Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση του βαθμού ευελιξίας και παροχής δυνατοτήτων διαφοροποίησης και προσαρμογής των «διδακτικών σεναρίων» για το μάθημα της γλώσσας στο πλαίσιο μεικτών γλωσσικά και πολιτισμικά τάξεων. Για τη διερεύνηση του εν λόγω θέματος πραγματοποιήθηκε σχεδιασμός τεσσάρων διδακτικών σεναρίων για τις τάξεις Γ΄, Δ΄, Ε΄ και Στ΄, τα οποία περιλαμβάνουν διαφοροποιημένη στοχοθεσία, δραστηριότητες, κείμενα και προσεγγίσεις μάθησης, ενώ απευθύνονται τόσο σε φυσικούς ομιλητές της νεοελληνικής γλώσσας όσο και σε αλλόγλωσσους μαθητές. Αρχικά μελετήθηκαν οι διδακτικοί στόχοι αφενός του ισχύοντος Αναλυτικού Προγράμματος, όπως αυτοί υλοποιούνται στο πλαίσιο των εγχειριδίων της Γλώσσας, αφετέρου του νέου πιλοτικού Προγράμματος Σπουδών (Νέο Σχολείο), για κάθε μία από τις τέσσερις, υπό μελέτη, τάξεις. Η παραγωγή των στόχων των διαφοροποιημένων διδακτικών σεναρίων για τους αλλόγλωσσους μαθητές βασίστηκε στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε ο σχεδιασμός των διδακτικών σεναρίων με βασικό άξονα την επίτευξη των γλωσσικών στόχων, όπως αυτοί περιγράφονται σε πρώτο επίπεδο για κάθε τάξη και σε δεύτερο επίπεδο για την εκάστοτε γλωσσική/πολιτισμική ομάδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το διδακτικό σενάριο, ως μέθοδος διδασκαλίας, παρέχει ιδιαίτερη ευελιξία στον εκπαιδευτικό και στον μαθητή για προσέγγιση των βασικών γλωσσικών αντικειμένων, ενώ καθιστά τη διαφοροποιημένη διδασκαλία εφικτή και κυρίως αποτελεσματική, καθώς παρέχει τη δυνατότητα για συνεχή και ενεργή συμμετοχή όλων των μαθητών, κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. Λέξεις κλειδιά: Διδακτικό σενάριο, Διδακτική της νεοελληνικής ως πρώτης γλώσσας, Διδακτική της νεοελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. / The purpose of this study is to investigate the degree of flexibility and provide possibilities of differentiation and adaptation of «instructional scenarios» for the language tutoring in mixed lingual and cultural classes. For the research of this matter, four instructional scenarios were planned which include differentiated objectives, activities, texts and learning approaches, while they address to both native speakers of greek language, and foreign students. At first, the teaching objectives of the Curriculum studied, as implemented in the context of Language books, and of the new trial Curriculum (New School), for each of the four classes, which are under study. The production of objectives of differentiated instructional scenarios for foreign students was based on the Educational Program for Muslim Students. Then, the design of instructional scenarios accomplished with main shaft to achieve the language objectives, such as those described in the first instance for each class and in a second level for each linguistic/cultural group. The result of the design of instructional scenarios for students with different lingual/cultural base, showed that the instructional scenario, as teaching method, gives notable flexibility to both the instructor and the student to approach basic linguistic objects, whereas it renders the teaching feasible and particularly effective, as it gives the ability to all students to participate continually and actively during the educational procedure.

Σκοπός της διατριβής ήταν να διερευνηθεί η συγκρότηση των παραδοχών, στάσεων και πρακτικών που συνδέονται με τη διαπολιτισμική ικανότητα των εκπαιδευτών ενηλίκων στο πεδίο της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε μετανάστες εκπαιδευόμενους. Εξετάστηκε η σχέση του βαθμού διαπολιτισμικής ικανότητας των εκπαιδευτών ενηλίκων με τις παραδοχές τους σε σχέση με την επαγγελματική τους ταυτότητα, καθώς και με βασικές αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Διερευνήθηκε, επίσης, η συνάφεια της ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας με επιλογές επαγγελματικής ανάπτυξης που σχετίζονται με θεωρητικές αναφορές σχετιζόμενες με το πλαίσιο της μετασχηματίζουσας μάθησης. Η έρευνα βασίστηκε σε μεθοδολογική τριγωνοποίηση, αξιοποιώντας ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από 211 εκπαιδευτές που διδάσκουν την ελληνική γλώσσα ως δεύτερη ή ξένη, παρατήρηση 20 τμημάτων διδασκαλίας, συνεντεύξεις με τους εκπαιδευτές και δείγμα εκπαιδευομένων αυτών των τμημάτων (23 και 47 συνεντεύξεις αντίστοιχα) και συμμετοχική παρατήρηση των συναντήσεων και του εξ αποστάσεως διαλόγου μιας –σε εθελοντική βάση συγκροτημένης– ομάδας 18 εκπαιδευτών. Τα δεδομένα της έρευνας αποτυπώνουν την κυριαρχία, στο μεγαλύτερο μέρος των εκπαιδευτών, μονοπολιτισμικών οπτικών ως προς το στόχο διδασκαλίας της δεύτερης γλώσσας και τη διαχείριση πολιτισμικών πλαισίων αναφοράς. Οι εκπαιδευτές αυτοί υιοθετούν εκπαιδευτικές πρακτικές μετωπικής διδασκαλίας, ενώ, παράλληλα, η διάκριση ανάμεσα σε εκπαιδευόμενους «με» και «χωρίς» κουλτούρα, οδηγεί ένα μέρος τους σε έντονα αρνητικά συναισθήματα και πρακτικές υποτίμησης ορισμένων ομάδων εκπαιδευομένων. Μειοψηφική (της τάξης του 20-25%) εμφανίζεται η ομάδα των εκπαιδευτών που είναι ανοιχτοί στη διαπραγμάτευση των παραδοχών, δημιουργώντας χώρους διαλόγου, αποστασιοποίησης από τις «ασφαλείς παραδοχές» και κριτικού στοχασμού που ενδέχεται να λειτουργήσει μετασχηματιστικά. Οι εκπαιδευτές αυτοί αντιμετωπίζουν τους εκπαιδευόμενους ως ενεργούς συνδημιουργούς γνώσης, υιοθετούν σε μεγαλύτερο βαθμό συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές, ενώ αναζητούν και αξιοποιούν την ανατροφοδότηση από εκπαιδευόμενους και κριτικούς φίλους, σε συνδυασμό με πρακτικές ενδοσκόπησης, ως στοιχεία της επαγγελματικής τους ανάπτυξης. Από τα δεδομένα της έρευνας αναδεικνύεται, τέλος, η συμβατότητα της μεθοδολογίας ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας με εκείνη που οδηγεί σε μετασχηματίζουσα μάθηση, ως προς χαρακτηριστικά όπως ο βιωματικός προσανατολισμός και η εστίαση στην επεξεργασία των παραδοχών αλλά και στην ανάδυση των συναισθημάτων που τις συνοδεύουν. / The purpose of this thesis was to investigate the formation of assumptions, attitudes and practices related to intercultural competence of adult educators in the field of teaching Greek as a second language to immigrant students. The thesis examined the relationship between the degree of intercultural competence of adult educators and their assumptions in relation to their professional identity and basic principles of adult learning. It also investigated the relevance between the development of intercultural competence and professional development options related to the context of transformative learning. The research was based on a methodological triangulation, utilizing questionnaire completed by 211 educators who teach Greek as a second or foreign language, observation of 20 teaching groups, interviews with trainers and trainees sample of the above mentioned groups (23 and 47 interviews respectively) and participatory observation of the meetings and the distance conversation of a voluntary structured group formed by 18 trainers . The research data illustrate that monocultural views in relation to the target of teaching a second language, as well as management of cultural frames of reference, are common for the majority of trainers. These educators adopt frontal teaching educational practices, while at the same time the distinction between learners 'with' and 'without ' culture leads a number of trainers into intense negative emotions and practices of devaluation of certain groups of learners. The group of educators that appear open to assumptions’ negotiation seems to be a minority (approximately 20-25 %). These educators keep a distance from "consolidated assumptions" and create spaces of dialogue and critical reflection, that may have a transformational effect. They treat students as active co-creators of knowledge and adopt a greater degree of participatory training techniques, while seeking and utilizing feedback from students and “critical friends”, combined with introspection practices, as elements of their professional development. From the research data emerges, finally, the compatibility of the methodology for the development of intercultural competence and the methodology that leads to transformative learning, in terms of characteristics such as experiential orientation and focus on treatment of the assumptions and the emergence of feelings that accompany assumptions.