L’Asie du sud-ouest et en particulier le plateau iranien, au croisement de l’Afrique, de l’Europe et de l’Asie, constituent une région assez unique marquée par une histoire longue et diversifiée. Cet espace a souvent été considérée au Paléolithique moyen comme un lieu de passage d’hommes anatomiquement différents : Homo Sapiens et Neandertal. Mais pour plusieurs raisons, les chercheurs ont concentré leurs recherches sur la région du Levant et du Zagros. Le sud et l’est du pourtour de la Mer Caspienne sont en revanche nettement moins étudiés. Si le Moustérien du Proche-Orient est marqué par la prédominance de débitages de type Levallois, au-delà du Torus à l’ouest de la Caspienne, c'est-à-dire en Azerbaïdjan et en Géorgie, les industries lithiques se caractérisent par des pièces bifaciales dites micoquiennes. Dans ce contexte, que se passe-t-il à l'est et sud de la mer Caspienne entre ces deux grandes aires d’influence ? Une étude approfondie des outillages lithiques par une approche technologique et technofonctionnelle a été menée sur cinq assemblages d’Iran et du Turkménistan. Nous avons pu observer que si à l’est de la mer Caspienne la tradition bifaciale est bien attestée dans certaines industries turkmènes, elle regroupe des systèmes techniques variés. Ces éléments nous invitent donc à faire le lien avec d’autres « techno-complexes » jusqu’à présent moins connus. Il semblerait donc que le Turkménistan et l'est de l'Iran représentent un carrefour où différents complexes techniques ont pu se rencontrer. Cette diversité de systèmes techniques semble indiquer une complexité plus importante qu’attendue des dynamiques de peuplements pendant le Moustérien. C’est grâce à la mise en évidence de la variabilité technique que l’on tentera de percevoir et de reconstituer cesphénomènes de peuplements et la mobilité des groupes humains préhistoriques dans les espaces qu’ils ont occupés. / Southwest Asia and in particular the Iranian plateau, at the crossroads of Africa, Europe and Asia, constitute a rather unique area with a long and diversified history. In Middle Paleolithic, the whole region has often been considered as a place for passage of anatomically different humans: Homo Sapiens and Neanderthal. However, for several reasons, researchers focused their activities, on the region of Levant and Zagros, therefore the southern parts and the east of Caspian Sea are much less studied. As Mousterian of the near east region is marked by the predominance of Levalloisdebitages, in Torus region (regions in the west of Caspian Sea including current Azerbaijan and Georgia), the lithic industries are characterized by so-called Micoquian bifacial pieces. In this context, a very important question is what happened in the east and the south of Caspian Sea,between these two great areas of influence.A deep study of lithic tools has been conducted on five assemblages of Iran andTurkmenistan, by a technological and techno-functional approach. The obtained results show that if in the east of Caspian Sea the bifacial tradition is well attested in some Turkmen industries, it attests various technical systems. These elements lead us to make the link with the other "techno-complexes" so far less known. It would seem, therefore, that Turkmenistan and eastern Iran represent a crossroads where different techno-complexes could meet.This diversity of technical systems seems to indicate a complexity more than expected of dynamics of populations during Mousterian. Thanks to the demonstration of the technical variation, we will try to perceive and reconstruct these phenomena of populations, the mobility of prehistoric human groups, in the environment that they occupied. / جنوب غرب آسیا و به خصوص فلات ایران، در تقاطع قاره های آفریقا، اروپا و آسیا، منطقه ای نسبتا منحصر به فرد با تاریخی طولانی و متنوع را تشکیل می دهند. در طول دوره پارینه سنگی میانی، این منطقه اغلب به عنوان مکانی برای عبور گونه های مختلف انسان: انسان هوشمند باستانی و نئاندرتال در نظر گرفته شده است. با این حال، به دلایل مختلف، محققان اغلب در انجام فعالیت های علمی خود در منطقه لوانت و زاگرس متمرکز بوده اند بخش های شرقی دریای خزر بسیار کمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند.اگر موسترین در منطقه خاورمیانه با تراشه برداری لوالوا عجین شده است، منطقه توروس در غرب دریای خزر (شامل آذربایجان و گرجستان کنونی) با قطعات دو طرفه از نوع میکوکین شناخته می شود. در این زمینه، سوال مهم مطرح این است که چه اتفاقی در شرق و جنوب دریای خزر، بین این دو حوزه بزرگ رخ داده است؟در این راستا، مطالعه ایی بسیار گسترده توسط روش های تجزیه و تحلیلی فن آوری و فنی-کاربردی بر روی ابزارهایی از پنج مجموعه از ایران و ترکمنستان انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که علی رغم حضور ابزارهای دو طرفه در برخی از صنایع ترکمنستان، در شرق دریای خزر شاهد سیستم های تکنیکی متفاوتی هستیم. این عناصر ما را بر آن می دارد که به دنبال ارتباط آنها با سیستم های فنی ای باشیم که تا کنون کمتر شناخته شده اند. به نظر می رسد که ترکمنستان و مناطق شرقی ایران، محل تقاطع سیستم های فنی مختلفی باشند.این تنوع در سیستم های فنی احتمالا از آنچه پیشتر در مورد پویایی جمعیت در طول دوره موسترین تصور می شد بسیار پیچیده تر باشد. به لطف شناسایی این گوناگونی های فنی است که ما سعی می کنیم پدیده های مربوط به جمعیت و جابجایی گروه های انسانی پیش از تاریخ در محیط مورد اشغال آنها را درک و بازسازی کنیم.

Durant le développement de grandes lignes de produits logiciels, un ensemble de techniques d’implémentation traditionnelles, comme l’héritage ou les patrons de conception, est utilisé pour implémenter la variabilité. La notion de feature, en tant qu’unité réutilisable, n’a alors pas de représentation de première classe dans le code, et un choix inapproprié de techniques entraîne des incohérences entre variabilités du domaine et de l’implémentation. Dans cette thèse, nous étudions la diversité de la majorité des techniques d’implémentation de la variabilité, que nous organisons dans un catalogue étendu. Nous proposons un framework pour capturer et modéliser, de façon fragmentée, dans des modèles techniques de variabilité, la variabilité implémentée par plusieurs techniques combinées. Ces modèles utilisent les points de variation et les variantes, avec leur relation logique et leur moment de résolution, pour abstraire les techniques d’implémentation. Nous montrons comment étendre le framework pour obtenir la traçabilité de feature avec leurs implémentations respectives. De plus, nous fournissons une approche outillée pour vérifier la cohérence de la variabilité implémentée. Notre méthode utilise du slicing pour vérifier partiellement les formules de logique propositionnelles correspondantes aux deux niveaux dans le cas de correspondence 1–m entre ces niveaux. Ceci permet d’obtenir une détection automatique et anticipée des incohérences. Concernant la validation, le framework et la méthode de vérification ont été implémentés en Scala. Ces implémentations ont été appliquées à un vrai système hautement variable et à trois études de cas de lignes de produits. / When large software product lines are engineered, a combined set of traditional techniques, such as inheritance, or design patterns, is likely to be used for implementing variability. In these techniques, the concept of feature, as a reusable unit, does not have a first-class representation at the implementation level. Further, an inappropriate choice of techniques becomes the source of variability inconsistencies between the domain and the implemented variabilities. In this thesis, we study the diversity of the majority of variability implementation techniques and provide a catalog that covers an enriched set of them. Then, we propose a framework to explicitly capture and model, in a fragmented way, the variability implemented by several combined techniques into technical variability models. These models use variation points and variants, with their logical relation and binding time, to abstract the implementation techniques. We show how to extend the framework to trace features with their respective implementation. In addition, we use this framework and provide a tooled approach to check the consistency of the implemented variability. Our method uses slicing to partially check the corresponding propositional formulas at the domain and implementation levels in case of 1–to–m mapping. It offers an early and automatic detection of inconsistencies. As validation, we report on the implementation in Scala of the framework as an internal domain specific language, and of the consistency checking method. These implementations have been applied on a real feature-rich system and on three product line case studies, showing the feasibility of the proposed contributions.