<p>U disertaciji se prikazuje razvoj sistema za<br />projektovanje i optimizaciju konstrukcije pribora za<br />ma&scaron;insku obradu. Analizirani su različiti prilazi u<br />projektovanu pribora. Prikazana je koncepcija i<br />funkcionisanje razvijenog sistema. Validacija sistema<br />je izvr&scaron;ena na konkternim radnim predmetima za<br />operacije obrade bu&scaron;enja i glodanja. Na kraju su dati<br />odgovarajući zaključci i mogući pravci budućih<br />istraživanja</p> / <p> The dissertation shows the development of<br /> system for fixture design and layout<br /> optimization for machining processi. Different<br /> approaches were analyzed in fixture design.<br /> The concept and functioning of the developed<br /> system is presented. Validation of the system<br /> is made with specific workpieces for drilling<br /> and milling process operations. At the end the<br /> appropriate conclusions and possible<br /> directions for future research are given.</p>

<p>U doktorskoj disertaciji je prikazana nova metodologija za projektovanje<br />i optimizaciju konstrukcije elemenata pribora. Projektovani su i<br />realizovani uređaji koji omogućavaju ispitivanje nosivosti i<br />popustljivosti kontakta između elemenata pribora i radnog predmeta u<br />statičkim i dinamičkim uslovima opterećenja. U istraživanjima je<br />simuliran proces stezanja elementima sa specijalno projektovanim<br />završetkom i praćena je nosivost i popustljivost spoja između<br />elemenata pribora i radnog predmeta. Utvrđeno je da standardni<br />elementi za stezanje sa ravnim čelom u odnosu na specijano<br />projektovane elemente imaju značajno manju nosivost i popustljivost.<br />Pozitivni efekti primene elemenata za stezanje sa specijalno<br />projektovanim završetkom ogledaju se u povećanju pouzdanosti, tačnosti<br />i produktivnosti mašinske obrade.</p> / <p>Presented in this doctoral dissertation is a new methodology for the design and<br />optimization of fixture elements. Special device is designed and manufactured<br />to test load capacity and interface compliance between fixture elements and<br />workpiece under static and dynamic loads during machining. The research<br />process is simulated by specially designed clamping elements and monitored<br />for load capacity and interface compliance between fixture elements and<br />workpiece. It was found that the standard clamping elements with flat clamping<br />surface have a significantly lower load capacity and interface compliance in<br />comparison with the specially designed clamping elements. Application of the<br />specially designed clamping elements results in increased reliability, accuracy<br />and machining productivity.</p>

<p>U disertaciji se prikazuje modularni sistem za projektovanje alata za<br />injekciono presovanje plastike. Analizirani su različiti prilazi u<br />projektovanu alata. Prikazana je koncepcija i funkcionisanje<br />razvijenog sistema. Verifikacija sistema je izvr&scaron;ena na konkretnim<br />plastičnim proizvodima. Na kraju su dati odgovarajući zaključci i<br />mogući pravci budućih istraživanja.</p> / <p>The dissertation shows the development of the modular system for<br />mold design for plastic injection molding. Different approaches were<br />analyzed in the field of mold design. The concept and functioning of<br />the developed modular system is presented. Validation of the<br />proposed system is made with the specific plastic parts. At the end<br />the appropriate conclusions and possible directions for future<br />research are given.</p>

<p>Centralna tema ovog istraživanje je primena ćelijskog automata računarskog modela u procesu projektovanja školskih zgrada. Istraživanje dominantno obrađuje teme vezane za upotrebu savremenih računarskih tehnologija u procesu arhitektonskog projektovanja, a primenjeno konkretno na školske objekte.</p> / <p>The central theme of this research is the application of the cellular automata computer model in the design of school buildings. Research tends to examine a large number of contemporary architectural design dillemas, foremost the subject of usage of modern informational technologies in architecture, applied to school buildings.</p>

<p>U sklopu disertacije je formulisan otvoreni konceptualni model za<br />parametarsku analizu i valorizaciju urbanih blokova. Formulisana<br />je osnovna arhitektura za podršku orkestraciji različitih alata<br />namenjenih arhitektonskom dizajnu i urbanističkom planiranju.<br />Eksperimentalna provera formulisanog modela obavljena je uz<br />oslonac na originalni pristup interoperabilnosti i orkestraciji<br />odabranog skupa komercijalno dostupnih programskih proizvoda<br />namenjenih modelovanju i simulaciji parametara koji imaju direktan<br />uticaj na kvalitet stanovanja u sklopu urbanih blokova različite<br />morfologije.</p> / <p>The open conceptual model for parametric analysis and evaluation of urban<br />block is presented in the thesis. The basic architecture that supports the<br />orchestration of different architectural design and urban planning software<br />tools is formulated. The experimental evaluation of formulated model is<br />performed via original approach to interoperability and orchestration of the<br />selected set of commercially available software tools for modeling and<br />simulation of the parameters that have direct impac<br />different urban block morphology models.</p>

<p>U okviru istraživanja na predmetnoj disertaciji prikazana je analiza stanja i pravci razvoja u oblasti simultanog projektovanja proizvoda i tehnoloških procesa. Detaljnije su opisane tehnike CAD/CAPP integracije na bazi tehnoloških tipskih formi i vještačke inteligencije. Na bazi ovih analiza razvijen je model simultanog projektovanja proizvoda i tehnoloških procesa. Na osnovu modela sistema, razvijen je programski sistem za simultano projektovanje proizvoda i tehnoloških procesa. Prikazani su rezultati primjene razvijenog sistema na primjeru hidraulične prese za ugaono savijanje lima, kao proizvoda, i hidrauličnog cilindra, kao dijela proizvoda. Disertacija obuhvata i moguće pravce budućeg istraživanja.</p> / <p>The research in this dissertation encompassed state-of-the-art and future development in the field of simultaneously product and process planning design. Technics of CAD/CAPP integration based at manufacturing features and artificial intelligence are described in detail. Based on this analysis it was developed a model of simultaneously product and process planning design. Based on this model, program system for simultaneously product and process planning design was developed. Case studies were presented at the example of hydraulics press brake for sheet metal bending, as products, and hydraulics cylinder, as part of the product. In dissertation it was also suggested directions of future investigation in this field.</p>

<p>У овоj дисертациjи обрађен jе проблем равнотеже засвођених масивних<br />конструкциjа. На основу подробне разраде теориjе потпорне линиjе и<br />концепта конструкциjског афинитета, уведен jе модел афиних сводова.<br />Установљена jе зависност између облика сводних поља и одговараjу-<br />ћих деjстава свода, те jе начињен параметарски модел за проjектовање<br />сложених афиних сводова. Њиме jе обухваћен аутоматизовани прора-<br />чун и графички приказ резултантних деjстава на ослонце, у виду рачу-<br />нарског алата применљивог у проjектовању и савременом обликовању<br />засвођених архитектонских простора. С обзиром на раванске проблеме<br />&ndash; лукове коjи могу бити ободни лукови афиног свода, аналитички jе<br />обрађено чак десет скупина различитих симетричних конвексних лу-<br />кова те jе извршено и одговараjуће нумеричко моделирање.</p> / <p>U ovoj disertaciji obrađen je problem ravnoteže zasvođenih masivnih<br />konstrukcija. Na osnovu podrobne razrade teorije potporne linije i<br />koncepta konstrukcijskog afiniteta, uveden je model afinih svodova.<br />Ustanovljena je zavisnost između oblika svodnih polja i odgovaraju-<br />ćih dejstava svoda, te je načinjen parametarski model za projektovanje<br />složenih afinih svodova. NJime je obuhvaćen automatizovani prora-<br />čun i grafički prikaz rezultantnih dejstava na oslonce, u vidu raču-<br />narskog alata primenljivog u projektovanju i savremenom oblikovanju<br />zasvođenih arhitektonskih prostora. S obzirom na ravanske probleme<br />&ndash; lukove koji mogu biti obodni lukovi afinog svoda, analitički je<br />obrađeno čak deset skupina različitih simetričnih konveksnih lu-<br />kova te je izvršeno i odgovarajuće numeričko modeliranje.</p> / <p>In this dissertation, the problem of the equilibriumof vaulted masonry structures<br />is considered. On the basis of detailed analysis of the thrust line theory and<br />the concept of structural affinity, the model of affine vaults is introduced. The<br />relation between the shape of the vault&rsquo;s bays and the structural action is<br />established, and the parametric model for the design of complex affine vaults<br />is defined. It involves the automated calculation and graphic representation of<br />the resultant loads; thus, the computational tool applicable in the design and<br />contemporary shaping of vaulted architectural spaces is created. Regarding twodimensional<br />problems &ndash; arches which can be peripheral arches of affine vaults,<br />for ten groups of different symmetrical convex arches, the analytical treatment<br />and a corresponding numerical modelling are carried out.</p>

<p>Predmet istraživanja ove doktorske disertacije<br />jeste određivanje složenosti oprerativnih<br />projekata izgradnje u naftnoj industriji koji se<br />izvode pod ugovorima sa nadoknadom tro&scaron;kova<br />izvođaču za uslugu EPCm (Engineering,<br />Procurement and Construction management).<br />Istraživanje je usmereno na modelovanje procesa<br />upravljanja neizvesno&scaron;ću i rizikom takvih<br />projekata.<br />Nepotpunost usvojenih metoda u upravljanju<br />projektima ogleda se u svođenju projekata na<br />,,jednu veličinu za sve&ldquo;. Takav pristup ne<br />omogućuje povezivanje složenosti projekata sa<br />potencijalnim rizicima i ključnim faktorima<br />uspeha.<br />Tumačenje koliko su složenost projekta i<br />upravljanje neizvesno&scaron;ću važan aspekt pri<br />dono&scaron;enju odluka upućuje na potrebu razrade<br />teorije efikasnosti upravljanja rizikom. Osnovni<br />cilj istraživanja jeste pronalaženje &scaron;to efikasnijeg<br />modela identifikacije rizika projekata na osnovu<br />složenosti projekta.</p> / <p>This PhD thesis exploring the complexity of operational<br />construction projects in the oil industry, performed under<br />reimbursement contracts for the EPCm (Engineering,<br />Procurement and Construction Management) service. The<br />research is focused on the modeling of uncertainty and risk<br />management of such projects.<br />Incompleteness of applied methods in project management<br />lies in theory that all project are the same and that there is<br />,,one size for all&ldquo;. Such an approach does not have the<br />ability to connect project complexity with the potential<br />project risks and key success factors.<br />Interpretation of the importancy of project complexity and<br />the significance of the uncertainty management suggests<br />the need of the development of theory of risk management.<br />The main objective of the research is to find a more<br />efficient model for project risk identification based on the<br />project complexity.</p>

<p>Impulsni generator predstavlja jedan od najvažnijih delova bežičnog<br />primopredajnika. Pored toga što treba da generiše signal čiji<br />spektar zadovoljava odgovarajuću spektralnu masku, generator treba da<br />bude što jednostavniji, zauzima malu površinu i ima malu potrošnju.<br />Naučni doprinos ove doktorske disertacije predstavlja sedam novih<br />konfiguracija ultra-širokopojasnih impulsnih generatora<br />projektovanih u CMOS tehnologiji, od kojih su tri fabrikovane u<br />0,18 &mu;m UMC CMOS procesu. Prvi dizajn je zasnovan na principu<br />kombinovanja kratkotrajnih impulsa, sledeća tri sadrže ring<br />oscilator, naredna dva impulsna generatora koriste princip<br />filtriranja, dok poslednje novo rešenje obezbeđuje BPSK kodovanje<br />korišćenjem dva ring oscilatora.</p> / <p>Pulse generator is one of the most important parts of a wireless transceiver.<br />Besides generating a signal which spectrum has to satisfy corresponding<br />spectral mask, the pulse generator should have topology as simple as<br />possible, consume low power and occupy low die-area. Scientific contribution<br />of this dissertation are seven novel IR-UWB pulse generator architectures<br />designed in CMOS technology of which three are fabricated in 0.18 &mu;m UMC<br />CMOS process. The first design is based on combining very short pulses, the<br />next three contain a ring oscillator topology followed by two pulse generators<br />that use the filtering approach, while the last new solution enables BPSK<br />modulation by employing two ring oscillator topologies.</p>

<p>U doktorskoj disertaciji su prikazani elektronski sistemi razvijeni za<br />obradu signala sa senzora promenjive izlazne impedanse, koji se mogu<br />koristiti za različite vrste senzora. Razvijen je prototip mernog sistema<br />pomoću diskretnih komponenti. Merenja izvedena na ovom prototipu dokazala<br />su da se sa izabranom mernom metodom mogu dobiti zadovoljavajući rezultati<br />merenja. Projektovanjem analognog dela elektronskog sistema u CMOS<br />tehnologiji smanjene su dimenzije i potrošnja elektronskog sistema za obradu<br />signala, a poboljšane su merne karakteristike u odnosu na izvedu u<br />diskretnoj tehnologiji.</p> / <p>In this thesis, an electronic system for signal processing of sensors with variable<br />impedance has been developed. It can be used with different types of sensors. A<br />prototype of electronic system has been developed using discrete components.<br />Measurements made with this prototype have proved that applied measurement<br />method can be used to obtain satisfying measurement results. By designing analog<br />parts of electronic system in CMOS technology, dimensions and power consumption<br />of the electronic system for signal processing and measurement characteristics have<br />been improved, comparing to the prototype developed using discrete components.</p>