<p>Predmet ove doktorske disertacije je istraživanje interaktivnog učenja muzike i engleskog jezika primenom digitalnih medija. U fokusu istraživanja su dve matične nauke anglistika i muzička umetnost (muzička pedagogija), sa njihovim metodikama, metodikom nastave engleskog jezika i metodikom nastave muzičkih predmeta. Cilj rada je istraživanje mogućnosti metodičke primene različitih digitalnih medija kao podsticaja za unapređenje procesa povezivanja, integrisanja i korelacije sadržaja u interaktivnom učenju muzike i engleskog jezika. Pored toga, istražuju se mogućnosti primene različitih digitalnih medija radi unapređenja procesa učenja, stručnog usavr&scaron;avanja i profesionalnog razvoja nastavnika u obe nastavne oblasti. U prvom delu istraživačkog rada cilj je bio (primenom anketnog upitnika) istražiti moguće i trenutne načine povezanosti učenja muzike i engleskog jezika primenom digitalnih medija. U drugom delu rada, istraživani su inovativni nastavni sadržaji i načini njihove moguće primene u digitalnom okruženju radi podsticanja i unapređenja interaktivnog učenja muzike i engleskog jezika na različitim nivoima obrazovanja. Kvalitativnom analizom digitalnih medija, odnosno, digitalnih i virtuelnih okruženja za učenje predstavljeni su različiti načini povezivanja (integracije i korelacije) nastavnih sadržaja iz ovih naučnih disciplina, s ciljem da se ukaže na neke od postojećih mogućnosti, ali i da se podstaknu nova razmi&scaron;ljanja na tu temu. Na osnovu analize i rezultata istraživanja može se zaključiti da primena digitalnih medija u interaktivnom učenju muzike i engleskog jezika, može doprineti kao podsticaj i medijum prikazivanja obrazovnih sadržaja u usvajanju znanja i ve&scaron;tina, ali i uspe&scaron;nom integrisanju drugih umetnosti i medijske pismenosti u nastavi i učenju. Značaj ovog istraživanja je vi&scaron;estruk za teoriju usvajanja engleskog jezika, za teoriju muzičkog obrazovanja i CLIL nastave, dakle, za metodička, didaktička i andrago&scaron;ka pitanja okruženja učenja u oblastima nastave i učenja engleskog jezika i muzičkih predmeta.</p>

<p>U tekstu koji sledi autor se bavi primenom interdisciplinarnog pristupa književnom delu u nastavnoj praksi i metodičkim modelovanjem nastave književnosti. Istraživanje se zasniva na kreiranju modelovanih nastavnih metoda radi uspe&scaron;ne realizacije i primene komparativne analize dela u nastavnom procesu. Navedeni metod je primenjen na odabrana dela iz srednjo&scaron;kolskog programa, koja su potom obrađena adekvatnim nastavnim metodama i testirana u praksi. Istraživanje u praksi ima za cilj da pokaže efikasnost navedenog metodičkog modela u ostvarivanju funkcionalnih, vaspitnih i obrazovnih ciljeva i ishoda nastave književnosti, kao i u pojačavanju motivisanosti učenika za uče&scaron;će u nastavi, olak&scaron;avanju saznajnog procesa i sistematizacije stečenog znanja, kao i njegove primene u daljem učenju. Istraživanje je obavljeno u tri etape pri kojima su kori&scaron;ćene interdisciplinarna metoda prilikom analize književnog dela i njegove pripreme za nastavu; spektar nastavnih metoda modelovanih tako da &scaron;to adekvatnije korespondiraju odabranom analitičkom metodu (problemska nastava, rad u grupama, tekst metoda, heuristički dijalog itd), i, na kraju, u cilju beleženja i interpretacije rezultata eksperimentalnog istraživanja kori&scaron;ćene su metode anketiranja (evaluacioni listić za učenike i nastavnike) radi prikupljanja podataka, praćenje i deskripcija nastavnog procesa, kao i deskriptivna metoda prilikom analize i interpretacije rezultata istraživanja. Rezultati istraživanja prikazani u tekstu u potpunosti potvrĎuju hipotezu da prilikom<br />primene inovativnih nastavnih metoda modelovanih u skladu sa interdisciplinarnim pristupom književnom delu učenici demonstriraju pojačanu motivisanost za uče&scaron;ćem u nastavi, interesovanje za samostalni istraživački rad, kao i uspe&scaron;nost u kritičkom sagledavanju gradiva, dono&scaron;enju ličnih estetskih sudova i negovanju čitalačkih navika. Mogućnosti daljih istraživanja su brojne, jer se pruža prilika za primenu navedenog modela u korelacijsko-integracijskom sistemu nastave, kao i za osmi&scaron;ljavanje jednog op&scaron;tijeg pedago&scaron;kog istraživanja koje bi obuhvatilo ispitivanje efikasnosti primene navedenog modela na unapređivanje kognitivnih sposobnosti učenika, pojačavanju koncentracije, i sistematizacije znanja u cilju njegove operativnije primene na usvajanje znanja kako iz književnosti, tako iz oblasti drugih predmeta uop&scaron;te.</p>

<p>Osnovni cilj ove disertacije iz oblasti primenjene lingvistike je da ispita postojanje i uticaj jezičke anksioznosti na učenje engleskog jezika jer su istraživanja pokazala da se veliki broj osoba koje uče engleski jezik, bez obzira da li su to učenici mlađeg uzrasta, adolescenti ili odrasli, susreće se sa problemom jezičke anksioznosti. S obzirom da se dosada&scaron;nja istraživanja na ovu temu uglavnom fokusiraju na studente i odrasle polaznike, ova disertacija se bavi proučavanjem problema jezičke anksioznosti među učenicima vi&scaron;ih razreda osnovne &scaron;kole koji se često, učeći jezik u razrednoj situaciji, susreću s nemogućno&scaron;ću da se adekvatno izraze na engleskom jeziku, &scaron;to ne samo da utiče na njihov stav prema učenju jezika, već i na uspe&scaron;nost u savladavanju istog. Uzroci jezičke anksioznosti, kao i situacije koje doprinose pojavi straha od izražavanja na stranom jeziku, dobro su poznate i detaljno opisane u literaturi, a sagledavanje problema sa tačke gledi&scaron;ta onih koji su ga iskusili od izuzetne je važnosti da bi ovaj problem mogaoda se sagleda u celini. Prema tome, u okviru ovog istraživanja, problem jezičke anksioznosti među učenicima vi&scaron;ih razreda osnovne &scaron;kole sagledan je iz vi&scaron;e uglova i predstavlja sveobuhvatnu analizu ove pojave na osnovno&scaron;kolskom uzrastu.<br />Istraživanje za ovu doktorsku disertaciju sprovedeno je među učenicima &scaron;estog i osmog razreda osnovne &scaron;kole, a bazirano je na istraživanju me&scaron;ovitim metodama. Upotrebom ankete čiji je sastavni deo upitnik skaler ispitano je 287 učenika s ciljem da se otkrije da li je i u kojoj meri jezička anksioznost prisutna među učenicima koji engleski jezik uče u razrednoj situaciji. Kvantitativno istraživanje je potom dopunjeno kvalitativnim, gde su putem intervjua ispitana 22 učenika &scaron;estog razreda, koji su zahvaljujući ovoj metodi imali priliku da svojim rečima opi&scaron;u stavove, iskustva i probleme sa kojima se susreću učeći engleski jezik u okviru redovne nastave.<br />Rezultati dobijeni putem ankete analizirani su kvantitativno, dok su podaci dobijeni putem intervjua analizirani kvalitativno. Na osnovu konačnih rezultata dobijenih u ovom istraživanju može da se zaključi da je jezička anksioznost prisutna među učenicima vi&scaron;ih razreda osnovne &scaron;kole i da je njen uticaj na učenje engleskog jezika u razrednoj situaciji značajan. Drugim rečima, analizom dobijenih rezultata uočeni su stvarni uzroci jezičke anksioznosti u razrednoj situaciji, &scaron;to daje značajan potencijal ovom istraživanju. Sagledavajući problem jezičke anksioznost iz perspektive učenika jasnije su vidljivi faktori koji direktno utiču na stvaranje pozitivnih stavova prema stranom jeziku &scaron;to, ukoliko se shvati ozbiljno, može da doprinese smanjenju nivoa jezičke anksioznosti u razrednoj situaciji, a samim tim i da motivi&scaron;e učenike da engleski jezik &scaron;to bolje savladaju.</p>

<p>U radu je prikazan model podataka koji omogućava<br />predviđanje uspje&scaron;nosti studiranja na visoko&scaron;kolskim<br />ustanovama, kao i analizu vi&scaron;e tehnika predikcije.<br />Pored toga, prikazuje i prototipsku implementaciju<br />informacionog sistema za upravljanje obrazovnim<br />procesom koji omogućava kori&scaron;ćenje predikcije u<br />realnim informacionim sistemima.</p> / <p>The paper presents a data model that facilitates<br />prediction of students success in studying, as well as<br />a review of prediction techniques. It also presents a<br />prototype implementation of a learning management<br />information system that enables the use of prediction<br />of success in studying and represents a real-world<br />use case.</p>

<p>Doktorska disertacija razvija nastavni model za elektronsko učenje preko Interneta namenjen razvoju informaciono-komunikacionih kompetencija nastavnika u osnovnim i srednjim &scaron;kolama i drugih zaposlenih u obrazovanju.</p><p>Informaciono-komunikacione kompetencije nastavnika i drugih zaposlenih u obrazovanju su veoma važne za obrazovni i ekonomski sistem i potrebno je omogućiti njihovo sticanje, unapređivanje i upotrebu u obrazovanju zbog njihovog uticaja na promenu stavova prema obrazovnoj tehnologiji.</p><p>Za potrebe doktorske disertacije urađeno je pedago&scaron;ko istraživanje u novembru 2014. godine, sa dve grupe ispitanika, kontrolnom i eksperimentalnom grupom. Istraživanje je u potpunosti sprovedeno preko veb portala: www.azomjns.com/moodle.</p><p>Uticaj predloženog nastavnog modela za e-učenje &quot;5 koraka&quot; na razvoj kompetencija kod zaposlenih u obrazovanju za kreiranje multimedijalnih prezentacija za nastavu, pokazao je bolje rezultate u odnosu na uticaj klasičnog modela za e-učenje &quot;Isporuka sadržaja&quot;.</p><p>Ponuđeni nastavni model &quot;5 koraka&quot; može se primeniti na različite uzrasne grupe i nastavne predmete &scaron;to otvara mogućnosti za dalja istraživanja.</p> / <p>The thesis develops a model of online e-Learning for improving information and communication competencies&nbsp; of teachers and other employees in primary and secondary education.</p><p>Information and communication competencies of employees in education are of great importance to the educational and economic system. We must enable their acquisition, improvement and use in education because they change attitudes towards educational technology.</p><p>For this purpose, the main pedagogical research was carried out in November 2014, with two groups of respondents: a control and an experimental group. The research was conducted entirely online through the web portal: www.azomjns.com/moodle.</p><p>The impact of the proposed &#39;5-step&#39; teaching e-learning model on the development of competencies of employees in education in creating teaching multimedia presentations showed better results than the classical model of e-learning, viz. &#39;learning by distributing&#39;.</p><p>The offered &#39;5-step&#39; teaching model can be adapted to different age groups and subjects, which opens up possibilities for further research.</p>

<p>Kreiran je model učenja programskog jezika PASCAL na daljinu, sa<br />smernicama za kvalitetniju realizaciju nastavnog procesa u primeni<br />računara. Primenjen je model Web baziranog sistema učenja na daljinu<br />DLearn, sa 9 modula (upravljenje korisnicima i dozvolama,<br />administrativni modul, modul za upravljanje korisničkim podacima, modul<br />za održavanje nastavnih materijala (CM &ndash; Curriculum Module), modul za<br />proveru znanja, modul za prijavu ispita, modul za slanje e &ndash; mail poruka,<br />modul za generisanje različitih izveštaja, modul za publikovanje po<br />SCORM standardu). Omogućena primena savremene tehnologije, čime se prati sadašnji naučno &ndash; tehnološko &ndash; informatički razvoj, opismenjavanje učenika za primenu savremene tehnologije, nastavnicima olakšan i pojednostavljen način<br />promene teorije i zadataka, i na taj način omogućeno jednostavnije i bolje<br />praćenje ubrzanog društvenog razvoja, proučavanje gradiva kada učenicima<br />odgovara, nema propuštene nastave, prelazak na novu temu tek nakon<br />savladavanja prethodne, način i stil rada primereni su svakom učeniku,<br />svako radi prema svojim sposobnostima i sklonostima, čime se povećava<br />stepen usvojenosti predviđenog nastavnog sadržaja.</p> / <p> Created a model of learning programming language PASCAL in the distance, with<br /> guidelines for better implementation of the teaching process in the implementation<br /> of the computer. Applied the model of Web-based distance learning system<br /> DLearn, with 9 modules (control users and permissions, administrative module,<br /> the module for managing user data, module for the maintenance of teaching<br /> material (CM &ndash; Curriculum Module), module test, examine the application<br /> module, the module for sending e - mail messages, the module to generate various<br /> reports, the module for publication by SCORM standard). Enabled the application<br /> of modern technology, which monitors the current science - technology -<br /> informatics development, literacy students for the application of modern<br /> technology, teachers relieved and simplified theory of how the changes and tasks,<br /> and thus allow easier and better tracking of accelerated social development,<br /> studies of the match when the students, no missed school, switch to the new theme only after overcoming the previous, manner and style of work are appropriate<br /> each student, each working according to their abilities and preferences, increasing<br /> the level of acquisition of the scheduled content.</p>

<p>Doktorska disertacija razmatra kori&scaron;ćenje računarskog adaptivnog testa u evaluaciji znanja programskih jezika C++ i Java. Za potrebe istraživanja realizovana je aplikacija koja omogućava adaptivno testiranje i njena funkcionalnost proverena je u praksi. Izvr&scaron;eno je anketiranje studenata radi evaluacije, dobijeni podaci su statistički obraĎeni i protumačeni. Na osnovu rezultata istraživanja utvrĎeno je da postoji statistički značajna razlika u korist studenata eksperimentalne grupe, naspram studenata koji su test radili na konvencionalan način (papir i olovka).</p> / <p>The doctoral dissertation discusses the application of the computer adaptive test in knowledge evaluation of the programming languages C++ and Java. For the purpose of this research an application was realized which enables adaptive testing. Its functionality was checked in practice. A survey was carried out among students for the purpose of evaluation, the attained data was statistically analyzed and interpreted. Based on the results of the research it was determined that there is a statistically significant difference in favor of the students in the experimental group as opposed to the students who had taken the test in the conventional way (paper-pencil tests).</p>

<p>Disertacija se bavi problematikom adaptivnih web-baziranih sistema u oblasti e-učenja. Definisan je model sistema čije su osnovne komponente: učenik, učitelj i obučavajući materijali. Model je pro&scaron;iriv i domenski nezavistan. Istražena je interakcija između komponenti modela, pre svega između učenika i obučavajućih materijala. Razvijen je modul za procenu usagla&scaron;enosti potreba učenika sa jedne strane i sadržaja obučavajućih materijala sa druge strane. Kori&scaron;ćene su mere udaljenosti odnosno sličnosti, na taj način postignuta je delimična adaptibilnost modela. Adaptibilnost modela pro&scaron;irena je modulom koji koristi Ako Onda pravila generisana od strane sistema baziranog na Teoriji grubih skupova. Pravila u Ako Onda formi procenjuju uticaj obučavajućih materijala na učenika i shodno proceni vr&scaron;e adaptaciju. Model je implementiran, testiran i kori&scaron;ćen za vr&scaron;enje eksperimenata na test skupu obučavajućih materijala i učenika. Pokazano je na koji način se vr&scaron;i adaptacija u okviru kori&scaron;ćenog sistema.</p> / <p>The dissertation deals with the problem of adaptive Web-based systems in the field of e-learning. The model whose basic components are: the student, the teacher and the learning materials is defined. The model is extensible and domain independent. The interaction between the components of the model is examined, especially among students and learning materials. Module for the conformity assessment between needs of students and the content of the learning materials is developed. The distance measures or similarity measures are used, thus is achieved a partial adaptability of the model. Adaptability of the model was extended by module that uses If Then rules generated by the system based on the Rough sets theory. If Then rules are used to estimate the impact of learning materials to students and after that, is performed the adaptation. The model was implemented, tested and used to carry out experiments on the test set of learning materials and students. It is shown how the adjustments are done.</p>

<p>Istraživanja predstavljena u disertaciji imala su za cilj razvoj nove metode bazirane na dubokim konvolucijskim neuoronskim mrežama u cilju detekcije bolesti biljaka na osnovu slike lista. U okviru eksperimentalnog dela rada prikazani su dosadašnji literaturno dostupni pristupi u automatskoj detekciji bolesti biljaka kao i ograničenja ovako dobijenih modela kada se koriste u prirodnim uslovima. U okviru disertacije uvedena je nova baza slika listova, trenutno najveća po broju slika u poređenju sa javno dostupnim bazama, potvrđeni su novi pristupi augmentacije bazirani na GAN arhitekturi nad slikama listova uz novi specijalizovani dvo-koračni pristup kao potencijalni odgovor na nedostatke postojećih rešenja.</p> / <p>The research presented in this thesis was aimed at developing a novel method based on deep convolutional neural networks for automated plant disease detection. Based on current available literature, specialized two-phased deep neural network method introduced in the experimental part of thesis solves the limitations of state-of-the-art plant disease detection methods and provides the possibility for a practical usage of the newly developed model. In addition, a new dataset was introduced, that has more images of leaves than other publicly available datasets, also GAN based augmentation approach on leaves images is experimentally confirmed.</p>

<p>Doktorska disertacija se bavi pitanjem oblikovanja i primene inovirajućeg modela nastave grafičkih komunikacija u visokoobrazovnim ustanovama tehničke struke, baziranog na metodi učenja na daljinu. Cilj rada je da prikaže inovativni model<br />učenja, od procesa početne ideje do konačnog oblika, sa posebnim naglaskom na ograničavajuće okolnosti u primeni, na uslove za njegovu uspe&scaron;nost, kao i njegovu empirijsku potvrdu putem merenja uspeha studenata u savladavanju odgovarajućeg nastavnog programa. Glavna hipoteza koja je razvijena i dokazana u okviru ove doktorske disertacije, je da primena modela učenja na daljinu u nastavi grafičkih komunikacija ima statistički značajan uticaj na efikasnost nastavnog procesa u visokom obrazovanju tehničkih struka. U cilju dokazivanja hipoteze primenjen je obrazovni<br />sistem za daljinsko učenje dLearn, za učenje na Tehničkom fakultetu &raquo;Mihajlo Pupin&laquo; u<br />Zrenjaninu, Visokoj tehničkoj &scaron;koli strukovnih studija u Zrenjaninu i Visokoj tehničkoj &scaron;koli u Novom Sadu. Takođe, dizajniran je elektronski materijal za učenje nastavnih sadržaja grafičkih komunikacija, koji predstavlja praktični doprinos teorijskom delu disertacije. U eksperimentalnom delu doktorske disertacije je organizovano daljinsko učenje preko Interneta, izvr&scaron;eno je testiranje i merenje relevantnih parametara od<br />uticaja na efikasnost ovog načina učenja. Eksperimentalni program dokazao je svoje<br />pozitivne efekte na podizanje nivoa uspeha studenata u nastavi grafičkih komunikacija.</p> / <p>The doctoral thesis deals with designing and<br />implementation innovative model of teaching<br />graphic communication in higher education<br />institutions of engineers, based on the method of<br />distance learning. The aim is to present an<br />innovative model of learning from the process of<br />initial ideas to final form, with special emphasis on<br />limiting the circumstances in application,<br />conditions for its success, as well as its empirical<br />confirmation by measuring students&#39; success in<br />mastering the appropriate curriculum. The main<br />hypothesis that was developed and proven in the<br />framework of this dissertation is to use the model of<br />distance learning in teaching graphic<br />communication has a statistically significant effect<br />on the efficiency of teaching process in higher<br />education of technical vocation. In order to prove<br />the hypothesis we used the education system for<br />distance learning dLearn, learning at the Technical<br />Faculty &quot;Mihajlo Pupin&quot; in Zrenjanin and at<br />Technical Colleges of Applied Sciences in Novi Sad<br />and Zrenjanin. Also, electronic material for<br />learning curriculum content of graphic<br />communication is designed, which is a practical<br />contribution to the theoretical part of the<br />dissertation. In the experimental part of the<br />dissertation distance learning via the Internet has<br />been organized, the testing and measurement of<br />relevant parameters have been performed<br />influencing the efficiency of this type of learning.<br />The experimental program demonstrated its<br />positive effects on raising students&rsquo; achievement in<br />teaching graphic communications.</p>