Ο σκοπός της εργασίας αυτής, εν τω μεταξύ, ήταν να καταλάβουμε από πού προέρχεται το ενδιαφέρον για τον μύθο της Ιφιγένειας στα έργα διαφορετικών συγγραφέων και εποχών. Όπως έχουμε ήδη πει, αυτός ο μύθος υπήρχε στην αρχαιότητα, όταν οι ανθρωποθυσίες ήταν μάλλον γεγονός. Έπειτα ο μύθος της Ιφιγένειας περιέλαβε και την σχέση μεταξύ θεών και ανθρώπων, την κρίσιμη στιγμή μιας μεγάλης και σχεδόν απίθανης απόφασης, όπως και την πολιτική (θυσία της κόρης για ένα «ανώτερο» πολιτικό σκοπό) και την οικογενειακή σφαίρα των ηρώων (σχέση πατέρα-κόρη, άντρα-γυναίκα και των δυο αδελφών). Δηλαδή, αυτός ο μύθος καλύπτει πολλά πεδία ταυτοχρόνως και μάλλον σ` αυτό το γεγονός οι συγγραφείς έβρισκαν μεγάλη έμπνευση. Στις τραγωδίες του Ιφιγένεια η εν Αυλίδι και Ιφιγένεια η εν Ταύροις, ο Ευριπίδης διασταύρωσε την παράδοση, το πολιτικό και το οικογενειακό επίπεδο. Η προσωπική τραγωδία του Αγαμέμνονα βρίσκεται στο γεγονός ότι αυτός είναι και αρχηγός του ελληνικού στρατού, αλλά και πατέρας. Όμως, πρέπει να διαλέξει ένα από αυτά τα δυο. Το να πάρει μια τέτοια απόφαση κάνει τον χαρακτήρα του βαθιά τραγικό. Σ` αυτήν την ιστορία ο Ρακίνας προσέθεσε ένα ερωτικό τρίγωνο (ο Αχιλλέας, η Εριφύλη και η Ιφιγένεια) και έδωσε περισσότερη έμφαση στην ψυχολογική διάσταση των χαρακτήρων. Ο Γάλλος δραματουργός έμεινε σχετικά κοντά στον μύθο, αλλά μέσα στα πλαίσια των κανόνων την εποχής του κλασικισμού. Αυτό βλέπουμε σαφώς στον πρόλογο της τραγωδίας του Ιφιγένεια. Ο Γκαίτε έθεσε στο έργο του το πάντα επίκαιρο θέμα – του ανθρώπου που είναι δέσμιος μεταξύ του χαρακτήρα, της μοίρας και των αισθημάτων του. Ο Ρίτσος διαπραγματεύτηκε τον μύθο της Ιφιγένειας στην σύγχρονη εποχή, εκφράζοντας έτσι την πολιτικό-κοινωνική άποψή του για τα επίκαιρα θέματα. Η Ιφιγένειά του είναι μια σύγχρονη γυναίκα που ζει στην σύγχρονη Ελλάδα, αλλά ταυτοχρόνως διατηρεί τα γνωστά μυθολογικά χαρακτηριστικά της. Πρέπει να σημειωθεί ότι ίσως για τους σημερινούς ποιητές η Ιφιγένεια θα αποτελούσε ενδιαφέροντα χαρακτήρα και από την φεμινιστική πλευρά. Κανείς μπορεί να την αντιληφθεί ως θύμα ενός πατριαρχικού συστήματος και μιας σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ του πατέρα και του άντρα της, στην οποία κυριαρχεί το αντρικό στοιχείο. Αυτή θα μπορούσε να είναι μια σύγχρονη πρόσληψη της θυσίας της Ιφιγένειας, αλλά κατά τη γνώμη μου παραμένει το ερώτημα πόσο αυτή θα εστιαζόταν στον αρχετυπικό μύθο και πόσο στις προσωπικές απόψεις των ποιητών με μια τέτοια προσέγγιση. Δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη απάντηση για ποιόν λόγο κάποιες εποχές πραγματεύονται τον μύθο της Ιφιγένειας και κάποιες άλλες όχι. Μεταξύ του Ευριπίδη και του Ρακίνα μεσολαβούν είκοσι δυο αιώνες, μεταξύ του Ρακίνα και του Γκαίτε ένας, ενώ μεταξύ του Γκαίτε και του Ρίτσου δυο αιώνες. Μήπως περιμέναμε τόσο πολύ για την Ιφιγένεια του Ρακίνα λόγω της εμφάνισης του χριστιανισμού και της μεσαιωνικής λογοτεχνίας; Σ` αυτήν την περίοδο ταιριάζει πιο πολύ η ιστορία του Αβραάμ και του Ισαάκ, στην οποία δεν υπάρχει το ψυχολογικό κίνητρο των χαρακτήρων, η αμφιβολία, το δίλημμα, δηλαδή αυτό που αποτελεί μια ουσιαστική τραγικότητα. Όμως δεν υπάρχει μια τελική απάντηση σ` αυτό το ζήτημα, όπως και δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πώς ο μύθος της Ιφιγένειας θα γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης στην τέχνη του μέλλοντος. Πάντως, είναι γεγονός ότι το ενδιαφέρον γι` αυτό το μοτίβο διατηρήθηκε στους διαφορετικές εποχές. Ολοκληρώνω την μελέτη αυτή με τα λόγια του Ρακίνα: «Στα έργα των ποιητών, δεν υπάρχει τίποτα που να είναι πιο φημισμένο από τη θυσία της Ιφιγένειας.» / -

Η περίπτωση του συγκεκριμένου σκηνοθέτη κεντρίζει το ερευνητικό ενδιαφέρον κυρίως λόγω της διπλής ταυτότητάς του, ως πανεπιστημιακού δασκάλου και θεατρανθρώπου ταυτόχρονα, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά και τη σκηνική μέθοδο και τον τρόπο προσέγγισης που χρησιμοποιεί στο εκάστοτε ανέβασμα έργου της αττικής δραματουργίας. Συνεπώς ένας από τους στόχους της παρούσας μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας ήταν η ανίχνευση αυτού του ιδιαίτερου τρόπου σκηνικής αναβίωσης του αρχαίου δράματος που βασίζεται στη διπλή προσέγγιση: του ακαδημαϊκού που μελετά σε βάθος όλες τις πτυχές του κειμένου, και του σκηνοθέτη που κατέχει την τέχνη και το όραμα του καλλιτέχνη. Παράλληλα, εξαρχής στην παρούσα εργασία η αφετηρία και το βάρος της έρευνας, της μελέτης και της αποτίμησης-αξιολόγησης επικεντρώθηκε στη σκηνική προσέγγιση των τεσσάρων ευριπίδειων έργων από τον Ευαγγελάτο, και όχι σε μια εμβριθή φιλολογική ανάλυσή τους. Βασικότερος στόχος υπήρξε η εξαγωγή γενικότερων συμπερασμάτων για τον τρόπο που αντιμετωπίζει σκηνικά ο Ευαγγελάτος το ανέβασμα της αρχαίας τραγωδίας με αφορμή το παράδειγμα τεσσάρων έργων του Ευριπίδη. Οι παραστάσεις του Ευαγγελάτου που μελετήθηκαν και αναλύονται εδώ προκάλεσαν κάποιες φορές διφορούμενα σχόλια κριτικών και κοινού και αυτός ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους επιλέχτηκαν. Η εργασία δομείται με τον ακόλουθο τρόπο: Η κάθε τραγωδία προσεγγίζεται χωριστά (με βάση τη χρονολογική σειρά με την οποία παρουσιάστηκε το κάθε έργο ξεκινώντας από το 1993) με έμφαση τόσο σε επιμέρους στοιχεία (π.χ. ερμηνεία πρωταγωνιστικών προσώπων και χορού, σκηνογραφική και ενδυματολογική προσέγγιση, μουσική, μετάφραση) όσο και στη γενικότερη μελέτη της αντίληψης του σκηνοθέτη. Επίσης εξετάζεται και η συμβολή όλων των παραγόντων στην επίτευξη των σκηνοθετικών στόχων. Ουσιαστικό τμήμα της εργασίας αποτελεί η αποτίμηση της σκηνικής προσέγγισης του κάθε έργου, όπως προκύπτει από την παρακολούθηση των βιντεοσκοπημένων παραστάσεων και την κριτική υποδοχή των εν λόγω σκηνοθεσιών. Στο τελευταίο κεφάλαιο καταγράφονται τα συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά της σκηνικής προσέγγισης του Ευαγγελάτου στην αρχαία τραγωδία. / The particular director’s case rouses the researching interest mainly due to his double identity, as a university teacher and a drama person simultaneously, a fact which greatly affects both his stage method and the approach he uses every time he mounts a play of the ancient drama. Consequently, one of the aims of the present dissertation was to trace this special way of reviving on stage the ancient drama which is based on the double approach: the one of the academic who studies in depth all the aspects of the text, and the one of the director who masters the art and the artist’s vision. In parallel to that, from the very beginning in the present project, the starting point and the weight of the research, the study and the assessment-evaluation was focused on the stage approach of the four Euripidean plays by Evangelatos and not on a complete literary analysis. The main aim has been to reach general conclusions on the way that Evangelatos, with regard to stage, deals with putting on the ancient tragedy by reason of the four Euripidean plays. Evangelatos’s performances, which were studied and are being analyzed here, sometimes caused ambiguous comments by critics and the public and this was one of the reasons for which they have been chosen. The project is structured as follows: Each tragedy is approached separately (according to the chronological order in which every play was presented, starting 1993) with the emphasis on parts (ex. the protagonists and the chorus’s interpretation, scene and costumes approach, music, translation) as well as the overall study of the director’s perception. In addition, the contribution of all the factors to the achievement of the director’s aims is being examined. An essential part of the project constitutes the assessment of the stage approach of each play, as it results from watching the recorded performances and the critical reception of the directions in question. In the last chapter, the conclusions about the characteristics of Evangelatos’s stage approach to ancient drama are being written down.