Η ηπατική καρκινογένεση είναι μια πολυσταδιακή διαδικασία που οδηγεί προοδευτικά στον κακοήθη μετασχηματισμό του ηπατικού κυττάρου, μέσω ποικίλων μοριακών μηχανισμών. Πρόσφατα αναδεικνύεται ολοένα και σε μεγαλύτερο βαθμό, η τεράστια σημασία που έχει για την ανάπτυξη και εξέλιξη του καρκίνου το μικροπεριβάλλον του όγκου, η αλληλεπίδραση δηλαδή των καρκινικών κυττάρων με την εξωκυττάρια ουσία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλεπίδραση των καρκινικών κυττάρων με την εξωκυττάρια ουσία μέσω των ιντεγκρινών, η οποία φαίνεται ότι εμπλέκεται σε όλα τα στάδια καρκινογένεσης. Σημαντικό μόριο στην προαναφερθείσα διαδικασία αποτελεί η ILK (Integrin-Linked Kinase), μία κινάση σερίνης-θρεονίνης που παρεμβάλλεται στα σηματοδοτικά μονοπάτια που ξεκινούν από ιντεγκρίνες, αυξητικούς παράγοντες και συμμετέχει στη ρύθμιση κομβικών για το καρκινικό κύτταρο λειτουργιών όπως έλεγχο του κυτταρικού κύκλου, απώλεια των δομών συνοχής του κυττάρου, αναστολή της απόπτωσης και ενεργοποίηση της αγγειογένεσης. Διαπιστώθηκε πως το σηματοδοτικό μονοπάτι ILK/p-Akt διαδραματίζει κομβικό ρόλο τόσο στη βιολογία της κίρρωσης όσο και του ηπατοκυτταρικού καρκίνου και πιθανόν αποτελεί μοριακό σύνδεσμο μεταξύ των δύο καταστάσεων, επιβεβαιώνοντας τη διατυπωμένη θεωρία περί άξονα χρόνιας φλεγμονής-ίνωσης (κίρρωσης)-καρκίνου. Επίσης στην παθογένεια της κίρρωσης και του καρκίνου ήπατος, φαίνεται πως ρόλο έχει το φαινόμενο της επιθηλιακής προς μεσεγχυματική μετατροπή (EMT-epithelial to mesenchymal transition). Αυτό αποδεικνύεται από την απώλεια έκφρασης της E-καντχερίνης και τη μεταφορά της β-κατενίνης στον πυρήνα που οδηγούν σε απώλεια των κυτταρικών συνδέσεων από τη μεμβράνη καθώς και από την υπερέκφραση των μορίων ILK και p-Akt. Τέλος η υπερέκφραση survivin και κυκλίνης-D1 στην κίρρωση και στο ηπακυτταρικό καρκίνωμα καταδεικνύουν τη σημασία της αντιαποπτωτικής δραστηριότητας και του αυξημένου κυτταρικού πολλαπλασιασμού στις συγκεκριμένες νοσολογικές οντότητες. / The hepatic carcinogenesis is a many phased process that leads progressively to the malignant transformation of hepatic cell via various molecular mechanisms. Recently, the enormous importance of the tumor microenvironment for the growth and development of cancer, i.e. the interaction between cancer cells and the extacellular matrix, has been proven. Particular interest is presented in the interaction of tumor cells with the extracellular matrix via integrins, which appears to be involved in all the stages of carcinogenesis. An important molecule in the aforementioned process is the ILK (Integrin-Linked Kinase), a serine-threonine kinase that is implicated in the signal transduction pathways that begin from integrines, growth factors and participate in the regulation of nodal for the tumor cell functions, such as control of cell cycle, loss of cell adhesion structures, suppresion of apoptosis and activation of angiogenesis. It has been realized that the signal transduction pathway ILK /p-Akt plays a nodal role so much in the biology of cirrhosis as well as in hepatocellular cancer and probably constitutes a molecular connection between the two conditions, confirming the formulated theory of axis of chronic inflamation-chirrosis-cancer. Also in the pathogenicity of cirrhosis and liver cancer, it appears that the epithelial to mesenchymal transition (EMT) phenomenon plays a role. This is proven by the loss of expression of E-cadherin and the transport of b-catenin in the nucleus that leads to loss of cellular connections from the membrane as well as from the overexpression of molecules ILK and p-Akt. Finally, the overexpression of survivin and cyclin-D1 in cirrhosis and hepatocellular carcinoma show the importance of antiapoptotic activity and increased cellular proliferation in the particular disease entities.

Copies of author's previously published articles inserted. / Bibliography: leaves 152-176. / xiv, 177 leaves, [4] leaves of plates : ill. (some col.) ; 30 cm. / Title page, contents and abstract only. The complete thesis in print form is available from the University Library. / Explores aspects of the relationship between metabolism and proliferation of colonic epithelial cells from rats and humans. Emphasis is placed on developing and integrating in vivo and in vitro models for both metabolic and proliferative studies. / Thesis (Ph.D.)--University of Adelaide, Dept. of Medicine, 1990

Σκοπός: Η μελέτη βιολογικών και θεραπευτικών συσχετισμών σε ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και ο δυνητικός ρόλος της απόπτωσης. Ασθενείς και Μέθοδοι: Η μελέτη περιέλαβε 35 παρασκευάσματα μερικών ηπατεκτομών από ισάριθμους ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, μη ινοπεταλιώδους τύπου, που αφαιρέθηκαν με ηπατεκτομή για θεραπευτικό σκοπό. Σε αυτούς τους όγκους εκτιμήθηκαν διάφορα μακροσκοπικά και μικροσκοπικά χαρακτηριστικά, διαβαθμίστηκαν και συσχετίστηκαν με το διάστημα ελεύθερο νόσου. Επιπρόσθετα, σε τομές παραφίνης εκτιμήθηκε η έκφραση του bcl-2 και του bax (ανοσοϊστοχημεία/mRNA in-situ υβριδισμός) και της πρωτεΐνης p53. Αποτελέσματα: Η αγγειακή διήθηση η οποία είναι ο ισχυρότερος προβλεπτικός παράγοντας υποτροπής της νόσου, σχετίζεται με το μέγεθος των όγκων, την ύπαρξη γιγαντοκυττάρων και νέκρωσης, τον επικρατούντα και το χειρότερο βαθμό διαφοροποίησης και τον αποπτωτικό/μιτωτικό δείκτη. Ο in-situ υβριδισμός ανέδειξε έκφραση του mRNA του bcl-2 σε 25 από τους 35 ασθενείς (70%). Η ανοσοϊστοχημική χρώση δεν ανέδειξε έκφραση της πρωτεΐνης του bcl-2 στα καρκινικά κύτταρα. Αντίθετα, το bax mRNA και η πρωτεΐνη bax έδειξαν παρόμοιο τρόπο έκφρασης και ανευρέθηκαν μέσα στα ηπατοκύτταρα και στα χολαγγεία. Η έκφραση του bax mRNA ήταν υψηλότερη σε όγκους καλής διαφοροποίησης. Η έκφραση του p53 ήταν μικρότερη στον μικροδοκιδώδη τύπο από το συμπαγή τύπο και ήταν υψηλότερη σε πτωχά διαφοροποιημένους όγκους από τους καλά ή μετρίως διαφοροποιημένους όγκους. Συμπεράσματα: Η ηπατική καρκινογένεση στον άνθρωπο είναι μια πολυπαραγοντική και πολυεστιακή διαδικασία. Η αγγειακή διήθηση σχετίζεται με τον αποπτωτικό/μιτωτικό δείκτη και υψηλότερος αποπτωτικός/μιτωτικό δείκτης σχετίζεται με καλύτερο ελεύθερο νόσου διάστημα. Επιπλέον, η πρωτεΐνη bcl-2 δεν εκφράζεται ενώ εκφράζεται το mRNA, το οποίο εισηγείται μετα-μεταφραστικό λάθος και δείχνει ότι το bcl-2 δεν παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος. / Aim: The study of biologic and therapeutic correlations in patients with hepatocellular carcinomas and the potential role of apoptosis. Patients and Methods: The study included 35 partial hepatectomy specimens removed from equal number of patients with nonfibrolamellar hepatocellular carcinomas (HCCs) for therapeutic reasons. In these tumors several macroscopic and microscopic features were assessed, graded and correlated with disease free survival. In addition, in paraffin sections the expressions of bcl-2 and bax (protein immunohistochemistry / mRNA-in situ hybridization) and p53 protein were assessed. Results: Vascular invasion, which is the strongest predictor of disease recurrence, correlates significantly with tumor size, tumor giant cells and necrosis, the predominant and worst degree of differentiation, and the apoptosis/mitosis ratio. Immuno-histochemical staining failed to reveal any bcl-2 protein expression in tumor cells of HCC. In the contrary, bax MRNA and protein displayed somehow a similar pattern of expression. They were detected within hepatocytes, bile duct epithelial and cholangiolar epithelial cells. Ηigher bax mRNA expression was noted in grade I carcinomas. Expression of p53 protein was less in the microtrabecular type than in the solid type and it was higher in poorly differentiated tumors than in those that were well or moderately well differentiated. Conclusions: Liver carcinogenesis in humans is a multistep and multifocal process. Vascular invasion correlates with the apoptosis/mitosis ratio and a higher apoptosis/mitosis ratio correlates with improved disease free survival. In addition, bcl-2 gene is frequently present but its protein product is absent. This suggests a post-translational mechanism of bcl-2 protein degradation, indicating that bcl-2 does not play a substantial role in the progress of hepatocellular carcinoma.