Η παρούσα εργασία εστιάζεται σε ζητήματα που αφορούν στην κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν τα πρότυπα της αφθονίας των ειδών στις διάφορρες νησιωτικές βιοκοινότητες. Εξετάστηκαν περιβαλλοντικές παράμετροι που ρυθμίζουν τον πλούτο των ειδών διαφόρων ταξινομικών ομάδων σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς και η επίδραση των παραγόντων αυτών στις παραμέτρους logc και z της σχέσης έκτασης αριθμού ειδών σε ποικίλα αρχιπελάγη. Για κάθε αρχιπέλαγος υπολογίστηκε η σχέση έκτασης αριθμού ειδών με τη μέθοδο της απλής παλινδρόμησης. Για τη συσχέτιση των παραμέτρων logc και z με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους χρησιμοποιήθηκαν ο συντελεστής συσχέτισης Pearson, η μερική συσχέτιση και η πολλαπλή παλινδρόμηση. Με τον ίδιο τρόπο συσχετίστηκε και η αφθονία των ειδών, σταθμισμένη ως προς την έκταση, με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους των νησιών. / -

Η διεπιστημονικότητα αναφέρεται όλο και πιο συχνά σε συζητήσεις που αφορούν την παραγωγή της γνώσης αλλά και σε συζητήσεις με γενικότερο περιεχόμενο. Ως νέος τρόπος παραγωγής γνώσης αποτελεί μια πρόκληση για το Πανεπιστήμιο, καθώς η υιοθέτησή της επηρεάζει τον τρόπο διδασκαλίας και έρευνας που συνιστούν τους δύο πυλώνες της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Τα ελληνικά πανεπιστήμια, προσπαθώντας να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόκληση, έχουν υιοθετήσει διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Συγκεκριμένα, σήμερα προσφέρονται σχεδόν 150 διεπιστημονικά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Σκοπός της μελέτης είναι να διερευνήσει την έννοια της διεπιστημονικότητας και τις αρχές της, και στη συνέχεια να περιγράψει τη λειτουργία του διεπιστημονικού μεταπτυχιακού προγράμματος «Περιβαλλοντικές Επιστήμες» στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Η μελέτη προσεγγίζει το αντικείμενο της έρευνας μέσα από τη νέο-θεσμική θεωρία των οργανώσεων και εφαρμόζει την ποιοτική έρευνα που βασίζεται σε ημι-δομημένες συνεντεύξεις με μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι –πέρα από τα θετικά και αρνητικά σημεία του εγχειρήματος αυτού- υπάρχουν δυσκολίες στην υιοθέτηση ενός νέου Παραδείγματος από το Πανεπιστήμιο, οι οποίες αποκαλύπτουν την απόσταση ανάμεσα στις επίσημες διακηρύξεις και την ανεπίσημη πρακτική. / The concept of interdisciplinarity has gained prominence in general and specialized debates. This has been fuelling concerns that the Universities, which are dominated by disciplinary structures and courses, may be on the verge of changing some of their traditional relevance. Greek universities trying to respond to this challenge have adopted interdisciplinary programs at graduate and post-graduate level. Indeed, currently Greek Universities offer almost 150 intedisciplinary post-graduate programs. By investigating the interdisciplinary post-graduate program “Environmental Studies” at University of Patras, the purpose of this study is to describe the function of this program. We investigate it from a neo-institutional theory perspective in terms of the alignment of the cognitive, normative and regulative structures of the University that provide stability to social behavior. The study is based on a qualitative research method relying on semi-structured interviews with academics. The results indicate the difficulties applying the new University “paradigm”. It is important to understand the positive and the negative points of the experimentation, and realize a key point: the distance between the formal structure and informal practice.

Οι καταναλωτές τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρονται ολοένα και περισσότερο για την προέλευση και την ποιότητα των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένης και της προέλευσης των Ά υλών. Η ασφάλεια, η θρεπτική αξία και πιο πρόσφατα οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συστημάτων παραγωγής και διανομής των τροφίμων επίσης αντιμετωπίζονται με ανάλογο ενδιαφέρον. Το αλεύρι είναι το κύριο συστατικό του ψωμιού που θεωρείται ως η βάση της υγιούς διατροφής παγκοσμίως, των προϊόντων ζαχαροπλαστικής και άλλων αρτοσκευασμάτων. Επιπλέον στις μεσογειακές χώρες τα προϊόντα αυτά βρίσκουν μεγάλη αποδοχή από τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα το αλεύρι καλλιεργείται σε σημαντικές ποσότητες και οι αλευροβιομηχανίες εφοδιάζουν τις βιομηχανίες τροφίμων και τους φούρνους αρτοποιίας με πολλούς τύπους αλεύρου. Οι ανάγκες της χώρας για τα διάφορα προϊόντα αλεύρου παρουσιάζουν ένα μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης περίπου 1,5% για τη διετία 1999-2000, ενώ οι ανάγκες για το έτος 2000 ήταν 753.000 τόνοι. Για το ίδιο έτος η εθνική παραγωγή ανέρχεται σε 825.000 τόνους. Η Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) είναι ένα σχετικά νέο περιβαλλοντικό εργαλείο λήψης αποφάσεων που πρόσφατα τυποποιήθηκε από το Διεθνή Οργανισμό Προτύπων (International Standardisation Organisation (ISO)). Η ΑΚΖ είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την περιβαλλοντική διαχείριση, καθώς παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους που σχετίζονται με ένα προϊόν, μια διαδικασία ή οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα γενικότερα. Σε αυτή τη μελέτη μια απλουστευμένη ΑΚΖ εφαρμόζεται με μια προσέγγιση «από τη γέννηση ως την πύλη» (“cradle-to-gate”) για να αναγνωρισθούν τα κρίσιμα σημεία της διαδικασίας παραγωγής του αλεύρου στην Ελλάδα. Το λογισμικό SimaPro χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση των δεδομένων της απογραφής και της εκτίμησης των επιπτώσεων του συστήματος συνολικά (από τους σπόρους σιταριού ως την παραγωγή του αλεύρου). Το σύστημα που αναλύθηκε περιλαμβάνει την καλλιέργεια μαλακού σιταριού, τη μεταφορά, τη βιομηχανική άλεση και τη συσκευασία του αλεύρου. Η χρήση ενέργειας και υλικών, καθώς και οι εκπομπές στο περιβάλλον υπολογίσθηκαν και εκτιμήθηκαν τα κύρια δυναμικά των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η εφαρμογή των λιπασμάτων, η μεταφορά και η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας βρέθηκαν να είναι τα πιο σημαντικά σημεία για τις περισσότερες, όχι όμως για όλες, τις κατηγορίες επιπτώσεων και συγκεκριμένες ενέργειες προτάθηκαν με στόχο τη βελτίωση του περιβαλλοντικού προφίλ του τελικού προϊόντος. / Consumers have become increasingly interested in the origin and the quality of their food, including the source of food’s raw materials, its safety and nutritional value and most recently the environmental impacts of the production systems adopted in producing and delivering the food. Flour is the main ingredient of bread, cakes, pastries and other bakery products which are considered as the base of modern healthy diet worldwide. Moreover, in Mediterranean countries these products have an outstanding acceptance by consumers. In Greece, wheat is cultivated in significant quantities and a number of milling industries supply the food industries and small bakeries with many different types of flour. The national demand for various products of flour-producing industries presented a mean annual increase rate of about 1.5% for the years 1999-2000, while the demand for the year 2000 was 753.000 tons. For the same year the national production ranged up to 825.000 tons. Life Cycle Assessment (LCA) is a relatively new, cutting edge environmental decision support tool recently standardised by the International Standardisation Organisation (ISO). LCA is an excellent tool for environmental management, as it provides important information about the environmental burdens associated to a product, a process or any human activity. In this study, a simplified LCA following the “cradle-to-gate” approach has been applied to identify the critical points of the flour production in Greece. The SimaPro software was used for analyzing the main inventory data and estimating the environmental impacts of the overall system (from wheat grain to flour production). The system investigated includes agricultural production of soft wheat, transportation, industrial milling and packaging of the flour. Energy use, material use and emissions were quantified and the main potential environmental effects were assessed. The application of fertilizers, transportation and electrical energy consumption were found to be the ‘hot spots’ for many, but not all, of the impact categories investigated and specific actions were proposed in the aim to improve the environmental profile of the final product.

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η μελέτη των περιβαλλοντικών παραμέτρων της λιμνοθάλασσας της Κλείσοβας, η οποία βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του λιμνοθαλάσσιου συστήματος του Μεσολογγίου. Στο πρώτο στάδιο γίνεται επεξεργασία των περιβαλλοντικών δεδομένων με χρήση μεθόδων πολυδιάστατης στατιστικής ανάλυσης με σκοπό τον καθορισμό των κύριων διεργασιών που αναπτύσσονται στις υδάτινες μάζες της λιμνοθάλασσας με ιδιαίτερη έμφαση στον εντοπισμό διάφορων ρυπογόνων διεργασιών. Στο δεύτερο στάδιο γίνεται η επεξεργασία των περιβαλλοντικών δεδομένων με χρήση του αλγορίθμου CLEAN καιεφαρμόζεται πολυδιάστατη στατιστική ανάλυση στα επεξεργασμένα δεδομένα. / Subject of the current work is the study of the physico-chemical parameters of Kleisovas'lagoon which is located in SE part of Mesologgi lagoon complex. In the first part are defining the most important lagoon process with emphasis to pollution processes through the execution of multidimensional statistical methods. In the second part is implemented a spectrum analysis of the environmental data through the Clean algorithm. Through execution of multidimentional statistical methods of the cleaned data are defining, in correlation with the analysis of the raw data, the dominant lagoon processes which effect the water quality of the ecosystem.

- / -

- / -

- / -

Η παρούσα μελέτη υλοποιήθηκε με σκοπό την μελέτη των περιβαλλοντικών παραμέτρων της λίμνης Παμβώτιδας - Ιωάννινα. Συγκεκριμένα διερευνάται η πιθανή περιβαλλοντική επιβάρυνση του λιμναίου πυθμένα της περιοχής από βαρέα μέταλλα. Στα πλαίσια της μελέτης έγιναν ορυκτολογικές και γεωχημικές αναλύσεις, κοκκομετρία καθώς και στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων (R-τύπου Παραγοντική Ανάλυση). Τα Al2O3, Fe2O3, MgO, K2O, Y, V, Rb, Co, Ni και Zn συνδέονται με τα αργιλικά ορυκτά. Η ύπαρξη P2O5 σχετίζεται με φωσφορικά λιπάσματα. Το ίδιο ισχύει και για το Th και U. Βέβαια η σταθερή κατακόρυφη κατανομή αυτών πιθανών σχετίζεται με τροφοδοσία από τα υλικά αποσάθρωσης των φωσφοριτών που υπάρχουν στο Μιτσικέλι. Τα As και Pb σχετίζονται με πιθανή ανθρωπογενή ρύπανση αν και η κατακόρυφη κατανομή του As δεν συμβαδίζει με αυτό. Η ύπαρξη του Cr συνδέεται με απόβλητα από βυρσοδεψεία. / This study was carried out to study environmental issues of lake Pamvotida - Ioannina. It investigates the potential environmental impact of lake bottom area by heavy metals. The study took mineralogical and geochemical analysis, particle size and statistical analysis of results (R-type Factor Analysis). The Al2O3, Fe2O3, MgO, K2O, Y, V, Rb, Co, Ni and Zn associated with clay minerals. Being associated with P2O5 phosphate fertilizers. The same is true for Th and U. Of course, the constant vertical distribution of these probably associated with a supply of materials of weathering phosphorites present in Mitsikeli. The As and Pb associated with possible anthropogenic pollution, although the vertical distribution of As is not consistent with it. The existence of Cr associated with waste from tanneries.

Στην συγκεκριμένη διατριβή διερευνήθηκαν οι συνθήκες γένεσης του μικροκρυσταλλικού μαγνησίτη στις περιοχές Βάβδου και Γερακινής-Ορμύλιας της Χαλκιδικής. Η πετρογραφική μελέτη του μαγνησίτη και των ξενιστών του αποκάλυψαν δύο δομές δημιουργίας του μαγνησίτη: in situ εξαλλοίωση μέσα σε μανδυακά πετρώματα ξενιστές και ex situ αποθέσεις μέσα στους μανδυακούς σχηματισμούς. Επιπλέον, πιθανά υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της κοιτασματογένεσης του μαγνησίτη και των περιβαλλόντων πυριτιωμένων πετρωμάτων (λιστβανίτες). Επίσης, οι γεωχημικές παρατηρήσεις συγχρόνως με τις ορυκτοχημικές αναλύσεις, δίνουν νέα στοιχεία όσον αφορά στην γένεση του κοιτάσματος. Παράλληλα, έγινε εργαστηριακή παραγωγή καυστικής μαγνησίας και παράχθησαν, με προσθήκη αυτής συγχρόνως με χρήση ερυθράς ιλύς και τέφρας πυθμένα, νέα κεραμικά υψηλού πορώδους. Τα αποτελέσματα υπήρξαν ιδιαίτερα ικανοποιητικά, καθώς παρατηρήθηκε ότι με προσθήκη μαγνησίας σε μικρό ποσοστό βελτιώνονται οι φυσικομηχανικές ιδιότητές τους. Κεραμικά υψηλού πορώδους είναι κατάλληλα για χρήση σε φίλτρα και σε απορροφητικά υλικά. Τέλος, προτείνεται νέος τρόπος αξιοποίησης στείρων υλικών μαγνησίτη από τις εξορυκτικές διεργασίες, καθώς αποδεικνύεται ότι ο μαγνησίτης έχει πολύ θετικά αποτελέσματα με προσθήκη του σε οξινισμένα ύδατα, δίνοντας νέες προοπτικές αξιοποίησης του σε περιβαλλοντικές εφαρμογές. Το πειραματικό σκέλος της δοκιμής σε οξινισμένα νερά, πραγματοποιήθηκε σε σύγκριση με πετρώματα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση όξινων απορροών μεταλλείων. / In the present thesis, the microcrystalline magnesite from Central Chalkidiki (Vavdos and Gerakini areas) are investigated in order to clarify the conditions of its genesis. Petrographic study of the magnesite and its host rocks revealed two types of formation: a) in situ alteration in the mantle host rocks, due to metasomatic process, and b) ex situ deposit within mantle formations, related to hydrothermal fluids. Furthermore, petrographic observations suggest a close association between the genesis of the microcrystalline magnesite with the surrounding high silica-carbonate rocks, also termed as listwaenites. Moreover, scanning electron microscopy (S.E.M.) observations along with geochemical analysis provide new evidence for the formation of the magnesite. Caustic magnesia produced in the laboratory was mixed with red mud and bottom ash from industrial wastes, in order to make new, high porosity ceramics. It was observed that the addition of small amounts of caustic magnesia improved the physicomechanical properties of the briquettes. High porosity ceramics are suitable for their use in filters and absorbent materials for environmental applications. Finally, a new way for utilizing waste materials from magnesite mining processes in the disposal of acidified waters is proposed. Addition of magnesite improved the alkalinity of high acidic waters, offering new perspectives for environmental applications. The experimental results from magnesite were compared with similar results from other rocks used to treat acid mine drainage.

Η δραματική μείωση του αποθέματος του χελιού (Anguilla anguilla L. 1758) σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έχει προκαλέσει από τη μια πλευρά, αυξανόμενο ενδιαφέρον για την καλύτερη κατανόηση της βιολογίας και οικολογίας του, και από την άλλη, ανησυχία για το μέλλον του σημαντικού αυτού αλιευτικού πόρου. Ο πρόσφατος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Council Regulation (EC) No 1100/2007) επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη για άμεση λήψη διαχειριστικών μέτρων, με στόχο την αποκατάσταση του αποθέματος. Το χέλι είναι ένα είδος με μεγάλη οικονομική σημασία για την Ελλάδα, επειδή αποτελεί ένα εξαγώγιμο προϊόν υψηλής εμπορικής αξίας. Παρόλα αυτά, οι επιστημονικές μελέτες είναι σπάνιες και αποσπασματικές, τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Ο σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η ανάλυση της υφιστάμενης αλιευτικής εκμετάλλευσης του χελιού και η μελέτη της δυναμικής εισόδου των νεαρών σταδίων του στα ελληνικά εσωτερικά νερά. Η περιοχή μελέτης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς βρίσκεται στο ανατολικό όριο της γεωγραφικής κατανομής του είδους. Η ανάλυση των στοιχείων παραγωγής χελιού, που συλλέχθηκαν από το σύνολο της χώρας, δείχνει ότι οι υπάρχουσες χρονοσειρές είναι ελλιπείς, ετερόκλητες και συχνά αντικρουόμενες, οι δε παραγωγές συγκεκριμένων φορέων είναι σοβαρά υπο-εκτιμημένες. Για την ελεύθερη αλιεία υπάρχει σχεδόν παντελής έλλειψη πληροφορίας. Η δυσκολία εύρεσης αξιόπιστης πληροφορίας είναι φανερή, ακόμα και στην περίπτωση της μισθωμένης (δημόσια ιχθυοτροφεία), που υποχρεούται στη δήλωση της παραγωγής. Το πρότυπο εκμετάλλευσης εμφανίζει έντονο τοπικό χαρακτήρα με μεγάλη ετερογένεια (εντονότερο στα μεταβατικά και λιγότερο στα εσωτερικά και θαλάσσια νερά). Η αλιεία χελιού στην Ελλάδα βασίζεται κύρια στο στάδιο του ασημόχελου και είναι εποχική (Νοέμβριος-Φεβρουάριος). Από την ανάλυση των δεδομένων αποκαλύφθηκε σημαντική πτωτική τάση της παραγωγής από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Η τάση αυτή συμπίπτει με την έντονη μείωση της παραγωγής των χωρών της δυτικής Ευρώπης, γεγονός, που μπορεί να σημαίνει ότι και τα δικά μας αποθέματα ακολούθησαν τις γενικότερες αλλαγές. Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά δεν επιτρέπουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, καθώς, η ποιότητά τους είναι αμφισβητούμενη και συνεπώς τα στοιχεία αυτά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ενδεικτικά του δυναμικού της ελληνικής παραγωγής χελιού. Το πρόβλημα της αξιοπιστίας των δεδομένων είναι κοινό για τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και ως εκ τούτου έχει αναγνωριστεί η ανάγκη οργάνωσης ενός διεθνούς συστήματος παρακολούθησης. Για τη μελέτη της δυναμικής εισόδου των γυαλόχελων στα ελληνικά νερά, καθώς και των βιολογικών χαρακτηριστικών τους (βιομετρία και χρωματικά στάδια), πραγματοποιήθηκε πειραματική αλιεία, με τη χρήση βολκών από το 1998 έως το 2000 και από το 2001 έως το 2002. Η μελέτη έγινε σε δύο περιοχές της δυτικής Ελλάδας με διαφορετικά γεωμορφολογικά και υδρολογικά χαρακτηριστικά, στο έλος της Σαγιάδας και στις εκβολές του Αλφειού. Τα αποτελέσματα αυτά συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα για τον Ατλαντικό, καθώς το εύρος της παλίρροιας στη Μεσόγειο είναι περιορισμένο, σε αντίθεση με τις ακτές του Ατλαντικού, όπου έχει αποδειχθεί ότι η μετανάστευση ελέγχεται, κυρίως από τον παλιρροιακό κύκλο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η κύρια εποχή εισόδου των γυαλόχελων στα εσωτερικά νερά της Ελλάδας είναι μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαρτίου (80% των συλλήψεων). Το εποχικό αυτό πρότυπο είναι παρόμοιο με εκείνο στις ατλαντικές ακτές της ΝΔ Ευρώπης, παρά τη μεγαλύτερη απόσταση των ελληνικών ακτών από τα υποτιθέμενα πεδία ωοτοκίας. Το εποχικό πρότυπο μετανάστευσης, ωστόσο, μεταβάλλεται σε μικρές χωρικές κλίμακες. Οι συλλήψεις γυαλόχελου στο έλος της Σαγιάδας αρχίζουν ένα μήνα νωρίτερα από ότι στον Αλφειό και επίσης, εμφανίζουν διαφορετικό μέγιστο, η Σαγιάδα τον Δεκέμβριο και ο Αλφειός τον Φεβρουάριο. Οι διαφορές αυτές, φαίνεται να συνδέονται με τις ιδιαίτερες τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες (έλος και ποταμός αντίστοιχα). Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι η μετανάστευση γίνεται κατά κύματα, με περίοδο από 5 έως 40 ημέρες, και επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι η θερμοκρασία του νερού, η ατμοσφαιρική πίεση, η βροχή και το φως της σελήνης. Το συνολικό πρότυπο, όμως, εμφανίζεται πολύπλοκο και εξαρτώμενο από τη συνέργεια διαφορετικών παραγόντων. Το μέγεθος του γυαλόχελου (μέση τιμή μήκους: 6,02 cm ± 0,34 SD και βάρους: 0,19 g ± 0,05 SD) στις ελληνικές ακτές είναι μικρότερο από εκείνο των ατλαντικών ακτών, αλλά εντάσσεται στο εύρος τιμών που έχουν καταγραφεί για τη Μεσόγειο. Επίσης, εποχική τάση μείωσης εντοπίστηκε στο μέσο μήκος (έως 5%) και βάρος, με τη μείωση του βάρους (έως 45%) να είναι εντονότερη. Η ανάλυση των χρωματικών σταδίων (pigmentation stages) στα γυαλόχελα έδειξε εποχική διαφοροποίηση, παρόμοια με εκείνη των ατλαντικών ακτών. Αντίθετα, τα γυαλόχελα VB σταδίου (διάφανα χωρίς μελανοφόρα) αποτελούν μικρό ποσοστό (<30%) των συλλήψεων στις ελληνικές ακτές, σε σχέση με τη ΝΔ Ευρώπη, όπου κυριαρχούν (>80%) κατά τη μέγιστη άνοδό τους στα ποτάμια, υποδεικνύοντας καθυστερημένη άνοδο στα ελληνικά εσωτερικά νερά μετά τη μεταμόρφωση. Επιπλέον, τα πειράματα, που είχαν στόχο τη διερεύνηση των δυνατοτήτων εκτροφής του γυαλόχελου, που αλιεύθηκε σε ελληνικά ποτάμια, έδειξαν ότι οι ρυθμοί επιβίωσης (96%) και αύξησης (SGR 3,6) είναι ικανοποιητικοί. Η μετατρεψιμότητα της τροφής κυμάνθηκε σε φυσιολογικές τιμές για τόσο μικρά στάδια. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η αλιεία και εκτροφή γυαλόχελου μπορούν να ενσωματωθούν σε ένα γενικότερο διαχειριστικό πλαίσιο για το χέλι στη χώρα. Η πολυπλοκότητα του κύκλου ζωής του είδους και η έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων για τα χαρακτηριστικά του αποθέματος, δυσκολεύουν τη λήψη απαραίτητων (υποχρέωση εφαρμογής του κοινοτικού κανονισμού) αποτελεσματικών διαχειριστικών μέτρων, όμως, οι πιέσεις έχουν αυξηθεί και οι εμπλεκόμενοι φορείς αναγκάζονται να οδηγηθούν σε ενέργειες και αποφασιστική λήψη μέτρων. Η παρούσα μελέτη παρέχει στοιχεία, που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την οργάνωση ενός συστήματος παρακολούθησης, τόσο της αλιευτικής εκμετάλλευσης, όσο και της στρατολόγησης του χελιού, σε μια περιοχή, όπου η επιστημονική πληροφορία είναι περιορισμένη. / The dramatic decline of eel stock (Anguilla anguilla L. 1758) in European waters has increased the scientific interest for a better understanding of its biological and ecological aspects as well as the concern for the future of the stock. The latest European regulation concerning measures for the recovery of the European eel stock (Council Regulation (EC) No 1100/2007), which was based on the scientific advice that the stock is outside safe biological limits and that current fisheries are not sustainable, point out the urgent need for an efficient monitoring of the eel stock at all life stages. In Greece, despite the economic importance of the species, the available biological data are scarce and limited. The aim of the present study is to analyze the current eel exploitation status as well as the glass eel migration dynamics in Greek inland waters in an area close to the eastern limit of the species geographical distribution. Towards this aim, eel production data were gathered from all official Greek authorities. Analysis of these data showed that the existing time series are insufficient, heterogeneous and usually contradicting, whereas there is almost entirely absent information concerning individual fishers. Reliable information is difficult to obtain even in cases of leased areas, such as lagoons, in which the leasing enterprises are obliged to declare their annual production. The exploitation pattern showed a pronounced regional character with great heterogeneity (more intensive in transitional and less in inland and sea waters). The Greek eel fishery is mainly based on silver eel stage and showed a clear temporal pattern (November-February). A significant decrease in eel production was observed in the 80’s. The same decreasing trend of eel production had also been observed in regions of western Europe, a fact that could signify that the Greek eel population has followed the whole changes of eel stock in Europe. However, the available data due to their limited quality do not allow reliable conclusions and consequently they cannot be used as an index of the Greek eel production. The need for an efficient international monitoring system has been recognized as this problem is common for the most European countries. In order to study the glass eel entrance in Greek inland waters as well as their biological characteristics (biometry and pigmentation stages), experimental fishing was carried out in two sites (Sagiada marsh and Alfios river - western Greece) from 1998 to 2000 and from 2001 to 2002. The two sites have different geomorphological and environmental features allowing a between sites comparison. The main period of the glass eel entrance was from December to March (80% of catches) and the migration pattern was similar to those observed along the Atlantic coast of southwestern Europe, despite the greater distance of Greek coast from the suggested spawning grounds (Sargasso Sea). However, the temporal pattern was characterized by short term fluctuations. The majority of the catches were recorded from mid November until late March in Sagiada, while in Alfios about one month later, from mid December to mid April. These differences were attributed to the specific local environmental parameters (marsh vs river). The data analysis showed that glass eel short-term freshwater migration consisted of waves with periods from 5 to 40 days and was correlated with environmental factors such as water temperature, atmospheric pressure, rainfall and moonlight. The present results showed that glass eel size (mean length: 6.02 cm ± 0.34 SD and mean weight: 0.19 g ± 0.05 SD) was smaller compared to those reported for the Atlantic coast, but similar to those reported for the Mediterranean. Mean total length and weight showed high variation and also a decreasing trend over the season (up to 5% and 45% respectively). Temporal changes were observed in the pigmentation stages of the glass eels showing a progressive increase of more pigmented individuals throughout the season, similar to those observed for the Atlantic coast. In contrary, glass eels of VB stage (‘true’ glass eel) consisted a small percentage (<30%) of glass eel catches in Greek coast in comparison to southwestern Europe where dominated (>80%) during their major ascent in estuaries indicating delayed ascent in Greek inland water after the eel metamorphosis. Moreover, a rearing experiment was carried out in order to investigate the potential of ‘greek’ glass eel rearing, showed satisfactory results. Both survival rate (96%) and specific growth rate (SGF 3.6) as well as the food conversion rate, showed normal values for such small stages. These results suggest that glass eel fishing and rearing can be integrated in an overall management scheme in the country. The complexity of eel life cycle in combination to the lack of reliable data for the stock characteristics makes difficult the enforcement of the European management measures. At the same time, the EC has increased the pressure towards this direction and the involved entities are obliged to design and receive management measures. The present study provides information that can be used as a baseline to design an efficient monitoring system of eel recruitment and also of fishery activities in a region which very few elements concerning the eel stock are available.