Made available in DSpace on 2015-05-14T12:39:54Z (GMT). No. of bitstreams: 1 arquivototal.pdf: 2034256 bytes, checksum: d8bccf3acfb6dec55d0e7bb536b9f98d (MD5) Previous issue date: 2008-10-09 / Coordenação de Aperfeiçoamento de Pessoal de Nível Superior - CAPES / La rilato inter literaturo kaj pentrarto instigadas filozofojn ekde la helenlatina antikveco. Nuntempe disvolviĝas novaj branĉoj en Semiotiko kun tiu celo. Tiu ĉi esploro baziĝas sur la semiotika teorio de Jean-Marie Floch aŭ, pli precize, sur la adaptiĝo de ties teorio al la brazila kulturo fare de Antonio Vicente Pietroforte. Por esplorobjekto elektiĝis la pentraĵo kaj la poezio de Kaboverdo, celante klarigi la jenan demandon: Ĉu la pentra verko de Kiki Lima rilatiĝas al la historia revuo "Claridade" (Heleco)? La revuo Claridade sumis nur naŭ numerojn (1936 ĝis 1960). Tamen ĉirkaŭ la revuo la verkistoj nomitaj "Claridosos" (heleculoj) diskutadis la kulturan tipologion de Kaboverdo kaj influis la decidon por la sendependigo de tiu lando. Spite al la diktatura reĝimo, la heleculoj publikigis altnivelajn eseojn, fikciajn tekstojn kaj poemojn, kies enhavo fariĝis plensignifa kultura heredaĵo de la popolo de Kaboverdo. Pere de la kultura spegulo de Brazilo la heleculoj konstuis tezon pri la kaboverdana kreoliĝo. Laŭ Manuel Ferreira, la ĉefaj temoj de la revuo Claridade estis la senpluveco kaj la malsato, la migrado kaj la insuleco. La rezisto al la emo elmigri kiel solvo al la persona kaj nacia problemoj oftiĝis en la verkoj de la heleculoj. Kiki Lima (1953), la plej elstara pentristo de Kaboverdo, per sia pentra verko dialogas kun la literaturo de la revuo Claridade. Kun la maturiĝo de lia arta laboro, radikale ŝanĝiĝis lia strategio prezenti la kaboverdan popolon. Anstataŭ montri mizeran scenejon pri sia lando, li decidis prezenti pozitivajn bildojn pri la ĉiutaga vivo de la kaboverdano. Tiu decido pozitivigi la bildon pri Kaboverdo influis lian teknikon pentri. En la matura fazo du ĉefaj koloroj montriĝas sur la ekrano: la cejana kaj la oranĝa. Tiuj koloroj, komplementaj en la paletro, estas absolute kontrastaj inter si. Semiotike vidata, la rolo de la cejana kaj de la oranĝa reprezentas la eksterigon pli profunda dikotomio. Se temas pri la individuo, la genera dikotomia senco estas vivo kaj morto; se temas pri la socia realo, la dikotomia paro estas naturo kaj socio. Oranĝkolora estas la korpo (individuo) kaj la tero (socio); cejana estas la vesto (individuo) kaj la maro (socio). Kiki Lima favoras la rolon de la oranĝa koloro kaj malfavoras la cejanan. Neante la cejanan li neas la maron kaj la veston aŭ, analogie, respektive li neas la migradon kaj la fremdan kulturon. Valorigante la oranĝkoloran inkon li simpatias al la korpo kaj al la tero. Kaj jen la solvo al la emo migri. Tiu semiotika strategio pozitive respondas al la poetiko proponata de la heleculoj. Konklude Kiki Lima intuitive translokigas el la paĝoj de la helecula poezio en la ekranon de la nuntempa pentraĵo la plej gravan kulturan problemon de Kaboverdo, tio estas la elmigremo. Tamen li proponas ĝin solvi ne per negativaj bildoj de la koboverdana loĝantaro, sed per gaja kolora kontrasto inter la cejana kaj la oranĝa. En tiu kolorbatalo la oranĝa sukcesas. La pozitiva sankcio de tiu varma koloro simbolizas la venkon de la kreola kultura. / A relação entre literatura e pintura vem instigando filósofos desde a antiguidade greco-latina. Atualmente desenvolvem-se novos ramos na Semiotiko com esse propósito. Esta pesquisa se baseia sobre a teoria semiótica de Jean-Marie Floch ou, mais precisamente, sobre a adaptação da teoria deste à cultura brasileira feita por Antonio Vicente Pietroforte. Para objeto de pesquisa escolheu-se a pintura e a poesia de Cabo Verde, objetivando-se esclarecer a seguinte questão: A obra pictórica de Kiki Lima relaciona-se com a histórica revista Claridade? A revista Claridade somou apenas nove números (1936 até 1960). No entanto, em torno da revista os escritores chamados "Claridosos" discutiram a tipologia cultural de Cabo Verde e influíram na decisão pela independência desse país. Apesar do regime ditatorial, os claridosos publicaram ensaios de alto nível, textos ficcionai e poemas, cujo conteúdo se tornou uma herança plena de significados para o povo de Cabo Verde. Atravé do espelho cultural do Brasil, os claridosos construíram uma tese sobre a criolização cabo-verdiana. Segundo Manuel Ferreira, os principais temas da revista Claridade eram a seca e a fome, a migração e a insularidade. A resistência à tendência de emigrar como solução para os problemas pessoais e nacionais eram recorrentes nos trabalhos dos claridosos. Kiki Lima (1953), o mais importante pintor de Cabo Verde, dialoga em sua pintura com a literatura da revista Claridade. Com a maturidade de seu trabalho artístico, mudou radicalmente sua estratégia de apresentaro povo cabo-verdiano. No lugar de mostrar um cenário miserável de seu país, ele decidiu apresentar imagens positivas da vida cotidiana do cabo-verdiano. Essa decisão de positivar a imagem de Cabo Verde influiu-lhe a técnica de pintar. Em sua fase madura, duas cores principais mostram-se sobre a tela: o azul-ciã e o laranja. Essas cores, complementares na paleta, são absolutamente contrárias entre si. Semioticamente visto, o papel do ciã e do laranja representa a exteriorização de um dicotomia mais profunda. Em se tratando do indivíduo, a dicotomia do sentido gerativo do sentido é a vida e a morte; se se tratada da relação social, o par dicotômico é a natureza e a cultura. Laranja é o corpo (indivíduo) e a terra (sociedade); ciã é a roupa (indivíduo) e o mar (sociedade). Kiki Lima favorece o papel da cor laranja e desfavorece o ciã. Negando o ciã, ele nega o mar e a roupa ou, por analogia, respectivamente ele nega a migração e a cultura estrangeira. Valorizando a tinta de cor laranja, ele se identifica com o corpo e a terra. E eis a solução para a tendência de migrar. Essa estratégia semiótica reponde positivamente à poética proposta pelos claridosos. Em conclusão, Kiki Lima intuitivamente transfere das páginas da poesia claridosa para a tela da pintura contemporânea o mais importante problema cultural de Cabo Verde, ou seja, a tendência para a emigração. Contudo, ele se propõe solucioná-lo não por imagens negativas da população cabo-verdiana, mas por um alegre contraste entre o ciã e o laranja. Nessa batalha de cores, vence o laranja. A sanção positiva dessa cor quente simboliza a vitória da cultura criola