Κεντρικό σημείο αναφοράς της διατριβής είναι η σύγχρονη πόλη, στο υπέδαφος της οποίας σώζονται αρχαιολογικά στρώματα. Η ανακάλυψή τους κάτω από τον ενεργό οικιστικό ιστό καθώς και η αρχαιολογική έρευνα που ακολουθεί θεωρούνται από πολλούς αιτία ανάσχεσης της κατασκευαστικής και αναπτυξιακής διαδικασίας. Ωστόσο, εδώ υποστηρίζεται ότι η ύπαρξη αρχαιολογικού υποστρώματος στην πόλη αποτελεί ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της αναπτυξιακής της προοπτικής. Προς τούτο η ερευνητική μεθοδολογία χρησιμοποιεί ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, ενώ ως μελέτη περίπτωσης επιλέγεται το Σχέδιο Πόλεως των Πατρών. Αρχικά η έρευνα βασίζεται στην αρχειακή και βιβλιογραφική επισκόπηση και στη διεξαγωγή δομημένων συνεντεύξεων με ειδικούς επιστήμονες. Στη συνέχεια, γίνεται χρήση της τεχνολογίας των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και της Στατιστικής για τη δημιουργία βάσης δεδομένων, την ψηφιακή επεξεργασία της, την παραγωγή και δημιουργία προγνωστικών μοντέλων και την ανάδειξη της στατιστικής σχέσης της πολεοδομικής με την αρχαιολογική πληροφορία. Από τα αποτελέσματα, αποδεικνύεται ότι είναι δυνατή η κατασκευή μοντέλου πρόβλεψης της πιθανολογούμενης ύπαρξης αρχαίων σε μια πόλη, αλλά και του πιθανολογούμενου βάθους εντοπισμού τους, βασισμένη στην καταγραφή και επεξεργασία της πολεοδομικής και αρχαιολογικής πληροφορίας, που προέρχεται από τις εκσκαφές 5 συνεχόμενων ετών, ακόμα κι αν δεν γνωρίζει κανείς ή δεν λαμβάνει υπόψη τίποτε άλλο από την ιστορία της πόλης αυτής. Χρησιμοποιώντας αρχαιολογικές παραμέτρους σε συνδυασμό με πολεοδομικά δεδομένα είναι δυνατόν να κατασκευαστούν εξειδικευμένα μοντέλα, που μπορούν να αποτυπώσουν τις επιπτώσεις του αρχαιολογικού υποβάθρου μιας πόλης στις τρέχουσες λειτουργίες της και το αντίθετο. Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε επιχειρησιακό επίπεδο, στην άσκηση της αρχαιολογικής έρευνας και της παρακολούθησης της οικοδομικής δραστηριότητας στην πόλη, όσο και ως συμβολή σε μια ευρύτερη διερεύνηση για τη θέση της πολιτιστικής κληρονομιάς στη διαμόρφωση και προβολή της σύγχρονης πόλης. / The dissertation focuses on the contemporary city located on top of archaeological strata. Archaeological remains underneath, as well as their investigation, are considered by many as an obstacle towards the construction and development process. However, it is assumed here that the archaeological remains (below modern cities) consist a comparative advantage towards development. To justify this, qualitative and quantitative research methodology has been employed while the Town Plan of Patras, Greece is used as a case-study. Initially, an archive and literature survey takes place and structured interviews with field experts are conducted. Next, Geographical Information Systems and Statistics are applied for data processing and predictive modeling. Eventually, predictive models of the potential existence of archaeological sites and their expected depth are constructed, based on data from the excavations and the ground disturbance actions of 5 consecutive years. It becomes apparent that the results differ within the built and the unbuilt zones of a town. Using archaeological and urban parameters the impact of the archaeological background, over modern urban functions can be modeled and assessed. Moreover, the outcomes may be used by those involved in making and evaluating policies for the management of cultural heritage within planning.

Η παρούσα διατριβή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού πεδίου της Γεωμυθολογίας. Σκοπός της είναι να αποτελέσει έναν εμπεριστατωμένο, επιστημονικό Άτλαντα της Γεωμυθολογίας της Πελοποννήσου. Πιο συγκεκριμένα, να συγκεντρώσει τα απαραίτητα δεδομένα που μπορούν να οδηγήσουν στην πληρέστερη ερμηνεία των αρχαίων ελληνικών μύθων υπό το πρίσμα της επιστήμης της Γεωλογίας. Η Γεωμυθολογία υποστηρίζει ότι οι γεωμύθοι ενός τόπου είναι πιθανό να έχουν προκύψει είτε γιατί οι αρχαίοι άνθρωποι ήταν μάρτυρες ενός γεωλογικού γεγονότος είτε γιατί ήθελαν να ερμηνεύσουν εκ των υστέρων την ιδιαίτερη γεωλογική πραγματικότητα που τους περιέβαλλε. Προκειμένου να συγκροτηθεί ο Άτλας Γεωμυθολογίας της Πελοποννήσου, αρχικά, συγκεντρώθηκαν και μελετήθηκαν οι μύθοι της Πελοποννήσου που αναφέρονται στα κλασικά κείμενα (Παυσανίας, Στράβωνας, Διόδωρος και Απολλόδωρος), καθώς και όλες οι αρχαιολογικές και γεωγραφικές πληροφορίες που μας παραδόθηκαν μέσω αυτών των κειμένων. Από το σύνολο των μύθων διακρίθηκαν οι γεωμύθοι, δηλαδή οι μύθοι που εμπεριέχουν γεωλογικές πληροφορίες. Στη συνέχεια έγινε συγκέντρωση ή/και διαμόρφωση όλων των διαθέσιμων σύγχρονων χαρτών της Πελοποννήσου που αφορούν σε γεωλογικά φαινόμενα (σπήλαια, θερμομεταλλικές πηγές, λίμνες, ποταμοί και ρήγματα) καθώς και των ορατών αρχαιολογικών μνημείων. Πραγματοποιήθηκε χωρική ανάλυση και στατιστική επεξεργασία όλων των δεδομένων, με σκοπό αυτή η μαθηματική διαδικασία, να προσδιορίσει και να κατηγοριοποιήσει τους γεωμυθότοπους. Τους τόπους δηλαδή, που συγκεντρώνουν γεωμυθολογικά, αρχαιολογικά και γεωλογικά δεδομένα, και αποτέλεσαν τον πραγματικό πυρήνα ενός γεωμύθου. Τα προαναφερθέντα δεδομένα μελετήθηκαν με δύο διαφορετικούς τρόπους: Πρώτα εξετάστηκαν κατά νομό. Για κάθε έναν νομό έγινε χαρτογράφηση των δεδομένων ξεχωριστά, ανά είδος, αλλά και συνδυαστικά. Απομονώθηκαν οι γεωμυθότοποι, μελετήθηκαν τα αποσπάσματα από την αρχαία ελληνική και τη λατινική γραμματεία που περιέχουν γεωλογικές πληροφορίες αλλά και η σύγχρονη βιβλιογραφία. Από το σύνολο της έρευνας προέκυψαν και καταγράφηκαν τα αποτελέσματα-ερμηνεία των γεωμύθων. Στη συνέχεια, έγιναν επιλεγμένες μελέτες περιπτώσεων, δηλαδή εξετάστηκαν θέματα με κεντρικό άξονα έναν Θεό ή ήρωα. Συνολικά, η έρευνα απέδειξε ότι σε ποσοστο 75% οι γεωμύθοι έχουν επηρεαστεί από το γεωλογικό περιβάλλον. Τα αποτελέσματα αυτά διευκολυνουν τη μελλοντική διαγνωστική και προγνωστική έρευνα, τόσο στο χώρο της γεωμυθολογίας, της γεωλογίας και της αρχαιολογίας, όσο και στο χώρο της ιστορίας και της λαογραφίας. / This thesis pertains to the scientific field of Geomythology. Its purpose is to contract a comprehensive, scientific Geomythological Atlas of the Peloponnese. Specifically, the research was carried out in order to gather the necessary data that can lead to a more complete interpretation of the ancient Greek myths, in the light of the science of Geology. Geomythology argues that the geomyths of a site are likely to have arisen either because the ancient people were witnesses of a geological event or because they wanted to explain, a posteriori, the special geological reality that surrounded them. To set up the Geomythological Atlas of Peloponnese, the Peloponnesian myths mentioned in classical texts (Pausanias, Strabo, Diodorus and Apollodorus) were gathered and studied and also, all the archaeological and geographical information, delivered to us through these texts. Among these myths, geomyths are distinguished, namely the myths involving geological information. Afterwards, a concentration and/or a configuration of all the available modern maps of the Peloponnese was conducted, related to geological phenomena (caves, thermal and mineral springs, lakes, rivers and faults) and the visible archaeological remains as well. Α spatial and statistical analysis of all the data was achieved, in order to determine and classify, by this mathematical process, the geomythological places (geomythotopoi). These are the sites who gather geomythological, archaeological and geological data that constitute the true core of a geomyth. The foregoing data were studied in two different ways: First, they were examined by counties. For each county the data was mapped separately by species, but also combined. The geomythotopoi were isolated, passages from ancient Greek and Latin literature containing geological information and the current literature were studied. The results-interpretations, that stem from the data study and were obtained and recorded. Then, were performed case studies, namely were studied themes around one god or hero. Overall, the study showed that 75% of the geomyths were affected by their geological environment. These results may facilitate future diagnostic and prognostic research, both in the field of geomythology, geology and archeology but also in history and folklore studies.