Trabajo de Investigación Requisito para optar al Título de Cirujano Dentista / El osteoma corresponde a una neoplasia osteogénica benigna poco frecuente, derivada de hueso compacto o esponjoso que crece lenta y progresivamente. Limitado al esqueleto craneofacial, rara vez recurre y se desconoce su etiología. Mayoritariamente es asintomático. Puede clasificarse como solitario o múltiple. Los solitarios pueden ser centrales, periféricos o extraesqueletales. Los múltiples se asocian al Síndrome de Gardner, trastorno caracterizado por el desarrollo de múltiples pólipos adenomatosos colorectales malignizables, condición con herencia autosómica dominante. El propósito de este estudio fue determinar la frecuencia y características clínicas e histopatológicas de los osteomas registrados en el Instituto de Referencia de Patología Oral (IREPO) de la Facultad de Odontología de la Universidad de Chile entre 1980 y 2010. El diseño del estudio fue de tipo observacional, descriptivo y transversal. El muestreo fue no probabilístico de conveniencia. Para el registro de los datos clínicos se revisó cada una de las fichas y para los datos histológicos se recopilaron las placas histopatológicas y un patólogo oral los analizó mediante el uso de microscopía óptica convencional. Los datos se recibieron en una planilla Excel y se realizó un análisis exploratorio mediante estadística descriptiva para caracterizar las variables. Se encontraron 49 casos diagnosticados como osteomas, 27 correspondieron a mujeres y 22 a hombres, con un rango de entre 5 y 89 años. 43 casos se localizaron en maxilares, 5 en frente y 1 en mejilla. La localización más frecuente fue zona molar mandibular. 43 fueron periostales, 5 endostales y 1 extraesqueletal. 27 fueron mixtos y 16 compactos. 23 tenían médula fibrosa, 17 adiposa y 3 adiposa y hematopoyética. 5 tenían inflamación crónica y 1 crónica reagudizada. La mayoría fueron asintomáticos, aunque 7 de ellos manifestaron dolor a la palpación. Un caso estaba asociado al Síndrome de Gardner (SG) y 5 sugerían esta asociación.

No description available.

Orientador: Alberto Cliquet Junior / Tese (doutorado) - Universidade Estadual de Campinas, Faculdade de Ciencias Medicas / Made available in DSpace on 2018-08-04T20:01:43Z (GMT). No. of bitstreams: 1 Etchebehere_Mauricio_D.pdf: 2672119 bytes, checksum: 5a3317744d4a8c56e9685c09dd1a4e2c (MD5) Previous issue date: 2005 / Resumo: O osteoma osteóide é uma neoplasia relativamente comum, sendo o terceiro tumor ósseo benigno mais freqüente. A sua incidência é de 11% das lesões benignas e 3% de todos os tumores ósseos primários. O tratamento de escolha para o osteoma osteóide é o cirúrgico. Excluindo-se as operações percutâneas guiadas por tomografia computadorizada, o maior desafio para o cirurgião é localizar precisamente o nicho do tumor e ressecá-lo com o mínimo de agressão aos tecidos adjacentes. O objetivo deste estudo foi avaliar se a detecção intra-operatória do nicho com auxílio de uma sonda de raios gama é eficaz para ser usada como um procedimento de rotina. Foi realizado um estudo de coorte retrospectivo em 43 pacientes com osteomas osteóides que foram submetidos a tratamento cirúrgico. O primeiro grupo (gama-guiado) foi composto por 25 pacientes submetidos a ressecção do nicho utilizando-se uma sonda de raios gama como guia. O grupo controle consistiu de 18 pacientes operados, no máximo, com auxílio de radiografias ou fluoroscopia intra-operatória para localização do nicho. Os procedimentos no grupo gama-guiado ocorreram em cinco hospitais diferentes usando uma única sonda gama. Os procedimentos foram classificados como bem sucedidos quando a ressecção do nicho pôde ser confirmada pela histologia ou pelos estudos de imagem pós-operatórios. O grupo gama-guiado apresentou 92% de procedimentos bem sucedidos em contraste com o grupo controle que apresentou 67% (p=0,05). Não houve diferença entre os grupos em relação à incidência de complicações. Em conclusão, o uso da sonda de raios gama é seguro e eficaz na localização do nidus do osteoma osteóide e a mesma sonda de raios gama pode ser utilizada em vários hospitais / Abstract: Osteoid osteoma is a common bone neoplasia. It is the third most frequent benign bone tumor It represents 11% of benign lesions and 3% of all primary bone tumors. Surgery is the treatment of choice for osteoid osteoma. Excluding the percutaneous procedures guided by computerized tomography, the precise intraoperative nidus localization with minimum tissue destruction remains a major challenge during open surgical treatment. The purpose of this study was to evaluate whether intraoperative nidus detection with a hand-held gamma probe is efficient for use as a routine procedure. Forty three patients with osteoid osteomas submitted to surgical treatment were included in a retrospective cohort study. The first group (gamma probe group) consisted of 25 patients submitted to open nidus resection with the use of a hand-held gamma probe as a guide. The control group consisted of 18 patients operated on with or without radiography or fluoroscopy for intra-operative nidus location. The surgical procedures in the gamma probe group were carried out in five different hospitals with the same probe. The procedures were classified as successful if nidus resection could be confirmed by histology or post-operative imaging studies. There were 92% of successful procedures in the gamma probe group, in contrast to 67% in the control group (p=0.05). The incidence of complications was the same in both groups. The osteoid osteoma nidus localization with a gamma probe is a safe and efficient procedure. The same gamma probe can be used in several hospitals / Doutorado / Cirurgia / Doutor em Cirurgia

Osteoid osteomas are common, painful, osteoblast tumors that frequently present in adolescents and young adults. Surgical management is indicated for cases with associated symptoms, such as headaches, dizziness, diplopia, proptosis, sinusitis, and facial deformity. The authors report a case of a 15-year-old male with an enlarging frontal sinus osteoma. Virtual surgical planning was utilized to design a KLS Martin Resorbable plate for the graft site, as well as a cutting guide for the graft procedure. A split-calvarial bone graft was used to reconstruct the central bony defect in the anterior table of the frontal sinus. Virtual surgical planning sessions were initiated with KLS Martin biomedical engineers to design a graft. Design cutting guides were created for frontal craniotomy, and an interlocking cutting guide was created for the split calvarial bone graft. The graft was harvested from the non-dominant right parietal hemisphere to best match the curvature of the frontal bone. Post-operatively, the patient has not had any complications to date. This procedure proves to be a valuable consideration for the surgical treatment of pediatric osteomas.

Abstract Heterotopic ossification is a pathological condition in which bone forms outside the skeletal system. It can also occur in skin, which is the case in some genetic disorders. In multiple miliary osteoma cutis (MMOC), tiny bone fragments develop in the dermis and nearby subcutaneous tissue of the face and upper chest region during middle age. The etiology of the disease is poorly understood. The origin of the osteoma-forming cells is not known and also unknown are the signaling factors that direct the skin cells towards an osteogenic lineage. The purpose of this study was to investigate MMOC and the pathogenesis of ectopic bone formation by combining patient study and cell biology methods. The results from an extensive review of the literature and five new cases revealed MMOC as a distinct disease entity, where heterotopic bone formation is intramembranous. No correlation was found between MMOC and acne scars, hormonal disturbances or GNAS gene mutations. In cell culture studies mouse and human dermal fibroblasts and mouse dermal papilla (DP) cells were found to differentiate into osteoblast-like matrix mineralizing cells. The bone morphogenetic protein 4 (BMP-4) homodimer and BMP-2/7 heterodimer had significant effects on the osteogenic differentiation of the above mentioned cells. Interestingly, the BMPs enhanced the differentiation of mouse cells but reduced it in human cells. In mouse DP cells and human fibroblasts BMP-2/7 was more potent than BMP-4. The skin area affected by osteomas in patients was compared to their unaffected skin and also to the corresponding skin areas in controls with regard to osteogenic differentiation and gene expression studies. MMOC patients’ skin differs from controls both in osteoma and unaffected skin areas, which suggests MMOC is not only a local but also a systemic skin disease. The results confirm the previous findings that gene expression in skin is different in different parts of the body, which could explain why the osteomas develop in certain skin areas. The results of this study provide new information about MMOC and heterotopic ossification in skin and could be useful when developing treatments for MMOC. This study also presents new information about BMPs and their different effects in mouse and human cells, which may stimulate discussion about the generalization of mouse studies in humans and the clinical use of BMPs. / Tiivistelmä Virhesijaintinen luutuminen on patologinen tila, jossa luuta muodostuu luisen tukirangan ulkopuolelle. Tätä voi tapahtua myös ihossa, kuten käy tietyissä sairauksissa. Ihon lukuisat jyvämäiset osteoomat on tauti, jossa pieniä luujyväsiä ilmaantuu verinahkaan ja ihonalaiskudokseen keski-iässä. Taudin syytä, osteoomia muodostavien solujen alkuperää tai sitä, mitkä viestinvälittäjät saavat esiastesolut siirtymään luusolulinjalle, ei tiedetä. Tässä työssä tutkittiin ihon lukuisia jyvämäisiä osteoomia ja virhesijaintista luutumista yhdistämällä kliinisiä ja solubiologisia menetelmiä. Laajasta kirjallisuuteen perehtymisestä ja viidestä omasta potilaasta saadut tulokset osoittivat ihon lukuisten jyvämäisten osteoomien olevan oma erillinen tautinsa, jossa virhesijaintinen luutuminen tapahtuu suoran luutumisen mekanismilla. Tauti ei näytä olevan yhteydessä aknearpiin, hormonihäiriöihin tai GNAS-geenin mutaatioihin. Soluviljelykokeissa hiiren ja ihmisen verinahan fibroblastien ja hiiren karvatupen nystyn solujen havaittiin erilaistuvan osteoblastityyppisiksi soluväliainetta mineralisoiviksi soluiksi. Luun morfogeneettisillä proteiineilla (BMP) 4 ja 2/7 oli merkitsevä vaikutus yllä mainittujen solujen erilaistumisessa. Yllättävää kyllä, ne edistivät hiiren solujen, mutta vähensivät ihmisen solujen erilaistumista. Hiiren karvatupen soluille ja ihmisen fibroblasteille BMP-2/7 oli tehokkaampi kuin BMP-4. Potilaiden osteoma-aluetta verrattiin heidän terveeseen ihoalueeseensa samoin kuin vastaaviin ihoalueisiin kontrollihenkilöillä käyttäen menetelminä solujen erilaistamista luuta muodostavaan suuntaan sekä geenien ilmentymisen tutkimista. Potilaiden iho erosi kontrollien ihosta sekä osteooma-alueella että terveellä ihoalueella, mikä viittaa taudin olevan koko elimistöön vaikuttava. Tulokset vahvistavat aikaisempia löydöksiä siitä, että geenien ilmentyminen ihossa on erilaista eri puolilla kehoa. Tämä voisi selittää osteoomien esiintymisen vain tietyllä alueella. Tämän tutkimuksen tulokset antavat uutta tietoa ihon lukuisista jyvämäisistä osteoomista ja virhesijaintisesta luutumisesta ja saattavat olla hyödyksi kehitettäessä taudin hoitoa. Tutkimus antaa uutta tietoa luun morfogeneettisten proteiinien erilaisesta käyttäytymisestä hiirellä ja ihmisellä, mikä herättänee keskustelua hiirikokeiden yleistämisestä ihmiseen ja luun morfogeneettisten proteiinien kliinisestä käytöstä.

Η θεραπεία των καλοήθων οστικών όγκων εξαρτάται από την ανατομική εντόπιση, τα συμπτώματα, τη φυσική ιστορία του όγκου και τη θνησιμότητα της θεραπείας η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις περιλαμβάνει ή την εκτομή ή την απόξεση αν και όχι σπάνια είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί μία ευρύτερη εξαίρεση, χρησιμοποιώντας τις ίδιες αρχές όπως στους κακοήθεις οστικούς όγκους. Οι νεότερες διαδερμικές μέθοδοι, με κυριότερο εκπρόσωπο τη διαδερμική θερμοκαυτηρίαση (RFA) έρχονται να δώσουν τη λύση, εξασφαλίζοντας την πλήρη καταστροφή του όγκου αλλά και τη διατήρηση της λειτουργικής κινητικότητας του ασθενούς. Η παρούσα μελέτη εξέτασε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της εν λόγω θεραπευτικής μεθόδου στην αντιμετώπιση κατά κύριο λόγο των οστεοειδών οστεωμάτων αλλά και άλλων καλοήθων οστικών όγκων, όπως τα χονδροβλαστώματα και τα οστεοβλαστώματα. Επίσης, μελετήθηκαν τα απεικονιστικά πρότυπα των όγκων πριν και μετά RFA και έγινε συσχέτιση των απεικονιστικών αποτελεσμάτων με άλλες παραμέτρους των υπό μελέτη οστικών όγκων. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Από τον Δεκέμβριο του 2003 έως και τον Δεκέμβριο του 2009 συνολικά 33 ασθενείς με συνολικά 33 καλοήθεις οστικούς όγκους υποβλήθηκαν σε διαδερμική θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες (κατόπιν ενυπόγραφης πληροφορημένης συναίνεσης). Από τους 33 καλοήθεις όγκους, οι 29 ήταν οστεοειδή οστεώματα, οι τρεις χονδροβλαστώματα και ο ένας οστεοβλάστωμα. Από τους 33 ασθενείς, οι 23 ήταν άντρες και οι 10 γυναίκες (♂/♀: ~2/1), ηλικίας από 11 έως 39 ετών (μέση ηλικία : 22,5 έτη). Η διάμετρος των οστεοειδών οστεωμάτων κυμαίνονταν από 4 έως 12 χιλ. (μέση τιμή:7 χιλ.), των χονδροβλαστωμάτων από 26 έως 32 χιλ. (μέση τιμή:29 χιλ.) και του οστεοβλαστώματος 32 χιλ. Συνολικά 27 (82%) όγκοι εντοπίζονταν στα κάτω άκρα, τέσσερις (12%) στα άνω άκρα και δύο (6%) στην σπονδυλική στήλη. Οι έντεκα (33%) από τις 33 βλάβες είχαν ενδαρθρική εντόπιση. Η διάγνωση των οστεοειδών οστεωμάτων στηρίχθηκε αποκλειστικά σε ακτινολογικά και κλινικά κριτήρια, ενώ για τα χονδροβαλστώματα και το οστεοβλάστωμα πραγματοποιήθηκε βιοψία. Σε όλους τους όγκους η θερμοκαυτηρίαση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ενός άκαμπτου RF ηλεκτροδίου σε σχήμα «ράβδου» εκτός από δύο περιπτώσεις χονδροβλαστωμάτων της μηριαίας κεφαλής όπου χρησιμοποίηθηκε εκπτυσσόμενο RF ηλεκτρόδιο δίκην «ομπρέλας». Καταγράφηκαν και μελετήθηκαν τα ποσοστά επιτυχίας, οι υποτροπές, οι επιπλοκές καθώς και τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η μέθοδος ήταν τεχνικά επιτυχής και στους 33 όγκους (100%). Υποτροπή των συμπτωμάτων παρουσιάστηκε σε τρεις περιπτώσεις (9%, 3/33) οστεοειδών οστεωμάτων (ένα ενδαρθρικό στο σπογγώδες οστό και δύο εξω-αρθρικά στην φλοιώδη μοίρα), αντίστοιχα στους δύο, έξι και τέσσερις μήνες μετά την «θερμοκαυτηρίαση» (μέση τιμή : 4 μήνες). Η μη σωστή τοποθέτηση του RF ηλεκτροδίου μέσα στον όγκο και ο τραυματισμός του αρθρικού χόνδρου ήταν οι λόγοι αποτυχίας της μεθόδου. Ο ένας ασθενής υπεβλήθη σε δεύτερο επιτυχή «θερμοκαυτηριασμό» (εξω-αθρικό, φλοιώδες οστεοειδές οστέωμα), ο δεύτερος ακολούθησε τη χειρουργική οδό (εξω-αθρικό, φλοιώδες οστεοειδές οστέωμα) και ο τρίτος συνέχισε τη φαρμακευτική αγωγή (ενδαρθρικό, σπογγώδες οστεοειδές οστέωμα). Έτσι, τα ποσοστά κλινικής επιτυχίας μετά την 1η RF συνεδρία ανέρχονται στο 91% (30/33) και συνολικά μετά και την 2η RF συνεδρία ανέρχονται τελικά στο 94% (31/33). Η περίοδος κλινικής παρακολούθησης κυμάνθηκε συνολικά για όλους τους όγκους από 6 έως 70 μήνες (μέση τιμή follow-up : 28 μήνες). Στις επιπλοκές περιλαμβάνονται μία περίπτωση θερμικής δερματικής κάκωσης 1ου βαθμού (ελάσσονα επιπλοκή), μία περίπτωση ιατρογενούς- εκφυλιστικής οστεοαρθρίτιδας (3η υποτροπή) και μία περίπτωση σηπτικής αρθρίτιδας της αριστερής κατά γόνυ αρθρώσεως με σχηματισμό δερματικού συριγγίου δύο μήνες μετά RFA που αντιμετωπίστηκε χειρουργικά. Για τις 25 (86%, 25/29) συνολικά περιπτώσεις οστεοειδών οστεωμάτων με διαθέσιμο CT follow-up πριν και μετά τη θερμοκαυτηρίαση (6, 12 και 24 μήνες), πραγματοποιήθηκε στατιστική συσχέτιση πολλαπλών μεταβλητών και προέκυψαν τα κάτωθι συμπεράσματα (Kendall’s t-test): 1) Η ελάχιστη ή και μηδαμινή «οστεοποίηση» της «φωλεάς» δεν υποδεικνύει απαραίτητα την κλινική αποτυχία (P=0.14). 2) Η ανίχνευση εσωτερικής «οστεοποίησης» της «φωλεάς» παρουσίασε έντονη θετική συσχέτιση με την μεγάλη (≥12 μήνες) διάρκεια του CT follow-up (P=0.014). 3) Το μεγάλο μέγεθος των οστεοειδών οστεωμάτων (>7 χιλ.) συσχετίζεται έντονα αρνητικά με την φλοιώδη (P=0.001), την εξωαρθρική (P=0.003) και την διαφυσιακή εντόπιση (P=0.001). 4) Επίσης και το μεγάλο (≥ 7χιλ.) μέγεθος (P=0.086), δηλαδή και το μεγάλο μέγεθος τείνει να συσχετίζεται με την «ωριμότητα» του όγκου (παρουσία εσωτερικών αποτιτανώσεων προ RFA) . Στοιχεία εσωτερικής «οστεοποίησης» (μετά RFA) ανεδείχθησαν ήδη με την συμπλήρωση των 12 μηνών από την θερμοκαυτηρίαση για δύο χονδροβλαστώματα ενώ το τρίτο εμφάνισε σχεδόν πλήρη «οστεοποίηση» στους 48 μήνες απεικονιστικού follow-up. Απ’ την άλλη, δεν παρατηρήθηκε αλλαγή στην απεικόνιση του οστεοβλαστώματος της κερκίδας στο εξάμηνο ακτινολογικό follow-up. Μέχρι σήμερα όλα τα περιστατικά των χονδροβλαστωμάτων και του οστεοβλαστώματος παραμένουν –από κλινικής απόψεως- ελεύθερα άλγους ή κινητικής δυσχέρειας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η διαδερμική θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες (RF Ablation) είναι μία ελάχιστα επεμβατική θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με οστεοειδή οστεώματα, η οποία παρέχει άμεση ανακούφιση από το άλγος με χαμηλά ποσοστά επιπλοκών και υποτροπών. Η RF θερμοκαυτηρίαση θεωρείται πλέον ως η θεραπεία εκλογής για τα οστεοειδή οστεώματα του περιφερικού σκελετού και της πυέλου αλλά και για τις χειρουργικές υποτροπές. Μειώνει την ενδονοσοκομειακή νοσηλεία και τη διάρκεια της επαναφοράς και αποκατάστασης του ασθενούς. Η οστική βιοψία πριν την RF θεραπεία δεν είναι απαραίτητη εφ’ όσον η διάγνωση μπορεί με ασφάλεια να βασιστεί στα κλινικά και απεικονιστικά ευρήματα. Η αξιολόγηση της κλινικής πορείας και όχι η απεικόνιση είναι το καλύτερο κριτήριο για να γίνει διάκριση μεταξύ των ασθενών με καλή ή όχι κιλινική έκβαση. Η καταγραφή και η συσχέτιση παραμέτρων, όπως το μέγεθος, η θέση και η παρουσία εσωτερικών αποτιτανώσεων των οστεοειδών οστεωμάτων δύναται να βοηθήσουν στην κατανόηση της παθογένεσής τους. Η μέθοδος, σε επιλεγμένες περιπτώσεις (θέση-μέγεθος) και υπό κατάλληλες συνθήκες (πολλαπλές «αλληλοεπικαλυπτόμενες» RF συνεδρείες μικρότερης «ενεργού» ακτίνας), μπορεί να εφαρμοστεί επιτυχώς και σε άλλους καλοήθεις οστικούς όγκους όπως τα χονδροβλαστώματα και τα οστεοβλαστώματα. / Treatment of benign primary bone tumors depends on the anatomical location, symptoms, the natural history of the tumor and the morbidity of treatment and in most cases involves either simple excision or curettage although occasionally it is necessary to perform a complete excision using the same principles as for malignant tumors. CT-guided radiofrequency ablation (RFA), has emerged as minimally invasive alternative to destroy the tumor, overcome surgical difficulties and potential hazards and preserve the functional ability of the patient. The present study demonstrates the healing effect of RFA and evaluates its efficacy and safety in the treatment of osteoid osteomas, chondroblastomas and osteoblastomas. Additionally, this series compare the imaging pattern of the bone tumors prior and post RFA and correlate the results with other selected tumor parameters. MATERIAL AND METHODS From December 2003 to December 2009 a total number of 33 patients (23 male, 10 female, 11-39 years, mean: 22, 5 years) with 33 benign bone tumors were treated with RFA. Informed consent and institutional board approval were obtained. The tumors consisted of 29 osteoid osteomas, three biopsy-proved chondroblastomas and one biopsy-proved osteoblastoma. The mean maximum diameter was 7mm (range: 4-12 mm) for osteoid osteomas, 29 mm for chondroblastomas (range: 26-32 mm) and 32mm for the osteoblastoma. Lesions were located in the limbs (n: 27, 82%), the upper arm (n: 4, 12%) and two in the spine (n: 2, 6%). Intra-articular location was detected in 11(33%) tumors. Diagnosis of osteoid osteomas was base on imaging and clinical criteria. Ablation was performed using a straight rigid RF electrode in 31 tumors while a multi-tined expandable RF electrode was used in two cases of femoral chondroblastomas. Primary success rate, total secondary success rate, recurrences, complications, follow-up and statistical analysis results were assessed. RESULTS Technical success was achieved in 33 patients (33/33, 100%). Recurrence occurred in three osteoid osteomas (3/33, 9%); one intra-articular medullar lesion and two extra-articular cortical lesions at two, six and four months post RFA respectively (mean: 4 months). Failure was attributed to inadequate RF electrode positioning in the cortical lesions whilst articular damage was the main reason for pain relapse in the third intra-articular case. Primary success rate was 91% and total secondary success rate was 94%. Mean clinical follow-up period was 28 months (range: 6-70 months) for all lesions. Complications comprised of one mild thermal skin injury, one hip joint degenerative arthritis (third intra-articular failure case) and a case of septic arthritis with bony changes and cutaneous fistula, due to wound infection, which required surgical debridement. Statistical analysis of bone tumor parameters regarding 25 cases of osteoid osteomaswith available CT-follow-up, like complete, partial or absent ossification of the treated nidus, patient age and sex, tumor size and location, pre-existing calcifications, clinical outcome and CT follow-up, reached the following results (Kendall’s t-test): 1) Absence and/or minimal of post RFA ossification does not necessarily indicate clinical failure (P=0.14). 2) Detection of post RFA ossification showed an intense positive correlation with a long-lasting CT follow-up (≥ 12 months) (P= 0.014). 3) The “big” size of osteoid osteomas (>7mm) showed an intense negative correlation with the cortical (P=0.001), extra-articular (P= 0.003) and diaphyseal location (P=0.001). 4) Also, the “big” size of osteoid osteomas (>7mm) tends to correlate with the presence of calcifications (prior RFA), which represents a “maturity” marker of the tumor (P= 0.086). All three cases of chondroblastomas showed signs of internal ossification post RFA on regular imaging follow-up while the osteoblastoma did not show any imaging changes on the 6-month follow-up. On the other hand, the osteoblastoma and the remaining three cases of chondroblastomas presented an excellent post RFA clinical course without any signs of relapse. CONCLUSIONS Percutaneous RFA is a minimally invasive therapeutic option for osteoid osteomas which provides immediate pain relief and low rates of complications and recurrences. It is considered as the treatment of choice for appendicular and pelvic osteoid osteomas and for surgical recurrences as well. Biopsy is not mandatory provided that the diagnosis can be safely based on clinical and imaging grounds. The determination of an adverse clinical outcome should be based on clinical evaluation and not on the imaging pattern. The study and correlation of tumor parameters like size, location and pre-existing calcifications of osteoid osteomas can help in understanding their pathogenesis. The present study also suggests that RFA, when correctly performed, should be included in the treatment algorithm of selected cases of other benign bone tumors like chondroblastomas and osteoblastomas.