- / -

Αντικείμενο της παρούσας έρευνας αποτελεί η μελέτη της έννοιας του εαυτού παιδιών σχολικής ηλικίας, καθώς και των παραγόντων που την επηρεάζουν. Η διερεύνηση της ψυχοσύνθεσης των παιδιών, σημαντικό μέρος της οποίας καταλαμβάνει η έρευνα της εικόνας που διατηρούν τα ίδια τα παιδιά για τον εαυτό τους, εξακολουθεί να είναι ένα επίκαιρο θέμα για γονείς, εκπαιδευτικούς, παιδοψυχολόγους και όλους όσους ασχολούνται με τη μελέτη της παιδικής προσωπικότητας. Ο «εαυτός», μια έννοια υποκειμενική, ταυτισμένη με τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, την ψυχολογία και την κοινωνιολογία, είναι μια υποθετική κατασκευή, της οποίας οι ιδιότητες ερευνώνται συστηματικά τον τελευταίο αιώνα. Η πολυδιάστατη φύση της έννοιας του εαυτού και η εμπλοκή της στην ανάπτυξη- διαμόρφωση των περισσοτέρων διαστάσεων της ανθρώπινης προσωπικότητας, διατήρησε το ενδιαφέρον των ερευνητών, οι οποίοι επιχείρησαν να διατυπώσουν σχετικές με αυτήν θεωρίες, που να περιγράφουν τη φύση, τη δομή και τα χαρακτηριστικά της, όσο το δυνατόν ακριβέστερα. Μία από τις πιο δημοφιλείς κλίμακες μέτρησης της έννοιας του εαυτού, εξαιτίας της πληρότητας που παρουσιάζει θεωρητικά και της αντίστοιχης εφαρμογής της, είναι η Κλίμακα της Έννοιας του Εαυτού του Tennessee, έκδοση 2η (Tennessee Self-Concept Scale:2, TSCS:2, Fitts & Warren, 1996). Τα ερευνητικά και βιβλιογραφικά δεδομένα στοιχειοθετούν την πορεία της κλίμακας TSCS:2 στον χρόνο και πληρούν τις προϋποθέσεις της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας. Το ερωτηματολόγιο αυτό αποτελεί το βασικό όργανο μέτρησης της παρούσας έρευνας. / -

Βασισμένη στην «κοινωνικό- πολιτισμική, ιστορική προσέγγιση» η παρούσα έρευνα συνιστά μια προσπάθεια αξιοποίησης θεωρητικών εργαλείων και μεθοδολογικών αρχών από το συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο κατά την ερευνητική διαδικασία της ανίχνευσης παραστάσεων παιδιών νηπιαγωγείου σε σχέση με τα σύννεφα. Τα επιμέρους ερευνητικά ερωτήματα που τίθενται αφορούν στο πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά του νηπιαγωγείου τα σύννεφα, πώς συγκροτούν τις σχετικές νοητικές τους παραστάσεις και πώς διαχειρίζονται, αναδομούν, μετασχηματίζουν τις παραστάσεις αυτές σε διαφορετικές κοινωνικές περιστάσεις. Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν δέκα έξι (16) μαθητές δημόσιου νηπιαγωγείου αστικής περιοχής της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσω διευρυμένων ανοικτού τύπου συζητήσεων ανά δύο παιδιών του δείγματος και της ερευνήτριας. Η παρατήρηση, ανάλυση και παρουσίαση των αποτελεσμάτων έγινε με άξονα τη «μέθοδο τριπλής εστίασης» της Rogoff (προσωπική εστίαση, διαπροσωπική, πλαισίου). Τα αποτελέσματα που προκύπτουν αφήνουν να διαφανεί, πέραν από τις νοητικές παραστάσεις των παιδιών, ο τρόπος με τον οποίο κοινωνικά- πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία και εργαλεία διαμεσολαβούν στη σκέψη τους και στις διαδικασίες συγκρότησής της. Συμπεραίνεται επομένως πως, μέσω της οπτικής που μελετάται, οδηγούμαστε σε μια διευρυμένη και ολιστική προσέγγιση της παιδικής σκέψης αποκεντρωμένη από την αυστηρά εννοιολογική προοπτική του πιαζετικού προτύπου. Η έρευνα καταλήγει με την ανάδειξη σημαντικών ερευνητικών προοπτικών σε θεωρητικό, εμπειρικό και διδακτικό επίπεδο. / This Master Thesis, based on the “sociocultural-historical” approach on child thought development, constitutes an attempt of exploiting the theoretical tools and methodology principles from this particular theoretical field during research procedures of tracing kinder-garden children views on clouds. The various raised research questions are related to how kinder-garden children comprehend clouds, how they construct cloud-related conceptual schemes and how they manage, restructure and transform these schemes in different social circumstances. The research sample consisted of sixteen (16) public urban-area kinder-garden students in the vicinity of Western Greece. The data collection has been done using expanded, open type, conversations between the sample’s children in pairs and the researcher. The observation, analysis and presentation of results has been done using Rogoff’s “three foci approach” (personal, interpersonal, contextual or cultural-institutional focus of analysis). Through those results, beyond conceptual schemes, the way that socio-cultural and historical elements and tools intercede in children thinking and the process of structuring it, is highlighted. It can be concluded that, through the studied perspective, we are led to an expanded and holistic approach of the sample’s children thinking, which is detached from the strictly conceptual viewpoint. The outcome of the Master Thesis research results has highlighted the important research potentials of the sociocultural approach in theoretical, empirical and didactic level.

L'agressivité excessive chez les jeunes enfants est un problème important en santé mentale, entraînant des dysfonctionnements en famille et en collectivité. Les objectifs de cette étude sont de : a) spécifier les troubles cliniques chez 70 jeunes enfants âgés de moins de 5 ans, orientés pour de l'agressivité physique excessive ainsi que leur profil développemental (tempérament, langage et développement psychomoteur) ; b) cerner les caractéristiques des attitudes éducatives parentales et celles des interactions maternelles et les articuler avec les profils développementaux des enfants ; c) comparer ces données avec celles recueillies auprès d'une population de 80 jeunes enfants typiques du même âge. Les résultats montrent que 60% des enfants cliniques (Age moyen = 3,5 ans) présentent un trouble de la régulation sensorielle. Les enfants cliniques manifestent fréquemment des troubles du sommeil concomitants et un retard de langage. Leur tempérament est caractérisé par une impulsivité importante et des difficultés de contrôle inhibiteur. Les attitudes éducatives parentales sont à la fois laxistes, surréactives et hostiles. Les interactions mère-enfant semblent perturbées et ceci, dès le plus jeune âge. Les résultats sont discutés en termes de stratégies thérapeutiques adaptées qui peuvent être proposées pour aider ces jeunes enfants et leurs parents. / Excessive aggression in young children is of major concern in the field of child mental health. They often disturb family and social life. The first aim of this study is to specify the clinical troubles and the developmental profile (temperament, language and psychomotor development) of 70 preschool children under 5 years referred for excessive physical aggression. The second aim is to define parenting characteristics and mother-child interactions and to articulate them with the children's developmental profile. The third aim is to compare these data with a typical population of the same age. The results show that 60 % of the clinical children (Average age = 3,5 years) present a disorder of the sensory processing. The clinical children show frequently concomitant sleeping disorders and delay of language. Their temperament is characterized by an important impulsiveness and difficulties of effortful control. Parenting is characterized by laxness, overreactivity and hostility. Children with excessive aggression evolve in disrupted mother-infant interactions from the youngest age. The results are discussed in terms of their implications for the therapeutic interventions that may be designed to help these young children and their family.