Η ιστορική έρευνα της εκπαίδευσης των αρχών του 20ου αιώνα αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και δύσκολο εγχείρημα. Η απουσία ιστορικών αρχείων με επαρκή και αξιόπιστα δεδομένα, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα των ερευνητών. Στην εργασία αυτή διερευνάται το Δημοτικό Σχολείο Μοίραλι Αχαΐας από το 1908 μέχρι το 1936, με βάση το αρχείο του σχολείου (Μαθητολόγια, Βιβλία Προόδου μαθητών και άλλα έγγραφα). Εξετάζονται η οργάνωση, η διοίκηση, η εποπτεία και η λειτουργία του σχολείου σε σχέση με το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό συγκείμενο της εποχής. Η φοίτηση των μαθητών, η σχολική διαρροή και αποτυχία και οι διαφοροποιήσεις των δύο φύλων στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελούν τους άξονες ανάλυσης. Παρουσιάζονται τα ευρήματα και ερμηνεύονται σε σχέση με το τοπικό συγκείμενο και την ασκούμενη εκπαιδευτική πολιτική. Το Δημοτικό Σχολείο Μοίραλι Αχαΐας παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά των σχολείων εκείνων που βρίσκονται σε περιοχές όπου δεν ισχύει η «έξοδος από την αγροτική παραγωγή» και η χρήση του σχολικού μηχανισμού ως ιμάντα κοινωνικής κινητικότητας. Διαπιστώνεται επίσης η καθοριστική επίδραση του «πολιτικού συγκείμενου» στη λειτουργία του σχολείου ως αποτέλεσμα της γενικότερης επίδρασής του στην εκπαίδευση και τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. / The historical research of education in the beginning of the 20th century constitutes a particularly interesting and challenging issue. The lack of historical archives can be considered as the most important problem encountered by researchers. This paper presents a research on the Elementary School Moirali Achaias from 1908 to 1936, based on the school’s archive (School registers, files concerning the students’ Progress and other documents). The organization, the administration, the supervision and the functioning of the school are discussed in relationship to the political, financial and social context of the period. The students’ learning process, school drain and failure and the differentiations of the two sexes in the educational procedure constitute the axes of analysis. Findings are presented and interpreted in relation to the surrounding context and the chosen educational politic. The Elementary School Moirali Achaias presents those characteristics shared by all schools in areas where there is no chance of “escaping from the agricultural production” or using the school mechanism as a factor of social mobility. The decisive influence of the “political context” on the school’s functioning is also ascertained as a result of its’ general influence on education and educational reforms.