This thesis analyses the ancient Greek lexica concerning the unique characteristics of the Attic dialects and the atticist lexica. The two most important - The Ecloga of Phrynichus and the so called Antiatticist - are put through the analysis of the differences or similarities they have, how they work with the lexical material, how they define the Standard Attic language, what canonical text they operate with and how would the authors have reacted to each other. The other Attic and Atticist lexica are described by quotes with translations. The thesis also summarizes the present status of research in Greek lexicography. Keywords Ancient Greek lexicography, Atticism, Attic Greek, Phrynichus, Antiatticist, Aristophanes of Byzantium, Moiris.

Marqueur linguistique très usité dans la comédie, la forme diminutive est une des particularités de la langue d’Aristophane. Comparables au suffixe -ette en français (e.g. maison > maisonnette), les suffixes -ιον et -ισκος sont utilisés par des personnages de tous les genres et de toutes les classes sociales pour exprimer leur évaluation diminutive. Parfois utilisés pour représenter un objet plus petit, parfois pour complimenter et parfois pour exprimer son dédain, les diminutifs sont difficiles à définir et encore plus complexes à démêler des autres formes qui peuvent partager leur suffixe. La première étape de ma recherche a donc consisté à créer un schéma radial capable d’expliquer les différents aspects sémantiques et pragmatiques du diminutif dans le dialecte attique d’Aristophane. La seconde partie de ma recherche a servi de vérification du schéma radial proposé. À travers une méthode établie à partir du schéma radial et de la définition morphologique du diminutif grec, j’ai classé et vérifié les termes trouvés par une application de traitement automatique des langues naturelles créée dans le cadre de cette recherche. Ces données ont également servi à vérifier certaines hypothèses sur la fréquence d’apparition du diminutif et sa variété d’expression dans le sociolecte féminin chez Aristophane. Sujet encore débattu chez les linguistes, la relation entre le genre et l’expression est au centre des préoccupations de la recherche actuelle en morphologie évaluative. L’ensemble de cette recherche se veut donc également une description d’un cadre méthodologique adapté à l’analyse des textes anciens à l’aide de méthodes informatiques. / A linguistic marker widely used in comedy, the diminutive form is one of the distinctive features of Aristophanes' language. Comparable to the suffix -ette in French (e.g. maison > maisonnette), the suffixes -ιον and -ισκος are used by characters of all genders and social classes to express their diminutive valuation. Sometimes used to represent a smaller object, sometimes to compliment and sometimes to express disdain, diminutives are difficult to define and even more complex to disentangle from other forms that may share their suffix. The first stage of my research therefore involved creating a radial scheme capable of explaining the various semantic and pragmatic aspects of the diminutive in Aristophanes’ attic dialect. The second part of my research served to verify the proposed radial scheme. Using a method based on my radial scheme and the morphological definition of the greek diminutive, I classified and verified the terms found by a natural language processing application created as part of this research. These data were also used to test certain hypotheses on the frequency of appearance of the diminutive and its variety of expression in Aristophanes' feminine sociolect. The relationship between gender and expression is still a hotly debated topic among linguists, and is at the heart of current research in evaluative morphology. The whole of this research is therefore also intended as a description of a methodological framework suitable for the analysis of ancient texts with computational methods.

L’étude du corps offre un angle d’approche privilégié pour appréhender les représentations théâtrales comiques de l’époque classique à Athènes et en Grande Grèce. Seule une analyse croisée des sources textuelles et iconographiques permet de faire toute la lumière sur la manière dont le corps comique était mis en scène, perçu et imaginé. Les conclusions de la thèse reposent en particulier sur la confrontation des comédies grecques du Ve et du IVe siècle av. J.-C. et de la céramique italiote à sujet comique, entre lesquelles elle établit un lien étroit. Le premier chapitre est consacré à la présentation des corpus et à leur mise en relation. Le deuxième décrit les aspects matériels du costume comique. Les troisième et quatrième portent sur la sémiologie du costume : sont d’abord étudiés les codes propres au genre, puis les éléments qui concourent à la caractérisation sociale et morale du personnage. Le cinquième et dernier chapitre traite de la fonction dramatique du geste comique. / Analysis of the body provides an effective means of capturing comic performances in classical Athens and Magna Graecia. Textual and iconographic sources ought to be considered together to shed light upon the staging of the comic body as it was perceived and imagined. In particular, the conclusions of this work are based upon the comparison of Greek comedies from the 5th and 4th centuries B.C. and South-Italian vase-paintings of comic subjects. The first chapter presents the two corpuses and the questions raised by their comparison. Chapter two describes the material characteristics of the comic costume. The third and fourth chapters focus on the semiotics of the costume ; the signs of the genre are treated first, followed by a discussion of the social and moral characterization of the personages. The final chapter pertains to the dramatic function of the comic gesture.

Orientador: Flávio Ribeiro de Oliveira / Dissertação (mestrado) - Universidade Estadual de Campinas, Instituto de Estudos da Linguagem / Made available in DSpace on 2018-08-24T23:09:44Z (GMT). No. of bitstreams: 1 Soares_MarinaPeixoto_M.pdf: 3795789 bytes, checksum: 6535fed014bae350a69e6c944a1cf5c6 (MD5) Previous issue date: 2014 / Resumo: Esta pesquisa tem como objeto de estudo a comédia grega As Rãs, do poeta Aristófanes (c. 450 a.C.). Nosso principal objetivo é a realização da tradução da peça para o português, buscando preservar as características do estilo do autor e os efeitos cômicos que predominam nas obras do gênero. Além da tradução, elaboramos também uma introdução à peça, visando esclarecer alguns aspectos relacionados à obra que nos pareceram relevantes para sua compreensão durante nossa pesquisa. Por fim, apresentamos alguns comentários que abordam a visão da crítica contemporânea a respeito dessa comédia de Aristófanes / Abstract: The subject of this research is the Greek comedy Frogs, by Aristophanes (c. 450 a.C). Our main goal is the accomplishment of the translation of the play to the Portuguese language, trying to preserve the characteristics of the author¿s style and the comic effects that predominate in the works of this kind. Besides the translation, we also elaborate an introduction to the play, with the aim of clarifying some aspects related to the comedy that seemed relevant to us during our research. At last, we present some commentaries that approach the contemporary criticism of this play / Mestrado / Linguistica / Mestra em Linguística

Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στη διερεύνηση της σκηνικής προσέγγισης της αριστοφανικής κωμωδίας στο Εθνικό Θέατρο, καθώς επίσης και της κριτικής της πρόσληψής, μέσα από το παράδειγμα των Νεφελών. Η σκηνοθεσία των Νεφελών σε κλειστό χώρο το 1951 από τον Σωκράτη Καραντινό, σηματοδότησε την έναρξη των παραστάσεων της αττικής κωμωδίας στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Ο Καραντινός, ο οποίος βασίσθηκε σε ιστορικές και αρχαιολογικές πηγές, προσπάθησε να εφαρμόσει τον αρχαίο τρόπο σκηνικής παρουσίασης. Ωστόσο από τις αρχαιοπρεπείς Νεφέλες του, έλειπε τελείως το κωμικό και το διονυσιακό στοιχείο του αριστοφανικού πνεύματος. Παρά τις αντικρουόμενες κριτικές η παράσταση του Καραντινού έθεσε τις βάσεις για έναν σοβαρό προβληματισμό πάνω στη σκηνική παρουσίαση της αττικής κωμωδίας στο Εθνικό Θέατρο. Ο Αλέξης Σολομός (1970) προσπάθησε να «ζωντανέψει» τον Αριστοφάνη εφαρμόζοντας τις αρχές που διατύπωσε στην πραγματεία του: «Ο ζωντανός Αριστοφάνης». Σύμφωνα με τον Σολομό η αρχαία κωμωδία έχει συγγένειες με σύγχρονες μορφές κωμωδίας, όπως είναι τα διάφορα νούμερα της επιθεώρησης, του τσίρκου, του μιούζικ χολ. Υιοθετώντας αυτές τις σκηνικές φόρμες κατάφερε να κάνει τον Αριστοφάνη προσιτό στο ευρύ κοινό, ιδιαίτερα στο φεστιβάλ της Επιδαύρου και των Αθηνών. O Κώστας Μπάκας με την έλευσή του στο Εθνικό Θέατρο, κόμισε εκεί την αριστοφανική σκηνική προσέγγιση του δασκάλου του Κάρολου Κουν, ο οποίος κινήθηκε στο πλαίσιο της «ελληνικότητας» και του «ελληνικού λαϊκού εξπρεσιονισμού». Τόσο ο Κοραής Δαμάτης, (1994) όσο και ο Γιάννης Ιορδανίδης (2001), παρόλο που χρησιμοποίησαν στοιχεία από τις δύο ερμηνευτικές σχολές (ηθοποιούς που εκπαιδεύτηκαν στο Θέατρο Τέχνης, τη θεαματικότητα του Σολομού με τους πολυπληθείς χορούς, τους αναγνωρισμένους συνθέτες και τους δημοφιλείς ηθοποιούς) προσπάθησαν να διαφοροποιηθούν από αυτές, χρησιμοποιώντας κάποια νεωτερικά στοιχεία που αφορούσαν κυρίως στη μουσική, τα σκηνικά, τα κοστούμια και τη μουσική. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ιορδανίδης στις Νεφέλες του, εφάρμοσε την πρακτική της «νεοελληνικής αναλογίας», την αντικατάσταση δηλαδή των αγνώστων προσώπων, πραγμάτων, γεγονότων κλπ. της αριστοφανικής κωμωδίας, από ανάλογα γνωστά της σύγχρονης νεοελληνικής ζωής, ιστορίας, τέχνης, παράδοσης κλπ. / This study aims to explore the staging approach to Aristophanic comedy at the National Theatre, as well as its critical reception, through the example of The Clouds. The 1951 indoor direction of The Clouds by Sokrates Karantinos marked the outset of the performances of Attic comedy at the Greek National Theater. Karantinos, based on historical and archaeological sources, tried to apply the ancient way of staging. However, his archaic Clouds lacked completely the comic and the Dionysiac element of the Aristophanic spirit. Despite its controversial reviews, Karantinos’ performance laid the foundation for a serious questioning over the staging of Attic comedy at the National Theater. Alexis Solomos (1970) tried to “revive” Aristophanes applying the principles he put forward in his treatise: “The living Aristophanes.” According to Solomos the ancient comedy has affinities with modern forms of comedy such as the various numbers of the revue, the circus and the music hall. Adopting these stage forms he managed to make Aristophanes accessible to the general public, especially at the Epidaurus and Athens Festivals. Kostas Bakas with his advent at The National Theater in 1984, he brought there the Aristophanic stage approach of his teacher Karolos Koun, who moved into the frame of “Hellenism” and “Greek Folk Expressionism.” Both, Korais Damates (1994) and Yannis Iordanides (2001) although they used some elements of the two interpretative schools of Attic comedy (actors trained at the Art Theatre, the pageantry of Solomos with the numerous choruses, acknowledged composers and popular protagonists ) they tried to differentiate from them, using various innovative elements concerning mainly the sets, the costumes and the music. It should be noted that Iordanides in his Clouds applied the practice of the “Modern Greek analogy” which is the replacing of the unknown persons, things, facts etc. of the ancient comedy by analogous known ones from the Modern Greek life, history, art, tradition etc.

La comédie d’Aristophane est abondamment reçue et réécrite par la littérature grecque de l’époque impériale. À partir de l’histoire de la transmission des pièces, rarement rejouées entre leur création et les deux premiers siècles de notre ère, mais diffusées et réinterprétées par différents canaux, iconographiques ou textuels, la thèse étudie la place et le rôle de ce théâtre dans le paysage culturel du Haut-Empire, et plus spécifiquement chez les prosateurs grecs. Le statut de ce théâtre paraît de prime abord problématique : il est souvent entouré de silence, voire d’un blâme théorique, surtout quand on l’oppose à Ménandre ; mais les écrivains, dans des genres et des formes très variés, se le sont pleinement approprié. De nombreux enjeux caractérisent la réécriture des comédies : enjeux historiques et linguistiques, grâce à l’ancrage des textes dans un contexte et une langue attiques et à la réserve de realia que représentent les comédies et qui contribuent à instaurer et affermir l’hellénisme des pépaideumenoi de l’Empire ; enjeux moraux et comiques, notamment par la satire et la parodie ; plus largement, des enjeux poétiques et rhétoriques : ce théâtre est devenu un vecteur reconnu d’images et un garant de créativité et d’autorité. Deux études de cas portent sur des auteurs emblématiques de la période, Plutarque de Chéronée et Lucien de Samosate : les usages qu’ils font de la référence aristophanienne sont protéiformes et marqués par une grande ambiguïté, que cette thèse tente d’élucider. / The reception of Aristophanes’s comedy in the Greek literature of the Roman Empire is extensive. Based on the history of transmission of the comedies, which from their creation to the the first two centuries AD were rarely performed on stage but spread and re-interpreted by different means, whether iconographic or textual, this dissertation studies the place and role of this theatre in the cultural landscape of the Roman Empire, specifically in the work of Greek prose writers. The status of this theatre seems at first sight quite problematic: it is rarely mentioned and if mentioned it is spoken of with theoretical disapproval, yet the writers, in various literary genres and forms, fully appropriated it. The rewriting of the comedies is at stake on many levels: on the historic and linguistic levels, in the light of how these texts are anchored in the Attic context and language, and the stock of realia they contain, which contributes to demonstrating the "pepaideumenoi"‘s hellenism in the Empire; on the moral and comic levels, too, as well with satires and parodies; and to a larger extent on the poetic and rhetorical levels, this theatre becomes a conveyor of images and guaranteeing creativity and authority. Two case studies were presented here about emblematic writers of the imperial period, Plutarch of Chaeronea and Lucian of Samosata: they make protean and ambiguous use of the reference to Aristophanes, that this dissertation attempts to clarify.