H πολυπολιτισμικότητα, τόσο στην κοινωνία όσο και στην εκπαίδευση, είναι μία πραγματικότητα στον 21ο αιώνα και σημαντικές αλλαγές έχουν γίνει στη διάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της πολυπολιτισμικής, πια, ελληνικής τάξης. Σημαντικές αλλαγές έχουν γίνει και στην εκπαίδευση των μελλοντικών δασκάλων. Καθώς οι εκπαιδευτικοί αποτελούν κινητήριο δύναμη του εκπαιδευτικού συστήματος ο εμπλουτισμός των Προγραμμάτων Σπουδών των Παιδαγωγικών Τμημάτων Δημοτικής Εκπαίδευσης. Mε γνωστικά αντικείμενα συναφή με τη διαπολιτισμικότητα θεωρήθηκε ότι θα δώσει στους μελλοντικούς δασκάλους τις δεξιότητες, τη γνώση και τις πρακτικές που χρειάζονται για να κατανοήσουν τη δική τους ταυτότητα καθώς και την ταυτότητα των διαφοροποιημένων μαθητών τους με σκοπό μια αποτελεσματική διδασκαλία για όλους τους μαθητές. Η παρούσα εργασία μελετάει τη συμβολή του Προγράμματος Σπουδών στη διαπολιτισμική επάρκεια και ετοιμότητα των μελλοντικών δασκάλων, αποφοίτων του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πατρών. Εξετάζει την πορεία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο Πρόγραμμα Σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πατρών, τις απόψεις των μελλοντικών δασκάλων πάνω σε διάφορα θέματα που σχετίζονται με τη διαπολιτισμική επάρκεια και ετοιμότητα καθώς και τις απόψεις τους σε θέματα που σχετίζονται με την ύπαρξη αλλά και τον τρόπο εργασίας με αλλόγλωσσους μαθητές. Η συλλογή δεδομένων έγινε με τη χρήση ερωτηματολογίου που δόθηκε σε τεταρτοετής φοιτητές κατά τη διάρκεια των τελευταίων πρακτικών ασκήσεων. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι ο περαιτέρω εμπλουτισμός του Προγράμματος Σπουδών των δασκάλων τόσο για την απόκτηση θεωρητικών γνώσεων όσο και για την απόκτηση διδακτικών δεξιοτήτων πάνω στη διαπολιτισμική εκπαίδευση είναι αναγκαίος. / Multiculturalism, not only in society but also in education, is a reality in the 21st century and important changes have become in the structure of our educational system in order to corresponds to the challenges of the multicultural Greek classroom. Important changes have also taken place in the education of pre-service teachers While teachers have an important role in the educational system, the enrichment of the undergraduate educational programmes of studies in Greek University Departments of Elementary Education with subjects related to intercultural education is seen as affording pre-service teachers with skills, knowledge and practices needed to understand their own identity as well as the identity of their diverse students with the aim of an effective teaching and learning for all students. This thesis seeks to set out how the undergraduate programme affects the intercultural competence and readiness of pre-service teachers, who will graduate from the Department of Elementary Education in University of Patras. It looks at the development of intercultural education in the undergraduate educational programme and examines the opinions of pre-service teachers about issues related to intercultural competence and readiness. It also focuses on how they feel about working in a multicultural class. The questionnaire was given to students who were in the last year of their studies during their supervised teaching practice at schools. The analysis of the results showed that further enrichment of the educational programme of pre-service teachers in theoretical knowledge and practical experience in intercultural education is necessary.

Η παρουσία μαθητών στο ελληνικό σχολείο που προέρχονται από ποικίλα γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα έφερε νέα δεδομένα στην άσκηση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου και ανέδειξε αιτήματα για ισοτιμία μορφωτικών ευκαιριών για όλους τους μαθητές, για εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών μάθησης, για ανάπτυξη κινήτρων ισότιμης και ενεργούς συμμετοχής όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτά τα σύνθετα αλλά και πολύπλοκα θέματα περιέχονται στο γενικότερο προβληματισμό της αντιμετώπισης ζητημάτων ετερότητας, που ως ευαίσθητοι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε μόνο θεωρητικά αλλά και μέσα από τις πραγματικές συνθήκες της σχολικής τάξης. Με την εργασία αυτή προσπαθούμε να διερευνήσουμε κατ΄ αρχήν πώς είναι αντιληπτή στην ελληνική βιβλιογραφία η εκπαίδευση των μαθητών που προέχονται από ποικίλα γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα και κατά πόσο η ένταξή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα σχετίζεται με επιβάρυνση της κοινωνικής τους θέσης και τις αντίστοιχες κοινωνικές ανισότητες. Βασική μας υπόθεση στην εργασία είναι ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι προσανατολισμένο προς μια πολιτική αφομοίωσης των μαθητών που προέρχονται από ποικίλα γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα , η οποία επιβεβαιώνεται αφ΄ ενός από το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο και αφ΄ ετέρου από το σύνολο της σχετικής ελληνικής βιβλιογραφίας. Σκοπός της εργασίας αποτελεί η εξέταση της ελληνικής βιβλιογραφίας στη διαπολιτισμική εκπαίδευση στο πώς αξιολογεί το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα σε ότι αφορά την εκπαίδευση και αντιμετώπιση των γλωσσικά και πολιτισμικά διαφοροποιημένων μαθητών. Γίνεται επίσης μια σύντομη αναφορά στα μοντέλα εκπαίδευσης των μεταναστών μαθητών, τα οποία ακολουθήθηκαν από διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα, για να αναδειχθεί μετά από σύγκριση η σπουδαιότητα του διαπολιτισμικού μοντέλου, το οποίο κρίνεται ως το αποτελεσματικότερο και το καλύτερο σήμερα για την αντιμετώπιση των διακρίσεων όσο και των σχολικών αποτυχιών των μεταναστών μαθητών. Μέσα από βιβλιογραφική διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν στη διαδικασία εκπαίδευσης και ένταξης των «άλλων» μαθητών έχουμε σαν στόχο την ανίχνευση των αιτιών μιας σειράς προβλημάτων άμεσα συνδεδεμένων με τη σχολική επίδοση αυτών των μαθητών, ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και να μην οδηγούνται στην περιθωριοποίηση και τον σχολικό αποκλεισμό. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση οφείλει να δώσει μια απάντηση στην πολυπολιτισμικότητα του ελληνικού σχολείου και θα αφορά όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από εθνικές, γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Πρέπει να καταπολεμήσει την μονοπολιτισμική και εθνοκεντρική λογική, που είναι έντονη στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. / --

This thesis examines enclaves of oppression and discrimination, which continue to subject indigenous peoples in the Peruvian Andean society to the pernicious legacies of a racist past. As an interpretive framework this interdisciplinary study draws from theoretical approaches to power, which analyse the reproduction of social injustice in post-colonial societies. This research demonstrates how resistance in post-colonial contexts does not always function as a subversive force. Especially when the variable of racism is taken into account, it becomes clearer how acts of opposition end up fostering a tyrannical domination. Examples from Peruvian history, as well as my fieldwork data, will illustrate how resistances and revolutions in the Peruvian Andes have paradoxically reinstated an oppressive and subjugating social system founded in disavowal of the indigenous Other. In dismantling the ramifications of a violent racist legacy, this study explores those social practices and attitudes which in the course of history have resulted in the subjugation of indigenous peoples. These include paternalism, the commodification of indigenous identity and the phenomenon of incanismo. Ultimately, the very negotiation of identities and the making of Peruvian ethnicity will highlight the reasons why, since the 1970s, the pursuit of Intercultural Bilingual Education (IBE) in the Peruvian Andes has been a challenging and uncertain endeavour. By comparison with bordering Andean regions of Ecuador and Bolivia, IBE is not in the hands of indigenous peoples. This thesis will demonstrate that this is in part due to an underpinning racism, which keeps disrupting a sense of belonging to an ethnic identity.

Cette recherche s’est inscrite dans le champ des études sur les perceptions liées aux langues et aux cultures, ainsi que leur influence sur le positionnement identitaire des acteurs sociaux dans un contexte plurilingue et pluriculturel. Nous nous sommes intéressés plus particulièrement au cas précis des Écoles européennes et leurs élèves, les euroélèves. Nous avons motivé ce choix par le contexte unique offert pour étudier le rapport entre l’apprentissage des langues selon une approche interculturelle et le positionnement identitaire des élèves. Il s’agissait, en somme, de mieux comprendre et expliquer la notion d’« identité européenne » et de donner un sens plus précis à la notion « des Européens » (au sens des fondateurs de l’Europe comme Jean Monnet), ceci en s’appuyant sur la politique linguistique éducative des Écoles européennes et le contexte précis de l’École européenne de Luxembourg.Dans ce cadre, nous nous sommes appliquées à étudier les expériences linguistiques, culturelles et sociales des euroélèves, ainsi que les représentations culturelles engendrées, relevant aussi bien de leur propre culture que celles des autres cultures européennes. Nous avons ensuite tenté de comprendre dans quelle mesure les interactions entre ces éléments influencent le positionnement identitaire des euroélèves et leur rapport avec les Autres. Pour ce faire, sur le plan méthodologique, nous avons mené une étude empirique dont la dimension ethnosociologique a constitué l’aspect le plus important. Nous avons motivé ce choix par le caractère culturellement situé des représentations culturelles et de la manière dont les individus (ici euroélèves) interprètent leurs propres expériences linguistiques et culturelles. Aussi, nous avons procédé par une enquête ethnosociologique basée sur une combinaison de plusieurs méthodes de collecte de données (observation, entrevue et analyse documentaire). Cette approche nous a permis de non seulement identifier les représentations culturelles (au travers d’une analyse fine des paroles des acteurs sociaux interviewés), mais également de les situer dans leur contexte socioculturel. Il résulte de ces travaux de nouvelles représentations socioculturelles et une typologie inédite du positionnement identitaire chez les euroélèves, dont l’origine se trouve dans le nombre assez important de facteurs langagiers et culturels qui entrent en jeu dans la façon dont ils se perçoivent et se définissant sur le plan identitaire et dont nous avons retenu et exposé plus amplement trois formes identitaires représentatives et plus particulièrement l’« identité européenne ». Tout en confirmant le caractère dynamique du processus de construction identitaire chez les euroélèves, notre recherche met de plus en évidence sa nature progressiste, où le terme « progrès » symbolise un certain dépassement de barrières intellectuelles de la perception des Autres, lequel semble une condition nécessaire pour assurer la transition vers une « identité européenne ». Nos travaux ouvrent également de nouvelles pistes de recherche sur la question épineuse de positionnement identitaire dans un milieu plurilingue et pluriculturel dont la piste sociopsychologique, basée sur les travaux de Lev Vygotski, nous semble sur le plan théorique particulièrement intéressante. / This research is part of the wider study of how languages and cultures are perceived, and how they influence the identity positioning of social actors in a multilingual and multicultural context. More specifically, this study focuses on the European Schools and their students, the Eurostudents. This choice was motivated by the unique context these schools offer for studying the relationship between language acquisition premised on an intercultural approach on the one hand, and the identity positioning of students on the other. In sum, the point was to better understand and explain the notion of a “European identity” and to give more precise meaning to the notion of “Europeans” as conceived by the founders of the European Union such as Jean Monnet, all in the context of the European School in Luxembourg and the educational language policy it practises. I set out to study the linguistic, cultural, and social experiences of the Eurostudents and the cultural representations these engendered, both of their own culture and of other European cultures. I then tried to understand how the interactions among these elements affect the identity positioning of the Eurostudents and their relationship with Others. My methodology consisted of an empirical study whose ethno-sociological dimension was the most important one. This choice was motivated by the fact that cultural representation and the manner in which individuals, in this case the Eurostudents, interpret their linguistic and cultural experiences are culturally situated. I conducted an ethno-sociological investigation consisting of a combination of observation, interviewing, and analysis of documents. This allowed me to not only identify the cultural representations (through a detailed analysis of what the social actors said in the interviews), but also to situate these cultural representations in their sociocultural context. The study revealed new sociocultural representations and a novel typology of identity positionings on the part of Eurostudents the origins of which lie in the rather important number of language and cultural factors that affect the way these students perceive themselves and define their identity. I selected three identity positionings revealed by this new typology for wider discussion, including a “European identity”. My study confirms that the identity construction of the Eurostudents is a dynamic process, and my research also reveals that it is progressive, where the term “progress” symbolizes a certain transcendence of the intellectual barriers through which Others are perceived, which is a necessary condition for effecting a transition towards a “European identity”. My work also opens up new perspectives for further research on the thorny question of how identity is positioned in a multilingual and multicultural milieu, a question for the study of which the socio-psychological approach associated with Lev Vygotski seems to be the theoretically most promising one.

Summaries in Afrikaans and English / The promotion of multi-cultural education and the upliftment of milieu disadvantaged children are closely related to each other, and is presently an important issue in the South African educational system. Poor knowledge of milieu disadvantaged children and multi-cultural education result in the loss of valuable learner potential and the non-fulfilment of the education policy. In this study, the promotion of self-actualisation of milieu disadvantaged children within a multi-cultural education system is discussed from a psychological-educational perspective. Attention is given to the problems and issues that play a defining role in the implementation of such an educational system. The influence of the environment en the development and functioning of milieu disadvantaged learners is investigated further. Qualitative research is done to identify the developmental areas where most problems occur. Finally, recommendations are made to the government, teachers and parents that ~an serve as guidelines to promote the selfactualisation of these learners. / Die bevordering van multikulturele onderwys en die opheffing van die milieu-geremde leerder hou nou verband met mekaar, en is tans 'n belangrike vraagstuk in die Suid-Afrikaanse onderwyssisteem. Gebrekkige kennis van milieu-geremdheid en multikulturele onderwys veroorsaak dat leerderpotensiaal verlore gaan en die onderwysbeleid nie uitgevoer word nie .. In hierdie studie word die bevordering van selfaktualisering van milieu-geremde leerders binne 'n multikulturele onderwyssisteem vanuit 'n opvoedkundig-sielkundige perspektief bespreek. Aandag word geskenk aan die problema en faktore wat 'n bepalende rol by die suksesvolle implementering van 'n multikulturele onderwyssisteem speel. Die invloed van die omgewing op die ontwikkeling en funksionering van milieu-geremde leerders word verder ondersoek. Kwalitatiewe navorsing is gedoen om die ontwikkelingsareas waar die meeste problema ervaar word, te identifiseer. Laastens word aanbevelings aan die regering, onderwysers en ouers gemaak wat as riglyne kan dien om die selfaktualisering van hierdie leerders te bevorder. / Educational Studies / M. Ed. (met spesialisering in Voorligting)

Summaries in Afrikaans and English / The promotion of multi-cultural education and the upliftment of milieu disadvantaged children are closely related to each other, and is presently an important issue in the South African educational system. Poor knowledge of milieu disadvantaged children and multi-cultural education result in the loss of valuable learner potential and the non-fulfilment of the education policy. In this study, the promotion of self-actualisation of milieu disadvantaged children within a multi-cultural education system is discussed from a psychological-educational perspective. Attention is given to the problems and issues that play a defining role in the implementation of such an educational system. The influence of the environment en the development and functioning of milieu disadvantaged learners is investigated further. Qualitative research is done to identify the developmental areas where most problems occur. Finally, recommendations are made to the government, teachers and parents that ~an serve as guidelines to promote the selfactualisation of these learners. / Die bevordering van multikulturele onderwys en die opheffing van die milieu-geremde leerder hou nou verband met mekaar, en is tans 'n belangrike vraagstuk in die Suid-Afrikaanse onderwyssisteem. Gebrekkige kennis van milieu-geremdheid en multikulturele onderwys veroorsaak dat leerderpotensiaal verlore gaan en die onderwysbeleid nie uitgevoer word nie .. In hierdie studie word die bevordering van selfaktualisering van milieu-geremde leerders binne 'n multikulturele onderwyssisteem vanuit 'n opvoedkundig-sielkundige perspektief bespreek. Aandag word geskenk aan die problema en faktore wat 'n bepalende rol by die suksesvolle implementering van 'n multikulturele onderwyssisteem speel. Die invloed van die omgewing op die ontwikkeling en funksionering van milieu-geremde leerders word verder ondersoek. Kwalitatiewe navorsing is gedoen om die ontwikkelingsareas waar die meeste problema ervaar word, te identifiseer. Laastens word aanbevelings aan die regering, onderwysers en ouers gemaak wat as riglyne kan dien om die selfaktualisering van hierdie leerders te bevorder. / Educational Studies / M. Ed. (met spesialisering in Voorligting)