και πρακτικές υποτίμησης ορισμένων ομάδων εκπαιδευομένων. Μειοψηφική (της τάξης του 20-25%) εμφανίζεται η ομάδα των εκπαιδευτών που είναι ανοιχτοί στη διαπραγμάτευση των παραδοχών, δημιουργώντας χώρους διαλόγου, αποστασιοποίησης από τις «ασφαλείς παραδοχές» και κριτικού στοχασμού που ενδέχεται να λειτουργήσει μετασχηματιστικά. Οι εκπαιδευτές αυτοί αντιμετωπίζουν τους εκπαιδευόμενους ως ενεργούς συνδημιουργούς γνώσης, υιοθετούν σε μεγαλύτερο βαθμό συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές, ενώ αναζητούν και αξιοποιούν την ανατροφοδότηση από εκπαιδευόμενους και κριτικούς φίλους, σε συνδυασμό με πρακτικές ενδοσκόπησης, ως στοιχεία της επαγγελματικής τους ανάπτυξης. Από τα δεδομένα της έρευνας αναδεικνύεται, τέλος, η συμβατότητα της μεθοδολογίας ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας με εκείνη που οδηγεί σε μετασχηματίζουσα μάθηση, ως προς χαρακτηριστικά όπως ο βιωματικός προσανατολισμός και η εστίαση στην επεξεργασία των παραδοχών αλλά και στην ανάδυση των συναισθημάτων που τις συνοδεύουν. / The purpose of this thesis was to investigate the formation of assumptions, attitudes and practices related to intercultural competence of adult educators in the field of teaching Greek as a second language to immigrant students. The thesis examined the relationship between the degree of intercultural competence of adult educators and their assumptions in relation to their professional identity and basic principles of adult learning. It also investigated the relevance between the development of intercultural competence and professional development options related to the context of transformative learning. The research was based on a methodological triangulation, utilizing questionnaire completed by 211 educators who teach Greek as a second or foreign language, observation of 20 teaching groups, interviews with trainers and trainees sample of the above mentioned groups (23 and 47 interviews respectively) and participatory observation of the meetings and the distance conversation of a voluntary structured group formed by 18 trainers . The research data illustrate that monocultural views in relation to the target of teaching a second language, as well as management of cultural frames of reference, are common for the majority of trainers. These educators adopt frontal teaching educational practices, while at the same time the distinction between learners 'with' and 'without ' culture leads a number of trainers into intense negative emotions and practices of devaluation of certain groups of learners. The group of educators that appear open to assumptions’ negotiation seems to be a minority (approximately 20-25 %). These educators keep a distance from "consolidated assumptions" and create spaces of dialogue and critical reflection, that may have a transformational effect. They treat students as active co-creators of knowledge and adopt a greater degree of participatory training techniques, while seeking and utilizing feedback from students and “critical friends”, combined with introspection practices, as elements of their professional development. From the research data emerges, finally, the compatibility of the methodology for the development of intercultural competence and the methodology that leads to transformative learning, in terms of characteristics such as experiential orientation and focus on treatment of the assumptions and the emergence of feelings that accompany assumptions.

Η λειτουργία των Διδασκαλείων, ως θεσμού μετεκπαίδευσης, αποτελεί εκπαιδευτική πολιτική που αποσκοπεί στην άνοδο του επιπέδου των σπουδών και στη βελτίωση των προσόντων των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η ένταξή του θεσμού της μετεκπαίδευσης στα Παιδαγωγικά Τμήματα των Πανεπιστημίων αποτελεί πολιτική αποκέντρωσης. Στη διατριβή μας, παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της εμπειρικής μας έρευνας που αναφέρεται στη διερεύνηση των απόψεων 133 δασκάλων που αποφοίτησαν από το Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Γενικής Αγωγής Πατρών «Ευάγγελος Παπανούτσος». Το κεντρικό ερώτημα της μελέτης μας είναι κατά πόσο οι εκπαιδευτικοί που αποφοίτησαν από το συγκεκριμένο Διδασκαλείο πιστεύουν ότι η ακαδημαϊκή γνώση που τους προσφέρθηκε κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους σ’ αυτό είναι επαρκής και κατάλληλη στο να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες απαιτήσεις της καθημερινής τους διδασκαλίας και του παιδαγωγικού τους έργου. Η διατριβή αποσκοπεί στο να αποδείξει ότι οι έννοιες του Bachelard «επιστημολογικό εμπόδιο» (είναι οι βαθιά ριζωμένοι τρόποι σκέψης, παλιές, εννοιολογικές και μεθοδολογικές δομές που εμποδίζουν την πρόοδο της επιστημονικής γνώσης) και επιστημολογική τομή (είναι οι τρόποι με τους οποίους η επιστημονική γνώση αντικρούει τις ιδέες ή τις πεποιθήσεις που προέρχονται πρωτίστως από την άμεση γνώση, τη διαίσθηση και τον κοινό νου) θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στη μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών. / The preservation of the Teacher Training College or Didaskaleio as an institution of in-service training is an educational policy which is intended to assist in a real raising of the level of studies and an improvement in the quality of the educational qualifications of primary school teachers. Its integration into the Pedagogical Schools of the Universities constitute a policy of decentralization. In this thesis, we present the results of our empirical research, that concerning the assessments gathered from 133 teachers who graduated from Evangelos Papanoutsos Training College (Didaskaleio) in the Primary Education Department of the University of Patras, in Greece. One key question lies at the heart of our study: whether the teachers who graduated from Didaskaleio believe that the academic knowledge they are offered is adequate and appropriate to meet the increasing demands of their everyday teaching and pedagogical work. This thesis aims to show that Bachelard’s concepts of “epistemological obstacles” (they are ingrained ways of thinking, old structures, both conceptual and methodological, impeding the progress of scientific knowledge) and “epistemological break” (in general terms, they are the ways in which scientific knowledge contradicts the ideas or beliefs that come from foremost primary knowledege, intuitive and common sense) could be applied to in-service education and training of teachers.