Η παρούσα εργασία επιχειρεί να μελετήσει και να αναδείξει τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς τριών, από τους πλέον εμβληματικούς πολεμιστές της αρχαιότητας, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, σύμφωνα με την κοσμοαντίληψή του τα έχει διαμορφώσει και να εντοπίσει τις όποιες ομοιότητες ή διαφορές, με τα αρχαία πρότυπά τους. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για τον Αγαμέμνονα, βασιλιά του Άργους και αρχιστράτηγο της Τρωικής εκστρατείας, τον Φιλοκτήτη, κάτοχο του τόξου του Ηρακλή και περίφημο τοξότη και τον Αίαντα, τον δεύτερο μετά τον Αχιλλέα σε δύναμη πολεμιστή των Αχαιών, που πρωταγωνιστούν σε τρεις από τους αρχαιόθεμους μονολόγους της Τέταρτης Διάστασης του Γιάννη Ρίτσου. Οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες που αποτελούν τα πρότυπα για την διερεύνηση των ανωτέρω στοιχείων είναι: ο Αγαμέμνων του Αισχύλου από την τριλογία του Ορέστεια, και ο Φιλοκτήτης και ο Αίας του Σοφοκλή. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, ο Ρίτσος έχοντας ως βάση αφ΄ενός όσα η μυθική παράδοση αναφέρει γι΄ αυτούς και αφ’ ετέρου όσα η δραματική ποίηση διαμορφώνει, παρουσιάζει τους συγκεκριμένους πολεμιστές χτίζοντας το χαρακτήρα τους κάτω από ένα διαφορετικό και ουσιαστικά ανατρεπτικό πρίσμα. Οι ήρωες- πολεμιστές των συγκεκριμένων μονολόγων είναι ταυτόχρονα, και τα πρόσωπα των γνωστών μας από την μυθολογία καταστάσεων, αλλά και σύγχρονοί μας, καθημερινοί άνθρωποι. Σε σημαντικό, μάλιστα, βαθμό, μόνο τα σχόλια του ίδιου του συγγραφέα αποτελούν για μας τα ορόσημα που τοποθετούν χρονικά τη δράση τους μέσα στο ποίημα. Όμως ακόμα και αν ο μύθος αναποδογυρίζεται εντελώς, οι όποιες αλλαγές προκύπτουν, γίνονται πάντα στο εσωτερικό του δοσμένου καμβά. Ουσιαστικά δηλαδή παρουσιάζονται σαν διαφορετικές ερμηνείες των ίδιων προσώπων με εκείνα της δραματικής ποίησης. Εντέλει, ο μύθος εξακολουθεί να υπάρχει και εκείνο που αλλάζει δεν είναι παρά η οπτική γωνία από την οποία ο Ρίτσος φωτίζει τη συμπεριφορά των πολεμιστών ηρώων του. Μια οπτική γωνία τέτοια, που εκφράζει τις φιλοσοφικές και ιδεολογικές του αντιλήψεις, τα προσωπικά του βιώματα, τις απόψεις του γενικά γύρω από τα σοβαρά προβλήματα της σύγχρονης ιστορικής πραγματικότητας. / The present paper attempts to study and to highlight the particular character traits and behaviors of three warriors of antiquity who are considered to be the most emblematical according to Yannis Ritsos’ theory and to find out any resemblances and differences in relation to their ancient patterns. It is about Agamemnon, the king of Argos and general of the Trojan Crusade, Philoctetes a Hercules’ arc holder and eminent archer and Ajax, the second in force warrior of Achaean people, afterwards Achilles that play a key role in three of Yannis’ Ritsos Fourth Dimension mythological monologues. The ancient Greek tragedies that constitute the patterns for the research of the above components are: Aeschylus’ Agamemnon from the Oresteia, Sophocles’ Philoctetes and Ajax. The basic conclusion is that Ritsos depending on both what the mythical tradition reports about those heroes and what the dramatic poetry models, portrays the certain warriors building their characters in an different and substantially subversive prism. The heroes – warriors of the certain monologues are the heroes of our already known mythology as well as modern, every day people. In such extend that only the writers’ comments can constitute us the landmarks that chronologically place the heroes’ actions into the poem. However, even in the myth is totally reversed, whatever changes that might occur, are always done in the interior of the given canvas. That is to say they are presented as different interpretations of the same persons in connection to those of the dramatic poetry. In the end, the myth continues existing and what changes is the angle truth which Ritsos illumine the behavior of his warrior-heroes. Such an angle that expresses his philosophical and ideological perceptions,his personal experience and his opinions in general about the serious problems of the modern historical reality.

Η παρούσα εργασία θέτει ως στόχο της την ανίχνευση των στοιχείων της αρχαιογνωσίας του Γιάννη Ρίτσου στους αρχαιόθεμους μονολόγους της Τέταρτης Διάστασης, που φέρουν το όνομα του εκάστοτε ήρωα ή ηρωίδας από τον οίκο των Ατρειδών. Επιχειρεί να εντοπίσει τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις από τις τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, που αντλούν το υλικό τους από τον μύθο του οίκου των Ατρειδών. Ο Ρίτσος διατηρεί τη γενική δομή του μύθου των Ατρειδών και διαμορφώνει τα επιμέρους περιστατικά ενοφθαλμίζοντας στην αφήγησή του προσωπικές μνήμες, αυτοβιογραφικά στοιχεία, πολιτικά βιώματα και διαψεύσεις αλλά και καθολικά αιτήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Υπάρχουν στοιχεία που ο ποιητής τα διατηρεί αναλλοίωτα, άλλα τα παραλλάσσει ή τα μεταστρέφει εντελώς αποκλίνοντας από το αρχαίο πρότυπο. Η «ανάγνωση» του μύθου από τον Γιάννη Ρίτσο καθιστά τον τραγικό μύθο ένα πρίσμα μέσω του οποίου αναπαράγεται η ιδέα του για την ουσία του κόσμου και του ίδιου του ανθρώπου μέσα σε αυτόν. / This work focuses on the reception of the myth of Atreides by Ritsos in The Fourth Dimension and tries to find not only the elements which are common but also the others, which destabilize the mythical framework.

Θέμα της παρούσας εργασίας είναι η πρόσληψη του οίκου των Ατρείδων σε δύο νεότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και συγκεκριμένα στην Τέταρτη Διάσταση του Γιάννη Ρίτσου και στον Κήπο των πριγκίπων του Νίκου Μπακόλα. Ερευνάται ο τρόπος με τον οποίο οι δύο λογοτέχνες προσέλαβαν το μύθο. Δίνονται συγκριτικά στοιχεία σχετικά με την επιλογή του χώρου, του χρόνου και των ηρωικών προσώπων. Πιο αναλυτική μελέτη γίνεται στον τρόπο που ανασημασιοδοτούνται ο Αγαμέμνων, ο Ορέστης και η Κλυταιμνήστρα. Τέλος, διεξάγονται συμπεράσματα σχετικά με τις σχέσεις των μελών της οικογένειας στά δύο έργα. / -