Οι διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις σε ασθενείς με καρκίνο (χειρουργική αποκατάσταση, ακτινοθεραπεία κ.λπ) μπορεί να έχουν επίδραση στην ποιότητα ζωής τους. Σκοπός. Σκοπός αυτής της μελέτης ήταν η διερεύνηση και καταγραφή, μέσω ερωτηματολογίων, της ποιότητας ζωής σε ασθενείς με καρκίνο, που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία, και πως επηρεάζεται αυτή από τη χορήγηση διφωσφονικών ή ερυθροποιητίνης Ασθενείς-Μέθοδος. Τον πληθυσμό της έρευνας αποτέλεσαν 22 ασθενείς που νοσηλεύτηκαν στη Μονάδα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Pioυ από τον Οκτώβρη του 2007 μέχρι τον Ιούλιο του 2008. Οι ασθενείς έπασχαν από κάποια μορφή καρκίνου με μεταστάσεις και υποβλήθηκαν σε συνδυασμένη θεραπεία που περιλάμβανε ακτινοθεραπεία και χορήγηση διφωσφονικών ή ερυθροποιητίνης, ανάλογα με τις κλινικές ενδείξεις. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων δημογραφικών στοιχείων και κλινικών χαρακτηριστικών. Η αξιολόγηση της κλινικής ανταπόκρισης ελάμβανε χώρα με την καταγραφή της κλίμακας πόνου (0-10), της ποιότητας ζωής (ερωτηματολόγιο EORTC-QΟL C30- κλίμακα φυσικής λειτουργικότητας, 0-100), και της φυσικής κατάστασης (ECOG κλίμακα 0-5). Αποτελέσματα: H σύγκριση των δεδομένων έδειξε ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στην καταγραφή του αισθήματος του πόνου και των παραμέτρων της ποιότητας ζωής των ασθενών με τη χορήγηση διφωσφωνικών ή ερυθροποιητίνης κατά τη διάρκεια του διαστήματος που υποβάλλονταν σε ακτινοθεραπεία. Συμπεράσματα: Η χορήγηση διφωσφωνικών ή ερυθροποιητίνης φαίνεται να μην μπορούν να επιφέρουν αλλαγές σε συγκεκριμένες διαστάσεις της ζωής και να έχουν επίδραση στην αναφερόμενη ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής αυτών των ασθενών αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους επαγγελματίες υγείας. / The different therapeutic approaches in patients with cancer (surgery, radiation, etc.) can affect their quality of life. Purpose: The purpose of this study was to evaluate and record, through questionnaires, the quality of life of patients with cancer undergoing radiation therapy, and how this is affected by treatment with bisphosphonates or erythropoietin Patients-Method. In this study, 22 patients were participated, admitted to the Radiation Oncology Unit at University Hospital of Rio from October 2007 until July 2008. Patients suffering from some form of cancer and metastases and underwent into combined treatment included radiation therapy and bisphosphonates or erythropoietin. All patients filled questionnaires about their demographic and clinical characteristics. The evaluation of clinical response took place by recording patients’ answers about pain scale (0-10), quality of life (QOL questionnaire EORTC-C30-scale physical functioning, 0-100), and physical condition (ECOG scale 0-5). Results: Elaboration of collected data showed no statistically significant difference in the recording feeling of pain and parameters of quality of life in patients treated with bisphosphonates or erythropoietin during the period of radiotherapy. Conclusions: Treatment with bisphosphonates or erythropoietin seems not to be able to make changes in specific parameters of life and to affect the reported quality of life of patients with cancer. Improving quality of life of these patients is a major challenge for health professionals.

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί σημαντική θεραπευτική προσέγγιση για ασθενείς με διάφορους τύπους καρκίνου συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων μαστού και πνεύμονα. Τόσο στο μεταστατικό καρκίνο του μαστού, όσο και στο μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα και καρκίνο σταδίου IIIB, η ακτινοθεραπεία έχει παρηγορητικό ρόλο βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών. Και τα δύο αυτά είδη καρκίνου μπορούν να δώσουν οστικές μεταστάσεις, για την αντιμετώπιση των οποίων, τα τελευταία χρόνια, χορηγούνται στους ασθενείς διφωσφονικά. Προ-κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα διφωσφονικά έχουν αντιαγγειογενετική και αντινεοπλασματική δράση. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της δράσης του συνδυασμού της ακτινοβόλησης και των διφωσφονικών σε καρκινικά κύτταρα μαστού και πνεύμονα, λόγω του ότι τόσο η ακτινοθεραπεία, όσο και τα διφωσφονικά έχουν επίδραση στους οστεοκλάστες, πράγμα που ενισχύει το γεγονός ότι οι δύο αυτές θεραπείες μπορούν να έχουν συνεργική δράση. Για τα in vitro πειράματα χρησιμοποιήθηκαν οι ανθρώπινες καρκινικές σειρές μαστού MCF-7 και MDA-MB-231 και οι ανθρώπινες καρκινικές σειρές μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα H23 και H358. Το ζολενδρονικό οξύ χορηγήθηκε στα κύτταρα σε διάφορες συγκεντρώσεις (0,1, 1, 10, 20 και 100 μΜ). Στα πειράματα συνδυασμού ακτινοβόλησης και ζολενδρονικού οξέος, το φάρμακο προστέθηκε σε συγκέντρωση 10 μΜ, 24 ώρες πριν την ακτινοβόληση. Τα κύτταρα ακτινοβολήθηκαν σε θερμοκρασία δωματίου με διάφορες δόσεις ακτινών Χ: 0, 0,5, 1, 2 και 5 Gy (σε γραμμικό επιταχυντή, 6 MV). Ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων προσδιορίστηκε 2, 4 και 6 ημέρες μετά την ακτινοβόληση με τη μέθοδο του μεθυλ-τετραζολίου (MTT). Στη συνέχεια, με τη μέθοδο της κυτταρομετρίας ροής (FACS), μελετήθηκε το ποσοστό της επαγωγής της απόπτωσης και της νέκρωσης των καρκινικών κυττάρων μετά την εφαρμογή σε αυτά του συνδυασμού της ακτινοβόλησης και του ζολενδρονικού οξέος. Η προσθήκη του ζολενδρονικού οξέος πριν την ακτινοβόληση ευαισθητοποιεί τα κύτταρα στις ακτίνες Χ. Πιο συγκεκριμένα, στις καρκινικές σειρές μαστού, η ακτινοβόληση προκαλεί μείωση του αριθμού των κυττάρων, δράση που ενισχύεται όταν οι ακτίνες Χ συνδυάζονται με ζολενδρονικό οξύ. Στο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, η ανασταλτική δράση των ακτινών Χ επίσης ενισχύεται παρουσία του ζολενδρονικού οξέος. Σε όλες τις περιπτώσεις, η ανασταλτική δράση του ζολενδρονικού οξέος, των ακτινών Χ και του συνδυασμού τους δεν οφείλεται σε επαγωγή της απόπτωσης ή της νέκρωσης των κυττάρων. Συμπερασματικά, η συνδυαστική εφαρμογή ακτινών Χ και ζολενδρονικού οξέος ευαισθητοποιεί τα καρκινικά κύτταρα μαστού και μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα μειώνοντας τον αριθμό τους, είτε σε μικρότερους χρόνους είτε χρησιμοποιώντας μικρότερες δόσεις ακτινών Χ, αντίστοιχα, χωρίς να επάγει την απόπτωση ή τη νέκρωση των κυττάρων. / Radiotherapy is an important treatment for patients suffering from various types of cancer, including breast and lung cancer. Especially in metastatic breast and lung cancer, radiotherapy is a palliative treatment, which improves the quality of life of patients. Bone metastases are common in both breast and lung cancer and in recent years, bisphosphonates have become a standard treatment for metastatic bone disease. Pre-clinical research has proved that bisphosphonates have antiangiogenic and antitumor effects. The purpose of this particular research is to investigate the effect of the combination of X-rays and bisphosphonates in human breast cancer and in human non-small cell lung cancer cells, due to the fact that both radiotherapy and bisphosphonates have common action on osteoclasts, which implies a potential synergistic activity. The cell lines used in the in vitro experiments were MCF-7 and MDA-MB-231 human breast cancer cells and H23 and H358 human non-small cell lung cancers cells. Cells were treated with various doses of zoledronic acid (0.1, 1, 10, 20 and 100 nM). In case of the combination of radiotherapy and zoledronic acid, the drug dose was 10 μM and it was added 24 hours prior to radiotherapy. The cells were irradiated at room temperature and the doses of irradiation were 0, 0.5, 1, 2 and 5 Gy (linear accelerator, 6MV). The cell number was determined by the MTT method, 2, 4 and 6 days after the irradiation. Apoptosis and necrosis were estimated by using flow cytometry. Addition of zoledronic acid to the cells before irradiation rendered cells more sensitive to irradiation. In breast cancer cell lines, irradiation decreased the number of cells, an effect that was enhanced when the cells were irradiated in the presence of zolendronic acid. In non-small cell cancer cell lines, the inhibitory activity of irradiation was also enhanced in the presence of zoledronic acid. In all cases, the inhibitory effect of zolendronic acid, X-rays and their combination was not due to induction of cell apoptosis or necrosis. In summary, the combination of radiotherapy and zoledronic acid renders tumor cells more sensitive to irradiation by reducing their number in less time or in smaller irradiation doses, without inducing cell apoptosis or necrosis.